Génesis 37:1-36

  • Ña̱ ni̱xa̱ní ta̱ José (1-11)

  • Na̱ ñani ta̱ José sáa̱-inina xíninara (12-24)

  • Ni̱xi̱íkona ta̱ José ña̱ kachíñundáʼvira (25-36)

37  Ta̱ Jacob ni̱xi̱yokara chí Canaán nu̱ú ni̱xi̱yo yivára tá sa̱ndákoora ñuura.  Ña̱yóʼo kúú ña̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ ta̱ Jacob. Tá xi̱kuumií se̱ʼera ta̱ José 17 ku̱i̱ya̱, xi̱ndaara kití sa̱na̱ yivára xíʼin na̱ se̱ʼe ñá Bilhá ta saátu na̱ se̱ʼe ñá Zilpá, ná síʼi yivára. Soo iin ki̱vi̱, ta̱ José na̱túʼunra xíʼin yivára xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa ke̱ʼé na̱ ñanira.  Ta̱ Israel, xi̱kuʼvi̱níka-inira xi̱xinira ta̱ José nu̱ú inkaka na̱ se̱ʼera, saáchi ta̱yóʼo ka̱kura tá xa̱a̱ ku̱chéeníra. Ta ta̱yóʼo xa̱ʼndara chiñu ña̱ ná keʼéna iin ti̱ko̱to̱ káni̱ ña̱ liviní kundixi se̱ʼera.  Tá ki̱ʼin na̱ ñani ta̱ José kuenta ña̱ kúʼvi̱níka-ini yivána xínira ta̱ José nu̱úka miína, ki̱xáʼana sáa̱-inina xíninara, ña̱kán va̱ása vií níxi̱kaʼa̱nna xíʼinra.  Iin yichi̱, ta̱ José ni̱xa̱níra ta na̱túʼunra xíʼin na̱ ñanira xa̱ʼa̱ xa̱ni yóʼo. Ña̱kán ki̱xáʼana sáa̱níka-inina xíninara.  Ta̱yóʼo ka̱chira xíʼinna: “Ixandó ña̱ ma̱ní, kuniso̱ʼondó ña̱ ni̱xa̱níi̱.  Ñúʼuyó chí ma̱ʼñú ñuʼú nu̱ú chíʼiyó, ta xa̱a̱ numi tá numi trigo kátúnyó, ta ña̱ ka̱tún yi̱ʼi̱, nda̱kundichiña. Tándi̱ʼi, ña̱ ka̱tún ndóʼó, nda̱kunditaña iníí sa̱tá ña̱ ka̱tún yi̱ʼi̱, ta xi̱kuxítíña nu̱úña”.  Ta na̱ ñani ta̱ José ka̱china xíʼinra: “¿Á reyva xa̱ún koún nu̱úndi̱ ta kaʼndachíñún nu̱úndi̱?”. Xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱ní ta̱ José ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra, ni̱sa̱a̱níka-inina xi̱ninara.  Tándi̱ʼi, ta̱ José tuku ni̱xa̱níra ta na̱túʼunra xíʼin na̱ ñanira xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Tuku ni̱xa̱níi̱, ta ña̱ xi̱kuxítí nu̱úi̱ vitin kúú ñu̱ʼu,* yo̱o̱ xíʼin 11 tí ki̱mi”. 10  Na̱túʼunra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xíʼin yivára ta saátu xíʼin na̱ ñanira. Tasaá, yivára ni̱nda̱ʼyi̱ra xíʼinra ta ka̱chira: “¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱ ni̱xa̱níún? ¿Á kúni̱ kachi ña̱yóʼo ña̱ siʼún xíʼin yi̱ʼi̱, ta saátu na̱ ñaniún kuxítíndi̱ nu̱ún?”. 11  Ta na̱ ñani ta̱ José, ndeéní ni̱sa̱a̱-inina xi̱ninara, soo yivára ki̱xáʼara ndákaniníxi̱níra xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra. 12  Iin ki̱vi̱, na̱ ñanira ni̱xa̱ʼa̱nna xíʼin ndikachi* ta saátu xíʼin ti̱xúʼú* sa̱na̱ yivána yatin chí Siquem ña̱ kixáʼanrí.* 13  Tá ni̱ya̱ʼa loʼo, ta̱ Israel ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ José: “Na̱ ñaniún, yatin chí Siquem xíkana xíʼin kití kíxáʼanrí ¿á su̱ví saá? Naʼa chi kúni̱i̱ chindaʼíi̱ yóʼó ku̱ʼún nu̱ú íyona”. Ta ta̱ José nda̱kuiinra: “Va̱ʼa ku̱ʼu̱nvai̱”. 14  Ña̱kán, yivára ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Ixaún ña̱ ma̱ní, kúáʼan kotoún á va̱ʼa íyo na̱ ñaniún ta saátu kití sa̱na̱yó ta ndikóún natúʼún xíʼi̱n”. Tasaá, ke̱era chí yoso̱ ña̱ Hebrón ta ku̱a̱ʼa̱nra chí Siquem. 15  Tándi̱ʼi, iin ta̱a nda̱ni̱ʼíra ta̱ José chí yuku̱ ta ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunrara: “¿Ndáaña nándukún?”. 16  Ta ta̱ José ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Na̱ ñanivai̱ nándukúi̱, ixaún ña̱ ma̱ní, ka̱ʼa̱n loʼo xíʼi̱n, ¿ndáa míí xíkana ndáana kití?”. 17  Ta̱ ta̱a yóʼo nda̱kuiinra: “Xa̱a̱ ku̱a̱ʼa̱nvana, soo xi̱niso̱ʼi̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna: ‘Ná ku̱ʼu̱nyó chí Dotán’”. Ña̱kán, ta̱ José ku̱a̱ʼa̱nra sa̱tá na̱ ñanira ta nda̱taʼanrana chí Dotán. 18  Soo tá kúma̱níka xa̱a̱ra nu̱ú ndóo na̱ ñanira, xi̱nina ña̱ xíkáka va̱xira ta ki̱xáʼana káʼa̱nna ndáaña keʼéna ña̱ va̱ʼa kaʼnínara. 19  Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n xíʼin táʼanna: “Kotondó, káa va̱xi ta̱ káʼa̱nní xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱níra. 20  Naʼandó ná kaʼníyóra ta ná chikaa̱yóra ini pozo yóʼo. Tándi̱ʼi, kachiyó ña̱ iin kití tí kue̱ʼe̱ní xa̱ʼníríra ta xa̱xíríra. Tasaá kotoyó á ndixa xi̱nu ña̱ ni̱xa̱níra”. 21  Soo tá xi̱niso̱ʼo ta̱ Rubén ña̱yóʼo, xi̱kuni̱ra sakǎkurara nu̱úna, ta ka̱chira xíʼinna: “Va̱ása kaʼníyóra”. 22  Ta̱ Rubén ka̱chikara: “Va̱ása kaʼníndóra, va̱ʼaka chikaa̱ndóra ini pozo ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yi̱chí yóʼo ta kǒo keʼéndó ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinra”. Saáchi xi̱kuni̱ra sakǎkura ta̱yóʼo ña̱ va̱ʼa ndataxirara ndaʼa̱ yivára. 23  Ña̱kán tá ni̱xa̱a̱ ta̱ José nu̱ú na̱ ñanira, na̱yóʼo ta̱vána ti̱ko̱to̱ káni̱ ña̱ liviní ña̱ ndíxira. 24  Tasaá ti̱innara ta chi̱kaa̱nara ini pozo. Ta pozo yóʼo kǒo ti̱kui̱í níxi̱ñuʼu iniña. 25  Tándi̱ʼi, xi̱kundoona ña̱ kuxuna, tasaá xi̱nina ña̱ va̱xi iin tiʼvi na̱ ismaelita. Chí Galaad ke̱ena ta ku̱a̱ʼa̱nna chí Egipto. Ta camello sa̱na̱na ndísorí ládano,* bálsamo* ta saátu ndaku̱a̱* sa̱tá tú yitu̱n.* 26  Tasaá, ta̱ Judá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñanira: “¿Ndáaña va̱ʼa ndakiʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ kaʼníyó ñaniyó ta chise̱ʼé yuʼúyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo? 27  Ná xi̱íkoyóra* nu̱ú na̱ ismaelita, ta ná kǒo keʼéyó ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinra, saáchi ñanivayó kúúra. Ta saátu kúúmiíra ni̱i̱yó”. Ta ka̱ndíxavana ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ñanina. 28  Ña̱kán tá ni̱ya̱ʼa iin tiʼvi na̱ ismaelita,* na̱ ñani ta̱ José ta̱vánara ini pozo nu̱ú chi̱kaa̱nara ta ni̱xi̱íkonara nu̱ú na̱ ismaelita. Ta 20 xu̱ʼún ña̱ plata ki̱ʼinna xa̱ʼa̱ra. Ña̱kán na̱ ta̱a yóʼo nda̱kiʼinna ta̱ José ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna chí Egipto. 29  Tá ni̱xa̱ʼa̱n ta̱ Rubén xi̱tora ini pozo kán, ta tá xi̱nira ña̱ kǒoka ta̱ José ndíkaa̱ iniñá, nda̱tára ti̱ko̱to̱ra. 30  Tá ndi̱kóra nu̱ú íyo na̱ ñanira ni̱nda̱ʼyi̱ kóʼóra:* “Kǒoka ta̱ loʼo ndíkaa̱ ini pozo, ¿ndáaña keʼíi̱ vitin?”. 31  Tasaá ki̱ʼinna ti̱ko̱to̱ káni̱ ta̱ José, xa̱ʼnína iin ti̱xúʼú che̱e ta sa̱ndáxina* ti̱ko̱to̱ yóʼo xíʼin ni̱i̱rí. 32  Tándi̱ʼi, chi̱ndaʼána ti̱ko̱to̱ yóʼo ndaʼa̱ yivána ta saátu chi̱ndaʼána tu̱ʼun yóʼo nu̱úra: “Nda̱ni̱ʼíndi̱ ña̱yóʼo, ixaún ña̱ ma̱ní, koto á ti̱ko̱to̱ se̱ʼún kúúña”. 33  Tándi̱ʼi xi̱toraña, ndeéní ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ti̱ko̱to̱ se̱ʼi̱ kúú ña̱yóʼo. Sana iin kití tí kue̱ʼe̱ní xa̱ʼnírí se̱ʼi̱ ta̱ José ta xa̱xíríra”. 34  Tasaá, ta̱ Jacob nda̱tára ti̱ko̱to̱ra ta ka̱túnra ti̱ko̱to̱ ndayí* tokóra ta ku̱a̱ʼání ki̱vi̱ xa̱kura xa̱ʼa̱ se̱ʼera. 35  Ta ndiʼi na̱ se̱ʼeta̱ara ta saátu ná se̱ʼe-síʼira xi̱kuni̱na sandíkona-inira soo va̱ása níxiinra ña̱ sandíkona-inira. Ña̱yóʼo xi̱kachira: “Kuakukavai̱ xa̱ʼa̱ se̱ʼi̱ nda̱a̱ ná kuvii̱”.* Ta ku̱a̱ʼáníva ki̱vi̱ xa̱ku ta̱ Jacob xa̱ʼa̱ se̱ʼera. 36  Ta na̱ ismaelita* ni̱xi̱íkonara chí Egipto. Ni̱xi̱íkonara nu̱ú ta̱ Potifar, ta̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ ndáa ta̱ faraón ta xi̱kuumiítura iin chiñu ña̱ ndáyáʼvi nu̱ú ni̱xi̱yo ta̱ faraón.

Nota

Inka variante “ña̱ ka̱ndii”.
Inka variante “levo”.
Inka variante “ti̱súʼu̱”.
Inka variante “kuxurí”.
Á “xu̱xa ña̱ xáʼa̱n támi”.
Koto glosario, bálsamo.
Inka variante “lapa”.
Xu̱xa ña̱ kána sa̱tá yitu̱n yóʼo xi̱xiniñúʼunaña ña̱ ixava̱ʼana perfume.
Inka variante “si̱kóyóra”.
Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña káchiña “na̱ madianita”.
Inka variante “ni̱nda̱ʼyi̱ ñoora”.
Inka variante “sa̱chíina”.
Inka variante “ti̱ko̱to̱ ndeé”, “ti̱ko̱to̱ kúkun”, “ti̱ko̱to̱ ti̱ndaja̱”. Koto glosario, ti̱ko̱to̱ ndayí.
Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña káchiña “nda̱a̱ ná ku̱ʼi̱n ti̱xin Ya̱vi̱” á “Seol”. Ña̱yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱, nu̱ú ñúʼu na̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta iin ña̱ náʼa̱ kuitíva kúúña. Koto glosario, ya̱vi̱ nu̱ú ñúʼu na̱ ni̱xi̱ʼi̱.
Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña káchiña “na̱ madianita”.