Génesis 19:1-38

  • U̱vi̱ na̱ ángel ni̱xa̱ʼa̱nna nu̱ú ta̱ Lot (1-11)

  • Ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ta̱ Lot xíʼin na̱ veʼera ña̱ ná sandákoona ñuu kán (12-22)

  • Ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱ Sodoma xíʼin Gomorra (23-29)

    • Ñá síʼi ta̱ Lot ndu̱uñá ñi̱i̱ (26)

  • Ta̱ Lot xíʼin ná se̱ʼera (30-38)

    • Nu̱ú ka̱na xa̱ʼa̱ ñuu Moab xíʼin ñuu Ammón (37, 38)

19  U̱vi̱ saá na̱ ángel ni̱xa̱a̱na ñuu Sodoma tá xi̱kuaá, ta ta̱ Lot íyora chí yéʼé ñuu kán. Tá xi̱nira ni̱xa̱a̱na, nda̱kundichira ña̱ ndakiʼinrana, tasaá xi̱kuxítíra.  Ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Ixandó ña̱ ma̱ní, ya̱ʼandó veʼi̱ chi ta̱ káchíñu nu̱úndó kúi̱. Kindo̱ondó ku̱su̱nndó veʼi̱ ñuú vitin ta ka̱ʼi̱n xíʼinna ña̱ ná ndakatana xa̱ʼa̱ndó. Taa̱n kivi ya̱chi̱ ndako̱ondó ta ku̱ʼu̱nvandó”. Soo na̱yóʼo ka̱china: “Va̱ása, tíxa̱ʼviún. Chí calleva kindo̱ondi̱ ku̱su̱nndi̱ ñuú vitin”.  Soo ta̱yóʼo ku̱a̱ʼá yichi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna, ña̱kán va̱ʼaka ku̱a̱ʼa̱nna xíʼinra chí veʼera. Tasaá ke̱ʼéra ña̱ kuxuna ta saátu ke̱ʼéra si̱ta̱váʼa ña̱ kǒo yuxa̱n iyá* kúúmií, ta na̱yóʼo xi̱xina.  Tá kúma̱níka ku̱ʼu̱n na̱yóʼo ku̱su̱nna, na̱ ta̱a ñuu Sodoma chu̱túna sa̱tá veʼe ta̱ Lot, nda̱a̱ na̱ va̱lí iinsaá nda̱a̱ na̱ chée.  Tasaá ki̱xáʼana kánana ta̱ Lot ta káchina: “¿Ndáa míí ku̱a̱ʼa̱n na̱ ta̱a na̱ ki̱xaa̱ veʼún ñuú vitin? Tavána ná ku̱su̱nndi̱ xíʼinna”.  Ta̱ Lot ki̱tara chí ke̱ʼe* ta nda̱kasira yéʼé.  Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n-ndáʼvira xíʼinna: “Ixandó ña̱ ma̱ní ñaniyó, kǒo keʼéndó ña̱ kininí yóʼo.  Kotondó, íyo u̱vi̱ ná se̱ʼi̱ ná ta̱ʼán ku̱su̱n xíʼin ni iin ta̱a. Ná tavái̱ náyóʼo ta keʼéndó nda̱a̱ ndáaka ña̱ kúni̱ miíndó xíʼinná. Soo ixandó ña̱ ma̱ní, kǒo keʼéndó nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa xíʼin na̱ ta̱a yóʼo saáchi veʼevai̱ ki̱xaa̱na”.  Soo na̱yóʼo nda̱kuiinna: “Kúáʼan chíkáa”.* Ta ka̱chikana: “Ta̱ ta̱a yóʼo ta̱ ke̱e inka ñuu kúúra ta iinlá miíra ki̱xaa̱ íyo yóʼo, ¿nda̱chun káʼa̱nra xíʼinyó ndáaña xíniñúʼu keʼéyó? Ta vitin, kinika keʼéndi̱ xíʼin yóʼó nu̱úka ña̱ keʼéndi̱ xíʼin na̱ ta̱a na̱ ki̱xaa̱ veʼún”. Tasaá ki̱xáʼana chíndaʼána ta̱ Lot ta xi̱kuni̱na sandúvana yéʼé. 10  Soo na̱ ta̱a na̱ ñúʼu chí ini veʼe ta̱vána ndaʼa̱na ta ni̱xi̱tána ta̱ Lot ta nda̱chikaa̱nara ini veʼe, ta nda̱kasina yéʼé. 11  Soo na̱yóʼo, sa̱kúkúana na̱ ta̱a na̱ ndíta chí yéʼé, nda̱a̱ na̱ va̱lí iinsaá nda̱a̱ na̱ chée ta na̱yóʼo ku̱naana ña̱ nándukúna yéʼé. 12  Tasaá na̱ ta̱a na̱ ki̱ndoo veʼe ta̱ Lot ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra: “¿Á íyo inkaka na̱ táʼún ñuu yóʼo? Ka̱ʼa̱n xíʼin na̱ ka̱sáún ná kixina ta saátu ndiʼi na̱ se̱ʼún xíʼin na̱ táʼún, ta tavána ñuu yóʼo. 13  Saáchi sandíʼi-xa̱ʼa̱ndi̱ ñuu yóʼo, chi xa̱a̱ xi̱niso̱ʼo Jehová ña̱ ndeéní káʼa̱nkúáchina* xa̱ʼa̱ na̱ ñuu yóʼo, xa̱ʼa̱ ña̱kán Jehová chi̱ndaʼára ndi̱ʼi̱ ña̱ sandíʼi-xa̱ʼa̱ndi̱ña”. 14  Ña̱kán, ta̱ Lot ki̱tara ña̱ ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ka̱sára, ta tuku ta tuku ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Kama koondó, keendó ñuu yóʼo saáchi Jehová sandíʼi-xa̱ʼa̱raña”. Soo na̱ ta̱a yóʼo nda̱kanixi̱nína ña̱ kúsi̱kivara.* 15  Tá xa̱a̱ ku̱a̱ʼa̱n túvi, na̱ ángel ki̱xáʼana káʼa̱nna xíʼin ta̱ Lot: “Kunu, kúáʼan xíʼin ñá síʼún ta saátu u̱vi̱ saá ná se̱ʼún, tasaá va̱ása kuvindó tá ná ndakiʼin na̱ ñuu yóʼo castigo xa̱ʼa̱ ku̱a̱china”. 16  Soo ta̱ Lot ni̱kuachi̱kara. Ña̱kán, Jehová ku̱ndáʼvi-inira xi̱nirara, ta na̱ ángel yóʼo ti̱inna ndaʼa̱ra ta saátu ndaʼa̱ ñá síʼira xíʼin u̱vi̱ saá ná se̱ʼera ta ta̱vánana ñuu kán. 17  Ta tá ke̱ena chí sa̱tá ñuu kán, iin ta̱ ángel yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Kunu, tasaá va̱ása kuviún, va̱ása ndikóún kotoún chí sa̱tá, va̱ása ndakindeún yoso̱ ña̱ íyo chí Jordán, kunu ku̱ʼu̱n chí yuku̱ tasaá va̱ása ndiʼi-xa̱ʼún”. 18  Soo ta̱ Lot ni̱ka̱ʼa̱nra: “Jehová, ixaún ña̱ ma̱ní, va̱ása chindaʼún yi̱ʼi̱ ku̱ʼi̱n kán. 19  Kúnda̱a̱-inii̱ ña̱ xa̱a̱ ni̱na̱ʼún ña̱ va̱ʼaní-iniún xíʼi̱n ta saátu náʼún ña̱ ndixaní kúʼvi̱-iniún* xíniún yi̱ʼi̱, saáchi va̱ása nítaxiún ña̱ kuvii̱, va̱ása kuchiñui̱ ku̱ʼi̱n chí nu̱ú íyo yuku̱, saáchi yíʼvii̱ ña̱ kundoʼi̱ iin ña̱ va̱ása va̱ʼa ta kuvii̱. 20  Yatin yóʼova íyo iin ñuu loʼo nu̱ú kivi ku̱ʼi̱n, ¿á kivi ku̱ʼi̱n káa? Ixaún ña̱ ma̱ní, taxi ná ku̱ʼi̱n káa ña̱ va̱ʼa ka̱kui̱ chi iin ñuu loʼova kúúña”. 21  Soo ta̱ ángel kán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Va̱ʼava, tuku na̱ʼi̱ ña̱ va̱ʼa-inii̱ xíʼún, ta va̱ása sandíʼi-xa̱ʼíi̱ ñuu ña̱ káʼún xa̱ʼa̱ yóʼo. 22  Kama koún, kunu, saáchi va̱ása kívi keʼíi̱ nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa tá kúma̱níka xa̱ún nda̱a̱ káa”. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, ñuu kán xi̱kunaníña Zóar.* 23  Xa̱a̱ ki̱tava ñu̱ʼu* tá ni̱xa̱a̱ ta̱ Lot chí Zóar. 24  Tasaá Jehová sa̱kóyora ñuʼu̱ xíʼin azufre* sa̱tá ñuu Sodoma xíʼin Gomorra. Nda̱a̱ chí ndiví ke̱eña ni̱ko̱yoña, saáchi Jehová kúú ta̱ chi̱ndaʼá ña̱yóʼo. 25  Tasaá sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ra ñuu yóʼo. Sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ra ndiʼi ñuu ña̱ íyo yoso̱ kán ta saátu na̱ yiví, ta sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱tura ndiʼi ña̱ʼa ña̱ kána nu̱ú ñuʼú. 26  Soo ñá síʼi ta̱ Lot, ndíku̱nñá ku̱a̱ʼa̱nñá sa̱tára, ta ndi̱kóñá xi̱toñá chí sa̱tá, xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ndu̱uñá ñi̱i̱.* 27  Ta̱ Abrahán ya̱chi̱ní nda̱koora ta ni̱xa̱ʼa̱n tukura nu̱ú xi̱ndichira nu̱ú Jehová. 28  Tá nda̱koto ta̱ Abrahán chí ni̱nu̱, nu̱ú ndíkaa̱ ñuu Sodoma xíʼin Gomorra ta saátu ndiʼi ñuʼú ña̱ íyo yoso̱ kán, iin nda̱kanda̱-inira* xíʼin ña̱ xi̱nira: saáchi ndeéní xi̱kana yi̱ʼma̱ kán, nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yi̱ʼma̱ ña̱ kána ti̱xin iin horno* káʼnu. 29  Tá sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ñuu ña̱ íyo chí Jordán, nda̱kaʼánra xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Abrahán, ña̱kán ta̱vára ta̱ Lot ñuu nu̱ú ni̱xi̱yora tá kúma̱níka ndiʼi-xa̱ʼa̱ña. 30  Tá ni̱ya̱ʼa tiempo, ta̱ Lot ni̱yi̱ʼvíra koora chí Zóar, xa̱ʼa̱ ña̱kán nda̱kiʼinra u̱vi̱ saá ná se̱ʼera ta ku̱a̱ʼa̱nna koona chí yuku̱. Ta kán ni̱xi̱yora ini iin kavá xíʼin u̱vi̱ saá ná se̱ʼera. 31  Tasaá, se̱ʼera ñá nu̱ú ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin ku̱ʼvi̱ñá: “Yiváyó xa̱a̱ ku̱chéeníra, ta kǒo nda̱a̱ ni iin na̱ ta̱a ñuu yóʼo na̱ kivi ku̱su̱n xíʼinyó nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé ndiʼi na̱ yiví. 32  Ná taxiyó vino koʼo yiváyó ta ku̱su̱nyó xíʼinra, ña̱ va̱ʼa kaku se̱ʼeyó xíʼinra”. 33  Ñuú kán ta̱xiná vino xi̱ʼi yiváná nda̱a̱ ni̱xi̱nira. Tándi̱ʼi, se̱ʼera ñá nu̱ú ni̱ki̱ʼviñá nu̱ú kánduʼúra* ta ni̱ki̱si̱ñá xíʼinra. Soo ta̱ Lot va̱ása níkiʼinra kuenta tá ni̱ki̱si̱ñá xíʼinra ni tá nda̱kiʼinñá ku̱a̱ʼa̱nñá. 34  Tá inka ki̱vi̱, se̱ʼera ñá nu̱ú ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin ku̱ʼvi̱ñá ñá loʼo: “Tá ñuú ni̱ki̱si̱i̱ xíʼin yiváyó, ná taxi tukuyó vino koʼora ñuú vitin, tándi̱ʼi ki̱ʼviún nu̱ú kánduʼúra ta ku̱su̱ún xíʼinra. Tasaá kaku se̱ʼe u̱vi̱ saáyó xíʼinra”. 35  Tasaá, ñuú kán ta̱xi tukuná vino xi̱ʼi yiváná nda̱a̱ ni̱xi̱nira. Tándi̱ʼi, se̱ʼera ñá loʼo ni̱xa̱ʼa̱nñá ni̱ki̱si̱ñá xíʼinra. Soo ta̱ Lot, va̱ása níkiʼinra kuenta tá ni̱ki̱si̱ñá xíʼinra ni tá nda̱kiʼinñá ku̱a̱ʼa̱nñá. 36  Tasaá, u̱vi̱ saá ná se̱ʼe ta̱ Lot ni̱ke̱e se̱ʼená xíʼin yiváná. 37  Ta se̱ʼera ñá nu̱ú ka̱ku iin ta̱a loʼo se̱ʼeñá, ta chi̱naníñára Moab. Ta̱yóʼo kúú yivá ndiʼi na̱ moabita. 38  Ta saátu se̱ʼera ñá loʼo ka̱ku iin ta̱a loʼo se̱ʼeñá, ta chi̱naníñára Ben-Ammí. Ta̱yóʼo kúú yivá ndiʼi na̱ ammonita.

Nota

Á “levadura”.
Inka variante “ya̱ta̱”.
Inka variante “Kunundaʼa chíkáa”.
Inka variante “káʼa̱nválína”, “káʼa̱n-yuʼu̱na”.
Inka variante “si̱kiva náʼa̱ra”.
Ña̱ kúni̱ ka̱chiña ‘ña̱ loʼo’.
Inka variante “ña̱ ka̱ndii”.
Ña̱yóʼo kúú iin ya̱a̱ ña̱ kamaní xíxi̱ ta kininí xáʼa̱nña tá xíxi̱ña.
Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña “ku̱ñuñá ndu̱uña nda̱a̱ táki̱ʼva káa iin yu̱u̱ ña̱ ku̱vaʼa xíʼin ñi̱i̱”.
Inka variante “iin ku̱a̱ʼa̱n-inira”, “nda̱kaʼnda-inira”.
Á “xi̱tu̱n”.
Inka variante “kúnduʼura”, “nándúʼú síi̱nra”.