Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 5

“Xíniñúʼu kuniso̱ʼondi̱ ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ chi ta̱yóʼo kúú ta̱ xáʼndachíñu nu̱úndi̱”

“Xíniñúʼu kuniso̱ʼondi̱ ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ chi ta̱yóʼo kúú ta̱ xáʼndachíñu nu̱úndi̱”

Xíʼin ña̱ nda̱kúní ni̱xi̱yo ini na̱ apóstol va̱ʼaní yichi̱ sa̱ndákoona nu̱úyó na̱ cristiano

Ka̱naña nu̱ú Hechos 5:12–6:7

1-3. a) ¿Ndáa kuachi kúu ña̱ chi̱kaa̱ na̱ Sanedrín sa̱tá na̱ apóstol, ta ndáaña xi̱niñúʼu ndaka̱xinna keʼéna? b) ¿Ndáaña sákuaʼayó xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo na̱ apóstol?

 NA̱ JUEZ na̱ ñúʼu Sanedrín sáa̱nína ta nu̱ú na̱yóʼo ndíta na̱ apóstol. Ta̱ José Caifás ta̱ xi̱kuu su̱tu̱ káʼnu, ta̱ xi̱kuumií chiñu káʼnu ti̱xin tribunal, xa̱ʼa̱ ña̱ sáa̱níra ni kǒo kúni̱ra ka̱ʼa̱nra ki̱vi̱ ta̱ Jesús ta káʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼin na̱ apóstol: “Káxiní ni̱xi̱yo chiñu ña̱ xa̱ʼndandi̱ nu̱úndó ña̱ va̱ása sanáʼa̱kandó xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ ta̱ ta̱a kán. Soo xa̱a̱ iníí chí ñuu Jerusalén xíni̱na xa̱ʼa̱ ña̱ sánáʼa̱ndó. Ta ndóʼó kúni̱ndó ná kundisondi̱ ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ ta̱a yóʼo” (Hech. 5:28). Ña̱ xi̱kuni̱ kachira kúú ña̱yóʼo: “Tá kǒo xíínndó sandákoondó ña̱ natúʼunndó xa̱ʼa̱ra, saá kunindó”.

2 ¿Ndáaña keʼé na̱ apóstol? Ta̱ ta̱xi chiñu ndaʼa̱na ña̱ ku̱ʼu̱nna natúʼunna xíʼin na̱ yiví kúú ta̱ Jesús, ta Jehová kúú ta̱ ni̱ka̱ʼa̱n xíʼinra ña̱ ná keʼéra ña̱yóʼo (Mat. 28:18-20). Tá saá, ¿á sandákoona ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ ña̱ yíʼvina xínina na̱ sáa̱-ini xíni miína? ¿Á ndakú koo inina ta ndakundeéna natúʼunna xíʼin na̱ yiví? Iin kuití kúú ña̱ xíniñúʼu ndaka̱xinna: ¿á kuniso̱ʼona Ndióxi̱ á na̱ yiví? Ta̱ Pedro ndakúní ni̱xi̱yo inira ta káxiní ni̱ka̱ʼa̱nra ndáana xíniñúʼu kuniso̱ʼona.

3 ¿Nda̱chun xíniñúʼu kundi̱ʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ku̱u yóʼo? Saáchi tiempo vitin xíniñúʼu ku̱ʼu̱nyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví, ta sana na̱ sáa̱-ini xíni miíyó kundiku̱nna sa̱táyó á ixandi̱va̱ʼana xíʼinyó (Mat. 10:22). Á sana na̱ sáa̱-ini xíni miíyó kasina nu̱úyó á va̱ása taxikana ña̱ keʼéyó chiñu ña̱ ta̱xi Jehová ndaʼa̱yó ña̱ ku̱ʼu̱nyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví. Iin ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ndakú koo iniyó kúú ña̱ kotoyó ndáaña ke̱ʼé na̱ apóstol tá ni̱xa̱ʼa̱nna nu̱ú na̱ su̱tu̱ xíʼin na̱ xáʼndachíñu chí Sanedrín, a ta saátu ndáaña ke̱ʼéna tá ni̱ka̱ʼa̱n na̱ yiví yóʼo xíʼinna ña̱ ixandi̱va̱ʼana xíʼinna.

“Jehová chi̱ndaʼára iin ángel ta xu̱nára yéʼé” (Hechos 5:12-21a)

4, 5. ¿Nda̱chun ndeéní ni̱sa̱a̱ ta̱ Caifás ta saátu na̱ saduceo?

4 Táki̱ʼva xa̱a̱ xi̱toyó, tá xa̱ʼnda na̱ Sanedrín chiñu nu̱ú na̱ apóstol ña̱ ná sandákoona natúʼunna xíʼin na̱ yiví, ta̱ Pedro xíʼin ta̱ Juan nda̱kuiinna: “Kǒo kívi sandákoondi̱ ka̱ʼa̱nndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ xi̱nindi̱ xíʼin ña̱ xi̱niso̱ʼondi̱” (Hech. 4:20). Tá saá, ¿ndáaña ku̱u? Ndiʼi na̱ apóstol ki̱xáʼa tukuna nátúʼunna xíʼin na̱ yiví chí templo, ta saátu xi̱natúʼunna chí “Yichi̱ ta̱ Salomón”. Ta lugar yóʼo xi̱ndasi xi̱níña, chí este ña̱ templo xi̱ndikaa̱ña ta ku̱a̱ʼání na̱ judío xi̱ndataka yóʼo. Ta ku̱a̱ʼání milagro ke̱ʼé na̱ apóstol, tá kúú sa̱ndáʼana na̱ kúúmií kue̱ʼe̱ ta ta̱vána na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa ini na̱ yiví. Ta saátu sava na̱ yiví nda̱ʼana xíʼin ku̱nda̱ti̱ ta̱ Pedro tá ni̱ya̱ʼara nu̱úna. Ta ku̱a̱ʼá na̱ yiví na̱ nda̱ʼa, ni̱xa̱a̱na ka̱ndíxana ña̱ sa̱náʼa̱ na̱ apóstol miína. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo “ndu̱ku̱a̱ʼákava na̱ xi̱kandíxa tátayó, ku̱a̱ʼání xi̱kuu ta̱a xíʼin ñaʼá” (Hech. 5:12-15).

5 Ta̱ Caifás xíʼin na̱ xi̱ndiku̱n ña̱ xi̱sanáʼa̱ na̱ saduceo, xa̱ʼa̱ ña̱ ndeéní ki̱xáʼa sáa̱ na̱yóʼo, xa̱ʼndana chiñu ña̱ ná taánna na̱ apóstol veʼeka̱a (Hech. 5:17, 18). ¿Nda̱chun ni̱sa̱a̱ní na̱ saduceo? Saáchi na̱ apóstol xi̱sanáʼa̱na ña̱ nda̱taku ta̱ Jesús, ta na̱ saduceo kǒo níxikandíxana ña̱ ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱. Ta saátu, na̱ apóstol xi̱sanáʼa̱na ña̱ iinlá kuití na̱ kándíxa ta̱ Jesús kúú na̱ ka̱ku, ña̱kán xi̱yiʼví na̱ saduceo ña̱ ná xa̱a̱ na̱ yiví kandíxana ta̱ Jesús, tá saá ná kuu, na̱ chíñu ñuu Roma kixáʼana ixandi̱va̱ʼana xíʼin na̱ saduceo (Juan 11:48). Xa̱ʼa̱ ña̱kán xi̱kuni̱na kasina nu̱ú na̱ apóstol ña̱ ná kǒo natúʼunkana xíʼin na̱ yiví.

6. ¿Ndáana kúni̱ ña̱ ná ixandi̱va̱ʼana xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱, ta nda̱chun kǒo xíniñúʼu ndakanda̱-iniyó xíʼin ña̱yóʼo?

6 Tiempo vitin, na̱ ní’i yichi̱ nu̱ú na̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá kúú na̱ káʼa̱n xíʼin inkana ña̱ ná ixandi̱va̱ʼana á kundiku̱nna sa̱tá na̱ káchíñu nu̱ú Jehová. Xa̱ʼa̱ ña̱ íxato̱ʼóna na̱yóʼo, ña̱kán xíniñúʼuna televisión, internet á inkaka ña̱ʼa ña̱ ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ chíñu ña̱ ná kasina nu̱úyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví. Ta, ¿nda̱chun kǒo xíniñúʼu ndakanda̱-iniyó ña̱ sáa̱ní-inina xínina miíyó? Íyo u̱vi̱ xa̱ʼa̱ kúúña: ña̱ nu̱ú, xa̱ʼa̱ ña̱ sánáʼa̱yó na̱ yiví, na̱yóʼo xáa̱na kúnda̱a̱-inina ña̱ nina ña̱ vatá sánáʼa̱ na̱ veʼe-ñu̱ʼu nu̱ú xáʼa̱nna. Ña̱ u̱vi̱, saáchi na̱ yiví na̱ ndixa kúni̱ kunda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱, sándakoona ña̱ kándíxana xíʼin costumbre ña̱ kǒo va̱xi nu̱ú Biblia ña̱ sánáʼa̱ na̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá (Juan 8:32).

7, 8. ¿Ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼan ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ ángel xíʼin na̱ apóstol, ta ndáaña xíniñúʼu nda̱ka̱tu̱ʼunyó miíyó?

7 Nani xi̱ñuʼu na̱ apóstol veʼeka̱a, xi̱ndatuna ña̱ ná ndatiinna ku̱a̱chi xíʼinna ta sana ni̱xa̱a̱na nda̱kanixi̱nína ña̱ kaʼnívanana (Mat. 24:9). Soo tá ñuú ku̱u iin ña̱ kǒo níxi̱ndatuna: “Jehová chi̱ndaʼára iin ángel ta xu̱nára yéʼé ña̱ veʼeka̱a” (Hech. 5:19). b Tasaá káxiní xa̱ʼndara chiñu yóʼo nu̱úna: “Kúáʼanndó chí templo ta ndakundeéndó natúʼunndó xíʼin na̱ yiví” (Hech. 5:20). ¿Ndáaña ndo̱ʼona? Xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ ángel xíʼinna ku̱ndaa̱-inina ña̱ va̱ʼava íyo ña̱ kéʼéna ta ta̱xira ndee̱ ndaʼa̱na ña̱ kundeé-inina ya̱ʼana nu̱ú nda̱a̱ ndáaka tu̱ndóʼo. Ndakúní ni̱xi̱yo inina ta ka̱ndíxana, saá “ni̱ki̱ʼvina chí templo ta ki̱xáʼana sánáʼa̱na” (Hech. 5:21).

8 Va̱ʼaní ná nda̱ka̱tu̱ʼunyó miíyó: “Tá ná ndoʼi̱ táʼan ña̱ ni̱ya̱ʼa na̱yóʼo nu̱ú, ¿á kandíxai̱ ta ndakú koo inii̱ ña̱ ka̱ʼa̱nkai̱ xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱?”. Iin ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó kúú ña̱ ndakaʼányó ña̱ chíndeétáʼan na̱ ángel xíʼinyó ta níʼina yichi̱ nu̱úyó ña̱ va̱ʼa ku̱ʼu̱nyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱ (Hech. 28:23; Apoc. 14:6, 7).

“Xíniñúʼu kuniso̱ʼondi̱ ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ chi ta̱yóʼo kúú ta̱ xáʼndachíñu nu̱úndi̱ nu̱úka ña̱ kuniso̱ʼondi̱ ña̱ káʼa̱n na̱ yiví” (Hechos 5:21b-33)

“Nda̱kiʼinnana ta ni̱xa̱a̱na xíʼinna nu̱ú na̱ Sanedrín” (Hechos 5:27).

9-11. ¿Ndáaña ke̱ʼé na̱ apóstol tá ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinna ña̱ ná va̱ása natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ta ndáa yichi̱ nda̱koona nu̱úyó?

9 Ta̱ Caifás xíʼin inkaka na̱ ndátiin ku̱a̱chi ti̱xin ña̱ Sanedrín xa̱a̱ íyo tu̱ʼvana ña̱ taxina castigo ndaʼa̱ na̱ apóstol. Chi ndákanixi̱nína ña̱ ñúʼukava na̱yóʼo veʼeka̱a, ña̱kán xa̱ʼndana chiñu nu̱ú na̱ ndáa veʼeka̱a ña̱ ná kixina xíʼinna. Ndakanixi̱níndó ndáaña ndo̱ʼo na̱yóʼo tá xi̱nina ña̱ kǒoka na̱ apóstol ñúʼu veʼeka̱a ni kútu̱ní ndásiña ta ndítana ndáana yéʼéña. Sana nda̱kanda̱ní-inina (Hech. 5:23). Ta̱ capitán ña̱ templo ku̱ndaa̱-inira ña̱ ñúʼu na̱ apóstol chí templo, ta xíka tukuna sánáʼa̱na na̱ yiví xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús ni xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúú ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nna veʼeka̱a. Ña̱kán, ta̱ capitán xíʼin na̱ ndáa xíʼinra nda̱kiʼinna na̱ apóstol ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna nu̱ú na̱ Sanedrín.

10 Nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ xi̱toyó nu̱ú kíxáʼa capítulo yóʼo, na̱ chíñu ni̱sa̱a̱nína ta ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ apóstol ña̱ ná sandákoona ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱. ¿Ndáaña ke̱ʼé na̱ apóstol? Ta̱ Pedro ndakúní ni̱xi̱yo inira ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼinna: “Xíniñúʼu kuniso̱ʼondi̱ ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ chi ta̱yóʼo kúú ta̱ xáʼndachíñu nu̱úndi̱ nu̱úka ña̱ kuniso̱ʼondi̱ ña̱ káʼa̱n na̱ yiví” (Hech. 5:29). Xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé na̱ apóstol ña̱yóʼo, va̱ʼaní yichi̱ chi̱núuna nu̱ú na̱ cristiano kán ta saátu nu̱ú na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ tiempo vitin: ni xíniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n na̱ chíñu xíʼinyó soo va̱ása kívi kasina nu̱úyó ña̱ keʼéyó ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinyó, ta ni va̱ása kívi ka̱ʼa̱nna xíʼinyó keʼéyó ña̱ kǒo kúni̱ Ndióxi̱ ná keʼéyó (Rom. 13:1). Ña̱kán tá ná ka̱ʼa̱nna xíʼinyó ña̱ kǒo natúʼunkayó xíʼin na̱ yiví, kǒo sandákooyó keʼéyó ña̱yóʼo saáchi Jehová kúú ta̱ xáʼnda chiñu yóʼo nu̱úyó. Ña̱ keʼéyó kúú ña̱ ndakundeéyó ndukúyó ndáa ki̱ʼva ka̱ʼa̱nyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ reinora.

11 Na̱ chíñu ndeéní ni̱sa̱a̱na ta xi̱kuni̱na kaʼnína na̱ discípulo xa̱ʼa̱ ña̱ ndakúní ni̱xi̱yo ini na̱yóʼo (Hech. 5:33). Na̱ apóstol nda̱kanixi̱nína ña̱ sana kuvivana, soo ndákanda̱ní-iniyó tá kúnda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼan Jehová xíʼinna.

“Kǒo kuchiñundó sandíʼi-xa̱ʼa̱ndóña” (Hechos 5:34-42)

12, 13. a) ¿Ndáaña ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Gamaliel xíʼin na̱ juez, ta ndáaña ke̱ʼéna? b) ¿Ndáa ki̱ʼva kivi chindeétáʼan Jehová xíʼin na̱ ñuura? Tá táxi Jehová ná xo̱ʼvi̱yó xa̱ʼa̱ ña̱ íyo nda̱kú-iniyó xíʼinra, ¿ndáaña xíniñúʼu ndakaʼányó xa̱ʼa̱?

12 Tasaá ki̱xáʼa ta̱ Gamaliel c káʼa̱nra, “ta̱ xi̱kuu maestro ña̱ Ley ta̱ íxato̱ʼóní ndiʼi na̱ ñuu” ta saátu na̱ juez. Ña̱kán tá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ ná tavána na̱ apóstol iin rato loʼo, ke̱ʼévana ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra (Hech. 5:34). Tasaá ki̱xáʼara káʼa̱nra xíʼinna xa̱ʼa̱ sava grupo na̱ yiví na̱ ni̱xi̱yo tá ya̱chi̱ka na̱ xi̱kuu contra na̱ romano. Ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ tá ni̱xi̱ʼi̱ na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱yóʼo ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱va grupona. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ kúee ná koo inina ta ná kǒo kasikana nu̱ú na̱ apóstol, saáchi ta̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱yóʼo ta̱ sa̱kán ni̱xi̱ʼi̱va kúúra. Ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo ña̱ va̱ʼa saxínu̱ra-inina: “Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼi̱n xíʼinndó ña̱ kǒo keʼéndó nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa xíʼin na̱ ta̱a yóʼo ta sañándóna. Chi tá chiñu na̱ yiví kúú ña̱ kéʼé na̱yóʼo, ndiʼi-xa̱ʼa̱ miívaña. Soo tá chiñu Ndióxi̱ kúúña, ndóʼó kǒo kuchiñundó sandíʼi-xa̱ʼa̱ndóña. Ta nda̱a̱ sana kanitáʼanndó xíʼin mií Ndióxi̱” (Hech. 5:38, 39). Ta na̱ juez, xi̱niso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱yóʼo. Xa̱ʼndana chiñu ña̱ ná ixandi̱va̱ʼana xíʼin na̱ apóstol ta “ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinna ña̱ ná kǒo ka̱ʼa̱nkana xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ ta̱ Jesús” (Hech. 5:40).

13 Tiempo vitin, Jehová kivi kuniñúʼura na̱ yiví na̱ kúúmií iin chiñu káʼnu nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼéra xíʼin ta̱ Gamaliel, ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ na̱ ñuura (Prov. 21:1). Jehová kivi kuniñúʼura espíritu santora ña̱ chikaa̱ra-ini na̱ kúúmií chiñu náʼnu, tá kúú na̱ juez á na̱ legislador ña̱ ná keʼéna ña̱ kúni̱ra (Neh. 2:4-8). Soo sava yichi̱ táxira ná xo̱ʼvi̱yó xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéyó ña̱ nda̱kú (1 Ped. 3:14). Tá saá ndóʼoyó ná ndakaʼányó ña̱ taxiva Ndióxi̱ ndee̱ ndaʼa̱yó ña̱ va̱ʼa kundeé-iniyó, ta na̱ sáa̱-ini xíni miíyó kǒo kuchiñuna kasina ña̱ saxínuyó chiñu Ndióxi̱ (Is. 54:17; 1 Cor. 10:13).

14, 15. a) ¿Ndáaña ke̱ʼé na̱ apóstol tá i̱xandi̱va̱ʼana xíʼinna, ta nda̱chun ke̱ʼéna saá? b) ¿Ndáaña náʼa̱ nu̱úyó ña̱ kiviva kusi̱í-iniyó ni yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo?

14 ¿Ndáaña ke̱ʼé na̱ apóstol tá i̱xandi̱va̱ʼana xíʼinna? ¿Á nda̱kava-inina ta sa̱ndákoona ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱? Va̱ásaví, “na̱yóʼo ke̱ena nu̱ú na̱ Sanedrín ta nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna, ta kúsi̱íkaví-inina ku̱a̱ʼa̱nna” (Hech. 5:41). ¿Nda̱chun ni̱kusi̱íní-inina? Su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ ní ixandi̱va̱ʼana xíʼinna kúúña, saáchi xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kú ni̱xi̱yo inina xíʼin Jehová ta xi̱ndiku̱nna yichi̱ ta̱ Jesús kúúña (Mat. 5:11, 12).

15 Nda̱a̱ táki̱ʼva ndo̱ʼo na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú, saátu miíyó kúsi̱í-iniyó tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ nátúʼunyó xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ (1 Ped. 4:12-14). Ña̱ nda̱a̱ kúúña, kǒo kúsi̱í-iniyó ña̱ íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó ni ña̱ chíkaa̱na miíyó veʼeka̱a, soo kúsi̱íva-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kú íyo iniyó xíʼin Ndióxi̱. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo ta̱ hermano Henryk Dornik, ta̱yóʼo ndakúní ni̱xi̱yo inira tá i̱xandi̱va̱ʼaní na̱ chíñu xíʼinra. Tá agosto ña̱ ku̱i̱ya̱ 1944, na̱ chíñu chi̱kaa̱nara xíʼin ñanira iin lugar nu̱ú xi̱ ixandi̱va̱ʼana xíʼin na̱ yiví ta xi̱xaʼnínana. Na̱ xi̱ ixandi̱va̱ʼa xíʼinna ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱yóʼo: “Kǒo kívi sáxinu̱yó inina ña̱ keʼéna ña̱ káʼa̱nyó xíʼinna. Tá sándoʼoyó-inina nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ sákusi̱íyó-ini saá íyona”. Ta̱ hermano Dornik káchira: “Kǒo níxi̱kutói̱ ña̱ ixandi̱va̱ʼana xíʼi̱n soo xi̱kusi̱íva-inii̱ tá xi̱ndoʼi̱ ña̱yóʼo, chi saá xi̱naʼi̱ ña̱ nda̱kú íyo inii̱ xíʼin Jehová” (Sant. 1:2-4).

Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé na̱ apóstol, miíyó nátúʼunyó xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ “veʼe tá veʼe”.

16. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ na̱ apóstol ña̱ xa̱a̱ chi̱kaa̱-inina ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱ xíʼin ndiʼi na̱ yiví? Ta tiempo vitin, ¿ndáa ki̱ʼva ndíku̱nyó yichi̱ ña̱ sa̱ndákoo na̱ apóstol?

16 Soo na̱ apóstol kamaní ke̱ʼéna chiñu yóʼo ta va̱ása níyi̱ʼvína. Saáchi “ndiʼi ki̱vi̱ xi̱xa̱ʼa̱nna ña̱ templo saátu veʼe tá veʼe, ta kǒo nísandákoona ña̱ sanáʼa̱na ni ña̱ natúʼunna tu̱ʼun va̱ʼa xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús, ta̱ kúú Cristo” (Hech. 5:42). d Na̱yóʼo ndakúní ni̱xi̱yo inina ta xa̱a̱ chi̱kaa̱-inina ña̱ ndiʼi lugar natúʼunna xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱. Ta saátu xi̱xaʼa̱nna veʼe na̱ yiví nda̱a̱ táki̱ʼva sa̱náʼa̱ ta̱ Jesús miína (Mat. 10:7, 11-14). Ta xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéna ña̱yóʼo, iníí ñuu Jerusalén ni̱xa̱a̱na ku̱ndaa̱-inina xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱. Ta tiempo vitin, ndiʼi na̱ yiví xíni̱na miíyó na̱ testigo Jehová ña̱ kéʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱keʼé na̱ apóstol kán. Xa̱ʼa̱ ña̱ xáʼa̱nyó veʼe ndiʼi na̱ yiví, náʼa̱ káxiyó ña̱ kúni̱yó ña̱ ndiʼina ná xa̱a̱na kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱ ta saátu kúni̱yó ña̱ ndiʼina ná kuniso̱ʼo xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱. ¿Á xa̱a̱ táxi Jehová bendición ndaʼa̱yó xa̱ʼa̱ ña̱ xáʼa̱nyó veʼe tá veʼe na̱ yiví? Táxivaraña. Ta tiempo ña̱ so̱ndíʼi ña̱ ndóoyó vitin, ku̱a̱ʼání na̱ yiví xa̱a̱ ki̱xáʼana sákuaʼana xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱, ta ku̱a̱ʼání na̱yóʼo xi̱niso̱ʼona xa̱ʼa̱ña tá ni̱xa̱ʼa̱n iin na̱ testigo ka̱nindaʼa̱na yéʼéna ta na̱túʼunna xíʼinna.

Ndáka̱xinna sava ta̱a ña̱ “keʼéna chiñu yóʼo” (Hechos 6:1-6)

17-19. ¿Ndáa ku̱a̱chi kúú ña̱ ku̱u, ta ndáa ki̱ʼva nda̱savií na̱ apóstol ku̱a̱chi yóʼo?

17 Na̱ congregación xa̱á íyo iin tu̱ndóʼo ña̱ ni̱ya̱ʼana nu̱ú, ki̱xáʼa ndátaʼví-táʼanna. Nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ sa̱kúaʼayó, ku̱a̱ʼání na̱ sa̱kán nda̱kuchi ki̱ndoona iin tiempo chí ñuu Jerusalén ña̱ va̱ʼa sakúaʼakana. Ta na̱ discípulo na̱ ñuu yóʼo ta̱xina xu̱ʼún ña̱ kúúmiína ña̱ kivi kiʼinna ña̱ʼa ña̱ kuxu na̱yóʼo xíʼin inkaka ña̱ʼa ña̱ xíniñúʼuna (Hech. 2:44-46; 4:34-37). Soo tándi̱ʼi, ku̱u iin tu̱ndóʼo ña̱ yo̱ʼvi̱ní, saáchi ná si̱ʼí ná ni̱xi̱ʼi̱ yií ná káʼa̱n tu̱ʼun griego “kǒo níxi̱ndakiʼinná ña̱ xíniñúʼu ndakiʼinná” chi iinlá ndaʼa̱ ná si̱ʼí ná káʼa̱n tu̱ʼun hebreo xi̱taxinaña (Hech. 6:1). Ña̱ xi̱keʼéna yóʼo va̱ása va̱ʼa níxi̱yoña chi xi̱ndataʼvíníña na̱ yiví.

18 Ni̱xi̱yoní chiñu nu̱ú na̱ apóstol, chi xi̱niʼina yichi̱ nu̱ú na̱ congregación chi ña̱yóʼo kamaní xáʼnuña ku̱a̱ʼa̱nña. Ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa sandákoona ña̱ sanáʼa̱na xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ ta kixáʼana ndataʼvína ña̱ kuxuna (Hech. 6:2). Ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ discípulo ña̱ ná ndaka̱xinna u̱xa̱ ta̱a na̱ káʼa̱n va̱ʼana xa̱ʼa̱ “na̱ kúúmií ña̱ ndíchi ta kúúmiína espíritu santo ña̱ ná keʼéna chiñu yóʼo” (Hech. 6:3). Xi̱xiniñúʼu koona na̱ ta̱a na̱ to̱ʼóní-ini, na̱ va̱ʼaní-ini saáchi su̱ví kuití ña̱ taxina kuxu na̱ hermano kán kooña chi xi̱xiniñúʼu kuniñúʼu viína xu̱ʼún, xi̱xiniñúʼu satána ña̱ʼa ña̱ kuniñúʼuna ta xi̱xiniñúʼu kaʼyítuna ndiʼi ña̱ xi̱keʼéna. Ta u̱xa̱ saá na̱ ta̱a yóʼo, ña̱ griego xi̱kuu ki̱vi̱na, sana ña̱yóʼo chi̱ndeétáʼanña xíʼin ná si̱ʼí ná ni̱xi̱ʼi̱ yií ná xi̱kaʼa̱n tu̱ʼun griego ña̱ va̱ʼaka kuniná. Ta na̱ apóstol ke̱ʼéna oración ta ki̱ʼinna kuenta ndáaña va̱ʼa kúúmií na̱ ta̱a yóʼo tasaá nda̱kaxinna u̱xa̱ saána ña̱ va̱ʼa “keʼéna chiñu yóʼo”, ta ña̱yóʼo iin chiñu ña̱ ndáyáʼviní xi̱kuuña. e

19 U̱xa̱ saá na̱ hermano yóʼo kooní chiñu nu̱úna chi ndataʼvína ña̱ kuxu na̱ hermano, ¿á kuni̱ kachi ña̱yóʼo ña̱ kǒoka tiempo koo nu̱úna ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱? Va̱ásaví. Iin ta̱ nda̱kaxinna yóʼo xi̱kuu ta̱ Esteban, ta̱yóʼo ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ ndakúní ni̱xi̱yo inira ña̱ natúʼunra xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ (Hech. 6:8-10). Ta inkara xi̱kuu ta̱ Felipe, saáchi nu̱ú Hechos 21:8 káʼa̱nña xa̱ʼa̱ra ña̱ xi̱kuura iin ta̱ xi̱natúʼun xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱. Xíʼin ña̱yóʼo náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ u̱xa̱ saá na̱ ta̱a yóʼo kǒo nísandákoona ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱.

20. Tiempo vitin, ¿ndáa ki̱ʼva ndíku̱nna yichi̱ na̱ apóstol tá ndáka̱xinna iin na̱ kuumií iin chiñu ti̱xin congregación?

20 Tiempo vitin na̱ ñuu Jehová, ndíku̱nna yichi̱ ña̱ sa̱ndákoo na̱ apóstol ña̱ ndaka̱xinna na̱ hermano na̱ kuniʼi chiñu ña̱ ndáyáʼviní ti̱xin congregación. Na̱ hermano na̱ ndáka̱xinna koo anciano á siervo ministerial xíniñúʼu na̱ʼa̱na xíʼin ña̱ kéʼéna ña̱ kúúmiína ña̱ ndíchi ña̱ táxi Ndióxi̱ ta saátu xíniñúʼu kuumiína ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií espíritu santo. Na̱ Cuerpo Gobernante kúú na̱ kíʼin kuenta á sáxi̱nu sava na̱ hermano ña̱ va̱xi nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱, ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ anciano á siervo ministerial ti̱xin congregación (1 Tim. 3:1-9, 12, 13). f Xíʼin espíritu santo ni̱ka̱ʼyi̱ Biblia ta nu̱ú ña̱yóʼo káʼa̱nña ndáaña xíniñúʼu keʼé na̱ kúú siervo ministerial á anciano, ña̱kán kúú ña̱ káʼa̱nyó ña̱ espíritu santo kúú ña̱ ndáka̱xin na̱yóʼo. Na̱ hermano yóʼo va̱ʼaní káchíñuna ta ku̱a̱ʼání chiñu kéʼéna. Tá kúú na̱ anciano, kíʼinna kuenta ndáa ki̱ʼva kúú ña̱ chindeétáʼanna xíʼin iin na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée (Sant. 1:27). Ta sava na̱yóʼo íyoní chiñu nu̱úna chi káchíñuna nu̱ú íxava̱ʼana Salón, kíʼinna kuenta ña̱ koo asamblea ta ñúʼuna ti̱xin Comité na̱ nátúʼun xíʼin na̱ Hospital. Tá kúú, na̱ siervo ministerial ku̱a̱ʼání chiñu kéʼéna ña̱ chíndeétáʼanna xíʼin na̱ congregación tasaá kíndo̱o tiempo ndaʼa̱ na̱ anciano ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱kana na̱ congregación ta saátu ña̱ ku̱ʼu̱nna kotona na̱ hermano veʼena ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼinna. Ndiʼi na̱ kúúmií iin chiñu ti̱xin ña̱ congregación, xíniñúʼu viíní keʼéna chiñu yóʼo, soo saátu va̱ása xíniñúʼu sandákoona ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ (1 Cor. 9:16).

“Ku̱a̱ʼákana na̱kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱” (Hechos 6:7)

21, 22. ¿Nda̱chun va̱ʼa kúnda̱a̱-iniyó ña̱ ni̱xi̱yo bendición Jehová xíʼin congregación xa̱á?

21 Jehová kúú ta̱ chi̱ndeétáʼan xíʼin congregación ña̱ xa̱á ña̱ va̱ʼa ni̱ya̱ʼana nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ xi̱ i̱xandi̱va̱ʼana xíʼinna ta saátu ña̱ ni̱ya̱ʼana nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ xi̱kuni̱ taʼví-táʼanna. Ña̱yóʼo xi̱na̱ʼa̱ káxiña ña̱ mií Jehová kúú ta̱ ta̱xi bendición ndaʼa̱na saáchi nu̱ú Hechos 6:7 káchiña: “Ku̱a̱ʼákana na̱kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ ta ku̱a̱ʼáka ndu̱u na̱ discípulo chí ñuu Jerusalén. Saátu ku̱a̱ʼání na̱ su̱tu̱ ki̱xáʼa kándíxa”. Ña̱yóʼo kúú iin ejemplo ña̱ va̱xi nu̱ú tutu Hechos ña̱ kúnda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva ta̱xi Jehová bendición ndaʼa̱ na̱ congregación (Hech. 9:31; 12:24; 16:5; 19:20; 28:31). Tá kúnda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ sava ña̱ kúu inkaka lugar ña̱ va̱ʼaní xíniso̱ʼo na̱ yiví xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱, ña̱yóʼo va̱ʼaní chíkaa̱ña ndee̱ xíʼinyó.

22 Tá siglo nu̱ú, na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá va̱ása nísandákoona ña̱ ixandi̱va̱ʼana xíʼin na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱. Saáchi loʼo tiempo ni̱ya̱ʼa ta ki̱xáʼa tukuna íxandi̱va̱ʼana xíʼinna. Nda̱a̱ táki̱ʼva kotoyó nu̱ú inka capítulo, i̱xandi̱va̱ʼanína xíʼin ta̱ Esteban ta xi̱ndiku̱nna sa̱tára.

b O̱ko̱ yichi̱ káʼa̱n tutu ña̱ Hechos xa̱ʼa̱ na̱ ángel, soo yóʼo kúú yichi̱ nu̱ú ña̱ káʼa̱n káxikaña xa̱ʼa̱na, ni nu̱ú Hechos 1:10 káʼa̱nña xa̱ʼa̱ “u̱vi̱ ta̱a na̱ ndíxi ti̱ko̱to̱ yaa”, kúnda̱a̱-iniyó ña̱ u̱vi̱ na̱yóʼo kúú na̱ ángel.

c Koto recuadro ña̱ naní “ Ta̱ Gamaliel, iin maestro ta̱ xi̱ ixato̱ʼónína”.

e Chiñu ña̱ xi̱kuumií na̱ ta̱a yóʼo ña̱ ndáyáʼviní xi̱kuuña. Ña̱yóʼo táxiña kúnda̱a̱-iniyó ña̱ nda̱a̱ sana kivi xa̱a̱na koona anciano. Soo Biblia va̱ása káʼa̱n káxiña xíʼinyó ama kúú ña̱ ki̱xáʼa ndáka̱xinna na̱ koo anciano á superintendente ti̱xin ña̱ congregación.

f Tá siglo nu̱ú ni̱xi̱yo na̱ xi̱kuumií chiñu ña̱ va̱ʼa nda̱kaxinna ndáana koo anciano (Hech. 14:23; 1 Tim. 5:22; Tito 1:5). Tiempo vitin na̱ Cuerpo Gobernante kúú na̱ ndáka̱xin na̱ koo superintendente ña̱ circuito, ta na̱ superintendente ña̱ circuito kúú na̱ ndáka̱xin ndáana koo anciano xíʼin siervo ministerial.