Uzye na wewe ukayivwa ndi vino calinji kwe Jeanette? Nga avino ukayivwa, ungatalika ukuvwilika vino wazumilamo ukuti ivintu vyelewuzilwevye. Amuno pasi wino angakunda wamulola ukuti pasi cino wamanya. Nomba acani cino cingakwavwa?

•  Cino calenga wamwi ukukanazumila ukuti ivintu vyelewuzilwevye

•  Yelenganya pe vino wazumilamo

•  Vino vingakwavwa ukumanya icisinka pe vyo wazumilamo

•  Vino awacitici wawuyo wakalanda

 1. Ngawazumila ukuti ivintu vyelewuzilwevye, awantu waliwalola ukuti utazumila mwe sayansi.

 E Maria uwamyaka 16 walanzile ukuti: “Umusambilizya watili ukuzumila ukuti ivintu vyelewuzilwevye acilanjililo cakuti umuntu akapotwa ukulondolola vino ivyelewulwa vikawomba.”

 Cino uzipizile ukumanya acakuti: Wano wakalanda ukuti kutawa e kelewula watamanya ivisinka. Amuno na wasayantisiti awalumbuke ponga ngati we Galileo ne Isaac Newton wazumizile ukuti kwawa wino welewuzile ivintu. Ukumanya ukuti kwawa kelewula kutalenzile watalike ukuvwilika vino wamanyile pe sayansi. Namweyanye amanda, wasayantisiti wamwi wazana ukuti ukuzumila mwe kelewula kusileka awatalika ukuvwilika vino wamanya pe sayansi.

 Yelezya ukucita wo-o: Lemba izwi (ukuwikako natuno twiyalizile lyolyo izwi) ilyakuti “ukulanda pisuwilo lyakwe” pa kambokosi kakuvwambila ivyewo pe Watchtower LAIBULALE YA PA INTANETI pakuti ulole vino wa sayantisiti na wa dokota wano wazumila ukuti kwawa kelewula walanda. Ulole cino calenzile ukuti wazumile ukuti kwawa kelewula.

 Icisinka acakuti: Ukuzumila ukuti kwawa kelewula kusilenga umuntu ukutalika ukuvwilika vino sayansi ikalanda. Nakuwa, ukusambilila pa vyelewulwa kungakwavwa ukuzumila ukuti kwawa kelewula.​—Waroma 1:20.

2. Ngawazumila nkani vino Baibolo ikalanda ukuti ivintu vyelewuzilwevye, awantu waliwakwelenganya ukuti ukakoncelela vino mukasambilila kuno ukapepa.

 E Jasmine uwamyaka 20 walanzile ukuti: “Awavule wakalola ukuti ukuzumila ukuti ivintu vyelewuzilwevye alilyasi lya kwelenganyavye, nukuti vino vyawa mwi buku lya Intaliko kawavye akili.”

 Cino uzipizile ukumanya acakuti: Awantu awavule watamanya vino Baibolo ikalanda pe vino ivintu vyelewuzilwe. Kucakulolelako, wamwi wazumila ukuti iyulu ni nsi ni vyawumi vyonsinye vyelewuzilwe mu manda 6 ayama-awala 24. Lelo wo-o asa vino Baibolo ikalanda.

•   Pa Intaliko 1:1 pakalanda ukuti: “Pakutalika e Leza welewuzile iyulu ni nsi.” Co-o icisinka citapusana na vino wasayansi wiza wazana ukuti papita imyaka imivule ukufumilila pano insi yapanjizilwe.

•   Izwi lyakuti “uwanda” lino wawomvya mwi buku lya Intaliko likalozya na kuciputulwa campindi intali. Nakuwa pa Intaliko 2:4, izwi lya kuti “uwanda” lino wawomvya pe lyo-o iwaliko likanda pa manda yonsinye 6 yano ivintu vyelewuzilwe.

 Icisinka acakuti: Vino Baibolo ikalanda pe vino ivintu vyelewuzilwe vikakwivwana na vino wa sayansi wazana.

 Umuntu atazipizile ukuzumilavye ukuti ivintu vyelewuzilwe vye “ukwasowa ukumanya ivisinka.” Lelo azipizile ukumanya ivisinka vyonsinye. Leka tulande pe vino vyakonkapo:

 Vyonsinye ivyakupanga panga vino tukalola, vikatwavwa ukumanya ukuti kwawa wino wavipanzile. Ngawalola e kamela, indeke ni ng’anda, ukakwelenganya ukuti kwawa wino wavipanzile. Nomba amulandu ci wuno ungavwilicila ukuti kwawa e kelewula nga walola vino ilinso lya muntu lyapangwa, ivinyunyi nanti insinye yo-o?

 Teyelenganya pa kwe co-o: Wano wakapanga ivya kupanga panga wakakopela kwe vino Leza welewula pakuti wapange cimwi, lelo nga wapanga wakalonda awantu awamanya ukuti awano wapanzile. Uzye kweni cawa icetenye ukuzumila ukuti awantu awano wakapanga ivintu vimwi vino tukalola, lelo ukane ukuzumila ukuti kwawa e kelewula wino welewuzile ivintu vyonsi?

 Nga ukulola vino ivintu vyelewulwa munsi cilikwavwa ukumanya ukuti kwawa e kelewula.

 Yelezya ukucita wo-o: Lemba izwi (ukuwikako natuno twiyalizile lyolyo izwi) ilyakuti “uzye kwawa kelewula” pa kambokosi kakuvwambila ivyewo pe Watchtower LAIBULALE YA PA INTANETI. Solanipo amalyasi yano mungakunda mwe Lolanji! Mu cipande ca kuti “uzye kwawa kelewula?” Mwe cila cipande, lola icakuzungusya pe vino ivyelewulwa vyapangwa. Nukulola vino coco cikukwavwa ukumanya ukuti kwawa kelewula?

 Vwambilizya ivyewo na vinji: Womvya amabroshuwa pa kuti umanyilepo na vinji pe vino ivintu vyelewuzilwe.

•  Was Life Created?

  •   Insi yapangwa icete swinya yawa na vino vikalondekwa pa kuti ivintu vitwalilile ukuwa nu wumi.​—Lolani amafwa 4-10.

  •   Vino awantu wakapanga wakakopela kwe vino e Leza welewula.​—Lolani amafwa  11-17.

  •   Vino Baibolo yikalanda mwi buku lya Intaliko vyakolana na vino wasayasi wazana.​—Lolani amafwa 24-28.

•  Vino Uwumi Watalisile—Amawuzyo 5 Amacindame Nkaninye

  •   Ivyawumi vitayizizilevye ivyeneco ukufuma ku vintu vino vitawa nu wumi.​—Lolani amafwa 4-7.

  •   Inzila yino ivyawumi vyampanjilwamo yikalanjizya ukuti vitanga viweko ivyeneco vyonga ukwasowa e kelewula.​—Lolani amafwa 8-12.

  •   Vino insande nsande zya pangwa vyapusana nkaninye ni vyakupanga panga vino awantu wakapanga.​—Lolani amafwa  13-21.

  •   Ivyawumi vyonsinye vino vyawako vitafumilevye ku cawumi conga. Ivyakuzyula zyula vino wazana vikalanjizya ukuti ivinyama vino vyalinjiko kali ivikulu vitapilusilevye.​—Lolani amafwa  22-29.

 E Thomas uwamyaka 17 walanzile ukuti: “Nganalola vino ivintu vya munsi ponga ngati anyama na vino ivyamwiyulu vikawomba icete vikalenga nsinincizya ukuti, e Leza akuno wawa.”