Deuteronomio 1:1-46

  • Tá ke̱e na̱ ñuu chí yuku̱ Horeb (1-8)

  • Nda̱kaxinna na̱ kuniʼi yichi̱ nu̱úna ta saátu na̱ juez (9-18)

  • Tá i̱xaso̱ʼo na̱ ñuu chí Cadés-Barnea (19-46)

    • Va̱ása níxiin na̱ ñuu Israel ki̱ʼvina nu̱ú ñuʼú ña̱ ndakiʼinna (26-33)

    • Va̱ása níkuchiñuna ndakiʼinna ñuʼú ña̱ Canaán (41-46)

1  Ña̱yóʼo kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Moisés xíʼin na̱ ñuu Israel tá ndóokana chí Jordán, chí nu̱ú ñuʼú yi̱chí, chí nu̱ú xítondaa Suf, ma̱ʼñú Parán, Tófel, Labán, Hazerot xíʼin Dizahab.  Tá iinna kúni̱na keena chí Horeb ta ku̱ʼu̱nna chí Cadés-Barnea, 11 ki̱vi̱ kúú ña̱ kakana tá ná ku̱ʼu̱nna chí yichi̱ ña̱ yáʼa chí yuku̱ Seír.  Yo̱o̱ 11 ña̱ ku̱i̱ya̱ 40, ki̱vi̱ nu̱ú tí yo̱o̱ yóʼo, ta̱ Moisés ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ israelita xa̱ʼa̱ ndiʼi chiñu ña̱ xa̱ʼnda Jehová.  Ña̱yóʼo ku̱uña tá ku̱chiñura sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ra ta̱ Sehón, ta̱ rey ta̱ xi̱xaʼndachíñu nu̱ú na̱ amorreo, ta̱ ni̱xi̱yo chí Hesbón, ta saátu tá ku̱chiñura sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ra ta̱ Og, ta̱ rey ñuu Basán, ta̱ ni̱xi̱yo chí Astarot ña̱ xi̱ndikaa̱ chí Edréi.  Ta ta̱ Moisés ki̱xáʼara ndákanira xa̱ʼa̱ ley nu̱ú na̱ ñuu Israel chí Jordán, nu̱ú ñuʼú ña̱ Moab. Ta ka̱chira:  “Jehová Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinyó chí Horeb: ‘Ndóʼó xa̱a̱ ku̱a̱ʼání tiempo ndóondó yuku̱ yóʼo.  Ixatu̱ʼvandó miíndó ta kúáʼanndó chí yuku̱ nu̱ú ndóo na̱ amorreo, ñuu ña̱ íyo yatin kán, tá kúú ña̱ Arabá, chí yuku̱, chí Sefelá, chí Négueb, chí yuʼú tá mar, nu̱ú ñuʼú na̱ cananeo ta saátu chí xi̱kí ña̱ Líbano, ta xa̱a̱ndó nda̱a̱ nu̱ú ndíkaa̱ yu̱ta káʼnu tá Éufrates.  Táxii̱ ñuʼú yóʼo ndaʼa̱ndó. Ki̱ʼvindó nu̱úña ta ndakiʼinndóña, chi ña̱yóʼo kúú ñuʼú ña̱ ki̱ndoo yi̱ʼi̱ Jehová taxii̱ ndaʼa̱ na̱ yivándó, ta̱ Abrahán, ta̱ Isaac xíʼin ta̱ Jacob ta saátu ndaʼa̱ na̱ se̱ʼe na̱yóʼo’.  ”Ta tá ku̱u ña̱yóʼo, saá ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinndó: ‘Va̱ása kuchiñu iinlá miíi̱ ku̱ʼi̱n xíʼinndó. 10  Jehová Ndióxi̱ndó nda̱saku̱a̱ʼáníra ndóʼó, ta nda̱a̱ táki̱ʼva ku̱a̱ʼání kúú ki̱mi tí íyo chí ndiví saá ku̱a̱ʼání kúúndó. 11  Mií Jehová Ndióxi̱ na̱ táʼanndó na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá, ku̱a̱ʼáka ná ndasara ndóʼó* ta ná taxira ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱ndó nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinndó. 12  Va̱ása kúndeíi̱ xíʼin ndiʼindó chi ku̱a̱ʼání kúúndó, nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin ña̱ʼa ña̱ ve̱ení saá íyondó. Va̱ása kuchiñu iinlá miíi̱ ndasaviíi̱ ku̱a̱chi ña̱ kúúmiíndó xíʼin táʼanndó. 13  Ti̱xin tribundó ndaka̱xinndó sava na̱ ta̱a na̱ ndíchiní, na̱ kíʼinní kuenta xíʼin ña̱ kéʼéna, na̱ xíni̱ní ta yi̱ʼi̱ taxii̱ chiñu ndaʼa̱na ña̱ kuniʼina yichi̱ nu̱úndó’. 14  Ta ndóʼó ni̱ka̱ʼa̱nndó xíʼi̱n: ‘Ña̱ va̱ʼava kúú ña̱ káʼún xíʼinndi̱ keʼéndi̱’. 15  Tasaá ta̱xii̱ chiñu ndaʼa̱ na̱ ta̱a na̱ ndíchiní na̱ xíni̱ní ña̱ va̱ʼa kuniʼina yichi̱ nu̱úndó, ni̱xi̱yo na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú iin mil na̱ yiví, nu̱ú iin ciento na̱ yiví, nu̱ú u̱vi̱ xiko u̱xu̱ na̱ yiví, nu̱ú u̱xu̱ na̱ yiví, ta saátu ni̱xi̱yo na̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin na̱ tribundó. 16  ”Tasaá xa̱ʼndai̱ chiñu yóʼo nu̱ú na̱ juez: ‘Tá ná kixi iin na̱ táʼanndó xíʼin iin ku̱a̱chi nu̱úndó, xíniñúʼu nda̱kúní ndatiinndó ku̱a̱chi ña̱ kúúmií iin ta̱a xíʼin ñanira, á xíʼin na̱ ke̱e inka ñuu ta ki̱xaa̱na íyona xíʼinndó. 17  Va̱ása ndaka̱xinndó na̱ yiví na̱ ndatiinndó ku̱a̱chi xíʼin. Ni kúúna na̱ ndáyáʼvi á na̱ va̱ása ndáyáʼvi, inkáchi xíniñúʼu kuniso̱ʼondó ña̱ káʼa̱nna. Va̱ása taxindó sayíʼvi nda̱a̱ ni iinna ndóʼó, saáchi Ndióxi̱va kúú ta̱ ndátiin ku̱a̱chi. Ta tá ni̱xa̱a̱na xíʼin iin ku̱a̱chi ña̱ yo̱ʼvi̱ní* nu̱úndó, xíniñúʼu kixindó xíʼinña nu̱úi̱ ta yi̱ʼi̱ kuniso̱ʼovai̱ ña̱ ka̱ʼa̱nndó’. 18  Saá kúú ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinndó ndáaña xíniñúʼu keʼéndó. 19  ”Tasaá ke̱eyó chí Horeb ta ni̱ya̱ʼayó nu̱ú ñuʼú yi̱chí ña̱ káʼnuní ña̱ i̱yoní káa, ña̱ xi̱nindó tá ni̱ya̱ʼayó ku̱a̱ʼa̱nyó chí yuku̱ nu̱ú ndóo na̱ amorreo, ta ke̱ʼéyó ña̱yóʼo nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n Jehová Ndióxi̱yó xíʼinyó. Ta saáví ni̱xa̱a̱yó chí Cadés-Barnea. 20  Tasaá ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinndó: ‘Xa̱a̱ ki̱xaa̱vandó yuku̱ nu̱ú ndóo na̱ amorreo, ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová Ndióxi̱yó taxira ndaʼa̱yó. 21  Jehová Ndióxi̱ndó nda̱taxira ñuʼú yóʼo ndaʼa̱ndó. Ña̱kán kúáʼanndó ta ndakiʼinndóña, nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinndó, ta̱ kúú Ndióxi̱ na̱ táʼanndó na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá. Va̱ása yi̱ʼvíndó’. 22  ”Soo ndiʼindó ku̱yatinndó nu̱úi̱ ta ni̱ka̱ʼa̱nndó ña̱yóʼo xíʼi̱n: ‘Ná chindaʼáyó na̱ ta̱a na̱ ku̱ʼu̱n nu̱úyó ña̱ va̱ʼa kotona̱nína* ñuʼú kán, tasaá ndikóna ta ka̱ʼa̱nna xíʼinyó ndáa yichi̱ ku̱ʼu̱nyó ta ndáa ki̱ʼva íyo ñuu ña̱ ndani̱ʼíyó kán’. 23  Ta va̱ʼava ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nndó, ña̱kán nda̱kaxii̱n 12 na̱ ta̱a, iinna ti̱xin iin tá iin tribu. 24  Tasaá nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna chí yuku̱. Ta ni̱xa̱a̱na nda̱a̱ yoso̱ ña̱ Escol ta xi̱tona̱nína ñuʼú kán. 25  Ki̱ʼinna ku̱i̱ʼi ña̱ íyo kán ta ndi̱kóna ta ka̱china: ‘Va̱ʼaní ñuʼú ña̱ taxi Jehová Ndióxi̱yó ndaʼa̱yó’. 26  Soo ndóʼó va̱ása níxiinndó ku̱ʼu̱nndó ta i̱xaso̱ʼondó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová Ndióxi̱ndó. 27  Ta xi̱kaʼa̱nkúáchiníndó* chí yéʼé veʼe válíndó ta xi̱kachindó: ‘Sáa̱ní-ini Jehová xínira miíyó, xa̱ʼa̱ ña̱kán kúú ña̱ ta̱vára miíyó ti̱xin ñuu Egipto ña̱ va̱ʼa ndataxira miíyó ndaʼa̱ na̱ amorreo ta sandíʼi-xa̱ʼa̱na miíyó. 28  Va̱ása xíni̱víyó ndáa míí kúú nu̱ú ku̱a̱ʼa̱nyó. Na̱ táʼanyó sa̱yíʼvína miíyó tá níka̱ʼa̱nna ña̱yóʼo xíʼinyó: “Na̱ yiví kán ndakúníkana nu̱úyó ta súkunnína, ta saátu náʼnuní ñuuna ta súkunní nama̱ ña̱ íyo sa̱táña. Kán xi̱nindi̱ na̱ se̱ʼe na̱ anaquim”’. 29  ”Ña̱kán ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinndó: ‘Va̱ása yi̱ʼvíndó kunindóna. 30  Jehová Ndióxi̱ndó ku̱ʼu̱nra chí nu̱úndó ta kanitáʼanra xa̱ʼa̱ndó, nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱nindó ke̱ʼéra chí Egipto. 31  Ta nu̱ú ñuʼú yi̱chí xi̱nindó ña̱ nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé iin ta̱a xíʼin se̱ʼera saá ke̱ʼé Jehová Ndióxi̱ndó xíʼinndó, ña̱ xi̱niʼira ndóʼó ki̱xaa̱ndó xíʼinra nda̱a̱ yóʼo’. 32  Soo ni xi̱nindó ndiʼi ña̱yóʼo, va̱ása níkandíxandó Jehová Ndióxi̱ndó, 33  ta̱yóʼo kúú ta̱ xi̱núu ni̱xa̱ʼa̱n nu̱úndó ta xi̱nandukúra iin nu̱ú kivi kundoondó. Tá ñuú xi̱niñúʼura iin ñuʼu̱ ña̱ va̱ʼa kuniʼira yichi̱ nu̱úndó, ta tá káʼñu xi̱niñúʼura iin vi̱kó ña̱ va̱ʼa kuniʼira yichi̱ nu̱úndó tasaá kunda̱a̱-inindó ndáa míí ku̱ʼu̱nndó. 34  ”Xi̱niso̱ʼova Jehová ndiʼi ña̱ xi̱kaʼa̱nndó ta ni̱sa̱a̱níra ta chi̱naʼára* ña̱yóʼo: 35  ‘Nda̱a̱ ni iin na̱ yiví na̱ ndi̱va̱ʼaní-ini yóʼo va̱ása kunina ñuʼú ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n taxii̱ ndaʼa̱ na̱ yivána, 36  soo ta̱ Caleb se̱ʼe ta̱ Jefuné kunivaraña. Ndaʼa̱ ta̱yóʼo xíʼin na̱ se̱ʼera taxii̱ ñuʼú ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nra nu̱ú, saáchi xi̱ndiku̱nra yi̱ʼi̱ Jehová xíʼin ndiʼi níma̱ra. 37  (Ta ku̱a̱chi ndóʼó, nda̱a̱ xíʼin yi̱ʼi̱ ni̱sa̱a̱ Jehová ta ka̱chira: “Ni yóʼó va̱ása ki̱ʼvi nu̱ú ñuʼú kán. 38  Ta̱ Josué se̱ʼe ta̱ Nun, ta̱ káchíñu nu̱ún* kúú ta̱ ki̱ʼvi nu̱ú ñuʼú kán. Ndasandakú-inira* saáchi ta̱yóʼo kúú ta̱ chindeétáʼan xíʼin na̱ ñuu Israel ña̱ ndakiʼinna ñuʼú kán”). 39  Ta na̱ va̱lí na̱ ni̱ka̱ʼa̱nndó xa̱ʼa̱ ña̱ ndakiʼinnana ku̱ʼu̱n xíʼinna, ta saátu na̱ va̱lí se̱ʼendó na̱ va̱ása kúnda̱a̱-ini ndáaña kúú ña̱ va̱ʼa ni ña̱ va̱ása va̱ʼa, na̱yóʼo kúú na̱ ki̱ʼvi nu̱ú ñuʼú kán ta na̱yóʼo kúú na̱ taxii̱ña ndaʼa̱. 40  Soo ndóʼó ndikóndó chí nu̱ú ñuʼú yi̱chí ta kúáʼanndó chí yichi̱ ña̱ ku̱a̱ʼa̱n chí mar Rojo’. 41  ”Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nndó ña̱yóʼo xíʼi̱n: ‘Ni̱ki̱ʼvindi̱ ku̱a̱chi nu̱ú Jehová. Ku̱ʼu̱nvandi̱ kanitáʼanndi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n Jehová Ndióxi̱yó xíʼinyó’. Tasaá i̱xatu̱ʼvandó miíndó ña̱ ku̱ʼu̱nndó kanitáʼanndó ta nda̱kanixi̱níndó ña̱ va̱ása yo̱ʼvi̱ví ndaandó yuku̱ kán. 42  Soo Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n: ‘Ña̱yóʼo ka̱ʼún xíʼinna: “Va̱ása ku̱ʼu̱nndó kanitáʼanndó saáchi va̱ása koi̱ xíʼinndó. Tá ná ku̱ʼu̱nndó kuchiñuva na̱kán xíʼinndó”’. 43  Tasaá ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinndó soo va̱ása níxiniso̱ʼondó yi̱ʼi̱. Nu̱úka ña̱ keʼéndó ña̱yóʼo, i̱xaso̱ʼondó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová ta nda̱andó yuku̱ kán. 44  Tasaá na̱ amorreo na̱ xi̱ndoo yuku̱ kán ke̱ena ta ni̱xa̱a̱na nda̱kutáʼanna xíʼinndó ta ta̱xínna ndóʼó nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé tí ñu̱ñú, ta̱xinna ndóʼó chí Seír iinsaá nda̱a̱ Hormá. 45  Tasaá xákundó ndi̱kóndó nu̱ú Jehová, soo va̱ása níxiniso̱ʼo Jehová ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nndó. 46  Ña̱kán naʼání xi̱ndoondó chí Cadés.

Nota

Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña káchiña “1,000 yichi̱ka ná ndasaku̱a̱ʼára ndóʼó”.
Inka variante “xuxa kóchon”.
Inka variante “kotose̱ʼéna”, “kotoniʼnivíxína”.
Inka variante “xi̱kaʼa̱nválíndó”, “xi̱kaʼa̱nyuʼu̱níndó”.
Koto glosario, chinaʼá.
Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña káchiña “ta̱ níndichi nu̱ún”.
Á sana “Ndióxi̱ nda̱sandakúra-inira”.