Umuntu wino wawa ni miwele ya wuzelele akacita ivintu vino umuntu winji asakulonda ponga ngati akumulemalema nanti ukulanda amazwi yano yangalenga atalike ukwelenganya pa kucita uwuzelele. Lelo manda yamwi cikatala ukumanya nga ca kuti weyo umuntu akukucenezya vye nanti akukuzembeleka pa kuti mucite nawe uwuzelele.

 Uzye wamanya uwupusano wuno wawa pa muntu wino akukucenezya vye nanti wino akukuzembeleka pa akuti ucite nawe uwuzelele? Lekani tulandepo pe wano walanjizyapo yo-o  imiwele ya wuzelele tulole na vino wewe ungacita!

 Cino uzipizile ukumanya acakuti nanti wamala isukulunye, wano wawa ni miwele ya wuzelele watalileka ukukucuzya. Nga cakuti wamanya ivyakucita nga wumwi akukulanjizya imiwelele ya wuzelele, cilikwavwa ukucimvya nga wiza wasukanya intazi iyili yonganye kunkolelo. Swinya ulilenga wino wawa na yo-o imiwele ukuleka ukucuzya wanji!

 Umuntu nga watalika ukukulanjizya imiwele ya wuzelele uzipizile ukumukanya, lelo pa kuti ucite wo-o uzipizile ukumanya yo-o imiwele na vino ungacita pa kumukanya. Leka tulande pa vyakulolelako vitatu nu kulola vino ungacita nga walinji awewe.

 ICAKUTALICILA:

E Tabitha uwa myaka 20 walanzile ukuti: “Kuncito awonsi wasongo wanenanga ukuti twanga tuwe ni myaka 30 nga twakuvwamba kali. Wenga pe wa-a wanzingulusile kunsizi nu kununsya inyele zyane.”

 Nce mpamwi e Tabitha welenganayanga ukuti: ‘Nga cakuti naleka ukuwawikakovye amano walileka.’

 Amulandu ci wuno nce mpamwi ukwelenganya wo-o kutalinji nu kumwavwa: Wano wasambilila sana wazana ukuti nga ukusulakovye ku nga wakukulanjizya imiwele ya wuzelele, ungalenga intazi ukukulilako swinya watanga waleke ukukulanjizya yo-o imiwele.

 Yelezya ukucita wo-o: Uzipizile ukumunena paponye ukwasowa ukupita na mumbali ukuti utakunzile vino tewacita nanti ukulanda, lelo uzipizile ukulanda mu mucinzi. E Taryn uwa myaka 22 walanzile ukuti “nga cakuti wumwi wandema mu musango wuno wutayine paponye nkapiluluka nu kumunena ukuti utize unyocezyepo ukundema umusango wo-o”. Swinya awavule wakazunguka nkaninye nga nawasuka wo-o.” Nga cakuti weyo umuntu atalesile uzipizile ukutwalilila ukumulesya ukwasowa ukunenuka. E Baibolo yikatuwomelezya ukutwalilila ukuwa ni miwele mizima amuno yikatunena ukuti mwimilile ndi, “muwome, mufike napakafiko.”​—Colossians 4:12, Izwi lya kwe Leza.

 Uzye ungacita wuli nga weyo umuntu watalika ukukunena ukuti alikucita icili consinye? Nga cawa wo-o utazipizile uwamupalamila. Paponye uwafumako zuwa nu kunena wasongo wano wasuwila ukuti wakwavwe.

  ICACITI WILI:

E Victoria uwa myaka 18 walanzile ukuti “Pano nalinji mu grade 6 awakazyana wawili wizile awanzuta lyo-o kumpita mu kolido ya pasukulu, swinya wenga pe wa-a walalanga na wanaci wawuye, walondanga nu kuti ansende tupite nawe. Nanti acakuti nakanile watwalilizilevye ukuncuzya cila wandanye kusukulu. Wanda wumwi wantiticizizye ku ciwumba.”

 Nce mpamwi Victoria welenganyanga ukuti: ‘Nga cakuti nanenako wumwi wangandola ngati nashishita, swinya kunsi wino alinsuwila.’

 Amulandu ci wuno nce mpamwi ukwelenganya wo-o kutalinji nu kumwavwa: Nga cakuti utanenileko wanji wino akakucuzya angatwalilila, swinya alitalilila ukucita ivilivyonganye na kwe wanji​—Ecclesiastes 8:11.

 Yelezya ukucita wo-o: Uwalenga ukwavwa. Awakwasi na wano wakakusambilizya wangakutunjilila ukulesya wino akukulanjizya imiwele ya wuzelele. Nomba uzye ungacita wuli nga cakuti wano wanena watawisileko amano? Nga cawa wowo yelezya ukucita wo-o: Lyonsinye pano wumwi wakulanjizya imiwele ya wuzelele uwalemba vyonsinye vino vyacitika. Pevino ungalemba pangawa uwanda, impindi, na kuno vyaciticila, ukuwikanko na vino walanzile. Apano usende vino walemba upe awakwasi wako nanti wino umusambilizya. Awantu wamwi wakawika amano kwe vino mwalemba ukucila kwe vino mungawanena.

 ICACITI TATU:

E Julieta uwa myaka 18 walanzile ukuti “ natinanga nkaninye umonsi wino walinji mwiwumba lya kateya we Bola yino wakakwita ukuti rugby. Walinji amutali icakuti wafikanga mupipi na mamita yawili swinya wamwamanga ukufika kwe 135kg! Welenganyanga ukuti mpakanye ‘alicita uwuzelele nanene’ Wancuzyanga kwelewula cila wandanye pa mwaka uwupuma. Wanda wumwi pano twalinji swenga mu kilasi watalisile ukupalamile kwe nene. Acino nafumilepo nu kusamalila pa londe.”

 Nce mpamwi e Julieta welenganayanga ukuti: ‘Wo-o avino vye awalumendo wawa.’

 Amulandu ci wuno nce mpamwi ukwelenganya wo-o kutalinji nu kumwavwa: Wano wakalanjizya imiwele ya wuzelele wasileka nga cakuti wonsinye wakwelenganya ukuti cawa icetenye.

 Yelezya ukucita wo-o: Nga cakuti wakulanda amalyasi ya wuzelele utazipizile ukuwasekaseka nanti ukulandapo. Vino ukuloleka pa minso vizipizile ukulanjizya ukuti utakunzile vino wakulandapo.

 VINO VYACITISILE 1:

E Tabitha walanzile ukuti: “Ntalondanga awantu walola ukuti nakalala. Acino nanti awonsi watalika ukundanjizya imiwele ya wuzelele nawanenangavye ukuti waleke vino wakucita, lelo ntacitanga wo-o mukusipa amuno namwentulanga pano nkulanda nawo. Naco-o calenzile walola ngati nkunzile vino wakucita”.

•   Uzye nga walinji we Tabitha, ngawacisile wuli? Swinya amulandu ci?

•   Acani cino cingalenga wino akukulanjizya imiwele ya wuzelele awalola ngati ukunzile vino akucita?

 VINO VYACITISILE 2:

E Sabina walanzile ukuti: “Awalumendo wano twasambililanga nawo mu kilasi watalisile vye nge akwezya ukulanda amazwi amawipe. Pakutalika nalolanga ngati wandi waleke, lelo ivintu vyayanga vikuwipilakovye. Watalisile ukwiza mukwikala pano indi nu kutalika ukunkowela. Nelezyanga ukuwawinga lelo watafumangapo. Wenga pe wa-a wampile ipepala pano walemvile amazwi amawipe. Nasenzile lyo-o ipepala nu kupa umusambilizya. We-e umulumendo wamuwinzile pa sukulu. Nilusile ukuti pa kutalika vye ngepo nanenile awasambilizya vino vyacitikanga!”.

•   Uzye ukwelenganya ukuti cani calenzile e Sabina ukukana neneko awasambilizya pa kutalika vino vyacitikanga? Uzye vino wacisile vyalinji icetenye nanti awe? Amulandu ci?

 VINO VYACITISILE 3:

E Suzanne walanzile ukuti: “E ndume yane wamwinjilizile ku monsi muwuye lyo ali mucimbusu. Umulumendo wanenile e Greg ukuti ‘mfyompako’ lelo wamukanizile nu kumusunka ukuti fuma pa-a!”

•   Uzye ukwelenganya ukuti e Greg wamulanjizizye imiwele ya wuzelele nanti awe? Amulandu ci?

•   Amulandu ci cino awalumendo wamwi wakawaya waya ukulanda nga cakuti umonsi muwuye wamulanjizya imiwele ya wuzelele?

•   Uzye ukulola ukuti vino e Greg wacisile vyalinji icetenye? Nga wewe nge wacisile wuli?