Ña̱ ka̱ʼyí ta̱ Mateo 13:1-58

  • ILUSTRACIÓN ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ REINO NDIÓXI̱ (1-52)

    • Ta̱ chíʼi (1-9)

    • Nda̱chun xi̱niñúʼu ta̱ Jesús ilustración tá sa̱náʼa̱ra (10-17)

    • Káʼa̱nra xa̱ʼa̱ ilustración ta̱ chíʼi (18-23)

    • Trigo xíʼin ku̱ʼu̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa (24-30)

    • Ndikín ña̱ mostaza; ña̱ sáxi̱ya̱ yuxa̱n (31-33)

    • Xi̱xiniñúʼura ilustración nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n iin ta̱ profeta xa̱ʼa̱ra (34, 35)

    • Káʼa̱nra xa̱ʼa̱ ilustración ña̱ trigo xíʼin ku̱ʼu̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa (36-43)

    • Iin ña̱ ndáyáʼviní ña̱ xi̱ndika̱a̱ se̱ʼé; perla ña̱ ndáyáʼviní (44-46)

    • Ñunú ña̱ tíinna ti̱a̱ká (47-50)

    • Ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼvi ña̱ xa̱a̱ ku̱yatá xíʼin ña̱ xa̱á (51, 52)

  • Kǒo níxiinna kunina ta̱ Jesús ñuu miíra (53-58)

13  Ki̱vi̱ kán ki̱ta ta̱ Jesús veʼe nu̱ú íyora ta xi̱kundúʼura* yuʼú tá mar.  Ta ku̱a̱ʼání kúú na̱ yiví ki̱xaa̱, ña̱kán nda̱ara barco ta xi̱kundúʼura ininú, ta ndiʼi na̱ ki̱xaa̱ kán xi̱kunditana yuʼú tá mar.  Ta xi̱niñúʼura ilustración ña̱ sa̱náʼa̱rana ku̱a̱ʼání ña̱ʼa. Ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Kuniso̱ʼondó ña̱ káʼi̱n. Iin ta̱a ke̱era ku̱a̱ʼa̱nra chiʼira.  Tá chíʼira ku̱a̱ʼa̱nra, sava si̱ʼva̱ ni̱ko̱yoña yichi̱, ta ki̱xaa̱ tí saa* ta xa̱xíríña.  Savakaña ni̱ko̱yoña nu̱ú ñuʼú yu̱u̱ ta kamaníva ni̱ndu̱ta̱ña chi yáxinníva íyo ñuʼú.  Soo tá ka̱na ñu̱ʼu,* ni̱xi̱xi̱va tú planta, saáchi va̱ása kúnu ndíka̱a̱ xa̱ʼa̱nú ña̱kán ni̱yi̱chi̱vanú.  Savaña ni̱ko̱yoña tañu tú iñú, ta tú iñú yóʼo xa̱ʼnunú ta sa̱ndúxu̱nvanúña.  Ta savaña ni̱ko̱yoña nu̱ú ñuʼú va̱ʼa ta ni̱ndu̱ta̱ña ta ki̱xáʼaña táxiña ku̱a̱ʼáka si̱ʼva̱: savaña yáʼaka 100, savaña 60 ta savatuña 30.  Na̱ va̱ʼa xíniso̱ʼo, vií va̱ʼa ná kuniso̱ʼona”. 10  Ta na̱ discípulo ku̱yatinna nu̱úra ta ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunnara: “¿Nda̱chun xíniñúʼún ilustración ña̱ sánáʼúnna?”. 11  Ta̱yóʼo nda̱kuiinra yuʼúna ta ka̱chira: “Ña̱ yi̱i̱ ña̱ íyo se̱ʼé xa̱ʼa̱* Reino Ndióxi̱ ña̱ íyo chí ndiví, ndóʼó na̱ chíndeétáʼan Ndióxi̱ xíʼin kúú na̱ kúnda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ña; soo na̱yóʼo kǒo chíndeétáʼan Ndióxi̱ xíʼinna ña̱kán kǒo kúnda̱a̱-inina xíʼinña. 12  Saáchi na̱ kúúmií iin ña̱ʼa ku̱a̱ʼáka ña̱ taxina ndaʼa̱na ta nduku̱a̱ʼáka ña̱ kuumiína; ta na̱ kǒo ni iinña nu̱ú nda̱a̱ ña̱ íyo nu̱úna kindaanaña ndaʼa̱na. 13  Ña̱kán xíniñúʼi̱ ilustración tá sánáʼi̱na, saáchi ni xítona soo kǒo kúnda̱a̱-inina xíʼin ña̱ xítona, ni xíniso̱ʼona soo kǒo kúnda̱a̱-inina xíʼin ña̱ xíniso̱ʼona ta ni kǒo kúnda̱a̱-inina ndáaña kúni̱ kachiña. 14  Ta xíʼin ña̱yóʼo xínu tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ profeta Isaías tá ka̱chira: ‘Ndóʼó kuniso̱ʼondó, soo nda̱a̱ ni iin yichi̱ kǒo kunda̱a̱-inindó. Kotovandó, soo nda̱a̱ ni iin yichi̱ kǒo ña̱ kunivíndó. 15  Saáchi níma̱ na̱ yiví yóʼo xa̱a̱ ku̱téʼéña.* Nda̱kasina so̱ʼona ta nda̱kasina nu̱úna ña̱ va̱ʼa ná kǒo kunina ni iin ña̱ʼa ta ni kǒo kuniso̱ʼona ni iin ña̱ʼa. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ni kǒo kúnda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱nna xíʼinna, ta ni kǒo ndíkóna nu̱úi̱ ña̱ sandáʼi̱na’. 16  ”Ta ndóʼó si̱í íyondó saáchi va̱ʼa xítondó ta va̱ʼa xíniso̱ʼondó ña̱yóʼo. 17  Saáchi mií ña̱ nda̱a̱ káʼi̱n xíʼinndó ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ profeta xíʼin na̱ yiví va̱ʼa, xi̱kuni̱na kunina ña̱ʼa ña̱ xítondó soo kǒoña níxinina, ta xi̱kuni̱na kuniso̱ʼona ña̱ʼa ña̱ xíniso̱ʼondó soo kǒoña níxiniso̱ʼona. 18  ”Ña̱kán kuniso̱ʼondó ña̱ kúni̱ kachi ejemplo ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ta̱ chíʼi. 19  Tá iinna xíniso̱ʼona tu̱ʼun xa̱ʼa̱ ña̱ Reino Ndióxi̱ ta kǒo kúnda̱a̱-inina xíʼinña, ta̱ Ndi̱va̱ʼa va̱xira ta táváraña níma̱na. Na̱yóʼo kúú na̱ íyo táki̱ʼva íyo ña̱ ni̱ndu̱ta̱ chí yuʼú yichi̱. 20  Si̱ʼva̱ ña̱ ni̱ndu̱ta̱ nu̱ú ñuʼú yu̱u̱, na̱yóʼo kúú na̱ xíniso̱ʼo tu̱ʼun Ndióxi̱ ta ndi̱ku̱n ndákiʼinnaña ta kúsi̱íkaví-inina xíʼinña. 21  Soo xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása kúnu ndíka̱a̱ña níma̱na loʼova tiempo xáʼnuña. Tá va̱xi iin tu̱ndóʼo nu̱úna á íxandi̱va̱ʼana xíʼinna xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱, ndi̱ku̱n sándakoovana ña̱ kándíxana Ndióxi̱. 22  Ta si̱ʼva̱ ña̱ ni̱ndu̱ta̱ tañu tú iñú, na̱yóʼo kúú na̱ xíniso̱ʼo tu̱ʼun Ndióxi̱ soo xa̱ʼa̱ ña̱ ndíʼi̱ní-inina xa̱ʼa̱ ña̱ íyo ñuyǐví* yóʼo xíʼin xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱i̱ká ña̱yóʼo sásiña nu̱úna, ña̱kán si̱ʼva̱ ña̱ ni̱ndu̱ta̱ va̱ása táxiña si̱ʼva̱. 23  Ta si̱ʼva̱ ña̱ ni̱ndu̱ta̱ nu̱ú ñuʼú va̱ʼa, na̱yóʼo kúú na̱ xíniso̱ʼo tu̱ʼun Ndióxi̱ ta kúnda̱a̱-inina xíʼinña. Ta si̱ʼva̱ na̱yóʼo ki̱xáʼaña táxiña ku̱a̱ʼáka si̱ʼva̱. Savana yáʼaka 100 yichi̱ táxina, savana 60 ta savatuna 30”. 24  Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra inkaka ilustración xíʼinna: “Reino Ndióxi̱ ña̱ íyo chí ndiví kivi sakítáʼanyóña xíʼin iin ta̱a ta̱ chi̱ʼi si̱ʼva̱ va̱ʼa nu̱ú ñuʼúra. 25  Tá kísi̱ ndiʼina, ki̱xi iin ta̱ sáa̱-ini xíniñaʼá, ta chi̱ʼira ku̱ʼu̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa tañu trigo ta ki̱tara ku̱a̱ʼa̱nra. 26  Tá xa̱a̱ ka̱na ndaʼa̱ña ta ki̱xáʼa kána yo̱kóña ka̱natu ku̱ʼu̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa. 27  Tasaá ki̱xi na̱ káchíñu nu̱ú ta̱ ta̱a yóʼo ta ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra: ‘Táta, ¿á su̱ví si̱ʼva̱ va̱ʼava kúú ña̱ níchiʼún nu̱ú ñuʼún? Tá saá, ¿nda̱chun ni̱ndu̱ta̱ ku̱ʼu̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinña?’. 28  Ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: ‘Iin ta̱ sáa̱-ini xíni yi̱ʼi̱ kúú ta̱ i̱xaa saá’. Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n na̱ káchíñu nu̱úra xíʼinra: ‘¿Á kúni̱ún ná ku̱ʼu̱nndi̱ tuʼunndi̱ña?’. 29  Ta̱yóʼo nda̱kuiinra yuʼúna ta ka̱chira: ‘Va̱ása ku̱ʼu̱nndó, chi tá ná tuʼunndó ku̱ʼu̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa sana tuʼunndó trigo xíʼinña. 30  Taxindó ná kuaʼnu u̱vi̱ saáña nda̱a̱ ná kixaa̱ tiempo ña̱ ndakayanaña. Tá ná sakéena saá ka̱ʼi̱n xíʼin na̱ ndákayaña ña̱ siʼna ná tuʼunna ku̱ʼu̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa ta katúnna numi tá numiña ña̱ va̱ʼa ná kokoña, tá xa̱a̱ ndi̱ʼi ke̱ʼéna ña̱yóʼo ná ndakayana trigo ta taxiva̱ʼanaña ini ya̱ka̱i̱’”. 31  Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nra inka ilustración xíʼinna: “Reino Ndióxi̱ ña̱ íyo chí ndiví íyoña táki̱ʼva íyo iin ndikín ña̱ mostaza* ña̱ chi̱ʼi iin ta̱a nu̱ú ñuʼúra. 32  Ña̱ ndikín yóʼo, ña̱yóʼo kúú ndikín mií ña̱ loʼo va̱ʼaka nu̱ú ndiʼikaña, soo tá xáʼnuña ndúuña iin yitu̱n tú káʼnu nu̱ú ndiʼikanú, tasaá tí saa va̱xirí koorí ndaʼa̱nú”. 33  Ta ni̱ka̱ʼa̱nra inka ilustración xíʼinna: “Ña̱ Reino Ndióxi̱ ña̱ íyo chí ndiví íyoña táki̱ʼva íyo ña̱ sáxi̱ya̱ yuxa̱n* ña̱ chi̱ka̱a̱ iin ñá ñaʼá xíʼin u̱ni̱ medida* ña̱ harina. Tándi̱ʼi, ña̱yóʼo sa̱xíya̱ña* ndiʼi yuxa̱n”. 34  Ta̱ Jesús xi̱niñúʼura ilustración ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra ndiʼi ña̱yóʼo xíʼinna. Nina ilustración xi̱xiniñúʼura tá xi̱natúʼunra xíʼinna. 35  Tasaá ni̱xi̱nu ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n iin ta̱ profeta tá ni̱ka̱ʼa̱nra: “Kuniñúʼi̱ ilustración tá ná sanáʼi̱, natúʼi̱n xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼání tiempo íyo se̱ʼé”.* 36  Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼinna ña̱ ná ku̱ʼu̱nna, ta ni̱ki̱ʼvira ini veʼe. Na̱ discípulora ku̱yatinna nu̱úra ta ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra: “Natúʼun xíʼinndi̱ xa̱ʼa̱ ejemplo ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ku̱ʼu̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa”. 37  Tasaá nda̱kuiinra yuʼúna ta nda̱kanira nu̱úna: “Ta̱ chíʼi si̱ʼva̱ va̱ʼa ta̱yóʼo kúú ta̱ se̱ʼe ta̱a. 38  Ñuʼú nu̱ú chíʼina trigo kúú ña̱ ñuyǐví yóʼo. Si̱ʼva̱ va̱ʼa kúú na̱ se̱ʼe Reino Ndióxi̱. Ku̱ʼu̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa kúú na̱ se̱ʼe ta̱ Ndi̱va̱ʼa, 39  ta ta̱ Ndi̱va̱ʼa kúú ta̱ chi̱ʼi ku̱ʼu̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ sáa̱-inira xíniñaʼára. Ta tiempo ña̱ sákeena ña̱yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱ tiempo ña̱ xa̱a̱ ku̱yatin ndiʼi-xa̱ʼa̱* ñuyǐví* yóʼo ta na̱ sákeeña kúú na̱ ángel. 40  Nda̱a̱ táki̱ʼva túʼunna ku̱ʼu̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa ta xáʼminaña, saá kuu tá xa̱a̱ ku̱yatin kixaa̱ tiempo ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱* ñuyǐví* yóʼo. 41  Ta̱ se̱ʼe ta̱a chindaʼára na̱ ángelra kixina, ta ti̱xin Reinora ndatavána ndiʼi ña̱ʼa ña̱ sándakava inkana ndaʼa̱ ku̱a̱chi ta saátu na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa, 42  ta chika̱a̱nana nu̱ú xíxi̱ ñuʼu̱. Kán kúú nu̱ú kuakuna ta nda̱a̱ ndakaxí nu̱ʼuna.* 43  Tiempo saá, na̱ xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ ndaye̱ʼe̱na ti̱xin Reino yivána nda̱a̱ táki̱ʼva ndáye̱ʼe̱ ñu̱ʼu.* Na̱ va̱ʼa xíniso̱ʼo, vií va̱ʼa ná kuniso̱ʼona. 44  ”Reino Ndióxi̱ ña̱ íyo chí ndiví, íyoña táki̱ʼva íyo iin ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼviní ña̱ xi̱ndika̱a̱ se̱ʼé ti̱xin ñuʼú ta iin ta̱a nda̱ni̱ʼíña. Ta̱yóʼo chi̱se̱ʼé tukuraña, ta xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱kusi̱íní-inira ki̱tara ku̱a̱ʼa̱nra ta ni̱xi̱kóra ndiʼi ña̱ kúúmiíra ta sa̱tára* ñuʼú kán. 45  ”Reino Ndióxi̱ ña̱ íyo chí ndiví, íyoña táki̱ʼva íyo iin ta̱ xíka ndáxi̱kó ña̱ʼa ta xíkara nándukúra perla ña̱ ndáyáʼviní. 46  Tá nda̱ni̱ʼíra perla ña̱ yaʼviní, nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra ta ndi̱ku̱n ni̱xi̱kóra ndiʼi ña̱ʼa ña̱ kúúmiíra ta nda̱satáraña.* 47  ”Reino Ndióxi̱ ña̱ íyo chí ndiví, íyoña táki̱ʼva íyo iin ñunú* ta chi̱ka̱a̱naña ti̱xin mar ta nda̱kayaña ndiʼi nu̱ú tí ti̱a̱ká. 48  Tá chu̱túña xíʼinrí, ta̱vánaña nda̱a̱ yuʼú mar, ta xi̱kundoona ta ta̱anna tí ti̱a̱ká va̱ʼa ini iin ña̱ʼa, soo tí va̱ása va̱ʼa xa̱tanarí. 49  Ña̱yóʼo kuu tá xa̱a̱ ku̱yatin kixaa̱ tiempo ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱* ñuyǐví* yóʼo. Na̱ ángel kixina ta ndataʼvína na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa tañu na̱ yiví va̱ʼa 50  ta chika̱a̱nana nu̱ú xíxi̱ ñuʼu̱. Kán kúú nu̱ú kuakuna ta nda̱a̱ ndakaxí nu̱ʼuna.* 51  ”¿Á na̱kunda̱a̱-inindó xíʼin ndiʼi ña̱yóʼo?”. Na̱ discípulo nda̱kuiinna: “Na̱kunda̱a̱va-inindi̱”. 52  Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Tá saá, xíniñúʼu kunda̱a̱-inindó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: ndiʼi na̱ maestro na̱ sa̱kuaʼa xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱ ña̱ íyo chí ndiví íyona táki̱ʼva íyo iin ta̱a ta̱ kúúmií iin veʼe, ta kíxáʼara távára ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼvi ña̱ kúúmiíra ña̱ xa̱á xíʼin ña̱ yatá”. 53  Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ña̱ ilustración yóʼo xíʼinna, nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra. 54  Tá ni̱xa̱a̱ra ñuura, ki̱xáʼara sánáʼa̱rana ini sinagoga ta ndiʼina nda̱kanda̱-ini ta ka̱china: “¿Ndáa míí ni̱xa̱ʼa̱n ta̱ ta̱a yóʼo ki̱ʼinra ndiʼi ña̱ ndíchi kúúmiíra xíʼin ndee̱ ña̱ kúúmiíra ña̱ va̱ʼa kéʼéra milagro yóʼo? 55  ¿Á su̱ví se̱ʼe ta̱ carpintero kúú ta̱yóʼo? ¿Á su̱ví siʼíra kúú ñá naní María ta ñanira kúú ta̱ Santiago, ta̱ José, ta̱ Simón xíʼin ta̱ Judas? 56  Ta, ¿á su̱ví ná ku̱ʼvara kúú ná ndóo xíʼinyó ñuu yóʼo? Tá saá, ¿ndáa míí sa̱kuaʼara ndiʼi ña̱yóʼo?”. 57  Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kǒo níxiinna kandíxanara. Soo ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Iin na̱ profeta, va̱ʼa ndákiʼinnana ndiʼi ñuu, soo ñuu miína á veʼe miína kúú nu̱ú kǒo xíínna kuninana”. 58  Ta xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo níxiinna kandíxana Ndióxi̱, va̱ása níkeʼéra ku̱a̱ʼá milagro ñuu kán.

Nota

Inka variante “xi̱koora”.
Inka variante “saala”.
Inka variante “ña̱ ka̱ndii”.
Inka variante “ku̱táʼyáña”.
Iin ndikín loʼo ña̱ íyo chí Palestina. Tá xáʼnuña ndúuña iin yitu̱n tú xáʼnu nda̱a̱ ku̱mí metro ta kána ndaʼa̱nú.
Á “levadura”.
Á “ki̱ʼva 10 kilo”.
Á “sa̱ndánañuña”.
Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña káchiña “tá ki̱xáʼa xa̱ʼa̱ ñuyǐví”.
Koto glosario, ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuyǐví.
Koto glosario, ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuyǐví.
Keʼéna ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ ndeéní sa̱a̱na.
Inka variante “ña̱ ka̱ndii”.
Inka variante “xe̱enra”.
Inka variante “xe̱enraña”.
Inka variante “yi̱ʼva̱ ña̱ tíinna ti̱a̱ká”.
Koto glosario, ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuyǐví.
Keʼéna ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ ndeéní sa̱a̱na.