Deuteronomio 32:1-52

  • Yaa ta̱ Moisés (1-47)

    • Jehová íyora nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin yu̱u̱ káʼnu (4)

    • Na̱ israelita na̱ndóso-inina xa̱ʼa̱ Jehová (18)

    • “Miíi̱ kúú ta̱ ndatiin ku̱a̱chi” (35)

    • “Kusi̱í-ini ndiʼi ndóʼó na̱ ñuu na̱ kítáʼan xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱” (43)

  • Ta̱ Moisés kuvira chí yuku̱ Nebo (48-52)

32  “Kuniso̱ʼo ndiʼi ndóʼó na̱ íyo chí ndiví ña̱ ka̱ʼi̱n,ta ná kuniso̱ʼo na̱ íyo nu̱ú ñuʼú tu̱ʼun ña̱ ka̱ʼi̱n.   Nda̱a̱ táki̱ʼva kóyo sa̱vi̱ saá ko̱yo ña̱ sánáʼi̱,nda̱a̱ táki̱ʼva kóyo yúyú saá ko̱yo tu̱ʼi̱n,nda̱a̱ táki̱ʼva kúun yáá sa̱vi̱ sa̱tá yita*ta saátu nda̱a̱ táki̱ʼva ndeéní kúun sa̱vi̱ sa̱tá ku̱ʼu̱ saá koo tu̱ʼi̱n.   Saáchi ka̱ʼi̱n xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ Jehová. Ka̱ʼa̱nndó xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ Ndióxi̱yó ña̱ káʼnuníña.   Íyora nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin yu̱u̱ káʼnu,ndiʼi ña̱ kéʼéra va̱ʼaníña, saáchi nda̱kúní íyo yichi̱ra. Kúúra iin Ndióxi̱ ta̱ nda̱kúní-ini.Nda̱kúní ndátiinra ku̱a̱chi, va̱ása sándaʼvira.   Miívandó kúú na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa. Su̱ví se̱ʼera kúúndó; miíndó kúúmií ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼondó. Na̱ yiví ku̱a̱chi kúúndó ta ndi̱va̱ʼaní-inindó.   ¿Á ña̱yóʼo kúú ña̱ xíniñúʼu keʼéndó xíʼin Jehová,ndóʼó na̱ ñuu na̱ kíʼvi na̱ va̱ása vií ndákanixi̱ní? ¿Á su̱ví yivándó kúúra ta i̱xava̱ʼara ndóʼó ta ta̱xira ña̱ tákundó,ta saátu nda̱sara ndóʼó iin ñuu ña̱ káʼnuní?   Ndakaʼánndó xa̱ʼa̱ tiempo ña̱ ni̱ya̱ʼa,ndakanixi̱níndó xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo na̱ táʼanndó na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá. Nda̱ka̱tu̱ʼunndó na̱ yivándó ta na̱yóʼo natúʼunna xíʼinndó;nda̱ka̱tu̱ʼunndó na̱ xa̱a̱ chée ta na̱yóʼo natúʼunna xíʼinndó.   Tá nda̱taʼví Ndióxi̱ ta̱ káʼnuní ñuʼú xíʼin ndiʼi na̱ ñuu,tá nda̱taʼvíra na̱ se̱ʼe ta̱ Adán,*chi̱ndúʼúra xáʼñu* ñuʼú iin tá iin ñuu,nda̱saa kúú mií na̱ ñuu saá kúú ñuʼú ña̱ ta̱xira ndaʼa̱na.   Saáchi kuenta mií Jehová kúú na̱ ñuura;ta̱ Jacob kúú herenciara. 10  Nu̱ú ñuʼú yi̱chí nda̱ni̱ʼírara,iin ñuʼú yi̱chí nu̱ú kǒo ña̱ʼa íyo, nu̱ú xáku kití yukú.Xi̱ndaarara ña̱ va̱ʼa kǒo ña̱ kundoʼora, ta xi̱ndaarara nda̱a̱ táki̱ʼva ndáara nduchúnu̱úra. 11  Nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé tí ta̱sú* tá sánáʼa̱rí se̱ʼerí ña̱ ndachírí,tí ndáchí sa̱tá se̱ʼe válírí, ndándikarí ndi̱xi̱nrí ta tíinrí se̱ʼe válírí,ndísorí se̱ʼe válírí sa̱tá ndi̱xi̱nrí, 12  saá xi̱niʼi Jehová yichi̱ nu̱úra;*ta kǒo ndióxi̱ na̱ inka ñuu níxi̱chindeétáʼan xíʼinra. 13  Ta̱xira ña̱ kaʼndachíñura chí yuku̱ ña̱ súkun,ta ña̱ kána chí yuku̱ ta̱xira xi̱xira. Ñu̱ñú ña̱ ñúʼu kándíka yu̱u̱ ta̱xira xa̱xiraxíʼin aceite tá íyo ini yu̱u̱ téʼé, 14  mantequilla* si̱ndi̱ki̱, leche tí ndikachi* xíʼin tí ti̱xúʼú* ta̱xira xi̱ʼira,ndikachi tí va̱ʼaníka ta̱xira xi̱xira,saátu ndikachi che̱e tí íyo chí Basán xíʼin ti̱xúʼú che̱e,ta̱xira mií trigo ña̱ va̱ʼaní xi̱xira.Ta ta̱xira nduta̱ tí uva tá ndu̱u vino xi̱ʼira. 15  Tá ndu̱nduʼú ta̱ Jesurún,* i̱xaso̱ʼora ta ki̱xáʼara kítaxáʼara.* Ndóʼó ndu̱nduʼúndó, ve̱ení ni̱xa̱a̱ndó ndu̱undó ta ni̱xa̱a̱-inindó.*Saá sa̱ndákoondó Ndióxi̱ ta̱ i̱xava̱ʼa ndóʼó ta ku̱ndasíndó xi̱nindó Ndióxi̱ ta̱ íyo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yu̱u̱ káʼnu ña̱ sáka̱ku ndóʼó. 16  Ndóʼó sa̱sáa̱níndóra xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱sakáʼnundó ndióxi̱ na̱ inka ñuu;sa̱sáa̱ndóra chi ke̱ʼéndó ña̱ʼa ña̱ kininí. 17  Ni̱so̱kóndó ña̱ʼa nu̱ú* na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa ta kǒo níso̱kóndóña nu̱ú Ndióxi̱,ni̱so̱kóndó ña̱ʼa nu̱ú na̱ ndióxi̱ na̱ va̱ása xíni̱ndó,na̱ ndióxi̱ xa̱á, ndióxi̱ na̱ sa̱kán ku̱ndaa̱-inina xa̱ʼa̱,ndióxi̱ na̱ va̱ása níxi̱xini̱ na̱ táʼanndó na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá. 18  Na̱ndóso-inindó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta̱ íyo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yu̱u̱ káʼnu,ta̱ kúú yivándó, va̱ása níndakaʼánndó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta̱ ta̱xi ña̱ tákundó. 19  Tá xi̱ni Jehová ña̱yóʼo, va̱ása níxiinkara kunira ndóʼó,saáchi se̱ʼeta̱ara xíʼin se̱ʼe-síʼira sa̱sáa̱nara. 20  Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra: ‘Va̱ása chindeétáʼankai̱ xíʼinnatasaá kotoi̱ ndáaña kundoʼona. Saáchi ndi̱va̱ʼaní-inina ta va̱ása nda̱kú íyo inina. 21  Na̱yóʼo sa̱sáa̱nína yi̱ʼi̱ chi nda̱sakáʼnuna ndióxi̱ vatá;sa̱sáa̱na yi̱ʼi̱ chi nda̱sakáʼnuna ña̱ʼa ña̱ va̱ása ndáyáʼvi. Kuniñúʼi̱ na̱ va̱ása kúú na̱ ñuu Israel ña̱ va̱ʼa ná koo ña̱ kúini̱-inina,*sasái̱na xíʼin inka ñuu na̱ va̱ása vií ndákanixi̱ní. 22  Sáa̱níi̱ ta nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin ñuʼu̱ ña̱ xíxi̱ saá íyoña,kaʼmiña Ya̱vi̱* nu̱ú ñúʼu na̱ ni̱xi̱ʼi̱,kaʼmiña ñuʼú xíʼin ña̱ kána nu̱úñata kaʼmiña xa̱ʼa̱ yuku̱. 23  Taxii̱ ná kixi ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo nu̱únanda̱a̱ táki̱ʼva keʼé ta̱ kinína xíʼin kuxu̱n* saá keʼíi̱. 24  Kuvitána xíʼin so̱ko,kiʼinna kue̱ʼe̱ kaʼní ta ndiʼi-xa̱ʼa̱ ndiʼina. Chindaʼíi̱ kití yukú ña̱ kaxírína,taxii̱ ná kaxí ko̱o̱ kue̱ʼe̱na* tí ñúu* mií nu̱ú ñuʼú. 25  Chí sa̱tá veʼendó kaʼnína se̱ʼendó xíʼin espada,ta chí iniña yi̱ʼvíníndó,yi̱ʼví ta̱ va̱lí kúa̱an xíʼin ná ta̱ʼán ku̱su̱n xíʼin nda̱a̱ ni iin ta̱a,yi̱ʼví na̱ va̱lí ta saátu na̱ xa̱a̱ chée. 26  Xi̱kuni̱i̱ ka̱ʼi̱n ña̱yóʼo: “Taxii̱ ña̱ xa̱a̱ síín síín ku̱ʼu̱nnata nda̱a̱ ni iinna va̱ása ndakaʼán xa̱ʼa̱na”. 27  Soo va̱ása níka̱ʼi̱nña chi ni̱yi̱ʼvíi̱ ña̱ ka̱ʼa̱n na̱ sáa̱-ini xíni yi̱ʼi̱ ña̱yóʼo:“Kuchiñuvayó chi kúúmiíyó ndee̱, su̱ví Jehová kúú ta̱ níkeʼé ña̱yóʼo”. 28  Saáchi ndóʼó kúúndó iin ñuu na̱ va̱ása vií ndákanixi̱ní*ta íxayo̱ʼvi̱níña xíʼinndó kunda̱a̱-inindó. 29  Va̱ʼaní tá na̱ ndíchi níxi̱kuundó chi ndakanixi̱níndó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱yóʼo. Ndakanixi̱níndó xa̱ʼa̱ ña̱ kundoʼondó. 30  ¿Á kivi ku̱ʼu̱n iin ta̱a sa̱tá mil na̱ israelita?¿Á kivi ku̱ʼu̱n u̱vi̱ ta̱a sa̱tá u̱xu̱ mil na̱ israelita? Kivi kuu ña̱yóʼo tá Ndióxi̱ ta̱ íyo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yu̱u̱ káʼnu ná sandákoora na̱yóʼotá ná ndataxi Jehová na̱yóʼo ndaʼa̱ na̱ sáa̱-ini xíni miína. 31  Saáchi ndióxi̱ na̱yóʼo va̱ása íyona nda̱a̱ táki̱ʼva íyo Ndióxi̱ miíyó,ta̱ íyo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yu̱u̱ káʼnu, ta nda̱a̱ na̱ sáa̱-ini xíni miíyó kúnda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. 32  Na̱yóʼo íyona nda̱a̱ táki̱ʼva íyo tú uva tú íyo chí Sodomasaátu tú íyo chí yuku̱ Gomorra. Uvana kúúmiírí veneno ta o̱va̱nírí. 33  Veneno tí ko̱o̱ kúú vinona,veneno ña̱ xáʼní ña̱ kúúmií tí ko̱o̱ kue̱ʼe̱. 34  Ndiʼi ña̱ ke̱ʼéndó nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ña̱ nda̱taánva̱ʼii̱* saá íyoña, ta kútu̱va̱ʼa* ndásiña. 35  Miíi̱ kúú ta̱ ndatiin ku̱a̱chi xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéna xíʼinndó,ta taxii̱ castigo ndaʼa̱na mií tiempo ña̱ xíniñúʼu ndakavana,saáchi xa̱a̱ ku̱yatin tiempo ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱na,ta xa̱a̱ ku̱nu̱mí xo̱ʼvi̱na* xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuna ndakiʼinna’. 36  Saáchi Jehová ndatiinra ku̱a̱chi xíʼin na̱ ñuurata kundáʼvi-inira kunira na̱ káchíñu nu̱úratá ná kunira ña̱ kǒoka ndee̱na,tá ná kunira ña̱ kíndo̱o kuití na̱ kǒo kívi ndakiʼin tu̱ʼun xíʼin na̱ ku̱vitá. 37  Tasaá kachira: ‘¿Ndáa míí ku̱a̱ʼa̱n na̱ ndióxi̱ndó na̱ xi̱ndaaní-inindó kundaa ndóʼó, 38  na̱ xi̱xixi ña̱ʼa ña̱ va̱ʼaní ña̱ xi̱sokóndó,na̱ xi̱xiʼi vino tá xi̱sokóndó? Ná ndakuitana ta ná chindeétáʼanna xíʼinndó. Ná kundaana ndóʼó. 39  Kunda̱a̱-inindó vitin chi yi̱ʼi̱ kúú Ndióxi̱,kǒo inka ndióxi̱ íyo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yi̱ʼi̱. Kivi taxii̱ ña̱ kuvina ta kivi taxii̱ ña̱ kutakuna. Kivi satúkue̱ʼi̱na* ta kivi sandáʼi̱na ta kǒo na̱ kivi sakǎkuna ndaʼíi̱. 40  Ndániʼii̱ ndaʼíi̱ chí ndivíta káʼi̱n ña̱yóʼo, “yi̱ʼi̱ ta̱ kúú Ndióxi̱ ta̱ táku ndiʼi tiempo, chínaʼíi̱”,* 41  tá ná ndasaxi̱íi̱n espadai̱ ña̱ yéʼe̱níta ná koo tu̱ʼvai̱ ña̱ nda̱kúní ndatii̱n ku̱a̱chi xíʼinndó,ndatii̱n ku̱a̱chi xíʼin na̱ íyo contra xíʼi̱nta taxii̱ castigo ndaʼa̱ na̱ sáa̱-ini xíni yi̱ʼi̱. 42  Flechai̱, nda̱a̱ táki̱ʼva koo ña̱ xi̱ni xíʼin ni̱i̱ saá kooña,ta espadai̱ nda̱a̱ táki̱ʼva koo ña̱ kuxu ku̱ñu saá kooña:ni̱i̱ na̱ ni̱xi̱ʼi̱ xíʼin ni̱i̱ na̱ ñúʼu veʼeka̱a,ta saátu xi̱ní na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ sáa̱-ini xíni yi̱ʼi̱’. 43  Kusi̱í-ini ndiʼi ndóʼó na̱ ñuu na̱ kítáʼan xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱,saáchi taxira ná chaʼvina xa̱ʼa̱ ni̱i̱ na̱ káchíñu nu̱úra,ndatiinra ku̱a̱chi xíʼin na̱ sáa̱-ini xíni ndóʼóta ndakatara ku̱a̱chi ñuʼú nu̱ú ndóo na̱ ñuura”. 44  Tasaá ta̱ Moisés ni̱xa̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Hosea* se̱ʼe ta̱ Nun, ta ni̱ka̱ʼa̱nra ndiʼi tu̱ʼun ña̱ va̱xi nu̱ú yaa yóʼo xíʼin ndiʼi na̱ ñuu. 45  Tá sa̱ndíʼi ta̱ Moisés ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼin ndiʼi na̱ ñuu Israel, 46  ka̱chira: “Kuniso̱ʼo va̱ʼandó ndiʼi ña̱ káʼi̱n xíʼinndó vitin, ta ka̱ʼa̱nndó xíʼin na̱ se̱ʼendó ná kundiku̱nna ndiʼi ña̱ káʼa̱n Ley yóʼo. 47  Saáchi tu̱ʼun yóʼo ndáyáʼviníña ta taxiña ña̱ kutakundó. Tu̱ʼun yóʼo kivi taxiña ña̱ kutakundó ku̱a̱ʼání tiempo nu̱ú ñuʼú ña̱ ndakiʼinndó tá ná ya̱ʼandó yu̱ta Jordán”. 48  Ta mií ki̱vi̱ saá ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼin ta̱ Moisés, ta ka̱chira: 49  “Kúandaa chí yuku̱ Nebo ña̱ ndíkaa̱ chí yuku̱ Abarim, ña̱ níndichi chí Moab ña̱ xítondaa chí Jericó, ña̱ va̱ʼa kotoún ñuʼú Canaán ña̱ taxii̱ ndaʼa̱ na̱ israelita. 50  Ta yuku̱ kán kuviún ta ndu̱xu̱ún nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ndu̱xu̱n na̱ táʼún na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá, nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ndu̱xu̱n ñaniún ta̱ Aarón tá ni̱xi̱ʼi̱ra chí yuku̱ Hor, 51  saáchi ndóʼó va̱ása nda̱kú níxi̱yo inindó xíʼi̱n nu̱ú na̱ ñuu Israel, ta va̱ása níndasakáʼnundó yi̱ʼi̱ nu̱ú ndiʼi na̱ ñuu yóʼo chí nu̱ú xi̱ñuʼu ti̱kui̱í tá Meribá chí Cadés nu̱ú ñuʼú yi̱chí ña̱ Zin. 52  Xíká koto kuitíún ña̱yóʼo, soo va̱ása ki̱ʼviún nu̱ú ñuʼú ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n taxii̱ ndaʼa̱ na̱ ñuu Israel”.

Nota

Inka variante “ita”, “itia”, “yi̱ku̱”.
Á sana “na̱ yiví”.
Inka variante “sáʼñú”.
Á “águila”. Inka variante “síʼñá”.
Ña̱yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱, ta̱ Jacob.
Ña̱yóʼo kúú iin xa̱ʼan yaa ña̱ kána tá kísina leche á crema.
Inka variante “levo”.
Inka variante “ti̱súʼu̱”.
Ña̱ kúni̱ kachi ‘na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ nda̱kú’. Ña̱yóʼo kúú inka ki̱ʼva ña̱ xi̱kaʼa̱nna xíʼin na̱ ñuu Israel.
Inka variante “chícháʼara”.
Inka variante “chi̱tú ti̱xinndó”, “nda̱ʼa-inindó”.
Inka variante “Ta̱xindó ña̱ʼa ndaʼa̱”.
Inka variante “u̱ní-inina”, “i̱ni̱-inina”.
Á “Seol”. Ña̱yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱, nu̱ú ñúʼu na̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta iin ña̱ náʼa̱ kuitíva kúúña. Koto glosario, ya̱vi̱ nu̱ú ñúʼu na̱ ni̱xi̱ʼi̱. Inka variante “Ñáñá”, “Ka̱ká”.
Inka variante “koxi̱”.
Á “ko̱o̱ xa̱ti̱na”.
Inka variante “káñuʼu”.
Á sana “na̱ va̱ása xíniso̱ʼo consejo”.
Inka variante “ndachiva̱ʼii̱”.
Inka variante “tuunva̱ʼa”.
Inka variante “ndoʼo-inina”.
Inka variante “sandákue̱ʼi̱na”.
Koto glosario, chinaʼá.
Ña̱yóʼo kúú ki̱vi̱ nu̱ú ta̱ Josué. Hosea kúú inka ki̱ʼva ña̱ káʼa̱nna xíʼin Hosaya, ta kúni̱ kachiña ‘ta̱ sa̱kǎku Jah’.