Ña̱ ka̱ʼyí ta̱ Mateo 12:1-50

  • Ta̱ Jesús “xáʼndachíñura nu̱ú ki̱vi̱ sábado” (1-8)

  • Sándaʼara ndaʼa̱ iin ta̱a ta̱ ni̱yi̱chi̱ ndaʼa̱ (9-14)

  • Ta̱ kúʼvi̱ní-ini Ndióxi̱ xínira (15-21)

  • Xíniñúʼura espíritu santo ña̱ tavára na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa (22-30)

  • Ku̱a̱chi ña̱ va̱ása íxakáʼnu-ini Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ (31, 32)

  • Ku̱i̱ʼi ña̱ kána ndaʼa̱ yitu̱n náʼa̱ña á tú va̱ʼa kúúnú (33-37)

  • Ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Jonás (38-42)

  • Tá ndíʼvi tuku ta̱chí ndi̱va̱ʼa ini iin na̱ yiví (43-45)

  • Siʼí ta̱ Jesús xíʼin na̱ ñanira (46-50)

12  Iin ki̱vi̱ sábado,* tá ni̱ya̱ʼa ta̱ Jesús chí nu̱ú íyo trigo, ta na̱ discípulora ki̱xáʼa kúni̱na kuxuna, tasaá ki̱xáʼana kíndaana ndaʼa̱ trigo ta ki̱xáʼana xáxinaña.  Tá xi̱ni na̱ fariseo ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nna: “Koto, na̱ discípuloún kéʼéna ña̱ kǒo kívi keʼé ni iinna ki̱vi̱ sábado”.  Ta̱kán nda̱kuiinra yuʼúna ta ka̱chira: “¿Á ta̱ʼán kaʼvindó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ David tá ki̱xáʼa kúni̱ kuxura ta saátu na̱ kítáʼan xíʼinra?  Ta̱yóʼo ni̱ki̱ʼvira veʼe Ndióxi̱, ta miíra xíʼin na̱ kítáʼan xíʼinra xi̱xina si̱táva̱ʼa ña̱ táxina ndaʼa̱ Ndióxi̱. Ta ña̱yóʼo kǒo kívi kuxunaña. Saáchi na̱ su̱tu̱va kúú na̱ kivi kuxuña.  Ta saátu, ¿á kǒo níkaʼvindó ña̱ va̱xi nu̱ú Ley? Chi ki̱vi̱ sábado na̱ su̱tu̱ xáʼa̱nna káchíñuna veʼe Ndióxi̱ ta su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kíʼvina ku̱a̱chi.  Soo yi̱ʼi̱ káʼi̱n xíʼinndó, iin ta̱ ndáyáʼvika nu̱ú ña̱ templo íyo xíʼinndó yóʼo.  Tá níkunda̱a̱-inindó ña̱ kúni̱ kachi tu̱ʼun yóʼo, ‘Ña̱ kúni̱i̱ kúú ña̱ va̱ʼa ná koo ini na̱ yiví ta su̱víka ña̱ taxina ña̱ʼa ndaʼíi̱’, saá kǒo chika̱a̱ndó ku̱a̱chi inka na̱ yiví na̱ kǒo kúúmií ku̱a̱chi.  Saáchi ta̱ kúú se̱ʼe ta̱a xáʼndachíñura nu̱ú ki̱vi̱ sábado”.  Tá nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra, saá ni̱ki̱ʼvira ti̱xin sinagoga, 10  ta kán íyo iin ta̱a ta̱ ni̱yi̱chi̱ ndaʼa̱. Ta ña̱ va̱ʼa ndani̱ʼína ña̱ kivi chika̱a̱na ku̱a̱chi ta̱ Jesús, ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunnara: “¿Á kivi sandáʼana iin na̱ yiví ki̱vi̱ sábado?”. 11  Tasaá nda̱kuiinra yuʼúna: “Tá iin ndóʼó íyo iin ndikachi* sa̱na̱ndó, tá ná ndakava tíyóʼo ini iin ya̱vi̱ ki̱vi̱ sábado, ¿á va̱ása ku̱ʼu̱nndó tavándórí? 12  Ndáyáʼvika iin na̱ yiví nu̱ú iin ndikachi. Ña̱kán kiviva keʼéyó iin ña̱ va̱ʼa ki̱vi̱ sábado”. 13  Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ ta̱a kán: “Sandáka̱a̱ ndaʼún”. Tá sa̱ndáka̱a̱ra ndaʼa̱ra, nda̱ʼavaña ta ki̱ndooña táki̱ʼva íyo inkaña. 14  Soo ke̱e na̱ fariseo ta nda̱kutáʼan tu̱ʼunna ta ni̱ka̱ʼa̱nna ndáaña keʼéna ña̱ va̱ʼa kaʼnínara. 15  Tá na̱kunda̱a̱-ini ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra. Ku̱a̱ʼána nda̱kundiku̱nna sa̱tára ku̱a̱ʼa̱nna ta sa̱ndáʼara ndiʼina. 16  Soo káxiní ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ ná kǒo natúʼunna xíʼin ni iinna ndáa ta̱a kúúra. 17  Saá ni̱xi̱nu ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ profeta Isaías: 18  “Kotondó, ta̱yóʼo kúú ta̱ káchíñu nu̱úi̱ ta̱ nda̱kaxii̱n ta̱ kúʼvi̱-inii̱ xínii̱ ta kúsi̱í-inii̱ xíʼinra. Taxii̱ espíritui̱ ndaʼa̱ra, ta ta̱yóʼo na̱ʼa̱ra nu̱ú ndiʼi na̱ yiví ndáa ki̱ʼva keʼéna ña̱ va̱ʼa. 19  Kǒo nda̱ʼyi̱ra ta ni kǒo kana kóʼóra. Ta ni iinna kǒo kuniso̱ʼo tu̱ʼunra chí yichi̱ káʼnu. 20  Va̱ása ka̱ʼnu̱kara ndo̱o̱ tú xa̱a̱ ni̱ta̱ʼnu̱ ta ni va̱ása ndaʼvara ñuʼu̱ ña̱ sa̱kán xíxi̱, nda̱a̱ ná ndasaviíra ndiʼi ña̱ va̱ása va̱ʼa íyo. 21  Ta ndiʼi na̱ yiví kundatuna ña̱ keʼéra ña̱ va̱ʼa xíʼinna”. 22  Tasaá níʼina iin ta̱ kúúmií ta̱chí ndi̱va̱ʼa ki̱xaa̱na nu̱ú ta̱ Jesús, ta̱ kúáa kúú ta̱yóʼo ta va̱ása kívi ka̱ʼa̱nra. Ta sa̱ndáʼarara, ta va̱ʼa ki̱xáʼara káʼa̱nra ta va̱ʼa xítora. 23  Ta ndiʼi na̱ yiví kán iin ku̱a̱ʼa̱n-inina ta ki̱xáʼana káʼa̱nna: “¿Á su̱ví se̱ʼe ta̱ David kúú ta̱yóʼo?”. 24  Tá xi̱niso̱ʼo na̱ fariseo ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nna: “Ta̱yóʼo távára na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa xíʼin ndee̱ ta̱ Belcebú* ta̱ xáʼndachíñu nu̱ú na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa”. 25  Tá na̱kunda̱a̱-inira xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱nína ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Ndiʼi gobierno ña̱ kánitáʼan xíʼin táʼan ndiʼi-xa̱ʼa̱ña ta ni iin ñuu á iin na̱ veʼe kǒo ka̱kuna tá kánitáʼan xíʼin táʼan miína. 26  Ta saátu, tá ta̱ Ndi̱va̱ʼa távára ta̱ Ndi̱va̱ʼa kánitáʼanra xíʼin miívara. Ta ndiʼi-xa̱ʼa̱va ña̱ kaʼndachíñura. 27  Tá yi̱ʼi̱ távái̱ na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa xíʼin ndee̱ ta̱ Belcebú, ¿ndáana chíndeétáʼan xíʼin na̱ discípulondó ña̱ va̱ʼa távánana? Ña̱kán na̱ discípulondó na̱ʼa̱na nu̱úndó ña̱ va̱ása va̱ʼa kúú ña̱ káʼa̱nndó. 28  Soo, tá yi̱ʼi̱ távái̱ na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa xíʼin espíritu Ndióxi̱, kéʼíi̱ña saáchi Reino Ndióxi̱ xa̱a̱ íyoña xíʼinndó ta kǒo kíʼinndó kuenta. 29  Ña̱kán tá iinna kúni̱na ki̱ʼvina veʼe iin ta̱a ta̱ ndakúní ta ixakúiʼnána ña̱ʼara, siʼna xíniñúʼu katúnnara, tasaá kúú ña̱ kivi ixakúiʼnána ña̱ʼara ¿á su̱ví saá túvindó? 30  Na̱ kǒo chíndeétáʼan xíʼi̱n, na̱ kánitáʼan xíʼi̱n kúúna; ta na̱ kǒo káchíñu xíʼi̱n, sándiʼi-xa̱ʼa̱na chiñui̱. 31  ”Ña̱kán káʼi̱n xíʼinndó: ndiʼi ku̱a̱chi ña̱ kíʼvi na̱ yiví koo káʼnu-ini Ndióxi̱ xa̱ʼa̱na, nda̱a̱ na̱ káʼa̱n-ndi̱va̱ʼa xíʼin ña̱ kúú ña̱ santo koo káʼnu-inira xa̱ʼa̱ na̱yóʼo, soo nda̱a̱ ndáaka na̱ káʼa̱n-ndi̱va̱ʼa xa̱ʼa̱ espíritu santo, va̱ása koo káʼnu-inira xa̱ʼa̱ na̱yóʼo. 32  Na̱ káʼa̱n-ndi̱va̱ʼa xa̱ʼa̱ se̱ʼe ta̱a koo káʼnu-ini Ndióxi̱ xa̱ʼa̱na, soo na̱ káʼa̱n-ndi̱va̱ʼa xa̱ʼa̱ espíritu santo va̱ása koo káʼnu-inira xa̱ʼa̱na, ni ñuyǐví* vitin ni ñuyǐví xa̱á ña̱ va̱xi. 33  ”Tá kúún iin yitu̱n va̱ʼa, ku̱i̱ʼi va̱ʼa taxiún, tá kúún iin yitu̱n tú va̱ása va̱ʼa, ku̱i̱ʼi ña̱ va̱ása va̱ʼa taxiún. 34  Ndóʼó na̱ se̱ʼe ko̱o̱, ¿nda̱chun káʼa̱nndó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ta su̱ví na̱ va̱ʼa kúúndó? Saáchi ña̱ʼa ña̱ káʼa̱nyó kúú ña̱ ndíka̱a̱ níma̱yó. 35  Ta̱a ta̱ va̱ʼa káʼa̱nra nina ña̱ va̱ʼa, saáchi nina ña̱ va̱ʼa ndíka̱a̱ níma̱ra. Ta̱a ta̱ va̱ása va̱ʼa, káʼa̱nra ña̱ va̱ása va̱ʼa, saáchi nina ña̱ va̱ása va̱ʼa ndíka̱a̱ níma̱ra. 36  Ta káʼi̱n xíʼinndó tá ná kixaa̱ ki̱vi̱ ña̱ ndatiin Ndióxi̱ ku̱a̱chi xíʼin na̱ yiví, ndatiinra ku̱a̱chi xíʼinna xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ kíʼvi ña̱ káʼa̱nna. 37  Saáchi tá tu̱ʼun ña̱ káʼún ña̱ va̱ʼa kúúña, Ndióxi̱ ndakunira ña̱ va̱ʼa ña̱ kéʼún, soo tá ña̱ va̱ása va̱ʼa kúú ña̱ káʼún, Ndióxi̱ ndatiinra ku̱a̱chi xíʼún”. 38  Tasaá, sava na̱ maestro na̱ sánáʼa̱ ley* xíʼin na̱ fariseo ni̱ka̱ʼa̱nna: “Maestro kúni̱ndi̱ ná keʼún iin milagro nu̱úndi̱”. 39  Ta ta̱kán nda̱kuiinra yuʼúna ta ka̱chira: “Ndóʼó na̱ kǒo xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱, na̱ ñuu na̱ kǒo kéʼé ña̱ va̱ʼa, kúni̱ndó kunindó iin milagro. Soo va̱ása kunindóña, chi iinlá ña̱ ndo̱ʼo ta̱ profeta Jonás kunindó. 40  Saáchi táki̱ʼva xi̱ndika̱a̱ ta̱ Jonás ti̱xin ti̱a̱ká káʼnu u̱ni̱ ki̱vi̱ xíʼin u̱ni̱ ñuú, saátu ta̱ se̱ʼe ta̱a kundika̱a̱ra ti̱xin ñuʼú u̱ni̱ ki̱vi̱ xíʼin u̱ni̱ ñuú. 41  Tá ná ndatiin Ndióxi̱ ku̱a̱chi xíʼin ndiʼi na̱ yiví, na̱ ñuu Nínive ndatakuna xíʼin na̱ yiví na̱ ndóo tiempo vitin ta ka̱ʼa̱nna xíʼinna ña̱ kúúmiína ku̱a̱chi. Saáchi na̱ ñuu Nínive ndi̱kó-inina tá na̱túʼun ta̱ Jonás xíʼinna. Soo yóʼo íyo iin ta̱ ndáyáʼvika nu̱ú ta̱ Jonás. 42  Tá ná ndatiin Ndióxi̱ ku̱a̱chi xíʼin ndiʼi na̱ yiví, ñá reina ñá sur ndatakuñá xíʼin na̱ yiví na̱ ndóo tiempo vitin ta ka̱ʼa̱nñá xíʼinna ña̱ kúúmiína ku̱a̱chi. Saáchi ñáyóʼo xíkání ke̱eñá ña̱ va̱ʼa kuniso̱ʼoñá ña̱ ndíchi ña̱ kúúmií ta̱ Salomón. Soo kotondó, yóʼo íyo iin ta̱ ndáyáʼvika nu̱ú ta̱ Salomón. 43  ”Tá iin ta̱chí ndi̱va̱ʼa, kítaña ini iin na̱ yiví, yáʼaña nu̱ú yi̱chí ndúkúña ndáa míí ndakindee̱ña, soo kǒo ndáni̱ʼíña ndáa míí ndakindee̱ña. 44  Tasaá káʼa̱nña: ‘Ndikói̱ veʼi̱, nu̱ú ni̱xi̱yoi̱’. Tá xáa̱ña ini veʼe kán, kǒo ni iinna íyo iniña, ta nda̱tiʼví iniña ta livikaví náʼa̱ña. 45  Tasaá ku̱a̱ʼa̱nña ta níʼiña inka u̱xa̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa ña̱ ndi̱va̱ʼaníka-ini nu̱ú miíña, ta kíʼviña ini na̱ yiví kán ta kán kíndo̱oña. Ta ndeéka íyo ña̱ ndóʼo na̱ yiví kán nu̱úka ña̱ xi̱ndoʼona tá ya̱chi̱. Ta saátu kundoʼo na̱ íyo tiempo vitin na̱ kǒo kéʼé ña̱ va̱ʼa”. 46  Tá káʼa̱nka ta̱ Jesús xíʼin ku̱a̱ʼání na̱ yiví kán, siʼíra xíʼin na̱ ñanira ndátunara chí yéʼé, ta kúni̱na ka̱ʼa̱nna xíʼinra. 47  Ta iinna ni̱ka̱ʼa̱n xíʼinra: “Koto, siʼún xíʼin na̱ ñaniún ndítana chí yéʼé ta kúni̱na ka̱ʼa̱nna xíʼún”. 48  Ta ta̱kán nda̱kuiinra yuʼú ta̱ na̱túʼun xíʼinra ta ka̱chira: “¿Ndáana kúú siʼíi̱ ta ndáana kúú ñanii̱?”. 49  Ta sa̱náʼa̱ ndaʼa̱ra na̱ discípulora ta ka̱chira: “Koto, na̱yóʼo kúú siʼíi̱ xíʼin ñanii̱. 50  Saáchi ndiʼi na̱ kéʼé chiñu ña̱ kúni̱ yivái̱ ta̱ íyo chí ndiví na̱kánva kúú ñanii̱, ku̱ʼvai̱ xíʼin siʼíi̱”.

Nota

Inka variante “levo”.
Á “Beelzebub”. Iin ki̱vi̱ ña̱ kúúmií ta̱ Ndi̱va̱ʼa.
Á “na̱ escriba”.