Génesis 24:1-67

  • Ndu̱kúna ñá tindaʼa̱ xíʼin ta̱ Isaac (1-58)

  • Ñá Rebeca ku̱a̱ʼa̱nñá ndakutáʼanñá xíʼin ta̱ Isaac (59-67)

24  Ta̱ Abrahán ku̱chéeníra, ta Jehová xi̱taxira bendición sa̱tá ndiʼi ña̱ xi̱keʼéra.  Iin ki̱vi̱, ta̱ Abrahán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼáka ku̱i̱ya̱ káchíñu veʼera, ta̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin ña̱ xi̱kuumiíra, ta ka̱chira: “Ixaún ña̱ ma̱ní, kúni̱i̱ ná chinaʼún* iin ña̱ʼa nu̱úi̱.*  Ta kúni̱i̱ ná chinaʼún xa̱ʼa̱ Jehová, ta̱ kúú Ndióxi̱ chí ndiví ta saátu nu̱ú ñuʼú yóʼo, ña̱ va̱ása ndaka̱xiún iin ñá ñuu Canaán ñá íyo nu̱ú íyoi̱ yóʼo ña̱ tindaʼa̱ñá xíʼin se̱ʼi̱.  Nu̱úka ña̱yóʼo, xíniñúʼu ku̱ʼún chí ñuu nu̱ú ke̱i̱ ta ndaka̱xiún iin ñá táʼi̱n ña̱ va̱ʼa tindaʼa̱ñá xíʼin se̱ʼi̱ ta̱ Isaac”.  Ta ta̱ káchíñu nu̱úra nda̱kuiinra: “¿Ta ndáaña keʼíi̱ tá va̱ása kúni̱ ñá ñaʼá kán kixiñá xíʼi̱n ñuu yóʼo? ¿Á kúni̱ún ná ku̱ʼu̱n se̱ʼún xíʼi̱n ñuu kán?”.  Ta̱ Abrahán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Va̱ása kúni̱i̱ ku̱ʼu̱n se̱ʼi̱ xíʼún ñuu kán.  Jehová, ta̱ kúú Ndióxi̱ chí ndiví, ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n ña̱ ná sandákoi̱ veʼe yivái̱ xíʼin ñuʼú na̱ táʼi̱n. Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n ta chi̱naʼára ña̱yóʼo: ‘Taxii̱ ñuʼú yóʼo ndaʼa̱ se̱ʼún’. Ta̱kán chindaʼára iin ángel ta̱ kunúu ku̱ʼu̱n nu̱ún, ta yóʼó ndani̱ʼún iin ñá koo xíʼin se̱ʼi̱ ñuu kán.  Soo tá ná va̱ása kuni̱ ñá ñaʼá kán kixiñá xíʼún, yóʼó va̱ása kuumiíkaún ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱naʼún xa̱ʼa̱ yóʼo. Soo va̱ása xíniñúʼu ku̱ʼu̱n se̱ʼi̱ xíʼún chí ñuu kán”.  Tasaá ta̱ káchíñu nu̱ú ta̱ Abrahán chi̱naʼára ña̱ saxínura ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra. 10  Xa̱ʼa̱ ña̱kán, ta̱ káchíñu nu̱ú ta̱ Abrahán ki̱ʼinra 10 camello sa̱na̱ ta̱ Abrahán, ta ki̱tara ku̱a̱ʼa̱nra chí ñuu ta̱ Nacor, chí Mesopotamia. Ta ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ta̱xi ta̱ Abrahán ndaʼa̱ra ña̱ taxira ndaʼa̱ na̱ ku̱a̱ʼa̱nra nu̱ú. 11  Tá ni̱xa̱a̱ra kán, chi̱ndoora tí camello ña̱ ndakindee̱rí yatin yuʼú iin pozo ña̱ íyo yatin ñuu kán. Xa̱a̱ xi̱kuaá kúúña ta xa̱a̱ hora ña̱ kée ná ñaʼá ñuu kán ña̱ tavána ti̱kui̱í kúúña. 12  Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Ndióxi̱: “Jehová, Ndióxi̱ ta̱ Abrahán ta̱ káchíñui̱ nu̱ú, ixaún ña̱ ma̱ní, chindeétáʼan xíʼi̱n ña̱ vií ná kana ndiʼi ña̱ keʼíi̱, na̱ʼa̱ ña̱ ndixaní kúʼvi̱ní-iniún* xíniún ta̱ Abrahán ta̱ káchíñui̱ nu̱ú. 13  Yóʼo íyoi̱ nu̱ú kána ti̱kui̱í, ta ná ñaʼá se̱ʼe na̱ ñuu yóʼo va̱xiná taváná ti̱kui̱í. 14  Ña̱yóʼo ndúkúi̱ nu̱ún, ñá loʼo ñá ná ka̱ʼi̱n xíʼin ‘Ixaún ña̱ ma̱ní, sanúu ki̱si ña̱ níʼún ta taxi loʼo ti̱kui̱í koʼi̱’, ta ná ka̱ʼa̱nñá xíʼi̱n ‘Kivi koʼo miíún ta saátu taxii̱ ti̱kui̱í koʼo camello sa̱na̱ún’, saá kunda̱a̱-inii̱ ña̱ nda̱kaxiún ñáyóʼo ña̱ tindaʼa̱ñá xíʼin ta̱ Isaac ta̱ káchíñu nu̱ún. Tasaá kúú ña̱ na̱ʼún ña̱ ndixaní kúʼvi̱-iniún* xíniún ta̱ káchíñui̱ nu̱ú”. 15  Tá kúma̱níka sandíʼira ka̱ʼa̱nra xíʼin Ndióxi̱, ki̱ta iin ñá loʼo ñuu kán ñá naní Rebeca ta kánuu iin ki̱si so̱ko̱ñá. Ñáyóʼo xi̱kuuñá se̱ʼe ta̱ Betuel ta̱ xi̱kuu se̱ʼe ñá Milcá ñá síʼi ta̱ Nacor ñani ta̱ Abrahán. 16  Iin ñá loʼo liviní xi̱kuuñá ta ta̱ʼán ku̱su̱nñá xíʼin nda̱a̱ ni iin ta̱a. Ñáyóʼo nu̱uñá chí nu̱ú kána ti̱kui̱í, ta sa̱kútuñá ki̱siñá xíʼin ti̱kui̱í tasaá ndi̱kó tukuñá. 17  Ta̱yóʼo kama xi̱nura ni̱xa̱ʼa̱nra nu̱úñá ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinñá: “Ixaún ña̱ ma̱ní, taxi loʼo ti̱kui̱í tá ñúʼu ini ki̱si ña̱ níʼún ná koʼi̱”. 18  Ta ñáyóʼo ni̱ka̱ʼa̱nñá: “Va̱ʼa koʼovaúnrá táta”. Tasaá kama sa̱núuñá ki̱si ña̱ kánuu so̱ko̱ñá ta ti̱inñá ña̱yóʼo nani xíʼira ti̱kui̱í. 19  Tá sa̱ndíʼiñá ta̱xiñá ti̱kui̱í xi̱ʼira, ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinra: “Saátu tavái̱ ti̱kui̱í koʼo tí camello sa̱na̱ún nda̱a̱ ná xa̱a̱-inirí”.* 20  Tasaá ta̱ánñá ti̱kui̱í tá ñúʼu ini ki̱siñá nu̱ú táanna ti̱kui̱í xíʼi kití, ta tuku ta tuku xi̱nuñá ni̱xa̱ʼa̱nñá pozo ta̱váñá ti̱kui̱í. Tasaá ta̱váñá ti̱kui̱í xi̱ʼi ndiʼi tí camello sa̱na̱ra. 21  Tá táváñá ti̱kui̱í, ta̱yóʼo xi̱xitora ña̱ xi̱keʼéñá, ta iin nda̱kanda̱-inira* ta xi̱ndakanixi̱níra á chi̱ndeétáʼan Jehová xíʼinra ña̱ vií kana ña̱ ku̱a̱ʼa̱nra keʼéra. 22  Tá xa̱a̱ ndi̱ʼi xi̱ʼi tí camello ti̱kui̱í, ta̱ ta̱a yóʼo ta̱xira iin siki̱ tí oro tí kundikaa̱ si̱ti̱nñá, ta tíyóʼo ve̱erí ki̱ʼva i̱ñu̱ gramo.* Ta saátu ta̱xira u̱vi̱ siki̱ tí oro tí kuñuʼu ndaʼa̱ñá, tí ve̱e 114 gramo.* 23  Ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinñá: “Ixaún ña̱ ma̱ní ka̱ʼa̱n xíʼi̱n, ¿ndáana kúú yiváún? ¿Á kivi kindo̱ondi̱ veʼe na̱ yiváún ku̱su̱nndi̱ ñuú vitin?”. 24  Ñáyóʼo nda̱kuiinñá: “Se̱ʼe ta̱ Betuel kúi̱, ta̱ kúú se̱ʼe ñá Milcá xíʼin ta̱ Nacor”. 25  Ta ka̱chikañá: “Íyova nu̱ú ku̱su̱nndó veʼendi̱ ñuú vitin. Ta saátu kúúmiíndi̱ yita* xíʼin ku̱a̱ʼáníka ña̱ kixáʼan* kití sa̱na̱ndó”. 26  Tasaá ta̱ ta̱a yóʼo nda̱kundeera* ta xi̱kuxítíra ña̱ va̱ʼa taxira tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová. 27  Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ná ndukáʼnu Jehová, Ndióxi̱ ta̱ Abrahán ta̱ káchíñui̱ nu̱ú. Saáchi náʼa̱kavara ña̱ ndixaní kúʼvi̱-inira* xínirara ta nda̱kúní íyo inira xíʼin ta̱ káchíñui̱ nu̱ú. Jehová kúú ta̱ níʼi yichi̱ nu̱úi̱ ña̱ va̱ʼa ki̱xai̱ nda̱a̱ veʼe na̱ ñani ta̱ káchíñui̱ nu̱ú”. 28  Ta ñá loʼo yóʼo xínuñá ni̱xa̱ʼa̱nñá na̱túʼunñá xíʼin na̱ veʼe siʼíñá xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ku̱u. 29  Ta ñá Rebeca ni̱xi̱yo iin ku̱ʼvañá ta̱ xi̱naní Labán. Ta ta̱yóʼo xínura ni̱xa̱ʼa̱nra xi̱tora ta̱ ta̱a ta̱ ki̱ndoo yatin nu̱ú kána ti̱kui̱í. 30  Tá xi̱nira siki̱ tí ndíkaa̱ si̱ti̱n ñá Rebeca ta saátu siki̱ tí ñúʼu ndaʼa̱ñá ta xi̱niso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nñá: “Ña̱yóʼo kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ ta̱a kán xíʼi̱n”, xínura ni̱xa̱ʼa̱nra xi̱tora ta̱ ta̱a ta̱ ni̱ndo̱o xíʼin tí camello yatin nu̱ú kána ti̱kui̱í. 31  Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Naʼa, yóʼó ta̱ nda̱kiʼin bendición i̱xaa Jehová. Va̱ása kundichikaún chí ke̱ʼe.* Xa̱a̱ xa̱ʼndai̱ chiñu ña̱ ná ixatu̱ʼvana veʼe nu̱ú koún ta saátu nu̱ú kindo̱o camello sa̱na̱ún”. 32  Tasaá ta̱ ta̱a ta̱ káchíñu nu̱ú ta̱ Abrahán ni̱ki̱ʼvira veʼe. Ta ta̱ ta̱a* kán nda̱xínra tí camello ta ta̱xira yita xíʼin inkaka ña̱ʼa kixáʼanrí, ta saátu níʼira ti̱kui̱í ni̱xa̱a̱ra nu̱úra xíʼin na̱ ku̱a̱ʼa̱n xíʼinra ña̱ va̱ʼa ndoo xa̱ʼa̱ na̱yóʼo. 33  Tá xa̱a̱ ta̱xina ña̱ kuxura, ta̱ ta̱a yóʼo ka̱chira: “Tá xa̱a̱ ná ka̱ʼi̱n xíʼinndó ña̱ xíniñúʼu ka̱ʼi̱n, saáví kuxui̱”. Tasaá ta̱ Labán ka̱chira: “Ka̱ʼa̱n xíʼinndi̱”. 34  Ta nda̱kuiinra: “Ta̱ káchíñu nu̱ú ta̱ Abrahán kúi̱. 35  Ku̱a̱ʼání bendición ta̱xi Jehová ndaʼa̱ ta̱ káchíñui̱ nu̱ú. Kúikáníra, saáchi ta̱xira ndikachi* ndaʼa̱ra saátu ta̱xira si̱ndi̱ki̱, plata, oro, ta̱a na̱ káchíñu nu̱úra, ñaʼá ná káchíñu nu̱úra, camello xíʼin burro. 36  Ta ñá Sara ñá síʼi ta̱ káchíñui̱ nu̱ú, ka̱ku iin se̱ʼeñá xíʼinra ni xa̱a̱ chéeníñá, ta ndaʼa̱ ta̱ loʼo yóʼo taxira ndiʼi ña̱ kúúmiíra. 37  Ta ta̱ káchíñui̱ nu̱ú ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n ña̱ ná chinaʼíi̱ ta ka̱chira: ‘Va̱ása ndaka̱xiún iin ñá ñuu Canaán ñá íyo nu̱ú íyoi̱ yóʼo ña̱ kooñá xíʼin se̱ʼi̱. 38  Nu̱úka ña̱yóʼo xíniñúʼu ku̱ʼún nu̱ú na̱ veʼe yivái̱ ta ndaka̱xiún iin ñá tindaʼa̱ xíʼin se̱ʼi̱’. 39  Soo yi̱ʼi̱ ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin ta̱ káchíñui̱ nu̱ú: ‘¿Ndáaña keʼíi̱ tá va̱ása kúni̱ ñá ñaʼá kán kixiñá xíʼi̱n?’. 40  Ta ta̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n: ‘Jehová ta̱ káchíñui̱ nu̱ú, chindaʼára iin ángel ku̱ʼu̱n xíʼún ta viíva kana ña̱ ku̱a̱ʼún keʼún. Ta ti̱xin na̱ veʼe yivái̱ á na̱ táʼi̱n ndaka̱xiún iin ñá tindaʼa̱ xíʼin se̱ʼi̱. 41  Kǒo ku̱a̱chi kuumiíún xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱naʼún tá ni̱xa̱ún nu̱ú na̱ veʼi̱, ta va̱ása níxiinna taxinañá kixi xíʼún. Tá saá ná kuu, kǒoka ku̱a̱chi kuumiíún xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱naʼún’. 42  ”Xa̱ʼa̱ ña̱kán tá ki̱xai̱ nu̱ú kána ti̱kui̱í, ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin Ndióxi̱ ta ka̱chii̱: ‘Jehová, Ndióxi̱ ta̱ Abrahán ta̱ káchíñui̱ nu̱ú, tá chindeétáʼún xíʼi̱n ña̱ va̱ʼa kana ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n keʼíi̱, 43  ña̱yóʼo kúú ña̱ ndúkúi̱ nu̱ún keʼún. Yóʼo íyoi̱ nu̱ú kána ti̱kui̱í. Tá ná kixi iin ñá loʼo taváñá ti̱kui̱í, yi̱ʼi̱ ka̱ʼi̱n xíʼinñá: “Ixaún ña̱ ma̱ní taxi loʼo ti̱kui̱í tá ñúʼu ini ki̱siún koʼi̱”. 44  Tá ná ka̱ʼa̱n ñáyóʼo xíʼi̱n “Va̱ʼava, kivi koʼúnra, ta saátu tavái̱ ti̱kui̱í koʼo tí camello sa̱na̱ún”, saá kunda̱a̱-inii̱ Jehová, ña̱ nda̱kaxiún ñá ñaʼá yóʼo ña̱ tindaʼa̱ñá xíʼin se̱ʼe ta̱ káchíñui̱ nu̱ú’. 45  ”Soo tá kúma̱níka sandíʼii̱ ka̱ʼi̱n xíʼin Ndióxi̱, ñá Rebeca ki̱tañá va̱xiñá ta kánuu iin ki̱si so̱ko̱ñá. Ta nu̱uñá nu̱ú kána ti̱kui̱í ta ki̱xáʼañá táváñárá. Tasaá ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinñá: ‘Ixaún ña̱ ma̱ní, taxi loʼo ti̱kui̱í ná koʼi̱’. 46  Ñáyóʼo kamaní sa̱núuñá ki̱si ña̱ kánuu so̱ko̱ñá ta ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼi̱n: ‘Va̱ʼava koʼúnra ta saátu taxii̱ ti̱kui̱í koʼo tí camello sa̱na̱ún’. Tasaá xi̱ʼii̱ ti̱kui̱í yóʼo ta saátu ta̱xiñárá xi̱ʼi tí camello sa̱na̱i̱. 47  Tándi̱ʼi, ni̱nda̱ka̱tu̱ʼíi̱nñá: ‘¿Ndáana kúú yiváún?’. Ta ñáyóʼo nda̱kuiinñá: ‘Se̱ʼe ta̱ Betuel kúi̱, ta̱ kúú se̱ʼe ñá Milcá xíʼin ta̱ Nacor’. Tasaá chi̱ka̱i̱ siki̱ si̱ti̱nñá ta saátu chi̱ka̱i̱ siki̱ ndaʼa̱ñá. 48  Tasaá nda̱kundei̱ ta xi̱kuxítíi̱ ña̱ va̱ʼa taxii̱ tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová, ta nda̱sakáʼnui̱ Jehová, Ndióxi̱ ta̱ Abrahán ta̱ káchíñui̱ nu̱ú, ta̱yóʼo kúú ta̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱úi̱ ña̱ va̱ʼa ki̱xai̱ nda̱a̱ nu̱ú ñá loʼo su̱ku̱* ta̱ káchíñui̱ nu̱ú* ña̱ va̱ʼa ku̱ʼu̱nñá xíʼi̱n nu̱ú se̱ʼera. 49  Ta vitin ka̱ʼa̱nndó xíʼi̱n á kúni̱ndó na̱ʼa̱ndó ña̱ ndixaní kúʼvi̱-inindó* xínindó ta̱ káchíñui̱ nu̱ú ta nda̱kú íyo inindó xíʼinra. Tá va̱ása kúni̱ndó keʼéndó ña̱yóʼo, ka̱ʼa̱nndó xíʼi̱n ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inii̱ ndáaña keʼíi̱”.* 50  Tasaá ta̱ Labán xíʼin ta̱ Betuel ka̱china: “Jehová kúú ta̱ kúni̱ ná koo ndiʼi ña̱yóʼo, ña̱kán va̱ása kivi ka̱ʼa̱nndi̱ nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa xíʼún.* 51  Yóʼo íyo ñá Rebeca. Ná ku̱ʼu̱nñá xíʼún ta ná xa̱a̱ñá kooñá ñá síʼi se̱ʼe ta̱ káchíñún nu̱ú, nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ mií Jehová”. 52  Tá xi̱niso̱ʼo ta̱ káchíñu nu̱ú ta Abrahán ña̱yóʼo, xi̱kuxítíra nu̱ú Jehová. 53  Ta ta̱ káchíñu nu̱ú ta̱ Abrahán ki̱xáʼara távára ña̱ʼa ña̱ oro, ña̱ plata xíʼin ti̱ko̱to̱ ta ta̱xiraña ndaʼa̱ ñá Rebeca. Ta saátu ta̱xira ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼvi ndaʼa̱ ku̱ʼvañá xíʼin siʼíñá. 54  Tándi̱ʼi, miíra xíʼin na̱ ta̱a na̱ ku̱a̱ʼa̱n xíʼinra xi̱xina, xi̱ʼina ta kán ni̱ki̱si̱na. Tá nda̱koora tá xi̱ta̱a̱n* ka̱chira: “Taxindó ná ndikói̱ nu̱ú ta̱ káchíñui̱ nu̱ú”. 55  Soo ku̱ʼvañá xíʼin siʼíñá ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra: “Taxi loʼo ná kindo̱oñá xíʼinndi̱ ki̱ʼva 10 ki̱vi̱, tasaá kivi ku̱ʼu̱nñá xíʼún”. 56  Soo ta̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra: “Va̱ása kasindó yi̱ʼi̱, chi Jehová chi̱ndeéra yi̱ʼi̱ ña̱ vií ka̱na ña̱ ki̱xii̱ xa̱ʼa̱. Taxindó ná ndandikói̱ nu̱ú ta̱ káchíñui̱ nu̱ú”. 57  Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ka̱china: “Ná kanayó ñá loʼo yóʼo ta nda̱ka̱tu̱ʼunyóñá”. 58  Tasaá ka̱nana ñá Rebeca ta ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunnañá: “¿Á kúni̱ún ku̱ʼún xíʼin ta̱ ta̱a yóʼo?”. Ta ñáyóʼo ka̱chiñá: “Kúni̱vai̱ ku̱ʼi̱n”. 59  Tasaá ta̱xina ku̱a̱ʼa̱n ñá Rebeca xíʼin ñá xi̱sachíchín miíñá tá ni̱xi̱yo loʼoñá ña̱ ku̱ʼu̱nná xíʼin ta̱ káchíñu nu̱ú ta̱ Abrahán ta saátu na̱ ta̱a na̱ ni̱xa̱a̱ xíʼinra. 60  Saá chi̱kaa̱na bendición ñá Rebeca ta ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinñá: “Rebeca, ku̱a̱ʼání millón ná xa̱a̱ na̱ se̱ʼún koona, ta ná ndakiʼinna ñuu na̱ sáa̱-ini xíni miína”. 61  Tasaá, ñá Rebeca xíʼin ná káchíñu nu̱úñá i̱xatu̱ʼvaná miíná, nda̱aná sa̱tá camello ta ku̱a̱ʼa̱nná xíʼin ta̱ ta̱a yóʼo. Tasaá nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra ta ku̱a̱ʼa̱n ñá Rebeca xíʼinra. 62  Ta̱ Isaac ndi̱kóra chí yichi̱ ña̱ ku̱a̱ʼa̱n chí Beer-Lahái-Roí, saáchi chí Négueb ni̱xi̱yora. 63  Tá xa̱a̱ ku̱a̱ʼa̱n kúñuú, xíkara chí yuku̱ ña̱ va̱ʼa ndakanixi̱níra. Tá nda̱kotora..., xi̱nira ña̱ va̱xi sava camello. 64  Ta saátu ñá Rebeca nda̱kotoñá ta xi̱niñá ta̱ Isaac. Tasaá kamaní nu̱uñá sa̱tá tí camello. 65  Ta ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunñá ta̱ káchíñu nu̱ú ta̱ Abrahán: “¿Ndáa ta̱ kúú ta̱ va̱xi chí nu̱úyó yóʼo?”. Ta ta̱ káchíñu nu̱ú ta̱ Abrahán ka̱chira: “Ta̱ káa kúú ta̱ káchíñui̱ nu̱ú”. Tasaá ki̱ʼinñá iin ti̱ko̱to̱ ta nda̱kasiñá nu̱úñá. 66  Ta̱ káchíñu nu̱ú ta̱ Abrahán na̱túʼunra xíʼin ta̱ Isaac xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ke̱ʼéra. 67  Tándi̱ʼi, ta̱ Isaac nda̱kiʼinra ñá Rebeca ku̱a̱ʼa̱n xíʼinra chí veʼe loʼo nu̱ú ni̱xi̱yo siʼíra ñá Sara. Tasaá kúú ña̱ ni̱xa̱a̱ñá ku̱uñá ñá síʼira. Ta̱ Isaac ku̱tóoníra ñáyóʼo ta nda̱a̱ ni̱ndi̱ko-inira xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ siʼíra.

Nota

Koto glosario, chinaʼá.
Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña káchiña “chinúu ndaʼún ti̱xin si̱ʼii̱n”. Ña̱yóʼo xi̱keʼéna tá xi̱chinaʼána xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa.
Inka variante “kutú ti̱xinrí”, “ndaʼa-inirí”.
Inka variante “ku̱a̱ʼa̱n-inira”, “nda̱kaʼnda-inira”.
Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña káchiña “sava siclo”. Koto apéndice B14.
Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña káchiña “10 siclo”. Koto apéndice B14.
Inka variante “ita”, “itia”, “yi̱ku̱”.
Inka variante “kuxu”.
Inka variante “na̱ku̱ndayira”, “nda̱kandiera”.
Inka variante “ya̱ta̱”.
Sana káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ta̱ Labán.
Inka variante “levo”.
Inka variante “xi̱ku̱n”.
Á “se̱ʼeñáni ñani ta̱ káchíñui̱ nu̱ú”.
Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña káchiña “ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inii̱ á chí ndaʼa̱ kúaʼa á chí ndaʼa̱ yitin ku̱ʼi̱n”.
Á “ña̱ ka̱ʼa̱nndi̱ ña̱ va̱ʼa á ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼún”.
Inka variante “ñaʼa”.