Ester 9:1-32

  • Ku̱chiñu na̱ judío (1-19)

  • Vikó ña̱ Purim (20-32)

9  Ki̱vi̱ 13 ña̱ yo̱o̱ 12 á yo̱o̱ adar,* saá kúú ña̱ xi̱niñúʼu xi̱nu chiñu ña̱ xa̱ʼnda ta̱ rey ña̱ va̱xi nu̱ú ley. Ta na̱ sáa̱-ini xíni na̱ judío xi̱ndakanixi̱nína ña̱ kuchiñuna sandíʼi-xa̱ʼa̱nana ki̱vi̱ saá, soo su̱ví saáví níkuu: saáchi na̱ judío kúú na̱ ku̱chiñu sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ na̱ xi̱saa̱-ini xi̱xini miína.  Na̱ judío nda̱takana iníí nu̱ú xi̱xaʼndachíñu ta̱ rey Asuero ña̱ va̱ʼa kanitáʼanna xíʼin na̱ xi̱kuni̱ sandíʼi-xa̱ʼa̱ miína. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱yiʼví ndiʼi na̱ ñuu xi̱xininana, nda̱a̱ ni iinna kǒo níkuchiñu xíʼinna.  Ta na̱ xi̱kuumií chiñu náʼnu ti̱xin ndiʼi ñuu válí, na̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin na̱yóʼo, na̱ xi̱xaʼndachíñu iin tá iin ñuu, ta saátu na̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin chiñu ña̱ xi̱kuumií ta̱ rey, chi̱ndeétáʼanna xíʼin na̱ judío saáchi xi̱yiʼvína xi̱xinina ta̱ Mardoqueo.  Ta̱yóʼo xi̱kuumiíra nda̱yí* ña̱ keʼéra ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ti̱xin veʼe* ta̱ rey. Ndiʼi ñuu válí xi̱kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ta̱ Mardoqueo saáchi xi̱kuumiíra nda̱yí ña̱ keʼéra ku̱a̱ʼání ña̱ʼa.  Xíʼin espada ka̱nitáʼan na̱ judío xíʼin na̱ xi̱saa̱-ini xi̱xini miína ta xa̱ʼnínana. Ke̱ʼéna ña̱ xi̱kuni̱ miína xíʼin na̱yóʼo.  Ta ti̱xin veʼe nu̱ú xi̱xaʼndachíñu ta̱ rey chí Susa, na̱ judío xa̱ʼnína 500 na̱ ta̱a.  Ta saátu xa̱ʼnína ta̱ Parsandatá, ta̱ Dalfón, ta̱ Aspatá,  ta̱ Poratá, ta̱ Adalía, ta̱ Aridatá,  ta̱ Parmastá, ta̱ Arisái, ta̱ Aridái xíʼin ta̱ Vaizata. 10  U̱xu̱ na̱yóʼo xi̱kuu na̱ se̱ʼe ta̱ Hamán se̱ʼe ta̱ Hamedata, ta̱ xi̱saa̱-ini xi̱xini na̱ judío. Soo tá xa̱ʼní na̱ judío na̱yóʼo, va̱ása níkindo̱ona xíʼin ña̱ʼa ña̱ xi̱kuumiína. 11  Ki̱vi̱ saá na̱túʼunna xíʼin ta̱ rey nda̱saa na̱ ni̱xi̱ʼi̱ ti̱xin veʼe nu̱ú xi̱xaʼndachíñura chí Susa. 12  Ta̱ rey ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ñá reina Ester: “Tá ti̱xin veʼe nu̱ú xáʼndachíñui̱ chí Susa, na̱ judío xa̱ʼnína 500 na̱ ta̱a ta saátu 10 na̱ se̱ʼe ta̱ Hamán, sana ku̱a̱ʼákana xa̱ʼnína ti̱xin inka ñuu válí nu̱ú xáʼndachíñui̱. Ta vitin ka̱ʼa̱n xíʼi̱n, ¿ndáa inkaka ña̱ʼa kúni̱ún? Ka̱ʼa̱n xíʼi̱n ta taxivai̱ña ndaʼún. ¿Ndáaka ña̱ kúni̱ún ndukún nu̱úi̱? Taxivai̱ña ndaʼún”. 13  Ñá Ester nda̱kuiinñá: “Tá va̱ʼa túviún táta rey, káʼi̱n xíʼún ña̱ ki̱vi̱ taa̱n ná taxiún keʼé na̱ judío na̱ ndóo chí Susa táʼan ña̱ ke̱ʼéna ki̱vi̱ vitin, ña̱ káʼa̱n ley xa̱ʼa̱. Ta saátu káʼi̱n xíʼún ña̱ ná taxiún katikaana 10 na̱ se̱ʼe ta̱ Hamán ndaʼa̱ yitu̱n”. 14  Ña̱kán xa̱ʼnda ta̱ rey chiñu ña̱ saá ná keʼéna. Tasaá ka̱na iin ley chí Susa ta ka̱tikaana 10 na̱ se̱ʼe ta̱ Hamán ndaʼa̱ yitu̱n. 15  Tasaá tuku nda̱taka na̱ judío chí Susa ki̱vi̱ 14 ña̱ yo̱o̱ adar ta xa̱ʼnína 300 na̱ ta̱a chí Susa. Soo va̱ása níkindo̱ona xíʼin ña̱ʼa ña̱ xi̱kuumiína. 16  Saátu nda̱taka na̱ judío na̱ xi̱ndoo inka ñuu válí nu̱ú xi̱xaʼndachíñu ta̱ rey ña̱ va̱ʼa ndakiʼinna tu̱ʼunna. Xa̱ʼnína 75,000 na̱ xi̱saa̱-ini xi̱xiniñaʼá tasaá sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱na na̱yóʼo soo va̱ása níkindo̱ona xíʼin ña̱ʼa ña̱ xi̱kuumiína. 17  Ña̱yóʼo ku̱uña ki̱vi̱ 13 ña̱ yo̱o̱ adar. Soo ki̱vi̱ 14 nda̱kindee̱na ta ki̱vi̱ yóʼo ndu̱uña iin ki̱vi̱ ña̱ keʼéna vikó ta kusi̱í-inina. 18  Na̱ judío na̱ xi̱ndoo chí Susa nda̱takana ki̱vi̱ 13 xíʼin 14, ña̱ va̱ʼa kanitáʼanna ta ndakiʼinna tu̱ʼunna. Soo ki̱vi̱ 15 nda̱kindee̱na ta ki̱vi̱ yóʼo ndu̱uña iin ki̱vi̱ ña̱ keʼéna vikó ta kusi̱í-inina. 19  Soo na̱ judío na̱ xi̱ndoo chí yuku̱, na̱ xi̱ndoo inkaka ñuu, nda̱sana ki̱vi̱ 14 ña̱ yo̱o̱ adar iin ki̱vi̱ ña̱ keʼéna vikó ta kusi̱í-inina. Ki̱vi̱ yóʼo ke̱ʼéna vikó ta chi̱ndaʼána ña̱ xi̱xina ndaʼa̱ táʼanna. 20  Ta̱ Mardoqueo xa̱ʼndara chiñu ña̱ ná ka̱ʼyi̱ ndiʼi ña̱yóʼo, ta chi̱ndaʼára tutu ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú ndiʼi na̱ judío na̱ ni̱xi̱yo ndiʼi ñuu válí nu̱ú xi̱xaʼndachíñu ta̱ rey Asuero, ñuu ña̱ ni̱xi̱yo yatin ta saátu ña̱ ni̱xi̱yo xíká. 21  Xa̱ʼndara chiñu ña̱ ndiʼi ku̱i̱ya̱ ná keʼéna vikó yóʼo ki̱vi̱ 14 xíʼin 15 ña̱ yo̱o̱ adar, 22  saáchi ki̱vi̱ saá, na̱ sáa̱-ini xíni miína kǒo níkeʼékanana. Yo̱o̱ yóʼo ni̱xo̱ʼvi̱nína* soo so̱ndíʼi ku̱si̱íní-inina, xi̱xakunína soo so̱ndíʼi ke̱ʼéna vikó. Ki̱vi̱ yóʼo xi̱niñúʼu keʼéna vikó ta kusi̱í-inina, ta xi̱niñúʼu chindaʼána ña̱ xi̱xixina ndaʼa̱ táʼanna, ta saátu xi̱niñúʼu saníʼi̱na ña̱ʼa na̱ nda̱ʼví. 23  Ta ka̱ndíxava na̱ judío keʼéna vikó yóʼo ku̱i̱ya̱ tá ku̱i̱ya̱ ta saátu ka̱ndíxana keʼéna ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Mardoqueo. 24  Saáchi ta̱ Hamán, se̱ʼe ta̱ Hamedata ta̱ agaguita, ta̱ xi̱saa̱-ini xi̱xini ndiʼi na̱ judío, xi̱kuni̱ra sandíʼi-xa̱ʼa̱ra na̱ judío ta chi̱kaa̱ra suerte ña̱ naní pur, ña̱ sayíʼvirana ta sandíʼi-xa̱ʼa̱rana. 25  Soo tá ni̱xa̱ʼa̱n ñá Ester nu̱ú ta̱ rey, ta̱yóʼo xa̱ʼndara chiñu ña̱ ná kaʼyina ña̱yóʼo: “Miíra ná kundoʼo ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ kúni̱ra keʼéra xíʼin na̱ judío”. Tasaá ka̱tikaana ta̱ Hamán xíʼin na̱ se̱ʼera ndaʼa̱ yitu̱n. 26  Ña̱kán chi̱nanína vikó yóʼo Purim, chi ka̱naña ti̱xin tu̱ʼun pur.* Xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ʼyi ta̱ Mardoqueo nu̱ú tutu, xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱nina ta saátu xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndo̱ʼona, 27  na̱ judío ki̱ndoona ña̱ miína, na̱ se̱ʼena na̱ kaku chí nu̱únínu xíʼin ndiʼika na̱ ná ndakutáʼan xíʼinna, keʼéna vikó u̱vi̱ saá ki̱vi̱ yóʼo, ta nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼyi̱ ña̱ keʼéna vikó yóʼo saá keʼéna ku̱i̱ya̱ tá ku̱i̱ya̱. 28  Ta se̱ʼena na̱ kaku chí nu̱únínu, xíniñúʼu ndakaʼánna ta keʼéna vikó yóʼo u̱vi̱ saá ki̱vi̱ ti̱xin ndiʼi ñuu válí ña̱ ná kundoona. Ndiʼi tiempo xíniñúʼu keʼé na̱ judío vikó ña̱ Purim, ta se̱ʼena na̱ kaku chí nu̱únínu xíniñúʼu ndakaʼánna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ta keʼéna vikó yóʼo. 29  Tándi̱ʼi, ni̱ka̱ʼyi̱ inka tutu ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ vikó ña̱ Purim, ta ñá reina Ester, ñá se̱ʼe ta̱ Abihail, xíʼin ta̱ Mardoqueo ta̱ kúú judío, ta̱xina nda̱yí ña̱ ná ka̱ʼyi̱ tutu yóʼo. 30  Tasaá chi̱ndaʼána tutu yóʼo nu̱ú ndiʼi na̱ judío na̱ xi̱ndoo 127 ñuu válí nu̱ú xi̱xaʼndachíñu ta̱ rey Asuero, ta nu̱ú ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼyi̱ ña̱ nda̱a̱ ta saátu ña̱ va̱ʼa, 31  xi̱kaʼa̱ntuña ña̱ xíniñúʼu keʼéna vikó ña̱ Purim, mií ki̱vi̱ ña̱ xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nna kooña, nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱ʼnda ta̱ Mardoqueo xíʼin ñá reina Ester chiñu, ta saátu nda̱a̱ táki̱ʼva ki̱ndoo mií na̱yóʼo keʼéna xíʼin na̱ se̱ʼena na̱ kaku chí nu̱únínu. Saátu va̱ása kuxuna iníí ki̱vi̱* ta ka̱ʼa̱n-ndáʼvina xíʼin Ndióxi̱ ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinna. 32  Ta ñá Ester ta̱xiñá nda̱yí ña̱ ná ka̱ʼyi̱ tutu ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ vikó ña̱ Purim, ta ni̱ka̱ʼyi̱ ña̱yóʼo nu̱ú iin libro.

Nota

Koto apéndice B15.
Inka variante “ndee̱”.
Á “palacio”.
Inka variante “ndo̱ʼo-inina”.
Pur, kúni̱ kachiña ‘suerte’. Tu̱ʼun “Purim” ka̱naña ti̱xin tu̱ʼun pur, ta xi̱niñúʼuna tu̱ʼun yóʼo ña̱ chinúuna ki̱vi̱ vikó ña̱ xi̱keʼé na̱ judío yo̱o̱ 12 ña̱ va̱xi nu̱ú calendario judío. Koto apéndice B15.
Ña̱yóʼo sana káʼa̱ntuña xa̱ʼa̱, ña̱ va̱ása kuxuna ku̱a̱ʼá ki̱vi̱.