Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 11

Ta na̱yóʼo “ni̱kusi̱íkaví-inina ta nda̱kiʼinna espíritu santo”

Ta na̱yóʼo “ni̱kusi̱íkaví-inina ta nda̱kiʼinna espíritu santo”

Kúchiñu ta̱ Pablo xíʼin na̱ yiví na̱ sási nu̱úra ña̱ natúʼunra xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱

Ka̱naña nu̱ú Hechos 13:1-52

1, 2. ¿Nda̱chun síín ni̱xi̱yo chiñu ña̱ xi̱kuumií ta̱ Bernabé xíʼin ta̱ Saulo nu̱ú inka na̱ misionero, ta ndáa ki̱ʼva sa̱xínuna ña̱ káʼa̱n Hechos 1:8 xa̱ʼa̱ chiñu ña̱ ke̱ʼéna?

 VITIN iin ki̱vi̱ ña̱ ndáyáʼviní kúúña chí Antioquía ña̱ Siria. Ti̱xin congregación íyo ku̱a̱ʼá na̱ profeta ta saátu na̱ maestro, ta xíʼin ña̱ espíritu santo nda̱kaxinna ta̱ Bernabé xíʼin ta̱ Saulo ña̱ ku̱ʼu̱nna sanáʼa̱na na̱ yiví xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ chí ñuu ña̱ íyo xíka (Hech. 13:1, 2). a Su̱ví ña̱ yichi̱ nu̱ú kúú ña̱ chíndaʼána na̱ misionero ña̱ ku̱ʼu̱nna na̱túʼunna xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱, saáchi xa̱a̱ chíndaʼávanana ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ inka ñuu soo iinlá nu̱ú íyo na̱ cristianova (Hech. 8:14; 11:22). Vitin ta̱ Juan Marcos ku̱ʼu̱nra xíʼin ta̱ Bernabé ta saátu ta̱ Saulo ña̱ chindeétáʼanra xíʼinna ñuu nu̱ú ta̱ʼán natúʼunna xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ xíʼin nda̱a̱ ni iin na̱ yiví.

2 Xa̱a̱ íyo 14 ku̱i̱ya̱ ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼin na̱ discípulora: “Ta natúʼunndó xa̱ʼíi̱ chí ñuu Jerusalén, xíʼin iníí chí Judea xíʼin Samaria, ta nda̱a̱ iníísaá nu̱ú ñuʼú” (Hech. 1:8). Ta vitin chiñu yóʼo kamaní xi̱nuña xa̱ʼa̱ chiñu ña̱ keʼé ta̱ Bernabé xíʼin ta̱ Saulo xa̱ʼa̱ ña̱ kúúna misionero. b

“Chindoo síínndó ta̱ Bernabé xíʼin ta̱ Saulo ña̱ va̱ʼa keʼéna chiñu ña̱ taxii̱ ndaʼa̱na” (Hechos 13:1-12)

3. ¿Nda̱chun yo̱ʼvi̱ní ni̱xi̱yo yichi̱ ña̱ ni̱xikana tá siglo nu̱ú?

3 Na̱ yiví kivi ku̱ʼu̱nna ñuu ña̱ kíndo̱o xíka xíʼin carro á tú avión ta loʼoníva hora keʼéna ña̱yóʼo. Soo tá siglo nu̱ú, na̱ yiví kǒo níkivi keʼéna ña̱yóʼo saáchi na̱ yiví na̱ xi̱xika xáʼá xi̱kuuna ta yichi̱ nu̱ú xi̱xikana kininí ni̱xi̱yo ña̱yóʼo. Ta ki̱ʼva 30 kilómetro kúú ña̱ xi̱xika na̱ yiví iin ki̱vi̱ ta xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱keʼéna ña̱yóʼo xi̱kunaánína. c Ni xi̱kusi̱íní-ini ta̱ Bernabé xíʼin ta̱ Saulo xa̱ʼa̱ chiñu ña̱ ta̱xina ndaʼa̱na soo ni saá xi̱kunda̱a̱-inina ña̱ xi̱niñúʼu chikaa̱nína ndeé ña̱ va̱ʼa ndakundeéna keʼéna chiñu ña̱ ta̱xina ndaʼa̱na (Mat. 16:24).

4. a) ¿Ndáaña xi̱niñúʼu Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa nda̱kaxinra ta̱ Bernabé xíʼin ta̱ Saulo, ta ndáa ki̱ʼva ku̱ni na̱ hermano xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo? b) ¿Ndáa ki̱ʼva chindeétáʼanyó xíʼin na̱ hermano na̱ kúúmií iin chiñu ti̱xin ñuu Ndióxi̱?

4 ¿Nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱n ña̱ espíritu santo ña̱ nda̱kaxinna ta Bernabé xíʼin ta̱ Saulo? (Hech. 13:2). Kǒo káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Soo mií ña̱ ndáyáʼvi kúú ña̱ mií espíritu santo kúú ña̱ nda̱kaxin miína. Ta na̱ profeta xíʼin na̱ maestro kǒo níka̱ʼa̱n ku̱a̱china xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kaxinna na̱yóʼo. Saáchi ña̱ ke̱ʼéna kúú ña̱ chi̱ndeétáʼanna xíʼinna ta kǒo ní kukuíni̱-inina xíʼinna saáchi “tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin Ndióxi̱ ta kǒo níxixina, chi̱núuna ndaʼa̱na xi̱nína ta ni̱nda̱yínana” (Hech. 13:3). Sana va̱ʼaní ku̱ni ta̱ Bernabé xíʼin ta̱ Saulo ta saátu miíyó xíniñúʼu chindeétáʼanyó xíʼin na̱ ndákiʼin chiñu ti̱xin ñuu Ndióxi̱, ta kúú na̱ níʼi yichi̱ nu̱úyó ti̱xin congregación. Nu̱úka ña̱ kukuíni̱-iniyó kuniyóna ndíku̱nyó consejo yóʼo, “na̱ʼa̱ndó ña̱ ndáyáʼviní na̱yóʼo nu̱úndó, ta kuʼvi̱ní-inindó kunindóna xa̱ʼa̱ chiñu ña̱ kéʼéna” (1 Tes. 5:13).

5. ¿Ndáa ki̱ʼva na̱túʼun ta̱ Bernabé xíʼin ta̱ Saulo xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ chí Chipre?

5 Ta̱ Bernabé xíʼin ta̱ Saulo ke̱ena chí Antioquía ta nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱n xáʼána nda̱a̱ chí Seleucia, ta yóʼo nda̱ana barco ta nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna nda̱a̱ chí isla ña̱ Chipre ña̱ kíndo̱o ki̱ʼva 200 kilómetro. d Ta̱ Bernabé ta̱ ñuu Chipre xi̱kuura, ta sana xi̱kuni̱nívara na̱túʼunra xa̱ʼa̱ tu̱ʼun va̱ʼa xíʼin na̱ yiví na̱ ndóo ñuura. Tá ki̱xaa̱na chí Salamina ña̱ kíndo̱o este ña̱ isla yóʼo, “ki̱xáʼana nátúʼunna xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ chí sinagoga na̱ judío” (Hech. 13:5). e Ni̱xikana na̱túʼunna xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ iníí isla ña̱ Chipre, ta saátu na̱túʼunna xíʼin na̱ yiví na̱ íyo ñuu náʼnu nu̱ú ni̱ya̱ʼana. Kǒo kúnda̱a̱-iniyó ndáa yichi̱ kúú ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nna, sana ni̱xa̱ʼa̱n xáʼána ki̱ʼva 160 kilómetro.

6, 7 a) ¿Ndáa ta̱ xi̱kuu ta̱ Sergio Paulo, ta nda̱chun kǒo níxiin ta̱ Bar-Jesús ña̱ ná kuniso̱ʼora tu̱ʼun va̱ʼa xa̱ʼa̱ Ndióxi̱? b) ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Saulo xíʼin ta̱ Bar-Jesús ña̱ ná kǒo kasira nu̱ú ta̱ Sergio Paulo ña̱ sakúaʼara xa̱ʼa̱ Ndióxi̱?

6 Tiempo saá xi̱keʼéna chí ñuu Chipre ku̱a̱ʼání ña̱ kini ña̱ kǒo níxikutóo Ndióxi̱, ña̱yóʼo kúú ña̱ xi̱ni ta̱ Bernabé xíʼin ta̱ Saulo tá ni̱xa̱a̱na ñuu Pafos ña̱ kíndo̱o chí oeste ña̱ isla yóʼo. “Ta kán nda̱kutáʼanna xíʼin iin ta̱ judío ta̱ xi̱naní Bar-Jesús, ta̱ xi̱keʼé ña̱ tási ta xi̱kuura iin profeta vatá. Ta̱kán xi̱kitáʼanra xíʼin ta̱ chíñu Sergio Paulo, iin ta̱a ta̱ ndíchiní ni̱xi̱yo”. f Tiempo saá ku̱a̱ʼání na̱ romano na̱ xi̱kuumií iin chiñu káʼnu xi̱xa̱ʼa̱nna nu̱ú na̱ tási á na̱ káʼvi xíʼin tí ki̱mi tá kúma̱níka ndaka̱xinna ña̱ kúni̱na keʼéna, nda̱a̱ ta̱ “Sergio Paulo, iin ta̱a ta̱ ndíchiní ni̱xi̱yo” xi̱keʼé ña̱yóʼo. Ta̱yóʼo “xi̱kuni̱níra kuniso̱ʼora tu̱ʼun Ndióxi̱” ta saátu xa̱ʼa̱ Reinora. Va̱ása níkutóo ta̱ Bar-Jesús ña̱yóʼo, ta̱ xi̱ka̱ʼa̱nna Elimas xíʼin xa̱ʼa̱ chiñu ña̱ xi̱kuumiíra ta ki̱vi̱ra kúni̱ kachiña “ta̱ tási” (Hech. 13:6-8).

7 Ta̱ Bar-Jesús kǒo níxikuni̱ra na̱túʼunna xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱. Ña̱ va̱ʼa taxikara consejo ndaʼa̱ ta̱ Sergio Paulo, sa̱sira nu̱ú ta̱yóʼo saáchi kǒo níxikuni̱ra ña̱ ná kandíxaka ta̱ chíñu yóʼo Ndióxi̱ (Hech. 13:8). Soo ta̱ Saulo kǒo nítaxira ña̱ kasi ta̱yóʼo nu̱ú ta̱ Sergio Paulo ña̱ sakúaʼara xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. ¿Ndáaña ke̱ʼéra xíʼin ta̱ Bar-Jesús? Ña̱ relato káʼa̱nkaña: “Tasaá ta̱ Saulo ta̱ xi̱naní Pablo, nda̱kiʼinra espíritu santo, ta xi̱to káxira nu̱úra ta ni̱ka̱ʼa̱nra: ‘Yóʼó kúún iin ta̱a ta̱ sándaʼvi ta kéʼún ña̱ kini, ta kúún se̱ʼe ta̱ Ndi̱va̱ʼa ta kúndasíún xíniún ndiʼi ña̱ va̱ʼa, ¿nda̱a̱ amaví kúú ña̱ sandákoún ña̱ ka̱ʼún ña̱ vatá xa̱ʼa̱ yichi̱ Jehová? Jehová ndatiinra ku̱a̱chi xíʼún ta kindo̱o kúáún ta va̱ása kuniún ñu̱ʼu iin tiempo’. Ta ndi̱ku̱n saá ku̱naá nu̱úra ta kǒo níkivi kotokara, ta ki̱xáʼara nándukúra iinna ña̱ va̱ʼa tiinna ndaʼa̱ra ku̱ʼu̱nra”. g ¿Ndáaña ku̱u xíʼin milagro yóʼo? “Tá xi̱ni ta̱ chíñu kán ña̱ ku̱u, ni̱xa̱a̱ra ka̱ndíxara Ndióxi̱, chi nda̱kanda̱ní-inira xíʼin ndiʼi ña̱ sánáʼa̱ Jehová” (Hech. 13:9-12).

Tá kǒo xíín na̱ yiví ña̱ natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ á sásina nu̱úyó ndakú ná koo iniyó nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Pablo.

8. ¿Ndáa ki̱ʼva kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ Pablo ña̱ ndakúní ni̱xi̱yo inira?

8 Nda̱a̱ táki̱ʼva xítoyó ta̱ Pablo kǒo níyi̱ʼvíra xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Bar-Jesús, saátu miíyó kǒo xíniñúʼu yi̱ʼvíyó kuniyó na̱ yiví na̱ sási nu̱ú na̱ kúni̱ sakúaʼa xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ta ndiʼi ña̱ káʼa̱nyó “viíní ná kooña” (Col. 4:6). Soo ña̱yóʼo kǒo kúni̱ kachiña ña̱ taxiyó ña̱ kasina nu̱ú iin na̱ kúni̱ sakúaʼa xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Saátu miíyó kǒo taxiyó ña̱ yíʼviyó kasiña nu̱úyó ña̱ ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá ña̱ kǒo sándakooña ña̱ ka̱ʼa̱nña ña̱ vatá “xa̱ʼa̱ yichi̱ Jehová” nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Bar-Jesús (Hech. 13:10). Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Pablo ndakúní ná koo iniyó ña̱ natúʼunyó xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ tasaá chíndeéyó na̱ yiví na̱ kúni̱ kunda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ra, kúnda̱a̱-iniyó Jehová kǒo taxira ndee̱ ndaʼa̱yó ña̱ keʼéyó milagro nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼéra xíʼin ta̱ Pablo soo kúnda̱a̱ káxi-iniyó ña̱ mií Jehová kuniñúʼura espíritu santora ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱ra na̱ yiví na̱ ndixa kúni̱ sakúaʼa xa̱ʼa̱ra (Juan 6:44).

“Iin tu̱ʼun ña̱ chika̱a̱ ndee̱” (Hechos 13:13-43)

9. ¿Ndáa ejemplo nda̱koo ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé nu̱ú na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ congregación tiempo vitin?

9 Tándi̱ʼi, ta̱ Bernabé, ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Marcos ke̱ena ñuu Pafos ta nda̱ana barco ta ni̱xa̱a̱na nda̱a̱ ñuu Perga, ña̱ íyo chí costa ña̱ Asia Menor ña̱ kíndo̱o ki̱ʼva 250 kilómetro. Nu̱ú Hechos 13:13 xíniñúʼuna tu̱ʼun ta̱ Pablo “xíʼin na̱ kítáʼan xíʼinra”, ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ ta̱ Pablo kúú ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ ku̱a̱ʼán xíʼinra. Soo ni iin táʼví va̱ása ndani̱ʼíyó ña̱ ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa̱ ta̱ Bernabé ña̱ ku̱kuíni̱-inira xi̱nirara. Nu̱úka ña̱yóʼo u̱vi̱ saána ndakundeéna kachíñuna ña̱ va̱ʼa keʼéna ña̱ kúni̱ Ndióxi̱, va̱ʼaní yichi̱ sa̱ndákoo na̱yóʼo nu̱ú na̱ níʼi yichi̱ ti̱xin congregación. Nu̱úka ña̱ kuni̱yó kundayáʼvíyó nu̱ú inkana miíyó na̱ cristiano ndákaʼányó tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús: “Ñani kúú ndiʼivandó”. Ta ni̱ka̱ʼa̱nkara: “Ndióxi̱ sakúkaʼanra nu̱ú na̱ ndásakáʼnu mií, ta na̱ vitá-ini ndukáʼnuna” (Mat. 23:8, 12).

10. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱xi̱yo yichi̱ ña̱ xi̱kee chí Perga ña̱ xi̱xaa̱ nda̱a̱ Antioquía ña̱ Pisidia?

10 Tá ni̱xa̱a̱na ñuu Perga ta̱ Juan Marcos nda̱koora ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé ta ndi̱kóra chí ñuu Jerusalén, soo kǒo kúnda̱a̱-iniyó ndáa xa̱ʼa̱ kúúña. Ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱n xáʼána chí ñuu Antioquía ña̱ Pisidia iin ñuu ña̱ Galacia. Yo̱ʼvi̱ní i̱xaaña xíʼinna ña̱ ni̱xa̱a̱na ñuu kán saáchi ki̱ʼva 1,100 metro súkunka xi̱kindo̱oña nu̱ú ti̱kui̱í saátu xi̱niñúʼu ya̱ʼana yuku̱ nu̱ú ni̱xi̱yoní na̱ kui̱ʼná. Ta sana xa̱a̱ ndeé ndóʼo ta̱ Pablo saá. h

11, 12 ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Pablo chí sinagoga ña̱ Antioquía ña̱ Pisidia ña̱ va̱ʼa kuniso̱ʼona miíra?

11 Chí Antioquía ña̱ Pisidia ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé ni̱xa̱ʼa̱nna ña̱ sinagoga tá ki̱vi̱ sábado. Ña̱ relato káchiña: “Tándi̱ʼi xi̱niso̱ʼona ña̱ ka̱ʼvina Ley xíʼin ña̱ ka̱ʼyí na̱ Profeta nu̱ú ndiʼina, na̱ xáʼndachíñu nu̱ú na̱ sinagoga ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinna: ‘Ñaniyó, tá kúni̱ndó ka̱ʼa̱nndó iin tu̱ʼun ña̱ chika̱a̱ ndee̱ xíʼin na̱ ñuu, ka̱ʼa̱nndóña xíʼinna’” (Hech. 13:15). Tasaá nda̱kundichi ta̱ Pablo ta ki̱xáʼara káʼa̱nra.

12 Sava na̱ yiví na̱ xi̱niso̱ʼo ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xi̱kuuna judío xíʼin na̱ xi̱ndiku̱n ña̱ xi̱sanáʼa̱ na̱ judío, xa̱ʼa̱ ña̱kán ki̱xáʼara káʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼinna: “Ndóʼó na̱ ta̱a ñuu Israel xíʼin ndiʼika na̱ íxato̱ʼó Ndióxi̱, kuniso̱ʼondó” (Hech. 13:16). Na̱ yiví na̱ xi̱niso̱ʼo miíra va̱ása níndakunina ña̱ mií Ndióxi̱ xi̱niñúʼura ta̱ Jesús ña̱ va̱ʼa saxínura ña̱ kúni̱ miíra. ¿Ndáaña ke̱ʼéra ña̱ va̱ʼa kuniso̱ʼona ña̱ káʼa̱nra xíʼinna? Ña̱ nu̱ú, ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo na̱ ñuu Israel. Tasaá nda̱kanira nu̱úna ña̱ mií Jehová “nda̱sarana iin ñuu ña̱ íyoní ndee̱ tá ni̱xi̱yona ñuu Egipto” ta, tá ta̱várana ñuu kán, “kúyatin 40 ku̱i̱ya̱ ku̱ndeé-inira nu̱úna nu̱ú ñuʼú yi̱chí”. Tasaá ta̱ Pablo sa̱ndákaʼánrana ndáa ki̱ʼva ni̱xa̱a̱ na̱ ñuu Israel nda̱kiʼinna ñuu ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová taxira ndaʼa̱na ña̱ kooña ñuʼúna (Hech. 13:17-19). Íyo sava na̱ kándíxa ña̱ relato ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo xa̱ʼa̱ kúú ña̱ sa̱kán ka̱ʼvina ki̱vi̱ sábado. Tásaá ku̱u, ña̱yóʼo kúú inka ña̱ náʼa̱ ña̱ ta̱ Pablo ni̱xa̱a̱ra ni̱xi̱yora “nda̱a̱ táki̱ʼva íyo mií na̱ yiví kán” (1 Cor. 9:22).

13. ¿Ndáaña kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa ná xa̱a̱ na̱ yiví kutóona sakúaʼana xa̱ʼa̱ Ndióxi̱?

13 Ta saátu miíyó ña̱ kúni̱yó kúú ña̱ ná kuniso̱ʼo na̱ yiví miíyó tá nátúʼunyó xíʼinna xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱. Ta kúú ndáka̱xinyó sava ña̱ʼa ña̱ kútóona, ta saátu kíʼinyó kuenta xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxana. Tá xa̱a̱ kúnda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ Biblia kivi kaʼviyó nu̱úna texto ña̱ xa̱a̱ xíni̱na xa̱ʼa̱, sava yichi̱ va̱ʼaka ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ña̱ káʼvina texto nu̱ú Biblia ña̱ kúúmiína. Ña̱kán ná ndukúyó ki̱ʼva ña̱ chindeétáʼanyó xíʼin na̱ yiví ña̱ xa̱a̱na kutóona sakúaʼana xa̱ʼa̱ Jehová.

14. a) ¿Ndáa ki̱ʼva ki̱xáʼa ta̱ Pablo nátúʼunra tu̱ʼun va̱ʼa xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús, ta ndáaña ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ kiʼinna kuenta xíʼin? b) ¿Ndáaña ke̱ʼé na̱ xi̱niso̱ʼo miíra?

14 Tándi̱ʼi ta̱ Pablo nda̱kanira nu̱úna “ta̱ Jesús iin ta̱ sakǎku” na̱ yiví, va̱xira ti̱xin veʼe na̱ rey na̱ ñuu Israel na̱ ni̱xi̱yo tiempo xi̱naʼá, ta̱ Juan ta̱ xi̱sandákuchi kúú ta̱ i̱xatu̱ʼva na̱ ñuu ña̱ va̱ʼa kandíxanara. Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ xa̱ʼnína ta̱ Jesús ta saátu nda̱takura (Hech. 13:20-37). Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Kunda̱a̱-inindó xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱nndi̱ xíʼinndó chi xa̱ʼa̱ ta̱kán va̱ʼa ndoo ku̱a̱chindó ta xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús, ndiʼi na̱ kándíxañaʼá, Ndióxi̱ ixakáʼnu-inira xa̱ʼa̱na”. Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ ná kiʼinna kuenta xíʼin ña̱yóʼo: “Ña̱kán kuenta koondó ña̱ ná kǒo kundoʼondó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n na̱ Profeta: ‘Kunda̱a̱-inindó, ndóʼó na̱ kúsi̱kindaa, ndakanda̱-inindó xíʼinña ta kuvindó, saáchi tiempo ña̱ tákundó kúú ña̱ kéʼíi̱ ña̱ʼa ña̱ kǒo kandíxandó ni ná ndakani va̱ʼanaña nu̱úndó’”. Nda̱kanda̱ní-ini na̱ ñuu kán xíʼin ña̱ ku̱u yóʼo ta mií “na̱ yiví ni̱ka̱ʼa̱n-ndáʼvina xíʼinna ña̱ ná natúʼunkana xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xíʼinna inka ki̱vi̱ sábado”. Ta saátu “tá ndi̱ʼi reunión ña̱ ni̱xi̱yo ti̱xin ña̱ sinagoga, ku̱a̱ʼání na̱ judío xíʼin na̱ nda̱kundiku̱n ña̱ sánáʼa̱ na̱ judío nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna sa̱tá ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé” (Hech. 13:38-43).

“Va̱ʼaka ku̱ʼu̱nndi̱ nu̱ú na̱ inka ñuu” (Hechos 13:44-52)

15. ¿Ndáaña ku̱u inka sábado?

15 “Ta ña̱ inka sábado ndiʼi na̱ ñuu kán nda̱kutáʼanna ña̱ va̱ʼa kuniso̱ʼona” ta̱ apóstol. Sava na̱ judío kǒo níkutóona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra chi “ki̱xáʼana káʼa̱nna ña̱ su̱ví ña̱ ndáa kúú ña̱ káʼa̱n ta̱ Pablo ta ki̱xáʼana káʼa̱n-ndi̱va̱ʼana xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ xi̱ka̱ʼa̱nra”. Soo ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé kǒo níyi̱ʼvína ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱yóʼo: “Siʼnaka xíʼin ndóʼó xi̱niñúʼu natúʼunndi̱ xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱. Soo xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱ndasíndóña ta nda̱kanixi̱níndó ña̱ va̱ása ndáyáʼvindó ña̱ ni̱ʼíndó ña̱ kutakundó ndiʼi tiempo..., va̱ʼaka ku̱ʼu̱nndi̱ nu̱ú na̱ inka ñuu. Jehová xa̱ʼndara chiñu nu̱úndi̱ tá ka̱chira: ‘Nda̱kaxii̱n yóʼó ña̱ koún ñuʼu̱ nu̱ú na̱ ñuyǐví, ña̱ va̱ʼa natúʼún xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ku na̱ yiví iníísaá nu̱ú ñuʼú’” (Hech. 13:44-47; Is. 49:6).

Ni “ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinna ña̱ ná kundi̱va̱ʼana xíʼin ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé ta ta̱vánana ñuu kán”, “na̱ discípulo ni̱kusi̱íkaví-inina ta nda̱kiʼinna espíritu santo”. (Hechos 13:50-52)

16. ¿Ndáa ki̱ʼva nda̱kuiin na̱ judío nu̱ú tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta Pablo xíʼin ta̱ Bernabé xíʼinna, ta ndáaña ke̱ʼéna?

16 Na̱ yiví na̱ inka ñuu na̱ ni̱xa̱a̱ xi̱niso̱ʼo ña̱yóʼo ni̱kusi̱íní-inina, “ta ndiʼi na̱ xi̱kuni̱ kutaku ndiʼi tiempo ni̱xa̱a̱na ka̱ndíxana” (Hech. 13:48). Tasaá tu̱ʼun Jehová iníí ñuu ni̱xa̱xaña. Soo na̱ judío kǒo níkusi̱í-inina. Ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinna ña̱ siʼna na̱yóʼo kúú na̱ xi̱niso̱ʼo tu̱ʼun va̱ʼa xa̱ʼa̱ ta̱ Mesías, soo ku̱ndasínara xa̱ʼa̱ ña̱kán Ndióxi̱ taxira castigo ndaʼa̱na. Na̱ judío ni̱sa̱a̱nína ña̱kán “chi̱kaa̱na xi̱ní ná ñaʼá ná va̱ʼaní káʼa̱nna xa̱ʼa̱ ná ndásakáʼnu Ndióxi̱, ta saátu ke̱ʼéna xíʼin na̱ ta̱a na̱ kúchée nu̱ú na̱ ñuu kán ta ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinna ña̱ ná kundi̱va̱ʼana xíʼin ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé ta ta̱vánana ñuu kán”. ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé? “Tasaá, na̱kán ki̱sina xa̱ʼa̱na ña̱ va̱ʼa ná ko̱yo yákáña ta saá na̱ʼa̱na ña̱ xa̱a̱ na̱túʼunna xíʼinna ta nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna chí ñuu Iconio”. ¿Á xa̱a̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo chí Antioquía ña̱ Pisidia? Va̱ása, saáchi yóʼo sa̱ndákoona na̱ discípulo ta “ni̱kusi̱íkaví-inina ta nda̱kiʼinna espíritu santo” (Hech. 13:50-52).

17-19. ¿Ndáa ki̱ʼva kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé, ta ndáa ki̱ʼva chindeétáʼan ña̱yóʼo xíʼinyó ña̱ kusi̱í-iniyó?

17 ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ki̱ʼva ña̱ ke̱ʼé ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé? Ña̱ va̱ása sandákooyó ña̱ ná kasi iin na̱ yiví na̱ kúúmií iin chiñu káʼnu nu̱úyó ña̱ natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ta kúú na̱ ñuu Antioquía ku̱ndasína xi̱nina tu̱ʼun Ndióxi̱, “na̱yóʼo ki̱sina xa̱ʼa̱na ña̱ va̱ʼa ná ko̱yo yákáña”. Xíʼin ña̱ ke̱ʼéna yóʼo kǒo ni̱na̱ʼa̱na ña̱ sáa̱-inina xíninana, saáchi ña̱ xi̱kuni̱ kachiña kúú ña̱ su̱víka ku̱a̱chi ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé kúú ña̱ ná ndoʼo na̱ yiví yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo níxiinna kuniso̱ʼona. Saáchi xi̱kunda̱a̱-inina ña̱ kǒo kivi ixandúxana xíʼin na̱ yiví yóʼo ña̱ kuniso̱ʼona tu̱ʼun Ndióxi̱. Ta ña̱ kivi keʼéna kúú ña̱ ku̱ʼu̱nna inka ñuu ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ña̱kán nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna chí Iconio.

18 ¿Ndáaña ku̱u xíʼin na̱ discípulo na̱ sa̱ndákoona chí Antioquía ña̱ Pisidia? Na̱yóʼo ni̱xi̱yona nu̱ú ni̱xi̱yo na̱ yiví na̱ kǒo níxiin kuniso̱ʼo xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, soo ni saá ni̱kusi̱íva-inina ni kǒo níxiin na̱yóʼo kuniso̱ʼona. Saáchi ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Na̱ si̱íka íyo kúú na̱ xíniso̱ʼo tu̱ʼun Ndióxi̱ ta kéʼéna ña̱ káʼa̱nña” (Luc. 11:28). Ta ña̱yóʼo kúú ña̱ ndakundeé na̱ cristiano kán ke̱ʼéna.

19 Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé ná ndakaʼányó chi chiñu ña̱ ndáyáʼviní kúúmiíyó kúú ña̱ ku̱ʼu̱nyó na̱túʼunyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱. Ta mií na̱yóʼo kúú na̱ ndaka̱xin á kuniso̱ʼona á va̱ása kuniso̱ʼona xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ta tá kǒo xíínna kuniso̱ʼona ná kundiku̱nyó yichi̱ ña̱ sa̱ndákoo na̱ discípulo na̱ ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú. Tá kúʼvi̱-iniyó xíniyó ña̱ nda̱a̱ ta táxiyó kuniʼi ña̱ espíritu santo yichi̱ nu̱úyó, saá kúú ña̱ kusi̱í-iniyó ni kǒo taxi na̱ yiví ndasakáʼnuyó Ndióxi̱ (Gál. 5:18, 22).

a Koto recuadro ña̱ naní “ Ta Bernabé, ‘ta̱ sándi̱kó-ini inkana’”.

b Ta tiempo yóʼo xa̱a̱ íyo congregación ñuu ña̱ kíndo̱o xíka chí norte ña̱ ñuu Jerusalén, tá kúú Antioquía ña̱ Siria, ña̱ kíndo̱o ki̱ʼva 550 kilómetro.

c Koto recuadro ña̱ naní “ Chí yichi̱”.

d Barco tú ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú tá xi̱xika ta̱chí va̱ʼa xi̱xaʼa̱nnú nu̱ú ti̱kui̱í ki̱ʼva 160 kilómetro iin ki̱vi̱, soo tá kǒo ta̱chí xíka ku̱a̱ʼáka tiempo xi̱keʼénú.

e Koto recuadro ña̱ naní “ Sinagoga na̱ judío”.

f Na̱ chíñu ñuu Roma kúú na̱ xi̱xaʼndachíñu nu̱ú ñuu Chipre, na̱yóʼo kúú na̱ xi̱ndaka̱xin na̱ koo gobernador nu̱ú ñuu yóʼo ta chiñu yóʼo kúú ña̱ kuumiína.

g Nda̱a̱ táʼví ña̱ relato yóʼo ta̱ Saulo sándakoora ña̱ xíniñúʼura ki̱vi̱ra ña̱ ka̱na nu̱ú tu̱ʼun hebreo ta ki̱xáʼara xíniñúʼura ki̱vi̱ra ña̱ romano ña̱ kúú Pablo ña̱ ka̱na nu̱ú tu̱ʼun latín, íyo sava na̱ káʼa̱n ña̱ nda̱kiʼin ta̱ apóstol yóʼo ki̱vi̱ Pablo á Paulo xa̱ʼa̱ ña̱ saá xi̱naní ta̱ chíñu. Soo sana su̱ví saáví íyoña saáchi xi̱niñúʼukavara ki̱vi̱ra Pablo tá ke̱era ñuu Chipre ta sana xa̱a̱ kúúmiíra ki̱vi̱ra romano yóʼo nda̱a̱ tá loʼovíra, ta ki̱xáʼara xíniñúʼuraña xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ kúúra “apóstol nu̱ú na̱ ñuu”. Inka xa̱ʼa̱ ña̱ sa̱ndákoora ña̱ xi̱niñúʼura ki̱vi̱ra Saulo kúúña chi xi̱kitáʼanña xíʼin iin tu̱ʼun griego ña̱ kininí xi̱ka̱ʼa̱n (Rom. 11:13).

h Tá xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa ku̱a̱ʼá ku̱i̱ya̱ ta̱ Pablo ka̱ʼyíra iin carta ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú na̱ gálatas nu̱ú ni̱ka̱ʼa̱nra: “Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuumiíi̱ iin kue̱ʼe̱ kúú ña̱ ki̱ndoi̱ xíʼinndó ta na̱túʼi̱n xíʼinndó xa̱ʼa̱ tu̱ʼun va̱ʼa ña̱ yichi̱ nu̱ú” (Gál. 4:13).