“Napati sukulu!” Nga avino ukayivwa, lyo ungatalika ukuvwamba ukulecela pa nzila pakasi. Mwe co-o icipande wandi ulole vinji vino ungacita ukucila ukuleka isukulu.

•  Cino wanji wakalecela amasukulu

•  Uwakwelenganya pe vino vilifumamo

•  Vino vingakwavwilizya

•  Vino awacitici wawuyo wakavwanga

 Imilandu yino yakonkapo ayino wano wasambilila sana wiza wazana ukuti ayino yikalenga:

•   Ukupotwa ukulema zuwa ivyewo ‘Nkapoona cila mpindinye.’

•   Ukukanakunda isukulu. ‘Vyo tukasambilila ku sukulu vitalinjavwa nukunjavwa.’

•   Ukusyupa kwa mikaliile. ‘Anemuno nkavwamba impiya pa ng’anda.’

 Baibolo ikatunena ukuti: ‘Uwa mano akalolecesya ponsinye pano akulyata.’ (Imilumbe 14:15) Cino ungasambililako acakuti, nga ukwelenganya pakuleka isukulu, uwakwelenganya na pe vino vingafumamo.

 Ungayikolowozya ukuti:

•   ‘Nga nalecela isukulu pa mbiliwili, uzye cilimpepucila ukuzana incito yakuwomba kunkolelo?’

   “Uliwakwelenganya pa kuzana incito na pa kusakamala ulupwa ndi wiza wawa nalo. Uliwacita wuli nga cakuti wiza wazana ukuti wano wakwinjizya incito wakulonda vye wano wamala isukulu?”​—Julia.

•   ‘Nga nalecela isukulu pa mbiliwili, uzye ciliwampepucila ukuwomba ni ntazi zino ndiwasunkanya kunkolelo?’

   “Isukulu likakwavwa umuntu ukumanya vino aliwawomba ni ntazi zino aliwasunkanya mu wumi. Vino ungapitamo kunkolelo vikakolana navino wapitangamo pa sukulu, awantu wano uliwawa nawo, na melezyo yano uliwapitamo.”​—Daniel.

•   ‘Nga nalecela isukulu pa mbiliwili, uzye ndisambilila imilimo ni miwele yino yikalondekwa mu wusongo?’

   “Vino ukusambilila ku sukulu pe yo-o impindi vingaloleka ngati vitacindime, lelo pano uliwafisya imyaka 23 napano uliwalemba vino ukulonda ukuwomvya indalama apano ulitalika ukusalifya pe vino wawisileko amano kunsamusi.”​—Anna.

•   Lenga ukuti wakwavwe. Baibolo ikati: “Ndi wakapa wilango wavula chikachinjilila.” (Imilumbe 11:14) Nga wazana ukuti watalika ukupoona sana kusukulu, landa na wakwasi wako, umusambilizya nanti e songo wumwi wino wasuwila pakuti wakwavwe ukulola vino ungacita pakuti utalike ukupasa.

   “Landa na wino akakusambilizya. Impindi zimwi ungalola ngati e ticha awino asi icete, nomba nga walenga ukuti wakwavwe ungazana ukuti ivintu vyatalika ukuzipa.”​—Edward.

•   Uwakwelenganya pe vino vilikwavwa ku nkolelo. Baibolo ikati: “Insilo yachintu yazipa yalusya intalichilo.” (Ekawizya 7:8) Nga wamala isukulu, utalipelela vye pakumanya vino wasambililanga, lelo uliwa ni miwele yino yilikwavwa nkaninye kunkolelo.

   “Nga wiza wakula utaliwalemba amatesiti nanti ama ekizamu, nomba vino ukacita ngukweti ivyakucita ivivule pa sukulu, avino uliwacita nga ukupita mwe vino vikukusakamika.”​—Vera.

•   Yelenganya pe vino ungacita. Baibolo ikati: “Lwilichila mu michitile yako utaliwa nivivule.” (Imilumbe 21:5) Utati uwasamalila ukulola ngati cino ufwile ukucita vye akuleka isukulu.

   “Isukulu likasambilizya umuntu ivyakuwombesya, ukumala intazi nukuwombela ponga na wanji. Ivintu vino vilikwavwa uwumi wako wonsinye. Ukumala isukulu kwazipa sana.”​—Benjamin.

 Icisinka icicindame nkaninye: Nga wamala isukulu, ulisambilila ivintu ivivule nkaninye vino viliyiza viwakwavwa mu wusongo.