Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 4

“Su̱ví na̱ ta̱a ndíchi va̱ʼa kúúna ta ni su̱ví na̱ níkaʼvi va̱ʼa kúúna”

“Su̱ví na̱ ta̱a ndíchi va̱ʼa kúúna ta ni su̱ví na̱ níkaʼvi va̱ʼa kúúna”

Na̱ apóstol ndakúní ni̱xi̱yo inina ta ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ta̱xi Jehová ndaʼa̱na

Ka̱naña nu̱ú Hechos 3:1–5:11

1, 2. ¿Ndáa milagro ke̱ʼé ta̱ Pedro xíʼin ta̱ Juan yatin chí yéʼé templo?

 ÑA̱ ÑU̱ʼU ndáye̱ʼe̱ña sa̱tá ku̱a̱ʼání na̱ yiví. Tá kúú na̱ judío na̱ nda̱kú íyo ini xíʼin Ndióxi̱ ta saátu na̱ discípulo ta̱ Cristo, iin nda̱kutáʼanna ñúʼuna patio ña̱ templo. Saáchi xa̱a̱ ku̱nu̱mí koo “hora ña̱ ka̱ʼa̱nna xíʼin Ndióxi̱” (Hech. 2:46; 3:1). a Ta̱ Pedro xíʼin ta̱ Juan ñúʼuna nu̱ú íyo ku̱a̱ʼání na̱ yiví ta nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna chí yéʼé ña̱ templo ña̱ naní, Liviní. Xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví ñúʼu yóʼo ndeéní káʼa̱nna, soo yóʼo íyo iin ta̱a ta̱ ndeéníka káʼa̱n nu̱ú na̱yóʼo. Ta̱ ta̱a yóʼo yáʼaka 40 ku̱i̱ya̱ kúúmiíra ta kǒo kívi kakara nda̱a̱ tá ka̱kuvíra, ta̱yóʼo ki̱xáʼara ndúkúra ña̱ʼa nu̱úna (Hech. 3:2; 4:22).

2 Tá xa̱a̱ ku̱yatin u̱vi̱ saá na̱ apóstol nu̱ú ta̱ ta̱a yóʼo, ta̱yóʼo ki̱xáʼara ndúkúra xu̱ʼún nu̱úna. Tá ni̱xa̱a̱na nu̱ú níndúʼura, ta̱yóʼo nda̱kanixi̱níra ña̱ taxina xu̱ʼún ndaʼa̱ra. Soo ta̱ Pedro ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Kǒo plata kúúmiíi̱ ni oro, soo taxii̱ ña̱ kúúmiíi̱ ndaʼún. Xíʼin ki̱vi̱ ta̱ Jesucristo ta̱ ñuu Nazaret káʼi̱n xíʼún: kaka”. Ta na̱ yiví na̱ ñúʼu kán nda̱kanda̱ní-inina tá xi̱nina ti̱in ta̱ Pedro ndaʼa̱ ta̱ ta̱a kán ta nda̱niʼirara, saáchi ña̱kán kúú yichi̱ nu̱ú ña̱ nda̱kundichira, ta ndi̱ku̱n nda̱ʼa xa̱ʼa̱ra (Hech. 3:6, 7). ¿Á túviún ña̱ ni̱kusi̱íní-ini ta̱ ta̱a yóʼo tá ki̱ʼinra kuenta ña̱ xa̱a̱ nda̱ʼa xa̱ʼa̱ra tasaá ki̱xáʼara xíkara? Ni̱kusi̱íníva-ini ta̱ ta̱a yóʼo tasaá ki̱xáʼara ndásakáʼnura Ndióxi̱.

3. ¿Ndáa ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼviní káʼa̱n ta̱ Pedro taxira ndaʼa̱ na̱ ñuu xíʼin ta̱ ta̱a ta̱ sa̱kán nda̱ʼa?

3 Tá xa̱a̱ ni̱xa̱a̱ ta̱ Pedro xíʼin ta̱ Juan chí nu̱ú íyo yichi̱ ta̱ Salomón. Ndeéní ni̱kusi̱í-ini na̱ yiví ta xi̱nuna ku̱a̱ʼa̱nna nu̱ú íyo na̱yóʼo. Yóʼo kúú nu̱ú xi̱ndikaa̱ ta̱ Jesús sa̱náʼa̱ra na̱ yiví tá ya̱chi̱, yóʼo kíxáʼa ta̱ Pedro káʼa̱nra ndáa ki̱ʼva sa̱ndáʼara ta̱ ta̱a yóʼo (Juan 10:23). Ta̱ Pedro táxira iin ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼviníka ndaʼa̱ na̱ ñuu xíʼin ndaʼa̱ ta̱ ta̱a ta̱ sa̱kán nda̱ʼa yóʼo, iin ña̱ ndáyáʼviníka nu̱ú ña̱ oro xíʼin ña̱ plata á nu̱ú ña̱ nduva̱ʼana nu̱ú kue̱ʼe̱. Ña̱yóʼo kúú ña̱ ndikó-inina ta ndoo ku̱a̱china ta kundiku̱nna ta̱ Jesús ta̱ nda̱kaxin mií Jehová “ta̱ táxi ña̱ táku” (Hech. 3:15).

4. a) Tá xa̱a̱ ndi̱ʼi sa̱ndáʼa ta̱ Pedro xíʼin ta̱ Juan ta̱ ta̱a yóʼo, ¿ndáaña xi̱kuni̱ na̱ chíñu keʼéna? b) ¿Ndáaña sakúaʼayó nu̱ú artículo yóʼo?

4 Ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ku̱u ki̱vi̱ yóʼo, saáchi iin ta̱a ta̱ va̱ása kívi kaka nda̱ʼara ta ki̱xáʼara xíkara. Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pedro xíʼin ku̱a̱ʼání na̱ yiví ña̱ ná xa̱a̱na sakúaʼana xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta keʼéna ña̱ kúni̱ra (Col. 1:9, 10). Xíʼin ña̱ ku̱u yóʼo, na̱ chíñu kúni̱na kasina chiñu ña̱ sa̱ndákoo ta̱ Jesús ndaʼa̱ na̱ discípulora (Hech. 1:8). Nu̱ú capítulo yóʼo kotoyó ña̱ na̱túʼun ta̱ Pedro xíʼin ta̱ Juan xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱. Saátu kotoyó ndáaña sakúaʼayó xíʼin ki̱ʼva ña̱ xi̱natúʼun u̱vi̱ saá na̱ ta̱a yóʼo, ni xi̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱na “ña̱ su̱ví na̱ ndíchi va̱ʼa kúúna ta ni su̱ví na̱ níkaʼvi va̱ʼa kúúna” (Hech. 4:13). b Ta sakúaʼayó ndáa ki̱ʼva kundiku̱nyó ña̱ ke̱ʼé na̱yóʼo xíʼin inkaka na̱ discípulo tá xi̱sasina nu̱úna ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱.

Su̱ví “xíʼin ndee̱ miíndi̱” (Hechos 3:11-26)

5. Ki̱ʼva ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pedro xíʼin na̱ yiví, ¿ndáaña sánáʼa̱ña miíyó?

5 Ta̱ Juan xíʼin ta̱ Pedro ni̱ka̱ʼa̱nna nu̱ú ndiʼi na̱ yiví, ni xi̱kunda̱a̱-inina ña̱ tañu na̱kán xi̱ñuʼu na̱ yiví na̱ ni̱ka̱ʼa̱n ña̱ ná kaʼnína ta̱ Jesús (Mar. 15:8-15; Hech. 3:13-15). Nda̱kúní ni̱xi̱yo ini ta̱ Pedro tá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ yiví ña̱ nda̱ʼa ta̱a ta̱ va̱ása kívi kaka xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ ta̱ Jesús. Saátu ni̱ka̱ʼa̱n káxira xíʼinna ña̱ xi̱kuumiína ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús. Soo va̱ása nísa̱a̱ra xíʼinna chi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna kúú ña̱yóʼo: “Kúnda̱a̱-inii̱ ña̱ ke̱ʼéndó saá xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo kúnda̱a̱-inindó” (Hech. 3:17). Ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ kúúna ñanira ta na̱túʼunra xa̱ʼa̱ tu̱ʼun va̱ʼa xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱ xíʼinna. Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nra tá ná ndikó-inina ta na̱ʼa̱na ña̱ kándíxana ta̱ Cristo, mií Jehová sandíkora-inina (Hech. 3:19). Saátu miíyó xíniñúʼu ndakú koo iniyó ta ka̱ʼa̱n káxiyó xíʼin na̱ yiví ña̱ si̱lóʼoní kúma̱ní ta sandíʼi-xa̱ʼa̱ra ndiʼi na̱ yiví na̱ kǒo xíín keʼé ña̱ kúni̱ra. Soo tá xa̱a̱ nátúʼunyó xíʼinna va̱ása xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyó tu̱ʼun yo̱ʼvi̱, chi su̱ví miíyó kúú na̱ ndatiin ku̱a̱chi xíʼinna. Kéʼéyó táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Pedro, ña̱ ndíʼi̱-iniyó kúú ña̱ natúʼunyó xa̱ʼa̱ tu̱ʼun va̱ʼa xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱ xíʼinna, chi kivi xa̱a̱na koona na̱ hermanoyó.

6. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Pedro xíʼin ta̱ Juan ña̱ vitá ni̱xi̱yo inina?

6 Na̱ apóstol vitá ni̱xi̱yo inina. Saáchi va̱ása níkandíxana ña̱ ka̱ʼa̱n va̱ʼa inka na̱ yiví xa̱ʼa̱na xa̱ʼa̱ milagro ña̱ ke̱ʼéna. Xa̱ʼa̱ ña̱kán ta̱ Pedro ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunrana: “¿Nda̱chun ndákanda̱ní-inindó ta nda̱chun xítondó nu̱úndi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ña̱ xíʼin ndee̱ miíndi̱ á xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kú íyo inindi̱ xíʼin Ndióxi̱ kúú ña̱ sa̱ndáʼandi̱ ta̱ ta̱a yóʼo?” (Hech. 3:12). Ta̱ Pedro xíʼin inkaka na̱ apóstol, ku̱chiñuna ke̱ʼéna chiñu nu̱ú Ndióxi̱ saáchi miíra ta̱xi ndee̱ ndaʼa̱na ta su̱ví xíʼin ndee̱ miína níkeʼénaña. Vitání ni̱xi̱yo inina chi nda̱kunina ña̱ mií Jehová xíʼin ta̱ Jesús kúú na̱ ke̱ʼé ña̱yóʼo ta xi̱kuni̱na ná ndukáʼnu na̱yóʼo.

7, 8. a) ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼanyó xíʼin na̱ yiví? b) ¿Ndáa ki̱ʼva ku̱a̱ʼa̱n xínu “tiempo ña̱ ndasavií Ndióxi̱ ndiʼi ña̱ʼa”?

7 Saátu miíyó tiempo vitin xíniñúʼu vitá koo iniyó tá ku̱a̱ʼa̱nyó nátúʼunyó xíʼin na̱ yiví. Ña̱ espíritu santo kǒo táxikaña ndee̱ ndaʼa̱yó ña̱ keʼéyó milagro ña̱ sandáʼayó na̱ yiví. Soo íyova ña̱ kivi keʼéyó xa̱ʼa̱na: ña̱ chindeétáʼanyó xíʼinna ña̱ kandíxana Ndióxi̱ ta saátu ña̱ kandíxana ta̱ Cristo, nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Pedro, ná chindeétáʼanyó xíʼinna ña̱ kunda̱a̱-inina ña̱ kiviva koo káʼnu-ini Jehová xa̱ʼa̱ ku̱a̱china ta saá kǒoka ña̱ sandíʼi-inina. Ndiʼi ku̱i̱ya̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví kíxáʼana káʼvina ta ndákuchina ña̱ va̱ʼa koona discípulo ta̱ Cristo.

8 Ta̱ Pedro ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ndóoyó “tiempo ña̱ ndasavií Ndióxi̱ ndiʼi ña̱ʼa”. Ta tiempo yóʼo ki̱xáʼaña tá ku̱i̱ya̱ 1914 tá ki̱xáʼa xáʼndachíñu Reino Ndióxi̱ chí ndiví, nda̱a̱ táki̱ʼva íyo “ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ xíʼin na̱ profetara na̱ ni̱xi̱yo tá ya̱chi̱” (Hech. 3:21; Sal. 110:1-3; Dan. 4:16, 17). Tá ni̱ya̱ʼa tiempo, ta̱ Jesús chi̱ndeétáʼanra xíʼin na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱ ña̱ ná ndikó tukuna ndasakáʼnunara nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ miíra. Nani tá tiempo saá ku̱a̱ʼání na̱ yiví ki̱xáʼana kéʼéna ña̱ kúni̱ Ndióxi̱ ta inkáchi ndásakáʼnunara ta va̱ʼaní kítáʼan ndiʼina. Ta ki̱xáʼana sándakoona ki̱ʼva ña̱ ni̱xi̱yona xíʼin ña̱ xi̱keʼéna tá ya̱chi̱ ta saátu ndásaxa̱ána ki̱ʼva ña̱ kéʼéna, ña̱ va̱ʼa keʼéna “nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ mií Ndióxi̱” (Efe. 4:22-24). Xíʼin espíritu santo nda̱ʼa ta̱a ta̱ kǒo níkivi kaka, ta saátu xíʼin espíritu santo násamana na̱ yiví ta kíxáʼana ndásakáʼnuna Ndióxi̱, saáchi ni iin na̱ yiví va̱ása kuchiñuna xa̱a̱na nasamana xíʼin ndee̱ miína. Ná keʼéyó táki̱ʼva xi̱keʼé ta̱ Pedro, ná sakúaʼayó viíní kuniñúʼuyó tu̱ʼun Ndióxi̱ ta saátu ña̱ ndakú koo iniyó. Ndiʼi ña̱ kéʼéyó ña̱ chíndeétáʼanyó xíʼin na̱ yiví ña̱ kundiku̱nna ta̱ Jesús, kéʼéyóña xíʼin ndee̱ Jehová ta su̱ví xíʼin ndee̱ miíyó.

“Kǒo kivi sandákoondi̱ ka̱ʼa̱nndi̱” (Hechos 4:1-22)

9-11. a) ¿Ndáaña ke̱ʼé na̱ chíñu judío tá ku̱ndaa̱-inina ña̱ nátúʼun ta̱ Pedro saátu ta̱ Juan xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱taku ta̱ Jesús? b) ¿Ndáaña chi̱kaa̱-ini na̱ apóstol keʼéna?

9 Ni̱kusi̱íní-ini na̱ yiví xíʼin discurso ña̱ ta̱xi ta̱ Pedro ta saátu ndeéní ni̱kusi̱í-ini ta̱a ta̱ nda̱ʼa, ta nda̱a̱ ni̱nda̱ʼyi̱ kóʼóra. Ña̱kán ta̱a ta̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin templo ta saátu na̱ yiví na̱ xi̱xa̱ʼa̱n iniña, xínuna ku̱a̱ʼa̱nna xíʼin na̱ su̱tu̱ náʼnu ña̱ kotona ndáaña kúu. Na̱ ta̱a yóʼo sana na̱ saduceo xi̱kuuna, na̱ saduceo iin tiʼvi na̱ yiví na̱ xi̱kuumií ku̱a̱ʼání xu̱ʼún xi̱kuuna, ta xi̱ñuʼuna xíʼin política ta saátu xi̱chindeétáʼanna xíʼin na̱ ñuu Roma. Na̱ fariseo va̱ʼaní xi̱ndiku̱nna ndiʼi ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n ley xíʼinna, soo na̱ saduceo va̱ása níxi̱ndiku̱nna ña̱ káʼa̱n ley ta ni va̱ása níxi̱kandíxana ña̱ ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱. c Na̱yóʼo ni̱sa̱a̱nína tá nda̱ni̱ʼína ta̱ Pedro xíʼin ta̱ Juan chí templo ña̱ sánáʼa̱na xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱taku ta̱ Jesús.

10 Xa̱ʼa̱ ña̱ sáa̱na xínina ta̱ Pedro ta saátu xíʼin ta̱ Juan ta̱ánnana veʼeka̱a, tá inka ki̱vi̱ ni̱xa̱ʼa̱nna xíʼinna nu̱ú na̱ chíñu judío ña̱ va̱ʼa ndatiinna ku̱a̱chi xíʼinna. Nu̱ú na̱ chíñu yóʼo ta̱ Juan xíʼin ta̱ Pedro, “su̱ví na̱ ta̱a ndíchi va̱ʼa kúúna ta ni su̱ví na̱ níkaʼvi va̱ʼa kúúna”. Xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása níxa̱ʼa̱nna iin escuela ña̱ va̱ʼa sakúaʼana natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, nu̱ú na̱ chíñu yóʼo va̱ása níxikuumiína derecho ña̱ ki̱ʼvina ini templo ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱na na̱ yiví. Na̱ chíñu nda̱kanda̱ní-inina xa̱ʼa̱ ña̱ káxiní nda̱kuiin ta̱ Juan xíʼin ta̱ Pedro yuʼúna, ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní xi̱sanáʼa̱na na̱ yiví. ¿Nda̱chun va̱ʼaní xi̱sanáʼa̱na na̱ yiví? Chi “xi̱kitáʼanna xíʼin ta̱ Jesús” (Hech. 4:13). Ta̱ Jesús sa̱náʼa̱rana nda̱a̱ táki̱ʼva sánáʼa̱ iin na̱ xáʼndachíñu, ta su̱ví táki̱ʼva sánáʼa̱ na̱ maestro na̱ sánáʼa̱ ley (Mat. 7:28, 29).

11 Na̱ chiñu ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ apóstol ña̱ kǒo natúʼunkana xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ta tiempo saá chiñu ña̱ xi̱xaʼnda na̱yóʼo xi̱ndayáʼviníña. Ña̱kán sava semana chí sa̱tá na̱ chíñu yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ keʼéna xíʼin ta̱ Jesús ta ka̱china: “Xíniñúʼu kuvira” (Mat. 26:59-66). Soo ni saá va̱ása nítaxi ta̱ Pedro xíʼin ta̱ Juan ña̱ sayíʼvinana. Tá nda̱kuiinna yuʼú na̱ ta̱a na̱ kúikání yóʼo na̱ xi̱kuumií chiñu náʼnu va̱ása níyi̱ʼvína, ta xíʼin ña̱ to̱ʼó ni̱ka̱ʼa̱nna ta ka̱china: “Tá ña̱ va̱ʼa kúúña nu̱ú Ndióxi̱ ña̱ kuniso̱ʼondi̱ ña̱ káʼa̱n ndóʼó nu̱úka ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱, kotoka miíndó. Soo ndi̱ʼi̱ kǒo kívi sandákoondi̱ ka̱ʼa̱nndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ xi̱nindi̱ xíʼin ña̱ xi̱niso̱ʼondi̱” (Hech. 4:19, 20).

12. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼún ña̱ ndakú koo iniún ta va̱ása yi̱ʼvíún ña̱ ka̱ʼún xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxaún?

12 Ta yóʼó, ¿á ndakú íyo iniún nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo na̱kán? Tá kúú, tá xíniñúʼu natúʼún xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xíʼin na̱ yiví na̱ ku̱i̱ká, na̱ ka̱ʼvi va̱ʼa á na̱ kúúmií iin chiñu káʼnu, ¿á yíʼviún? Ta saátu ¿á yíʼviún tá iin na̱ veʼún, á iin na̱ káʼvi xíʼún escuela á iin na̱ káchíñu xíʼún kúsi̱kindaana yóʼó xa̱ʼa̱ ña̱ kúún testigo Jehová? Tá saá ndóʼún, va̱ása kundi̱ʼi̱-iniún, chi kuchiñuvaún ya̱ʼún nu̱ú ña̱yóʼo. Tá ni̱xi̱yo ta̱ Jesús nu̱ú ñuʼú yóʼo, sa̱náʼa̱ra na̱ apóstolra ña̱ ná va̱ása yi̱ʼvína ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxana ta xíʼin ña̱ to̱ʼó ná keʼéna ña̱yóʼo (Mat. 10:11-18). Tá xa̱a̱ nda̱taku ta̱ Jesús, ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ discípulora ña̱ koora xíʼinna “ndiʼi ki̱vi̱ nda̱a̱ ná ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuyǐví” yóʼo (Mat. 28:20). Ta tiempo vitin, ta̱ Jesús xíniñúʼura ta̱ “esclavo ta̱ nda̱kúní-ini ta̱ ndíchiní” ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱ra miíyó ndáa ki̱ʼva ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxayó (Mat. 24:45-47; 1 Ped. 3:15). ¿Ndáa ki̱ʼva sánáʼa̱na miíyó? Tá kúú, xíniñúʼuna reunión ña̱ naní Ña̱ Kéʼé na̱ Ndásakáʼnu Ndióxi̱ á savatu xíniñúʼuna ña̱ va̱xi ti̱xin artículo ña̱ naní “Ña̱ kúni̱na kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ Biblia” ña̱ va̱xi nu̱ú jw.org. ¿Á káʼviún ndiʼi ña̱yóʼo? Tá káʼviúnña, saá ndakú koo iniún ta va̱ása yi̱ʼvíún ka̱ʼún xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxaún. Ta nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé na̱ apóstol va̱ása taxiún ña̱ ná kasi nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa nu̱ún á nda̱a̱ ni iin na̱ yiví nu̱ún ña̱ natúʼún xa̱ʼa̱ Ndióxi̱.

Va̱ása taxiún kasi nda̱a̱ ni iin na̱ yiví á nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa nu̱ún ña̱ ka̱ʼún xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ sa̱kúaʼún.

“Inkáchi nda̱takana ta ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin Ndióxi̱” (Hechos 4:23-31)

13, 14. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼún tá yáʼún nu̱ú iin tu̱ndóʼo, ta nda̱chun xíniñúʼu keʼún ña̱yóʼo?

13 Ndi̱ku̱n tá ni̱sa̱ña̱ ta̱ Pedro xíʼin ta̱ Juan nda̱takana xíʼin na̱ congregación “ta ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin Ndióxi̱” ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinna, ña̱ ndakú koo inina ta ndakundeéna natúʼunna xa̱ʼa̱ra (Hech. 4:24). Ta̱ Pedro xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ va̱ása xíniñúʼu kundaa-iniyó miíyó tá kúni̱yó keʼéyó ña̱ kúni̱ Jehová. Chi íyo sava semana chí sa̱tá, ta̱yóʼo xi̱ndaaní-inira miíra ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Jesús: “Ni ndiʼina ná sandákoona yóʼó xa̱ʼa̱ ña̱ ndoʼún, soo yi̱ʼi̱ va̱ása keʼíi̱ saá”. Ta nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús kundoʼo ta̱ Pedro, saá kúú ña̱ ndo̱ʼovara chi ni̱yi̱ʼvíra xi̱nira na̱ yiví ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ása xíni̱ra ta̱ Jesús. Soo sa̱kúaʼavara xíʼin ña̱ ndo̱ʼora (Mat. 26:33, 34, 69-75).

14 Ña̱ va̱ʼa ndakundeún natúʼún xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús va̱ása ndakani kuití xi̱níún xa̱ʼa̱ña chi xíniñúʼu chika̱ún ndee̱ ña̱ keʼúnña. Tá káʼa̱nna xíʼún ña̱ ná sandákoún ña̱ natúʼún xa̱ʼa̱ Jehová á ña̱ ndasakáʼnúnra, kundiku̱n yichi̱ ta̱ Pedro xíʼin ta̱ Juan. Ka̱ʼa̱n xíʼin Jehová ña̱ ná taxira ndee̱ ndaʼún, ta taxi ná chindeétáʼan na̱ congregación xíʼún, ta natúʼun xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼún xíʼin na̱ anciano ta saátu xíʼin inkaka na̱ hermano na̱ xa̱a̱ xu̱xa-ini xíʼin tu̱ʼun Ndióxi̱. Ndakaʼán chi tá kéʼé inka na̱ hermano oración xa̱ʼa̱yó, ña̱yóʼo va̱ʼaní chíndeétáʼanña xíʼinyó (Efe. 6:18; Sant. 5:16).

15. ¿Nda̱chun va̱ása xíniñúʼu ndakavaní-iniún tá ni̱xi̱yo iin tiempo ña̱ sa̱ndákoún natúʼún xa̱ʼa̱ Ndióxi̱?

15 Tá xa̱a̱ ni̱xi̱yo iin tiempo ña̱ sa̱ndákoún ña̱ natúʼún xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱sikindaa inkana yóʼó, va̱ása ndakavaní-iniún. Nda̱kaʼán chi nda̱a̱ na̱ apóstol ta̱ Jesús sa̱ndákoona ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ra tá xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱ra, soo va̱ása ku̱a̱ʼá tiempo nísandákoona keʼéna ña̱yóʼo, chi ndi̱ku̱n ndi̱kó tukuna na̱túʼunna xa̱ʼa̱ra (Mat. 26:56; 28:10, 16-20). Nu̱úka ña̱ ndakavaní-iniún xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼún tá ya̱chi̱, va̱ʼaka chika̱a̱-iniún ña̱ kǒo ndikóún keʼúnña. Ta kuniñúʼu ña̱ ndo̱ʼún ña̱ va̱ʼa chindeétáʼún xíʼin inkana.

16, 17. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin oración ña̱ ke̱ʼé na̱ discípulo ta̱ Jesús chí Jerusalén?

16 ¿Ndáaña kivi ndukúyó nu̱ú Ndióxi̱ tá íxandi̱va̱ʼa na̱ chíñu xíʼinyó? Ná kotoyó chi na̱ apóstol va̱ása níka̱ʼa̱nna xíʼin Ndióxi̱ ña̱ ná kǒo íxandi̱va̱ʼana xíʼinna. Na̱yóʼo xi̱kunda̱a̱ va̱ʼava inina xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼinna tá ka̱chira: “Tá na̱kán i̱xandi̱va̱ʼana xíʼi̱n xa̱ʼa̱ ña̱ sáa̱-inina xínina yi̱ʼi̱, saátu keʼéna xíʼin ndóʼó” (Juan 15:20). Ña̱kán, ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin Jehová kúú ña̱yóʼo: “Kiʼin kuenta xíʼin ña̱ káʼa̱nna keʼéna” (Hech. 4:29). Na̱ discípulo ta̱ Jesús xi̱kunda̱a̱ káxiva inina xa̱ʼa̱ ña̱ ya̱ʼana nu̱ú, chi xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nva ta̱ Jesús xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ kundoʼona. Na̱kán xi̱kunda̱a̱-inina ña̱ nda̱a̱ ndáaka ña̱ ná kuni̱ na̱ chíñu keʼéna va̱ása kuchiñuna, chi xi̱nuva ña̱ kúni̱ Ndióxi̱, nda̱a̱ táki̱ʼva sa̱náʼa̱ ta̱ Jesús miína (Mat. 6:9, 10).

17 Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuni̱ na̱ discípulo keʼéna ña̱ kúni̱ Jehová, ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱yóʼo xíʼinra: “Chindeétáʼan xíʼin na̱ káchíñu nu̱ún ña̱ ndakú ná koo inina ña̱ ndakundeéna natúʼunna xa̱ʼa̱ tu̱ʼún”. Jehová kamaní nda̱kuiinra yuʼúna chi ña̱yóʼo kúú ña̱ ku̱u: “Ni̱ta̱an veʼe nu̱ú nda̱takana, ta ndiʼina nda̱kiʼin espíritu santo ta ndu̱ndakú-inina ta ki̱xáʼana nátúʼunna xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱” (Hech. 4:29-31). Nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa kǒo kivi kasi nu̱ú Jehová ña̱ keʼéra ña̱ kúni̱ra (Isa. 55:11). Sana ndákanixi̱níyó ña̱ yo̱ʼvi̱ní ña̱ yáʼayó nu̱ú á na̱ sáa̱-ini xíni miíyó ndakúníkana nu̱úyó, soo tá ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó, taxivara ndee̱ ndaʼa̱yó ña̱ va̱ʼa ndakú koo iniyó ña̱ ndakundeéyó natúʼunyó xa̱ʼa̱ra.

“Su̱ví na̱ ta̱a kúú na̱ nísandáʼviún; chi Ndióxi̱ kúú ta̱ sa̱ndáʼviún” (Hechos 4:32–5:11)

18. ¿Ndáa ki̱ʼva xi̱chindeétáʼan na̱ hermano na̱ ñuu Jerusalén xíʼin táʼanna?

18 Loʼo kuití tiempo ni̱ya̱ʼa, ta xa̱a̱ yáʼa 5,000 kúú na̱ yiví na̱ xi̱ñuʼu ti̱xin congregación xa̱á ña̱ ni̱xi̱yo chí Jerusalén. d Ni xa̱a̱ síín síín ñuu ke̱e iin tá iinna, “inkáchi ni̱xi̱yo níma̱na” á inkáchi ni̱xi̱yo ña̱ xi̱ndakanixi̱nína xíʼin ña̱ xi̱kuni̱na keʼéna (Hech. 4:32; 1 Cor. 1:10). Ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinna ta xi̱chindeétáʼanna xíʼin táʼanna ña̱ va̱ʼa kandíxakana Ndióxi̱, ta tá xi̱kuma̱ní ña̱ʼa nu̱úna xi̱taxina ña̱ʼa ndaʼa̱ táʼanna (1 Juan 3:16-18). Ña̱yóʼo kúú ña̱ xi̱keʼé ta̱ discípulo José ta̱ xi̱ka̱ʼa̱nna Bernabé xíʼin. Iin yichi̱ ni̱xi̱kóra ñuʼú ña̱ xi̱kuumiíra ta ta̱xira ndiʼi xu̱ʼún ña̱ ki̱ʼinra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanra xíʼin na̱ hermano na̱ xíkání ke̱e na̱ ki̱xaa̱ chí ñuu Jerusalén. Ta xa̱ʼa̱ ña̱kán, ku̱a̱ʼáka tiempo ki̱ndoo na̱ discípulo na̱ sa̱kán nda̱kuchi ña̱ va̱ʼa sakúaʼakana xa̱ʼa̱ Jehová ta kandíxakanara.

19. ¿Nda̱chun xa̱ʼní Jehová ta̱ Ananías xíʼin ñá Safira?

19 Ta̱ Ananías xíʼin ñá síʼira ñá Safira ni̱xi̱kóna iin ñuʼú ña̱ xi̱kuumiína ña̱ va̱ʼa taxina donación, ta na̱kán sa̱ndáʼvina na̱ apóstol chi ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ nda̱taxina ndiʼi xu̱ʼún ña̱ ni̱xi̱kóna ñuʼú yóʼo. Soo ki̱ndoona xíʼin iin táʼví xu̱ʼún ta kǒo níka̱ʼa̱nna xíʼin nda̱a̱ ni iinna (Hech. 5:2). Ña̱kán xa̱ʼní Jehová u̱vi̱ saána. Ta su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ loʼo xu̱ʼún nítaxina xi̱kuuña, chi xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ vatáva xi̱kuuña. Su̱ví na̱ ta̱a kúú na̱ nísandáʼvina; chi Ndióxi̱ kúú ta̱ sa̱ndáʼvina (Hech. 5:4). Ta̱ Ananías xíʼin ñá Safira ni̱xi̱yona nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo na̱ vatá na̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xa̱ʼa̱: chi xi̱kuni̱na kindo̱o va̱ʼana nu̱ú na̱ yiví nu̱úka ña̱ kindo̱o va̱ʼana nu̱ú Ndióxi̱ (Mat. 6:1-3).

20. ¿Ndáa ki̱ʼva xíniñúʼu taxiyó ña̱ʼa ndaʼa̱ Jehová?

20 Tiempo vitin ku̱a̱ʼání miíyó na̱ testigo Jehová nátúʼunyó xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ iníísaá ñuyǐví, ta va̱ʼaní-iniyó nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo na̱ discípulo na̱ ni̱xi̱yo chí ñuu Jerusalén. Kǒo nda̱a̱ ni iinna íxandúxa xíʼinyó ña̱ kuniñúʼuyó tiempoyó á ña̱ taxiyó xu̱ʼúnyó ndaʼa̱ na̱ ñuu Ndióxi̱, chi Jehová kǒo kúni̱ra ná keʼéyóña xíʼin ña̱ nduxa̱ chi kúni̱ra ná keʼéyóña xíʼin ndiʼi níma̱yó (2 Cor. 9:7). Ná ndakaʼányó chi su̱ví xu̱ʼún kúú ña̱ ndáyáʼvi nu̱ú Ndióxi̱ á nda̱saa kúú ña̱ táxiyó chi ña̱ ndáyáʼvi nu̱úra kúúña ná keʼéyóña xíʼin ndiʼi níma̱yó (Mar. 12:41-44). Ña̱kán ná kǒo keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Ananías xíʼin ñá Safira, ná kǒo ndasakáʼnuyó Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱yó ndakiʼinyó iin ña̱ʼa á xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱yó ná ka̱ʼa̱n va̱ʼana xa̱ʼa̱yó. Va̱ʼaka ná keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Pedro, ta̱ Juan xíʼin ta̱ Bernabé, ná kuʼvi̱ka-iniyó kuniyó Ndióxi̱ ta saátu na̱ yiví (Mat. 22:37-40).

a Tá xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼin Ndióxi̱ ini templo xi̱keʼénaña tá xi̱sokó na̱ su̱tu̱ ña̱ʼa nu̱ú Ndióxi̱ tá xi̱ta̱a̱n ta saátu tá xi̱kuaá. Ta ña̱ xi̱sokóna tá xi̱kuaá, xi̱taxinaña ki̱ʼva ka̱a u̱ni̱.

c Koto recuadro ña̱ naní “ Ta̱ su̱tu̱ káʼnu xíʼin na̱ su̱tu̱ náʼnu”.

d Sana tá ku̱i̱ya̱ 33 ki̱ʼva 6,000 kuitíva xi̱kuu na̱ fariseo na̱ ni̱xi̱yo chí Jerusalén ta loʼokava xi̱kuu na̱ saduceo. Na̱ fariseo xíʼin na̱ saduceo xi̱kuni̱kavana kaʼndachíñuna nu̱ú na̱ yiví, ta sana xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúú ña̱ kǒo níxikuni̱na ña̱ ndakundeé na̱ apóstol natúʼunna xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús.