Awina Israeli wawapile isundo lya kusangula icikumi  a ukufuma pe vyosinye vino walinji navyo pa kutunjilila ukupepa kwa cisinka. E Leza wawanenile ukuti: “Mwapawulako ichikumi [“ichikumi,” King James Version] chakwe chonsi chino cafuma muvyalo vinu wila mwaka.”—Amasundo 14:22.

 Lyo-o isundo lya kupa icikumi lyalinji pa masundo ya kwe Musa yano e Leza wapile awina Israeli. Awina Klistu pe yo-o impimdi watazipizile ukupa icikumi pa mulandu wakuti weni wasikonka amasundo ya kwe Musa. (Wakolose 2:13, 14) Acino umwina Klistu wenga na wenga azipizile ukupa “ndimuno akulondela, nanti kukwinuluka pamwi ukuwa namelengania yanji; amuno Leza wakunda wino akapa mbali nicimwemwe.”—2 Wakorinte 9:7.

•  Vino Baibolo yalanda pa kupa icikumi—Mwi “Layano Kali”

•  Vino Baibolo yalanda pa kupa icikumi—Mwi “Layano Lipya”

 Izwi lya kuti ukupa icikumi lyalumbulwa imiku imivule muma buku ya mu Baibolo aya mwi Layano Kali. Amalyasi amavule yakalanjilila ukuti awina Israeli watalisile ukupa icikumi pano wapilwe amasundo ukupitila mwe Musa. Lelo nanti ciwe wo-o, amalyasi yanji yakalanjilila ukuti ikupa icikumi kwatalisile lyo amasundo ya kwe Musa yatani yaweko.

Pano kutani kuwe Amasundo ya kwe Musa

 Umuntu wakutalicilapo wino wapile icikumi walinji we Abramu akuli ukuti (Abrahamu). (Intaliko 14:18-20; Waheberi 7:4) Cikaloleka ngati icawila cino e Abramu wapile imfumu swinya e simapepo wa ku Salemu calinji acikumi. Patawa ilyasi ilili lyonsinye ilya mu Baibolo lino likalanjizya ukuti e Abrahamu nanti ukuti awana wakwe wapilepo icikumi naswinya.

 Umuntu nawinji wino walandwapo mu Baibolo ukuti wapile icikumi walinji we Yakobi umwizikulu wakwe Abrahamu. Walayile e Leza ukuti nga cakuti wamupala walinji nu kuwamupa “chonga ichikumi” ukufuma pe vyonsinye vino e Leza wamupanga. (Intaliko 28:20-22) Ukulingana nawano wasambilila ivya mu Baibolo wakalanda ukuti e Yakobi wapanga icikumi ukuwomvya izyanyama. Nanti acakuti e Yakobi watwalilizile ukuficilisya umulapo wuno walafile uwakupa icikumi, atapaticizizye awa mu ng’anda yakwe ukwikalilila kwe wo-o umulapo.

Mu mpindi ya masundo ya kwe Musa

 Awina Israeli wawapile isundo lya kupa icikumi pakuti watunjilila ukupepa kwawo.

•   Icikumi cawezileko ku kwavwa wano wawombanga imilimo pa cikulwa ca ku pepelapo ponga ngati, awina Levi na wasimapepo wano watakweti impanga umwakulima. (Impendwa 18:20, 21) Awina Levi wano watalinji awasimapepo wapocelelanga icikumi ukufuma ku wantu swinya nawo wapawulangapo nu kupa “ichikumi chachikumi” kwa simapepo.—Impendwa 18:26-29.

•   Cikaloleka ngati icikumi icaciti wili cino wapanga cila mwaka calondekwanga pa kwavwa awina Levi nawano watalinji awina Levi. (Amasundo 14:22, 23) Indupwa zya wina Israeli zyawomvyanga conye icikumi pa kuzevya imiteweto iyiyiwele swinya waciwomvyanga nakukwavwa awapina pakuti wawe navino wakulondekwa.—Amasundo 14:28, 29; 26:12 .

 Uzye wapendanga wuli icikumi? Awina Israeli cila mwaka wapawulaga icikumi nanti ica namba 10 pe vyonsinye vino wasombolanga. (Levitikasi 27:30) Nga cakuti wumwi wasolapo ukupa icikumi nanti ica namba 10 ukuwovya indalama wazipizile ukupa imiku yiwili. (Levitikasi 27:31) Swinya wawanenile nu kuti wazipizile ukupa “ichacitikumi ichamuwufyo wang’ombe nichamuwufyo wang’onzi.”—Levitikasi 27:32.

 Pakumanya inyama yino wazipizile ukupa icikumi awina Israeli wapendanga inyama ya namba 10 ukufuma muvikwatwa vyawo ayino wapanga. Amasundo yalazile ukuti watalinji nu kucinja nanti ukukazya inyama yino wasola pa kuti wafumye indalama ukuwa icikumi. (Levitikasi 27:32, 33) Lelo nanti ciwe wo-o icikumi caciti wili cino wapanga pa kuzevya konsinye kuno kwawangako wazumilizizye nu kutwala indalama. Wo-o vino wacisile calenzile awina Israeli wano wafumanga ukutali cawapepucila ukuzanwako kwe ko-o ukuzevya.—Amasundo 14:25, 26.

 Ampindi ci pano awina Israeli wapanga icikumi? Awina Israeli wapanga icikumi cila mwaka. (Amasundo 14:22) Pa sinzi ya myaka 7 kwawanga iciyiwele cino cacitikanga. Wo-o umwaka kwawanga isabata nanti umwaka wakupuza wuno awina Israeli watalimanga nanti cimwi. (Levitikasi 25:4, 5) Impindi yakusombola ngayafika mwe wo-o umwaka watapanga icili consinye icikumi. Pano umwaka waciti 7 wutani wufike awina Israeli wapawulanga icikumi icaciti wili nu kupa awapina na wina Levi mu mwaka waciti tatu nu waciti 6.—Amasundo 14:28, 29.

 Uzye wino wakana ukufumya icikumi wamucitanga wuli? Amasundo ya kwe Musa yatalazilepo vino walinji nu kucita umuntu wino wakana ukufumya icikumi. Amuno wamanyile ukuti wonye avino wazipizile ukucita asa pamulandu wakuti mpamwi kwalinji vino walinji nu kuwacita nga ca kuti watafumyizye icikumi. Nga cakuti awina Israeli wapa icikumi walanjizyanga ukuti wakutontela e Leza swinya walenganga nu kuti awawapala pe mwevyosinye vino wacitanga. (Amasundo 26:12-15) E Leza walolanga wano wakukana ukufunya icikumi ukuti wakumucenjezya.—Malakayi 3:8, 9.

 Uzye ukupa icikumi calinji acisendo? Awe. Amuno e Leza wawalayile ukuti nga cakuti wakupa icikumi walinji nu kuwapala swinya watalinji nu kusowezya nanti cimwi. (Malakayi 3:10) Lelo nanti ciwe wo-o, nga wakana ukupa icikumi, e Leza atawapalanga swinya waculanga. Amuno ukucita wo-o kwalenganga awalecelezya awina Levi na wasimapepo. Na co-o calenganga wasimapepo na wina Levi ukuwika amano ku kuwomba incito zya kuyisakamalilamo ukucila ukuwika amano ku mulimo wakwavwa awina Israeli ukuwapepa e Leza.—Nehemiya 13:10; Malakayi 3:7.

 Pano e Yesu walinji munsi, ukupa icapikumi lyacinji alisundo kwa kapepa wa kwe Leza. Lelo nanti ciwe wo-o, pano wafwile lyo-o isundo lyalesile ukuwomba.

Mu mpindi ya kwe Yesu

 Vino Baibolo yalanda mwi Layano Lipya vikalanjizya ukuti awina Israeli watwalilizile ukupa icapikumi mu mpindi pano e Yesu walinji mu nsi. Wamanyile ukuti ukupa icapikumi lyanji alisundo, lelo wasuzizye vino intunguluzile zya simapepo zyacitanga amuno zyalechelezizye “ukutontela imisambilizizye yenecho iyamasundo, ndivino umutende ninkumbu nukusuwilwa.”—Mateyu 23:23.

Pa nsizi ya mfwa ya kwe Yesu

 Ukupa icapikumi kutalondekwanga pa nsizi ya mfwa ya kwe Yesu. Imfwa yakwe yafusile Amasundo ya kwe Musa pano palinji ‘nisundo lya kupocelela ichikumi.’—Waheberi 7:5, 18; Waefeso 2:13-15; Wakolose 2:13, 14.