“Ukutumizyanya ivya misiku” anzila iyakutumila wumwi amameseji, ivikope nanti ama vidyo yano yakulanda pa wuzelele ukuwomvya e foni. Umonsi wumwi walanzile ukuti: “Co-o icimusango cakutumizyanya ivya misiku cizesile nkaninye pe yo-o impindi.” Walanzile nu kuti: “Ukuzana temukutumizyanya icetenye ama meseji, pansizi amuzana vye kuno mwatalika ukutumizyanya ivikope vya misiku.”

 Amulandu ci wuno awantu wakatumizyanya ivya misiku? E Loya wumwi umusambilile sana walanzile mwe nyuzipepala ya The New York Times ukuti, awacitici awavule waka kwelenganya ukuti “ukusunga icikope ca muntu wino wakunda mu foni cino wakutumizile lyo atazwite, lyo apano wemonsi nanti we mwanaci. “Cikawa ngati acimanyilo cakuti weyo umuntu wakukunda.” Uwacitici wumwi uwamyaka 17 walanzile ukuti: “Ayili inzila iyizima iyakucitilamo uwuzelele, amuno utanga ukwate uwula nanti ukwambula indwala zino zikafuma mukucita uwuzelele.”

 Lola imilandu yinji yino yikalenga awacitici ukutumizyanya ivya misiku:

•   Pakuti azembeleke umuntu wino akulonda aize atwalane nawe.

•   Pamulandu wakuti akulonda ‘ukunyosezya’ wino wamutumizile icikope ca misiku.

 Ngacakuti wayumila wumwi icikope cino utazwite, lyo calala casila utanga uwe na maka ya kulesya vino angaciwomvya nanti ukulesya vino awantu wandi watalike ukwelenganya pe wewe. E Amanda Lenhart e songo mu kawungwe ka Pew Research Center kano kakavwambilizya pa malyasi yakutumizyanya ivya misiku walanzile ukuti: “Pe yo-o impindi cawa acipepuke nkaninye ukutuma nu kupocelela apano nu kusunga ivya misiku, pakuti wanji wavilole nu kuti weyo umuntu asewane.”

 Vino vikacitika mpindi zimwi avya kuti

•    Ivikope vyamisiku wakavituma ku wantu awapusane pusane, pakuti wasecelesye iviwuza vyawo.

•    Awalumendo wakakwivwa uwuwi ngavyasila na wino wavwambananga nawe, co-o cikalenga awatalika ukusalanganya ivikope vino wa watumizile lyo umukazyana atazwite pa kuti wa musewanye.

 VINO UZIPIZILE UKUMANYA AVYA KUTI? Ilivule umulandu wuno wakapa wano wakatuma ivikope vya misiku, awuli wonganye na wuno wakapa wano wakacenda awana nanti ukuwalanjizya ivikope vya misiku. Awacitici wamwi wano wakatuma ivikope vya misiku wakawanyepa.

 E Baibolo yazumilizyavye wano watwalana ukuti awano wazipizile ukupanga icupo. (Proverbs 5:18) Lelo itapita na mubali ukusoka wano watatwalana ukuti wazipizile ukutaluka ku kucita. Lola vino amawaliko yano yakonkapo yakalanda:

•   “Kutize kuwawa uwuwzelele, nanti alikombezya, nanti alikumbuchila mwakwe mwemwe, nanti akutakwa vitize viwatakwa, . . . Nanti akuvwanga kwawuwelewele, nanti amazwi mawipe.”​—⁠Ephesians 5:3, 4.l

•   “Acaleka . . . mu vyawi vinu vino vili pa nsi; uwuzelele, ukukombezya, ichilaka chiwipe, nikumbuchila.”​—⁠Colossians 3:5.

 Ya-a ama versi yasitusoka vye pa kunacita “uwuzelele” akuli ukuti (ukulala nu muntu wino mutatwalana nawe) Lelo ikatusoka nu kutaluka kwe vyonsinye vino “vingatukombezya” akuli ukuti (Ukutaluka ku vitu vyonsinye vino vingalenga tuyikombezye) apano na ku “chilaka chiwipe” akuli ukuti (acilaka cino cingalenga umuntu ukucita uwuzelele, asa cilaka cino cikawa pa watwalane wawili).

 Unga yikolowozya ukuti:

•   Uzye ukutuma ivikope vya misiku kungalenga wuli wumwi ukuwa “amukombele”?

•   Uzye ukucita wo-o kungalenga wuli wumwi ukuvwambisya ukucita “uwuzelele”?

•   Amulandu ci wuno ukuvwambisya ukutamba nanti ukutuma ivikope vyamisiku “kwawipila”?

 Amawaliko yano yakonkapo yangakwavwa ukumya umulandu wuno utazipizile ukutuma nanti ukutamba ivyamisiku.

•   “Uwawombesya pa kuti uwe nu lulumbi luzima pankolelo pakwe Leza, uwe wemuwomvi wino asiwa ninsoni.”​—⁠2 Timothy 2:15.

•    “Mwazipila ukuwa mwewalungamane muyipe kwe Leza!”​—⁠2 Peter 3:11.

 Ya-a amawaliko yakulondolola ivizima vino vikafumamo mukuwa ni miwele mizima. Nga cakuti wuli nimiwele imizima utalilanguluka pe vino ukucita ukuti vingiza vikuletele intazi kunkolelo.​—⁠Galatians 6:7.

 Yikolowozye ukuti:

•    Uzye amiwele ci yi nawa nayo?

•    Uzye vino nkacita vikakuma wuli wanji?

•    Uzye kakwivwa icete ukucita ivitu vino vingapunuzya wanji?

•    Uzye ukutumila wanji ivyamisiku kulilenga awantu wandola wuli?

•    Uzye nga cakuti nkutumila wanji ivya misiku kulilenga awakwasi wane ukunsuwila?

 VINO VYACITISILE Umukazyana uwamyaka 23 walanzile ukuti: “E ciwuza wane wavwambanaga nu monsi wumwi ukwasowa nu kuti awakwasi wamanye. Wanda wumwi wamutumizile we-e umkonsi icikope cino wakofile ukuwasowa ukuzwala ne umonsi nawe watumizile umukazyana icikope cino wayikofile ukwasowa ukuzwala. Patapisile na manda yawili e tata wakwe wasezile e foni yakwe pa kuti alole vino vyalinji mwenemo. Camupezizye nkaninye amano, amuno wazanile vino walazyanyanga na we-e umulumendo ni vikope vino watumizyanyanga. Wamwisile nukumukolowozya pe vino wazanile swinya umukazyana wazumizile nu kusokolola vyonsinye vino wacitanga. Icisinka acakuti wivwile uwuwi pe wacisile, lelo awakwasi wakwe wivwile uwuwi nkaninye swinya wafuzilwe! Ntamanyile nga cakuti walinji nu kumusuwila na swinya.”

 Vino uzipizile ukumanya: Ukutumizyanya ivya misiku kukalenga awantu ukusula wino akutuma na wino akupocelela. Uwacitici wumwi uwamyaka 18 wino wamupaticizyanga ku monsi wino wamuvwambanga ukuti amutumile ivikope vya misiku walanzile ukuti: “Nivwile uwuwi nkaninye pe vino nacisile.”

 Ukutumizya ivya misiku vingakuletelela nu kuletelela wanji fwandi cingazipa ukukonka ukupanda amano ukwa mu Baibolo kuno kukazanwa pa mawaliko yano yakonkapo:

•   “Lewukanga ukukumbuchila kwavyawulumendo.”​—⁠2 Timothy 2:22.

•   “Nsunga uleke ntize ndapechela ivyavye.”​—⁠Psalm 119:37.

 Lola vino ivinsika vya masundo ya mu Baibolo vingakwavwa mu wumi wako. Wazya pe vino e Janet walanzile nu kusolapo vino vingakwavwa.

 E Janet walanzile ukuti: “Impindi yimwi nasunkinye umonsi wino wandenzile inamba yane pa kuti twalanzyanya nawe, swinya namupile. Mwe sabata vye wenga watalisile ukumbuzya ukuti mutumile ivikope vyane lyo ntazwite nanti cimwi.”

 Uzye ukwelenganya ukuti avyani vino e Janet walinji nu kucita? Uzye nga awewe nga wacisile wuli?

•  A Nce mpamwi ungelenganya ukuti: ‘Cili icetenye ningamutumila. Amuno nanti acakuti twaya nawe mukusamba kuluzi angandola pano kusamba.’

•  B Nce mpamwi ungelenganya ukuti: ‘Ntamanyile umulandu wuno akulondela icikope camusango wo-o. Leka temutumile icikope cino nzwite ivizwalo konsinye nu kulola vino wandi alande nanti ukucita.’

•  C Nce mpamwi ungelenganya ukuti: ‘Cikuloleka ngati we-e umonsi akulonda vye ukucita uwuzelele na nene. Acino nafutavye amameseji ni namba yakwe.’

 Amazwi vye yano yali pa C ayano yangazipa vye ukukonjka, uzye asa wowownye? E Baibolon yikalanda ukuti: “Umuntu wamano akalewuka ndi walola intazi zikwiza, ukuwa umuntu chino amuntu awowo akayisunchilizya muntazi, ayizuka pano aminzi yafika munsingo.”​—⁠Proverbs 22:3, Izwi lya kwe Leza

 Vyo-o vino twalandapo avino vikalenga awacitici awavule ukutumizyanya ivya misiku nga nu kucita iviwipe vinji: Uzye ukasola icete iviwuza? (Proverbs 13:20) E Sarah uwamyaka 27 walanzile ukuti: “Uzipizile uwakwizya na wantu wano uwe nimiwele imizima”. E Delia uwamyaka 24 wazumilizizyeko kwe vino e Sarah walanzile. Swinya walanzile ukuti: “Wamwi wano wakaloleka ngati aviwuza watanga wakuwomelezya ukuwa ni miwele mizima, lelo wangakuwomelezya vye ukucita iviwipe.” Walanzile nu kuti: “Nga wakukuwomelezsya ukucita vino vipusine na masundo yakwe Leza, lyo wakukuwomelezya ukucita iviwipe. Uzye nawewenye avino ukalonda ukucta?”