Génesis 41:1-57

  • Ta̱ José káʼa̱nra ndáaña kúni̱ kachi ña̱ ni̱xa̱ní ta̱ faraón (1-36)

  • Ta̱ faraón táxira iin chiñu káʼnu ndaʼa̱ ta̱ José (37-46a)

  • Ta̱ José kíʼinra kuenta xíʼin ña̱ kuxuna (46b-57)

41  Tá ni̱ya̱ʼa u̱vi̱ ku̱i̱ya̱, ta̱ faraón ni̱xa̱níra ña̱ níndichira yatin síi̱n* yu̱ta Nilo.  Tasaá, ini yu̱ta kán ke̱e u̱xa̱ si̱ndi̱ki̱ tí nduʼú ta liviní náʼa̱rí, ta ki̱xáʼarí xíxáʼanrí* chí yuʼú yu̱ta Nilo.  Tándi̱ʼi, ini yu̱ta Nilo ke̱e inka u̱xa̱ si̱ndi̱ki̱ tí leke tí kini náʼa̱. Xi̱kunditarí yuʼú yu̱ta yóʼo chí síi̱n tí si̱ndi̱ki̱ tí nduʼú.  Tasaá, si̱ndi̱ki̱ tí leke tí kini náʼa̱, ki̱xáʼarí kókorí u̱xa̱ saá si̱ndi̱ki̱ tí nduʼú tí livi náʼa̱. Tasaá nda̱káxi-ini* ta̱ faraón.  Tándi̱ʼi, tuku ni̱ki̱si̱ra, ta tuku ni̱xa̱níra. Soo vitin xi̱nira iin ndo̱o̱ ña̱ trigo, ta ka̱na u̱xa̱ yo̱kó ndaʼa̱ña, ta ndaʼa̱ yo̱kó yóʼo iin chútú si̱ʼva̱ ña̱ trigo ña̱ va̱ʼaní.  Tándi̱ʼi, ka̱na inka tú ndo̱o̱, ta ndaʼa̱ túyóʼo ka̱na u̱xa̱ yo̱kó ña̱ níi̱ní* ta ni̱xi̱xi̱ña xíʼin ta̱chí niʼní ña̱ ke̱e chí nu̱ú kíta ñu̱ʼu.*  Ta yo̱kó ña̱ níi̱ní, ki̱xáʼaña kókoña u̱xa̱ saá yo̱kó ña̱ kúúmií si̱ʼva̱ ña̱ trigo ña̱ va̱ʼaní. Tasaá nda̱káxi-ini ta̱ faraón ta ki̱ʼinra kuenta ña̱ iin xa̱niva xi̱kuuña.  Tá ni̱tu̱vi, ni̱ndi̱ʼiní-ini ta̱ faraón. Ña̱kán ka̱nara na̱ ta̱a na̱ xi̱keʼé magia ta saátu na̱ ndíchi na̱ ni̱xi̱yo ñuu Egipto, ta na̱túʼunra xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱níra soo nda̱a̱ ni iinna kǒo níkuchiñuna ka̱ʼa̱nna xíʼinra ndáaña kúni̱ kachiña.  Tasaá, ta̱ xi̱taxi vino xi̱xiʼi ta̱ faraón ka̱chira: “Vitin xíniñúʼu ka̱ʼi̱n xíʼún xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa ke̱ʼíi̱. 10  Táta faraón, iin ki̱vi̱ ni̱sa̱ún xíʼin yi̱ʼi̱ ta saátu xíʼin ta̱ xi̱keʼé si̱ta̱váʼa xi̱xixiún, ña̱kán xa̱ʼndaún chiñu ña̱ ná chikaa̱na ndi̱ʼi̱ veʼeka̱a ña̱ íyo veʼe ta̱ kíʼin kuenta xíʼin na̱ ndáa yóʼó. 11  Soo iin ñuú, iin tá iinndi̱ ni̱xa̱níndi̱ ta ni̱xi̱yo ña̱ xi̱kuni̱ kachi ña̱ ni̱xa̱níndi̱. 12  Ta ini veʼeka̱a kán xi̱ndikaa̱ iin ta̱ loʼo hebreo xíʼinndi̱, ta̱yóʼo xi̱kachíñura nu̱ú ta̱ kíʼin kuenta xíʼin na̱ ndáa yóʼó. Tá na̱túʼunndi̱ xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱níndi̱, ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinndi̱ ndáaña kúni̱ kachi ña̱yóʼo. 13  Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinndi̱, saá ku̱u: Nda̱taxina chiñu ndaʼíi̱ ta ka̱tikaana ta̱ inka”. 14  Tasaá ta̱ faraón, xa̱ʼndara chiñu ña̱ ná ku̱ʼu̱nna xa̱ʼa̱ ta̱ José, ta kama ni̱xa̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ra. Ta̱ José ni̱xa̱tára xi̱níra xíʼin ixí* yuʼúra, na̱samara ti̱ko̱to̱ra ta ni̱xa̱a̱ra nu̱ú ta̱ faraón. 15  Tasaá, ta̱ faraón ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ José: “Ni̱xa̱níi̱, soo kǒo nda̱a̱ ni iin na̱ níkuchiñu ka̱ʼa̱n xíʼi̱n ndáaña kúni̱ kachiña. Soo ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼi̱n xa̱ʼún, ña̱ tá nátúʼunna xíʼún xa̱ʼa̱ iin xa̱ni, va̱ʼa káʼún xíʼinna ndáaña kúni̱ kachiña”. 16  Ta̱ José nda̱kuiinra yuʼú ta̱ faraón: “Su̱ví yi̱ʼi̱ví kúú ta̱ kéʼéña. Ndióxi̱va kúú ta̱ ka̱ʼa̱n xíʼún xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa kundoʼún táta faraón”. 17  Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ faraón xíʼin ta̱ José: “Ni̱xa̱níi̱ ña̱ níndichii̱ yuʼú yu̱ta Nilo. 18  Tasaá, ini yu̱ta Nilo ke̱e u̱xa̱ si̱ndi̱ki̱ tí nduʼú ta livinírí, ta ki̱xáʼarí kíxáʼanrí yuʼú yu̱ta kán. 19  Tándi̱ʼi ke̱e inka u̱xa̱ si̱ndi̱ki̱ tí lekení ta kininí náʼa̱rí. Nda̱a̱ ni iin yichi̱ ta̱ʼán kunii̱ si̱ndi̱ki̱ tí kininí náʼa̱ iníísaá ñuu Egipto. 20  Ta tí si̱ndi̱ki̱ tí leke tí kininí náʼa̱, ki̱xáʼarí kókorí u̱xa̱ saá tí si̱ndi̱ki̱ tí nduʼú. 21  Soo tá sa̱ndíʼirí ko̱kórí tíyóʼo, va̱ása níndunduʼúrí saáchi saá leke náʼa̱varí. Tasaá nda̱káxi-inii̱. 22  ”Tándi̱ʼi, xi̱nii̱ iin ndo̱o̱ ña̱ trigo ta ka̱na u̱xa̱ yo̱kó ndaʼa̱ña ta ndaʼa̱ yo̱kó yóʼo iin chútú si̱ʼva̱ ña̱ trigo ña̱ va̱ʼaní. 23  Tasaá ka̱na inka tú ndo̱o̱, ta ndaʼa̱ túyóʼo ka̱na u̱xa̱ yo̱kó ña̱ níi̱ní ta ni̱xi̱xi̱ña xíʼin ta̱chí niʼní ña̱ ke̱e chí nu̱ú kíta ñu̱ʼu. 24  Ta yo̱kó ña̱ níi̱ní, ki̱xáʼaña kókoña u̱xa̱ saá yo̱kó ña̱ kúúmií ku̱a̱ʼání si̱ʼva̱ ña̱ va̱ʼa. Na̱túʼi̱n xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱níi̱ xíʼin na̱ ta̱a na̱ kéʼé magia, soo kǒo nda̱a̱ ni iinna níkivi ka̱ʼa̱n xíʼi̱n ndáaña kúni̱ kachiña”. 25  Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ José xíʼin ta̱ faraón: “Táta faraón, inkáchi íyo ña̱ kúni̱ kachi ña̱ ni̱xa̱níún. Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ kúni̱ra keʼéra iin ña̱ʼa ta na̱túʼunra xíʼún xa̱ʼa̱ña. 26  U̱xa̱ si̱ndi̱ki̱ tí va̱ʼa náʼa̱, kúúrí u̱xa̱ ku̱i̱ya̱, ta saátu u̱xa̱ yo̱kó ña̱ va̱ʼa náʼa̱, kúúña u̱xa̱ ku̱i̱ya̱. Inkáchi kúni̱ kachi ña̱ ni̱xa̱níún. 27  U̱xa̱ si̱ndi̱ki̱ tí leke tí kininí náʼa̱ tí ke̱e so̱ndíʼi, kúúrí u̱xa̱ ku̱i̱ya̱. Ta u̱xa̱ yo̱kó ña̱ kǒo si̱ʼva̱ ndaʼa̱, ña̱ ni̱xi̱xi̱ xíʼin ta̱chí niʼní ña̱ ke̱e chí nu̱ú kíta ñu̱ʼu, kúúña u̱xa̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ so̱ko. 28  Nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ ni̱ka̱ʼi̱n xíʼún táta faraón, Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱, ni̱na̱ʼa̱ra nu̱ún ña̱ keʼéra chí nu̱únínu. 29  ”U̱xa̱ ku̱i̱ya̱ koo ku̱a̱ʼání ña̱ kuxundó iníísaá ñuu Egipto. 30  Soo tándi̱ʼi, koo u̱xa̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ so̱ko ta nda̱a̱ nandóso-inina xa̱ʼa̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ ni̱xi̱yoní ña̱ʼa ña̱ xi̱xixina ñuu Egipto. Va̱ása koo ña̱ kuxuna nu̱ú ñuʼú xa̱ʼa̱ ña̱ kundikaa̱ní so̱ko. 31  Ta nda̱a̱ ni iinna va̱ása ndakaʼánna xa̱ʼa̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ ni̱xi̱yoní ña̱ʼa ñuu yóʼo. Saáchi ndeéní kundikaa̱ so̱ko so̱ndíʼi. 32  Táta faraón, u̱vi̱ yichi̱ ni̱xa̱níún ña̱yóʼo saáchi xa̱a̱ chi̱kaa̱-ini Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ keʼéraña, ta ndáa si̱lóʼo kúma̱ní keʼé Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ ña̱yóʼo. 33  ”Ña̱kán, táta faraón nandukú iin ta̱a ta̱ ndíchi, ta̱ va̱ʼaní kéʼé chiñu, ña̱ va̱ʼa kuisochíñura xíʼin ñuu Egipto. 34  Xíniñúʼu kama keʼún ña̱yóʼo táta faraón, ta ndaka̱xin sava na̱ ta̱a na̱ kiʼin kuenta xíʼin na̱ ndakaya iin táʼví* ña̱ kana nu̱ú ñuu Egipto ti̱xin u̱xa̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ kooní ña̱ʼa ña̱ kuxuna. 35  Ndiʼi ku̱i̱ya̱ ña̱ va̱ʼaní koo ña̱ʼa, na̱yóʼo xíniñúʼu ndakayana ña̱ kuxundó ta xíniñúʼu ndataánva̱ʼanaña* ñuuna. Ta ndiʼi ña̱ ndataánva̱ʼana kooña kuentaún táta faraón. 36  Ña̱ ndataánva̱ʼana kúú ña̱ kuxu iníísaá na̱ ñuu Egipto ti̱xin u̱xa̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ koo so̱ko. Tasaá va̱ása kuvi na̱ yiví yóʼo xíʼin so̱ko”. 37  Ta̱ faraón ta saátu ndiʼi na̱ xi̱kachíñu nu̱úra ku̱tóovana ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ José. 38  Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ faraón xíʼin na̱ káchíñu nu̱úra: “¿Á kuchiñuyó ndani̱ʼíyó inka ta̱a ta̱ kúúmií espíritu Ndióxi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ta̱ ta̱a yóʼo?”. 39  Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ faraón xíʼin ta̱ José: “Kǒo inka na̱ íyo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yóʼó, chi ndíchiníún ta va̱ʼaní kéʼún chiñu, ña̱kán ni̱na̱ʼa̱ Ndióxi̱ ndiʼi ña̱yóʼo nu̱ún. 40  Yóʼó kúú ta̱ kiʼin kuenta xíʼin ndiʼi ña̱ íyo ti̱xin veʼi̱. Na̱ ñui̱ kandíxana ndiʼi ña̱ káʼún. Soo iinlá yi̱ʼi̱ kúú ta̱ va̱ása kaʼndaún chiñu nu̱ú, saáchi yi̱ʼi̱ kúú ta̱ rey”. 41  Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ faraón xíʼin ta̱ José: “Koto, yóʼó kúú ta̱ kiʼin kuenta xíʼin iníísaá ñuu Egipto”. 42  Tasaá, ta̱ faraón ta̱vára seʼe̱* ña̱ ndíkaa̱ ndaʼa̱ra ña̱ chíkaa̱ra sello, ta chi̱kaa̱raña ndaʼa̱ ta̱ José. Tándi̱ʼi, sa̱ndákundixirara xíʼin ti̱ko̱to̱ lino ña̱ va̱ʼaníka, ta chi̱kaa̱ra iin siki̱ tí oro su̱kúnra. 43  Ta saátu, ta̱ faraón ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ ná ndaara sa̱tá inka carreta tú va̱ʼa xi̱kuumiíra, ta chí nu̱ú ku̱a̱ʼa̱n na̱ yiví ta xi̱kaʼa̱nna: “Avrékh”.* Saá kúú ña̱ nda̱kaxin ta̱ faraón ta̱ José ña̱ kuisochíñura xíʼin ñuu Egipto. 44  Ni̱ka̱ʼa̱ntu ta̱ faraón ña̱yóʼo xíʼin ta̱ José: “Ni yi̱ʼi̱ kúú ta̱ faraón, soo yóʼó kúú ta̱ kaʼnda chiñu nu̱ú na̱ yiví, tá kúni̱na keʼéna iin ña̱ʼa, xíʼin miíún xíniñúʼu ka̱ʼa̱nna”. 45  Tándi̱ʼi, ta̱ faraón na̱samara ki̱vi̱ ta̱ José ta chi̱nanírara Zafenat-Panéah ta ta̱xira ñá Asenat se̱ʼe ta̱ Potifera ta̱ su̱tu̱ ñuu On* ña̱ kooñá ñá síʼira. Ta ta̱ José kúú ta̱ ki̱xáʼa kíʼin kuenta xíʼin ndiʼi ñuu Egipto. 46  Ta̱ José xi̱kuumiíra 30 ku̱i̱ya̱ tá ki̱xáʼara káchíñura nu̱ú ta̱ faraón, ta̱ rey ñuu Egipto. Tasaá ki̱ta ta̱ José nu̱ú íyo ta̱ faraón ta ni̱xa̱ʼa̱nra iníísaá ñuu Egipto. 47  Ti̱xin u̱xa̱ ku̱i̱ya̱, tá xi̱chiʼina, ku̱a̱ʼání ña̱ xi̱kana. 48  Ti̱xin u̱xa̱ ku̱i̱ya̱, ta̱ José nda̱kayara ña̱ kuxu na̱ ñuu Egipto ta nda̱taánva̱ʼaraña ndiʼi ñuu ña̱ ni̱xi̱yo kán. Iin iin ñuu xi̱ndachiva̱ʼara ña̱ xi̱kana nu̱ú ñuʼú ña̱ ni̱xi̱yo yatin xíʼinña. 49  Ku̱a̱ʼání ña̱ kuxuna nda̱kaya ta̱ José, nda̱a̱ táki̱ʼva ku̱a̱ʼání kúú yu̱ti ña̱ íyo yuʼú mar saá ni̱xa̱a̱ña ku̱uña. Xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱a̱ʼání ni̱xa̱a̱ña ku̱uña, va̱ása níkivika chuʼunnaña ña̱ va̱ʼa ndataánva̱ʼanaña. 50  Tá kúma̱níka kixaa̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ koo so̱ko, ni̱xi̱yo u̱vi̱ se̱ʼe ta̱ José. Siʼína xi̱kuu ñá Asenat se̱ʼe ta̱ Potifera ta̱ su̱tu̱ ñuu On.* 51  Manasés* chi̱naní ta̱ José se̱ʼera ta̱ nu̱ú, saáchi xi̱kaʼa̱nra ña̱yóʼo: “Ndióxi̱ chi̱ndeétáʼan xíʼi̱n ña̱ na̱ndóso-inii̱ xa̱ʼa̱ ndiʼi tu̱ndóʼo ña̱ ndo̱ʼi̱ ta saátu xa̱ʼa̱ ndiʼi na̱ veʼe yivái̱”. 52  Efraín* chi̱naníra se̱ʼera ta̱ u̱vi̱, saáchi xi̱kaʼa̱nra ña̱yóʼo: “Ndióxi̱ ta̱xira se̱ʼi̱ nu̱ú ñuʼú ña̱ ni̱xo̱ʼvi̱níi̱”.* 53  Tá ni̱ya̱ʼa tiempo, ndi̱ʼi u̱xa̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ ni̱xi̱yoní ña̱ʼa ña̱ kuxuna ñuu Egipto. 54  Tasaá ki̱xáʼa inka u̱xa̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ koo so̱ko nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ José. Iníísaá nu̱ú ñuʼú ni̱xi̱yo so̱ko, soo iinlá ñuu Egipto kúú nu̱ú ni̱xi̱yo ña̱ kuxuna. 55  Tándi̱ʼi, nda̱a̱ ñuu Egipto ki̱xáʼa íyo so̱ko, ta na̱ ñuu ki̱xáʼana xákundáʼvina nu̱ú ta̱ faraón ña̱ ná taxira ña̱ kuxuna. Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ faraón xíʼin na̱ ñuu Egipto: “Kúáʼanndó nu̱ú ta̱ José ta keʼéndó ndiʼi ña̱ ka̱ʼa̱nra xíʼinndó”. 56  Ta ni̱xi̱yokava so̱ko iníísaá nu̱ú ñuʼú. Tasaá, ta̱ José ki̱xáʼara ndákunára nu̱ú ta̱ánva̱ʼara ña̱ kuxuna, ta ki̱xáʼara íxi̱íkoraña* nu̱ú na̱ ñuu Egipto saáchi ndeéní xi̱ndikaa̱ so̱ko ñuu Egipto. 57  Ta na̱ yiví na̱ ni̱xi̱yo iníísaá nu̱ú ñuʼú, xi̱xaʼa̱nna chí Egipto ña̱ va̱ʼa satána* ña̱ kuxuna nu̱ú ta̱ José. Saáchi ndeéní xi̱ndikaa̱ so̱ko nu̱ú iníísaá ñuʼú.

Nota

Inka variante “xiín”.
Inka variante “xíxirí”.
Inka variante “ndo̱to”.
Inka variante “kuii̱n”.
Inka variante “ña̱ ka̱ndii”.
Inka variante “yisi̱”.
Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña káchiña “iin quinto”. (Tá u̱ʼu̱n táʼví ná ndata̱ʼví ña̱ chi̱ʼina, iin táʼví ña̱yóʼo ndataánva̱ʼana).
Inka variante “ndachiva̱ʼanaña”.
Á “anillo”. Inka variante “xeʼé”.
Sana xi̱xiniñúʼuna tu̱ʼun yóʼo tá xi̱kaʼa̱nna xíʼin inkana ña̱ xíniñúʼu ixato̱ʼóna iin na̱ yiví.
Ña̱yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱, Heliópolis.
Ña̱yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱, Heliópolis.
Ña̱ kúni̱ kachi ‘ta̱ chíndeétáʼan xíʼi̱n ña̱ nandóso-inii̱’.
Ña̱ kúni̱ kachi ‘u̱vi̱ yichi̱ ndu̱ku̱a̱ʼá se̱ʼera’.
Inka variante “ndo̱ʼo-inii̱”.
Inka variante “síkoraña”.
Inka variante “kueenna”.