Hechos ña̱ ke̱ʼé na̱ apóstol 7:1-60

  • Káʼa̱nndosó ta̱ Esteban nu̱ú na̱ Sanedrín (1-53)

    • Na̱ táʼanna na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá (2-16)

    • Ta̱ Moisés níʼira yichi̱ nu̱ú na̱ ñuu Israel; na̱ ñuu Israel ndásakáʼnuna ndióxi̱ vatá (17-43)

    • Ndióxi̱ ta̱ káʼnu va̱ása íyora veʼe ña̱ íxava̱ʼa na̱ yiví (44-50)

  • Kúunna yu̱u̱ ta̱ Esteban (54-60)

7  Soo ta̱ su̱tu̱ káʼnu ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunrara: “¿Á ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱yóʼo?”.  Ta nda̱kuiin ta̱ Esteban: “Na̱ ñaniyó xíʼin ndóʼó na̱ xi̱ku̱a̱ʼa̱, kuniso̱ʼondó. Ndióxi̱ ta̱ káʼnu ki̱tara nu̱ú yiváyó ta̱ Abrahán ta̱ ni̱xi̱yo tá ya̱chi̱ tá ni̱xi̱yora chí Mesopotamia, tá kúma̱níka ku̱ʼu̱nra koora chí ñuu Harán,  ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: ‘Kita ñuu nu̱ú íyoún, sandákoo na̱ táʼún ta kúáʼan ñuu ña̱ na̱ʼi̱ nu̱ún’.  Tasaá ki̱tara ñuu na̱ caldeo ta ni̱xa̱a̱ra chí ñuu Harán. Tándi̱ʼi ni̱xi̱ʼi̱ yivára, Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ ná kixira koora nu̱ú ñuʼú nu̱ú íyondó vitin.  Soo Ndióxi̱ ni loʼo ñuʼú kǒo nítaxira ndaʼa̱ra, ni iin táʼví loʼo nu̱ú kundichi xa̱ʼa̱ra. Tá kúma̱níka koo se̱ʼe ta̱ Abrahán, Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra taxira ñuʼú yóʼo ndaʼa̱ra ta saátu ndaʼa̱ na̱ se̱ʼera.  Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra xa̱ʼa̱ na̱ se̱ʼera ña̱ ku̱ʼu̱nna koona inka ñuu ña̱ va̱ása kúú ñuu miína, ta na̱ yiví kán ndasanana na̱ káchíñu ndáʼvi nu̱úna ta kundi̱va̱ʼana xíʼinna ki̱ʼva 400 ku̱i̱ya̱.  Ndióxi̱ ka̱chira: ‘Ta yi̱ʼi̱ ndatii̱n ku̱a̱chi xíʼin na̱ ñuu na̱ saxóʼvi̱-ñaʼá’. Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra: ‘Tá ná ndiʼi kuu ña̱yóʼo, na̱kán keena ta ndasakáʼnuna yi̱ʼi̱ yóʼo’.  ”Saátu ki̱ndoo Ndióxi̱ xíʼin ta̱ Abrahán ña̱ miíra xíʼin ndiʼi na̱ ta̱a se̱ʼera ta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱na.* Tasaá tá ni̱xi̱nu u̱na̱ ki̱vi̱ ña̱ ka̱ku se̱ʼera ta̱ Isaac, xa̱ʼndara nu̱ú yi̱i̱ra.* Ta̱ Isaac xi̱kuu yivá ta̱ Jacob, ta ta̱ Jacob xi̱kuura yivá 12 na̱ táʼanyó na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá.  Ta na̱ táʼanyó na̱ ni̱xi̱yo xi̱naʼá ndeéní ni̱sa̱a̱na xíʼin ta̱ José ta ni̱xi̱kónara chí ñuu Egipto. Soo Ndióxi̱ ni̱xi̱yora xíʼinra, 10  ta sa̱kǎkurara nu̱ú ndiʼi tu̱ndóʼo ña̱ ndo̱ʼora ta ta̱xira ña̱ ndíchi ndaʼa̱ra ta chi̱ndeétáʼanra xíʼinra ña̱ va̱ʼa ná kukuni̱ ta̱ faraón ta̱ rey ñuu Egipto kunirara. Tasaá ta̱ rey yóʼo ta̱xira chiñu ndaʼa̱ra ña̱ kaʼndachíñura chí ñuu Egipto ta saátu ña̱ kiʼinra kuenta xíʼin ndiʼi ña̱ʼa ña̱ íyo veʼera. 11  Soo ni̱xi̱yo iin tiempo ña̱ ni̱xi̱yo so̱ko iníí ñuu Egipto xíʼin ñuu Canaán, ta ndeéní ndo̱ʼo-inina, ta na̱ táʼanyó na̱ ni̱xi̱yo xi̱naʼá ni kǒo ña̱ kuxuna níxi̱yo. 12  Soo ta̱ Jacob na̱kunda̱a̱-inira ña̱ íyo ña̱ʼa ña̱ kuxuna chí ñuu Egipto ta ña̱ yichi̱ nu̱ú kúú ña̱ chi̱ndaʼára na̱ se̱ʼera ña̱ ku̱a̱ʼa̱nna kán. 13  Tá ni̱xa̱ʼa̱nna ña̱ yichi̱ u̱vi̱, saá kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ José xíʼin na̱ ñanira ndáa ta̱ kúúra, tasaá na̱kunda̱a̱-ini ta̱ faraón xa̱ʼa̱ na̱ veʼe ta̱ José. 14  Ta ta̱ José chi̱ndaʼára tu̱ʼun ku̱a̱ʼa̱nña ña̱ ná ku̱ʼu̱n yivára ta̱ Jacob xíʼin ndiʼi na̱ táʼanra: ta ndiʼi na̱ ni̱xa̱a̱ kán 75 xi̱kuuna. 15  Tasaá ta̱ Jacob ni̱xa̱a̱ra chí ñuu Egipto ta kán ni̱xi̱ʼi̱ra, ta saátu na̱ táʼanyó na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá kán ni̱xi̱ʼi̱na. 16  Ta sa̱ndúxu̱nnana nu̱ú ñuʼú ña̱ sa̱tá* ta̱ Abrahán nu̱ú na̱ se̱ʼe ta̱ Hamor chí Siquem. 17  ”Tá xa̱a̱ ku̱nu̱mí xi̱nu tiempo ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼin ta̱ Abrahán, na̱ ñuu kán ki̱xáʼa xáʼnuna ta ndu̱ku̱a̱ʼánína chí ñuu Egipto, 18  ta ki̱xáʼa xáʼndachíñu inka ta̱ rey chí ñuu Egipto, ta ta̱yóʼo va̱ása xíni̱ra ta̱ José. 19  Ta ta̱ rey kán sa̱ndáʼvira na̱ ñuuyó ta i̱xandúxara xíʼinna ña̱ ná sandákoondaʼa̱na na̱ va̱lí se̱ʼena ña̱ va̱ʼa ná kuvina. 20  Ta tiempo saá ka̱ku ta̱ Moisés, ta liviní ni̱xi̱yora.* Ta u̱ni̱ yo̱o̱ xi̱ndaa na̱ yivárara chí veʼena. 21  Soo, tá sa̱ndákoonara, ñá se̱ʼe ta̱ faraón sa̱kúaʼnuñára táki̱ʼva ni̱xi̱yo se̱ʼe miíñá. 22  Ta̱ Moisés sa̱kuaʼara ndiʼi ña̱ ndíchi ña̱ xi̱sanáʼa̱ na̱ ñuu Egipto. Tu̱ʼun ña̱ xi̱ka̱ʼa̱nra ni̱xi̱yoní ndee̱ña ta saátu xi̱keʼéra ña̱ʼa náʼnu. 23  ”Tá ni̱xi̱nura 40 ku̱i̱ya̱, ni̱xa̱ʼa̱nra xi̱tora na̱ ñanira na̱ ñuu Israel. 24  Tá xi̱nira íxandi̱va̱ʼa iin ta̱ ñuu Egipto xíʼin iin ta̱ ñuu Israel, nda̱kiʼinra tu̱ʼun ta̱yóʼo ta xa̱ʼníra ta̱ ñuu Egipto. 25  Ta nda̱kanixi̱níra ña̱ kunda̱a̱-ini na̱ ñanira ña̱ xíniñúʼu Ndióxi̱ miíra ña̱ sakǎkurana, soo na̱kán kǒo níkunda̱a̱-inina xíʼin ña̱ ke̱ʼéra. 26  Ta inka ki̱vi̱ ni̱xa̱ʼa̱nra nu̱ú ñúʼu u̱vi̱ na̱ kánitáʼan ta xi̱kuni̱ra ña̱ ná ndakutáʼan va̱ʼana. Ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: ‘Ndóʼó na̱ ta̱a, ¿nda̱chun íxandi̱va̱ʼandó xíʼin táʼanndó ta ñanivandó?’. 27  Soo ta̱ íxandi̱va̱ʼa xíʼin ta̱ táʼanra, chi̱ndaʼára ta̱ Moisés ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: ‘¿Ndáana ni̱ka̱ʼa̱n xíʼún ña̱ kaʼndachíñún nu̱úndi̱ ta saátu ña̱ ndatiún ku̱a̱chi xíʼinndi̱? 28  ¿Á kúni̱ún kaʼníún yi̱ʼi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱ʼníún ta̱ ñuu Egipto kuni?’. 29  Tá xi̱niso̱ʼo ta̱ Moisés ña̱yóʼo xi̱nura ku̱a̱ʼa̱nra ta ni̱xa̱a̱ra ni̱xi̱yora ñuu Madián, ta kán ni̱xi̱yo u̱vi̱ se̱ʼera. 30  ”Tá ni̱ya̱ʼa 40 ku̱i̱ya̱, chí yuku̱* Sinaí ki̱ta iin ángel nu̱úra tañu iin tú iñú tú xíxi̱. 31  Tá xi̱ni ta̱ Moisés ña̱yóʼo nda̱kanda̱ní-inira.* Tá ku̱yatinra ña̱ va̱ʼaka kuniraña, xi̱niso̱ʼora tu̱ʼun Jehová* ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n: 32  ‘Yi̱ʼi̱ kúú Ndióxi̱ na̱ táʼún na̱ ni̱xi̱yo xi̱naʼá, Ndióxi̱ ta̱ Abrahán, ta̱ Isaac xíʼin ta̱ Jacob’. Ta ki̱xáʼa kísin ta̱ Moisés ta kǒo níxiinkara kotora. 33  Jehová* ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: ‘Tavá ndu̱xa̱ún, saáchi nu̱ú ñuʼú yi̱i̱ kúú nu̱ú níndichiún. 34  Mií ña̱ ndixa kúú ña̱ xítoi̱ ña̱ íxandi̱va̱ʼanína xíʼin na̱ ñui̱ chí ñuu Egipto, ta xíniso̱ʼi̱ ña̱ kúsuchíní-inina kánana ña̱kán va̱xii̱ sakǎkui̱na. Ta vitin, naʼa, ta chindaʼíi̱ yóʼó ku̱ʼún ñuu Egipto’. 35  Ta̱ Moisés yóʼo ku̱ndasína xi̱ninara ta ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra: ‘¿Ndáana ni̱ka̱ʼa̱n xíʼún ña̱ kaʼndachíñún nu̱úndi̱ ta saátu ña̱ ndatiún ku̱a̱chi xíʼinndi̱?’. Soo Ndióxi̱ xi̱niñúʼura ta̱ ángel ta̱ xi̱ni ta̱ Moisés tañu tú iñú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Moisés ña̱ ná kuniʼira yichi̱ nu̱ú na̱ ñuura ta sakǎkurana. 36  Ta ta̱vára na̱ ñuu Israel chí ñuu Egipto, ta ke̱ʼéra ña̱ʼa ña̱ ndákanda̱-inina xíʼin ta ke̱ʼétura milagro ñuu Egipto, chí mar Rojo ta saátu chí nu̱ú ñuʼú yi̱chí ki̱ʼva 40 ku̱i̱ya̱. 37  ”Ta̱yóʼo kúú ta̱ Moisés ta̱ ni̱ka̱ʼa̱n xíʼin na̱ ñuu Israel: ‘Ndióxi̱ ndaka̱xinra iin profeta ta̱ kana ti̱xin na̱ ñanindó ta koora nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yi̱ʼi̱’. 38  Ta̱yóʼo kúú ta̱ ni̱xi̱yo xíʼin na̱ ñuu Israel chí nu̱ú ñuʼú yi̱chí, ta ta̱yóʼo kúú ta̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ ángel xíʼin chí yuku̱ Sinaí ta saátu ni̱xi̱yora xíʼin na̱ táʼanyó na̱ ni̱xi̱yo xi̱naʼá. Ta̱yóʼo kúú ta̱ nda̱kiʼin tu̱ʼun Ndióxi̱ ña̱ táku ña̱ va̱ʼa ta̱xiraña ndaʼa̱yó. 39  Na̱ táʼanyó na̱ ni̱xi̱yo xi̱naʼá kǒo níxiinna kuniso̱ʼonara, ku̱ndasína xi̱ninara ta xi̱kuni̱na keʼéna ña̱ xi̱keʼé na̱ ñuu Egipto 40  ta ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ta̱ Aarón: ‘Ixava̱ʼa ndióxi̱ ña̱ kuniʼi yichi̱ nu̱úyó. Chi kǒo kúnda̱a̱-iniyó ndáaña ndo̱ʼo ta̱ Moisés ta̱ ta̱vá miíyó chí ñuu Egipto’. 41  Ta tiempo saá i̱xava̱ʼana iin ña̱ íyo táki̱ʼva káa iin si̱ndi̱ki̱ loʼo tí oro, ta ni̱so̱kóna* ña̱ʼa nu̱úña ta ke̱ʼéna iin vikó ña̱ va̱ʼa ndasakáʼnunaña. 42  Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ku̱xíká Ndióxi̱ nu̱úna ta kǒo nísasira nu̱úna ña̱ ndasakáʼnuna ña̱ʼa ña̱ íyo chí ndiví, nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼyi̱ nu̱ú libro na̱ Profeta: ‘Na̱ ñuu Israel, su̱ví yi̱ʼi̱ kúú ta̱ níso̱kóndó ña̱ʼa nu̱ú ti̱xin 40 ku̱i̱ya̱ ña̱ xi̱ñuʼundó chí nu̱ú ñuʼú yi̱chí. 43  Chi veʼe ndióxi̱ ña̱ Moloc xíʼin ki̱mi ña̱ ndióxi̱ Refán kúú ña̱ xi̱niʼindó ni̱xi̱kandó, ta ña̱yóʼo kúú ña̱ i̱xava̱ʼandó ña̱ ndasakáʼnundóña. Ta chindaʼíi̱ ndóʼó ku̱ʼu̱nndó nda̱a̱ xíkáka nu̱ú na̱ ñuu Babilonia’. 44  ”Na̱ táʼanyó na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá xi̱kuumiína ña̱ tabernáculo chí nu̱ú ñuʼú yi̱chí, ta Ndióxi̱ xa̱ʼndara chiñu nu̱ú ta̱ Moisés ña̱ keʼéraña nda̱a̱ táki̱ʼva káa ña̱ xi̱nira. 45  Tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo, na̱ táʼanyó na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá nda̱kiʼinna ña̱ tabernáculo ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna xíʼin ta̱ Josué tá ni̱xa̱ʼa̱nna nu̱ú ñuʼú na̱ inka ñuu na̱ ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱ i̱xaa Ndióxi̱. Ta kán ni̱xi̱yoña xíʼinna nda̱a̱ tiempo ta̱ David. 46  Ta va̱ʼaní ni̱xi̱yo ini Ndióxi̱ xíʼinra ta ni̱ka̱ʼa̱nra keʼéra iin veʼe nu̱ú koo Ndióxi̱ ta̱ Jacob. 47  Soo ta̱ Salomón kúú ta̱ i̱xava̱ʼaña. 48  Soo Ndióxi̱ ta̱ káʼnu va̱ása íyora veʼe ña̱ íxava̱ʼa na̱ yiví. Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ profeta: 49  ‘Chí ndiví kúú nu̱ú xáʼndachíñui̱ ta ñuʼú kúú tayi̱ nu̱ú ndákindee̱ xa̱ʼíi̱. ¿Ndáa veʼe kúú ña̱ ixava̱ʼandó koi̱?, káchi Jehová.* ¿Á ndáa míí kúú nu̱ú koi̱ ña̱ ndakindei̱? 50  ¿Á su̱ví xíʼin ndaʼíi̱ kúú ña̱ ke̱ʼíi̱ ndiʼi ña̱ʼa yóʼo?’. 51  Ndóʼó na̱ ta̱a na̱ so̱ʼoní, níma̱ndó xíʼin so̱ʼondó ndásiña, ta ni iin yichi̱ kǒo xíínndó kuniso̱ʼondó ña̱ espíritu santo. Kéʼéndó nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱keʼé na̱ táʼanndó na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá. 52  Saáchi, ¿ndáa na̱ profeta kúú na̱ va̱ása ní ixandi̱va̱ʼa na̱ táʼanndó na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá xíʼin? Ña̱ nda̱a̱ kúúña, na̱kán xa̱ʼnína na̱ na̱túʼun xa̱ʼa̱ ña̱ kixaa̱ iin ta̱ nda̱kúní-ini, ta̱ ni̱xi̱kóndó ta xa̱ʼníndó. 53  Ndióxi̱ xi̱niñúʼura na̱ ángel ña̱ ta̱xina Ley ndaʼa̱ndó, soo kǒo xíniso̱ʼondóña”. 54  Tá xi̱niso̱ʼona ña̱yóʼo ndeéní ni̱sa̱a̱na, tasaá xi̱tona nu̱úra ta ki̱xáʼana ndákaxí nu̱ʼuna. 55  Soo ta̱kán nda̱kiʼinra espíritu santo, ta xi̱tora chí ndiví ta xi̱nira ña̱ káʼnu ña̱ kúúmií Ndióxi̱ ta xi̱nitura ta̱ Jesús níndichira chí ndaʼa̱ kúaʼa Ndióxi̱, 56  ta ka̱chira: “Kotondó, xítoi̱ ña̱ núná chí ndiví ta xítoi̱ ta̱ kúú se̱ʼe ta̱a ña̱ níndichira chí ndaʼa̱ kúaʼa Ndióxi̱. 57  Tasaá na̱kán ndeéní ka̱nana xíʼin ndiʼi ndee̱na, ta nda̱kasina so̱ʼona ta ni̱ka̱ti ndiʼina nu̱úra. 58  Tándi̱ʼi ta̱vánara ñuu kán, ki̱xáʼana kúunna yu̱u̱ra. Ta na̱ ni̱ka̱ʼa̱n ña̱ síkí xa̱ʼa̱ra chi̱ndoona ti̱ko̱to̱na xa̱ʼa̱ iin ta̱ loʼo ta̱ naní Saulo. 59  Tá kúunkana yu̱u̱ra, ta̱ Esteban ni̱ka̱ʼa̱n-ndáʼvira: “Táta Jesús, ndakiʼin espíritui̱”. 60  Tasaá xi̱kuxítíra ta ndeéní ka̱nara: “Jehová,* kǒo taxiún castigo ndaʼa̱na xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi yóʼo”. Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo, ni̱xi̱ʼi̱vara.*

Nota

Koto glosario, circuncisión.
Koto glosario, circuncisión.
Inka variante “xe̱en”.
Á “liviní ni̱xi̱yora nu̱ú Ndióxi̱”.
Inka variante “xi̱kí”.
Inka variante “iin ku̱a̱ʼa̱n-inira”, “nda̱kaʼndaní-inira”.
Á “ta̱xina”.
Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña káchiña “ni̱ki̱si̱ra”.