Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 9

“Ndióxi̱ va̱ása ndáka̱xinra na̱ yiví”

“Ndióxi̱ va̱ása ndáka̱xinra na̱ yiví”

Nda̱a̱ na̱ va̱ása níta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱ na̱túʼunna xíʼin xa̱ʼa̱ Ndióxi̱

Ka̱naña nu̱ú Hechos 10:1–11:30

1-3. ¿Ndáa visión xi̱ni ta̱ Pedro, ta nda̱chun ndáyáʼviní kunda̱a̱-iniyó ndáaña kúni̱ kachiña?

 KÚÚÑÁ otoño ña̱ ku̱i̱ya̱ 36 tiempo niʼní. Ta̱ Pedro níndúʼura káʼa̱nra xíʼin Ndióxi̱ chí xi̱ní iin veʼe ña̱ níndichi yatin yuʼú tá mar ta ndeékaví niʼní chí costa ña̱ ñuu Jope. Xa̱a̱ ku̱a̱ʼá ki̱vi̱ íyora yóʼo ta xíʼin ña̱yóʼo náʼa̱ra ña̱ va̱ása kúndasíra xínira nda̱a̱ ni iin na̱ yiví. ¿Nda̱chun káʼa̱nyó ña̱yóʼo? Saáchi veʼe ta̱ Simón ta̱ káchíñu xíʼin ñi̱i̱ kití íyora, ta xa̱ʼa̱ chiñu yóʼo ku̱a̱ʼání na̱ judío va̱ása xa̱a̱na kindo̱ona veʼera. a Soo xa̱a̱ ku̱nu̱mí sakúaʼa ta̱ Pedro iin ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼviní ña̱ va̱ása kúndasí Jehová nda̱a̱ ni iin na̱ yiví.

2 Nani káʼa̱nra xíʼin Ndióxi̱ xi̱nira iin visión ta ti̱xin visión yóʼo xi̱nira iin ña̱ʼa ña̱ xi̱ín na̱ judío kunina: chí ndiví va̱xinuu iin sábana nu̱ú ña̱yóʼo ñúʼu tí kití tí káʼa̱n ña̱ ley xa̱ʼa̱ tí kúú tí yaku̱a̱. Tasaá xi̱niso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra ña̱ ná kaʼníra kití yóʼo ta kuxurarí, soo ta̱ Pedro va̱ása xíínra kuxurarí ta nda̱kuiinra ña̱yóʼo: “Va̱ása táta. Chi va̱ása xíxii̱ kití tí yaku̱a̱”. Soo nda̱a̱ u̱ni̱ yichi̱ ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱yóʼo xíʼinra: “Va̱ása ka̱ʼún ña̱ yaku̱a̱ xíʼin ña̱ʼa ña̱ xa̱a̱ ndu̱u limpio i̱xaa Ndióxi̱” (Hech. 10:14-16). Nda̱kanda̱ní-inira xíʼin visión yóʼo, soo kama na̱kunda̱a̱-inira xíʼinña ndáaña kúni̱ kachiña.

3 Ña̱kán ña̱ ndáyáʼviní kúú ña̱ ná kunda̱a̱-iniyó ndáaña kúni̱ kachi visión yóʼo, chi náʼa̱ña nu̱úyó ndáa ki̱ʼva xíto Jehová na̱ yiví. Tá kúni̱yó ndakani ndiʼiyó nu̱ú na̱ yiví xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱ xíniñúʼu kotoyó na̱ yiví nda̱a̱ táki̱ʼva xíto mií Jehová na̱yóʼo. Tá saá, ¿ndáaña ndáyáʼviní sánáʼa̱ ña̱ visión yóʼo miíyó? Ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó xíʼinña ná ki̱xáʼayó kotoyó ndáaña ku̱u.

“Ndiʼi tiempo xi̱ka̱ʼa̱n-ndáʼvira xíʼin Ndióxi̱” (Hechos 10:1-8)

4, 5. ¿Ndáa ta̱a xi̱kuu ta̱ Cornelio, ta ndáaña ku̱u nani tá káʼa̱nra xíʼin Ndióxi̱?

4 Xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa iin ki̱vi̱ soo ta̱ Pedro kǒo níkunda̱a̱-inira ndáaña kúú ña̱ ku̱u ki̱vi̱ yóʼo chí ñuu Cesarea, ña̱ kíndo̱o 50 kilómetro chí táʼví norte ña̱ ñuu Jope. Ta̱yóʼo ni̱xi̱yo iin ta̱a ta̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱ ta saátu Ndióxi̱ ta̱xira ña̱ ná koto ta̱yóʼo iin visión, ta̱yóʼo xi̱kuu ta̱ Cornelio ta̱ xi̱xaʼndachíñu nu̱ú na̱ soldado ña̱ ñuu Roma. b Ta saátu va̱ʼaní yichi̱ xi̱niʼira nu̱ú na̱ veʼera, saáchi xi̱ndasakáʼnura Ndióxi̱ xíʼin ndiʼi na̱ veʼera. Va̱ása níxikuura judío ni va̱ása níndakundiku̱nra ña̱ sánáʼa̱ na̱ judío chi ta̱ inka ñuu kúúra ta va̱ása níta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱ra. Soo ni saá va̱ʼa ni̱xi̱yo inira xíʼin na̱ judío na̱ xi̱kuma̱ní ña̱ʼa nu̱ú ta xi̱taxira ña̱ xi̱xiniñúʼuna ta saátu “ndiʼi tiempo xi̱ka̱ʼa̱n-ndáʼvira xíʼin Ndióxi̱” (Hech. 10:2).

5 Kúúña ki̱ʼva ka̱a u̱ni̱ xi̱kuaá, ta̱ Cornelio káʼa̱nra xíʼin Ndióxi̱ ta xi̱nira iin visión nu̱ú ni̱ka̱ʼa̱n iin ángel ña̱yóʼo xíʼinra: “Oración ña̱ kéʼún xíʼin ña̱ chíndeétáʼún xíʼin na̱ ndáʼvi xa̱a̱ na̱kunda̱a̱-ini Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ña, ta ndákaʼánra xa̱ʼa̱ña” (Hech. 10:4). Tasaá ta̱ ángel ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Cornelio ña̱ ná chindaʼára sava na̱ ta̱a ña̱ ku̱ʼu̱nna nandukúna ta̱ apóstol Pedro. Ta ta̱yóʼo xi̱niso̱ʼovara tasaá ta̱ Cornelio xa̱a̱ ku̱nu̱mí kuniso̱ʼora tu̱ʼun va̱ʼa xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Iin ña̱ ta̱ʼán kuniso̱ʼo nda̱a̱ ni iin na̱ yiví na̱ inka ñuu.

6, 7. a) Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin experiencia ña̱ náʼa̱ ña̱ xíniso̱ʼo Jehová oración na̱ nándukú miíra xíʼin ndinuʼu-inina. b) ¿Ndáaña sánáʼa̱ experiencia yóʼo miíyó?

6 ¿Á xíniso̱ʼo Ndióxi̱ oración na̱ nándukú miíra xíʼin ndinuʼu-inina? Xíniso̱ʼovara. Chi saá ku̱u xíʼin iin ñaʼá ñá ñuu Albania. Tá ni̱xa̱ʼa̱n iin ñá hermana xi̱toñá ñá ñaʼá yóʼo ta̱xiñá iin tutu La Atalaya ndaʼa̱ñá ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva sakúaʼnuna se̱ʼena, c ta ñá ñaʼá yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nñá: “Sana ndakanda̱níva-iniún soo sa̱kán ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin Ndióxi̱ ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼi̱n ndáa ki̱ʼva sakúa’nui̱ se̱ʼi̱. Sana mií Ndióxi̱ chi̱ndaʼá yóʼó chi ki̱xaún mií tiempo ña̱ xíniñú’i̱ na̱ chindeétáʼan xíʼi̱n”. Ñá ñaʼá yóʼo xíʼin se̱ʼeñá ki̱xáʼana káʼvina Biblia, ta tá ni̱ya̱ʼa tiempo saátu yiíñá ki̱xáʼara káʼvira.

7 ¿Á ña̱ iin sana kúu mií kúú ña̱yóʼo? Va̱ása, saáchi ku̱a̱ʼání experiencia táʼan ña̱yóʼo kúu iníísaá ñuyǐví, xa̱ʼa̱ ña̱kán su̱ví ña̱ iin sana kúú mií kúúña. ¿Ndáaña sánáʼa̱ ña̱yóʼo miíyó? Ña̱ nu̱ú, Jehová ndákuiinra oración na̱ nándukú miíra xíʼin ndinuʼu-inina (1 Rey. 8:41-43; Sal. 65:2). Ña̱ u̱vi̱, na̱ ángel níʼina yichi̱ nu̱úyó ti̱xin predicación (Apoc. 14:6, 7).

“Ta̱ Pedro ni̱xi̱kaní-inira” (Hechos 10:9-23a)

8, 9. ¿Ndáaña ni̱na̱ʼa̱ espíritu santo nu̱ú ta̱ Pedro, ta ndáaña ke̱ʼéra?

8 Nani kánuuka ta̱ Pedro xi̱ní veʼe ni̱xi̱kakaví-inira ta xi̱kuni̱ra kunda̱a̱-inira ndáaña kúni̱ kachi ña̱ visión kán, tasaá ki̱xaa̱ na̱ ta̱a na̱ chi̱ndaʼá ta̱ Cornelio veʼe nu̱ú xi̱kindoo ta̱ Pedro (Hech. 10:17). ¿Ndáaña keʼé ta̱ Pedro? Ta̱yóʼo kǒo xíínra kuxura ña̱ʼa ña̱ káʼa̱n ña̱ ley xa̱ʼa̱ ña̱ kúú ña̱ yaku̱a̱. ¿Á kandíxara ku̱ʼu̱nra xíʼin na̱ ta̱a na̱ ki̱xaa̱ yóʼo veʼe ta̱ Cornelio? Ndióxi̱ xi̱niñúʼura espíritu santora ña̱ va̱ʼa na̱ʼa̱ káxira nu̱ú ta̱ Pedro ña̱ xi̱kuni̱ra ña̱ ná keʼé ta̱yóʼo, ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼinra: “Koto, u̱ni̱ kúú na̱ ta̱a na̱ ndáka̱tu̱ʼun xa̱ʼún. Ña̱kán, kúanuu ta kúáʼan xíʼinna ta kǒo kaka-iniún chi yi̱ʼi̱ kúú ta̱ chi̱ndaʼána” (Hech. 10:19, 20). Visión ña̱ sábana ña̱ xi̱ni ta̱ Pedro chi̱ndeétáʼanña xíʼinra ña̱ taxira kuniʼi espíritu santo yichi̱ nu̱úra.

9 Tasaá na̱ ta̱a ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ta̱ Pedro, ña̱ mií ta̱ Cornelio kúú ta̱ chi̱ndaʼána ña̱ ná ku̱ʼu̱nna chi iin ángel ni̱ka̱ʼa̱n xíʼinra ña̱ saá ná keʼéra, tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pedro xíʼinna ña̱ ná ki̱ʼvina ini veʼe “ta ta̱xira nu̱ú ku̱su̱nna” (Hech. 10:23a). Tasaá ta̱ Pedro ki̱ʼinra kuenta ndáaña kúú ña̱ kúni̱ Ndióxi̱ ná keʼéra. Ña̱kán xi̱niso̱ʼora ta ki̱xáʼara chíkaa̱ra ndee̱ ña̱ keʼéraña.

10. ¿Ndáa ki̱ʼva níʼi Jehová yichi̱ nu̱ú na̱ ñuura, ta ndáaña kivi nda̱ka̱tu̱ʼunyó miíyó?

10 Tiempo vitin Jehová loʼo tá loʼo náʼa̱ra nu̱úyó ndáaña kúú ña̱ kúni̱ra (Prov. 4:18). Xíniñúʼura espíritu santora ña̱ kuniʼira yichi̱ nu̱ú ta̱ “esclavo ta̱ nda̱kúní-ini ta̱ ndíchiní” (Mat. 24:45). Sava yichi̱ násamana sava ki̱ʼva ña̱ kúnda̱a̱-inina xíʼin sava texto ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia á ndáa ki̱ʼva keʼéna sava chiñu ti̱xin ñuu Ndióxi̱. Ná nda̱ka̱tu̱ʼunyó miíyó: “¿Ndáaña kéʼíi̱ tá násama sava ña̱ʼa? ¿Á kúsi̱í-inii̱ ndíku̱i̱n yichi̱ ña̱ espíritu santo Ndióxi̱?”.

“Xa̱ʼndara chiñu ña̱ ná ndakuchina” (Hechos 10:23b-48)

11, 12. ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Pedro tá ni̱xa̱a̱ra chí Cesarea, ta ndáaña sa̱kúaʼara?

11 Tá inka ki̱vi̱ ta̱ Pedro ki̱tara ku̱a̱ʼa̱nra chí Cesarea xíʼin inka i̱i̱n na̱ yiví, na̱yóʼo kúú na̱ u̱ni̱ ta̱a na̱ chi̱ndaʼá ta̱ Cornelio ta saátu “i̱ñu̱ na̱ hermano” na̱ kúú judío na̱ ñuu Jope (Hech. 11:12). Ña̱ va̱ʼa nda̱kiʼin ta̱ Cornelio ta̱ Pedro “xa̱a̱ sa̱ndátakara ndiʼi na̱ táʼanra xíʼin na̱ migora na̱ kítáʼan va̱ʼa xíʼinra”, na̱ xi̱kuu na̱ inka ñuu táki̱ʼva ni̱xi̱yo miíra (Hech. 10:24). Tá ni̱xa̱a̱ ta̱ apóstol yóʼo chí Cesarea, ke̱ʼéra iin ña̱ʼa ña̱ va̱ása níndakanixi̱níra xa̱a̱ra keʼéra: ña̱ ki̱ʼvira veʼe iin ta̱a ta̱ kǒo níta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱. Ta̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Ndóʼó xa̱a̱ xíni̱vandó ña̱ káʼa̱n ley ña̱ kǒo kivi kutáʼan na̱ judío xíʼin na̱ kǒo kúú judío ni kǒo kivi kuyatinna nu̱úna. Soo Ndióxi̱ ni̱na̱ʼa̱ra nu̱úi̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa kundasíi̱ kunii̱ inka na̱ yiví” (Hech. 10:28). Xíʼin ña̱ visión yóʼo ku̱ndaa̱-ini ta̱ Pedro ña̱ va̱ása níxikuni̱ Ndióxi̱ ña̱ na̱ʼa̱ kuitíra nu̱úra ndáaña kúú ña̱ kuxura, chi ku̱nda̱a̱tu-inira ña̱ va̱ása va̱ʼa kundasíra kunira inka na̱ yiví, tá kúú na̱ ke̱e inka ñuu.

“Ta̱ Cornelio xa̱a̱ ndátura ña̱ xa̱a̱na ta xa̱a̱ sa̱ndátakara ndiʼi na̱ táʼanra xíʼin na̱ migora na̱ kítáʼan va̱ʼa xíʼinra” (Hechos 10:24).

12 Xa̱a̱ ni̱xi̱yo tu̱ʼvana xi̱ndatuna ta̱ Pedro veʼe ta̱ Cornelio. Ta mií ta̱ Cornelio ni̱ka̱ʼa̱n ña̱yóʼo xíʼinra: “Vitin ndóondi̱ yóʼo ña̱ kuniso̱ʼondi̱ ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼún” (Hech. 10:33). ¿Á xa̱a̱ ndákanixi̱níyó ndáaña kundoʼoyó tá ná ndani̱ʼíyó iin na̱ yiví na̱ kúni̱ní kunda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ Ndióxi̱? ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Pedro? Ña̱ siʼna ni̱ka̱ʼa̱nra kúú tu̱ʼun ña̱ ndáyáʼviní yóʼo: “Vitin kúnda̱a̱-inii̱ ña̱ va̱ása ndáka̱xin Ndióxi̱ na̱ yiví nda̱a̱ ndáaka ñuuna ndákiʼinvarana tá ndixa íxato̱ʼónara ta kéʼéna ña̱ va̱ʼa nu̱úra” (Hech. 10:34, 35). Ta̱ Pedro ku̱nda̱a̱-inira ña̱ va̱ása ndáka̱xin Ndióxi̱ na̱ yiví, tá kúú va̱ása ndáka̱xinra ndáa raza kúúna, ndáa color kúú ku̱ñuna á ndáa ñuu ke̱ena. Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol ña̱yóʼo xíʼinna, na̱túʼunra xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús, xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra xíʼin xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱takura.

13, 14. a) ¿Nda̱chun ndáyáʼviní ña̱ ke̱ʼé ta̱ Cornelio xíʼin na̱ yiví na̱ inka ñuu xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱a̱na na̱samana tá ku̱i̱ya̱ 36? b) ¿Nda̱chun va̱ása xíniñúʼu ka̱ʼa̱n kúáchiyó xa̱ʼa̱ nda̱a̱ ni iin na̱ yiví xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ náʼa̱na?

13 Tá káʼa̱nka ta̱ Pedro ña̱yóʼo ku̱u iin ña̱ʼa: “Nu̱u espíritu santo xi̱ní [...] na̱ yiví na̱ inka ñuu” (Hech. 10:44, 45). Ña̱ Biblia káʼa̱nña ña̱ iinlá saá kuití kúú ña̱ nda̱kiʼin na̱ discípulo espíritu santo tá kúma̱níka ndakuchina. Ta̱ Pedro ki̱ʼinra kuenta ña̱ ki̱ndoo-ini Ndióxi̱ xíʼin na̱ yiví yóʼo ni kúúna na̱ inka ñuu. Ña̱kán “xa̱ʼndara chiñu ña̱ ná ndakuchina” (Hech. 10:48). Tasaá kúú ña̱ xi̱niñúʼu ta̱ Pedro ña̱ so̱ndíʼi llave ña̱ Reino ta ña̱yóʼo kúú ña̱ u̱ni̱ (Mat. 16:19). Nani tá ni̱xa̱a̱ na̱ yiví na̱ inka ñuu yóʼo ndu̱una discípulo ta̱ Jesús nda̱a̱ ndáaka na̱ yiví na̱ kǒo níta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱ ki̱vi̱ nda̱kaxin Ndióxi̱ na̱yóʼo ña̱ ku̱ʼu̱nna koona chí ndiví, ña̱kán mií ki̱vi̱ saá tá kúúña ku̱i̱ya̱ 36 ndiʼi tiempo ña̱ taxi Ndióxi̱ chiñu ña̱ ndáyáʼviní ndaʼa̱ na̱ judío (Dan. 9:24-27).

14 Tiempo vitin miíyó na̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱ ndákuniyó ña̱ mií “Ndióxi̱ va̱ása ndáka̱xinra na̱ yiví” (Rom. 2:11). Saáchi “ña̱ kúni̱ra kúú ña̱ ná ka̱ku ndiʼi na̱ yiví” (1 Tim. 2:4). Ña̱kán va̱ása xíniñúʼu ka̱ʼa̱n kúáchiyó xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva náʼa̱ na̱ yiví, chiñu ña̱ kúúmiíyó kúú ña̱ ndakani ndiʼiyó nu̱ú na̱ yiví xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱. Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ natúʼunyó xíʼin ndiʼi na̱ yiví na̱ íyo iníísaá ñuyǐví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ nda̱a̱ ndáaka razana, color ku̱ñuna, ñuu ke̱ena á religión ña̱ kúúmiína.

“Kǒoka inka ña̱ʼa níka̱ʼa̱nna ta nda̱sakáʼnuna Ndióxi̱” (Hechos 11:1-18)

15, 16. ¿Nda̱chun ki̱xáʼa káʼa̱n ku̱a̱chi sava na̱ discípulo judío xa̱ʼa̱ ta̱ Pedro, ta ndáaña nda̱kanira nu̱úna?

15 Ta̱ Pedro xi̱kuni̱níra natúʼunra xíʼin na̱ hermano ña̱ iin tiʼvi na̱ yiví na̱ kǒo níta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱ “ni̱xa̱a̱na ka̱ndíxana tu̱ʼun Ndióxi̱”. Xa̱ʼa̱ ña̱kán ni̱xa̱a̱ra chí ñuu Jerusalén ta na̱ hermano na̱ íyo yóʼo xa̱a̱ kunda̱a̱va-inina xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Ña̱kán tá ni̱xa̱a̱ ta̱ Pedro ñuu Jerusalén, na̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ ta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱ na̱ yiví ki̱xáʼana káʼa̱n kúáchina xíʼinra ta xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱sa̱a̱nína ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱yóʼo xíʼinra: “Ni̱ki̱ʼviún veʼe na̱ ta̱a na̱ kǒo níta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱ ta xi̱xiún xíʼinna” (Hech. 11:1-3). Su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱a̱ inka na̱ yiví ndu̱una discípulo ta̱ Jesús kúú ña̱ níka̱ʼa̱n kúáchina, chi ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n kúáchi na̱yóʼo xa̱ʼa̱ kúú ña̱ xíniñúʼu kuniso̱ʼo na̱ yiví yóʼo ley ta̱ Moisés, ña̱ ta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱na ña̱ va̱ʼa xa̱a̱na ndasakáʼnuna Jehová. Xíʼin ña̱yóʼo náʼa̱ña ña̱ xi̱ ixayo̱ʼvi̱níña xíʼin ku̱a̱ʼání na̱ discípulo judío ña̱ sandákoona kundiku̱nna ña̱ ley ta̱ Moisés.

16 ¿Ndáaña nda̱kani ta̱ Pedro nu̱úna? Nu̱ú Hechos 11:4-16, ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ku̱mí ña̱ʼa ña̱ xi̱kunda̱a̱ káxi inira ña̱ mií Jehová kúú ta̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱úra. Ña̱ nu̱ú, Ndióxi̱ ta̱xira ña̱ ná kunira iin visión (versículo 4-10). Ña̱ u̱vi̱, Jehová xi̱niñúʼura espíritu santora ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nra xíʼinra ndáaña kúú ña̱ xíniñúʼu keʼéra (versículo 11, 12). Ña̱ u̱ni̱, iin ángel ni̱xa̱ʼa̱n veʼe ta̱ Cornelio (versículo 13, 14). Ta ña̱ ku̱mí, na̱ yiví na̱ inka ñuu nda̱kiʼinna espíritu santo (versículo 15, 16). Tá so̱ndíʼi ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼinna: “Tá táʼan ña̱ ndákiʼin miíyó [espíritu santo] na̱ kándíxa ta̱ táta Jesucristo kúú ña̱ táxi Ndióxi̱ ndaʼa̱ na̱kán, ¿ndáa ta̱ kúú yi̱ʼi̱ ña̱ kasii̱ nu̱ú Ndióxi̱?” (Hech. 11:17).

17, 18. a) Xíʼin ña̱ nda̱kani ta̱ Pedro nu̱ú na̱ discípulo judío, ¿ndáa ki̱ʼva ku̱nina xíʼin ña̱yóʼo? b) ¿Nda̱chun sava yichi̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ vií kitáʼanyó ti̱xin congregación, ta ndáaña kivi nda̱ka̱tu̱ʼunyó miíyó?

17 Tándi̱ʼi xi̱niso̱ʼo na̱ discípulo judío ña̱ nda̱kani ta̱ Pedro nu̱úna, na̱yóʼo xi̱niñúʼu ndaka̱xinna ndáaña kúú ña̱ keʼéna: ¿á sandákoona kundasína na̱ hermano na̱ inka ñuu na̱ sa̱kán nda̱kuchi ta ndakiʼinnana ti̱xin congregación? Ña̱ relato nátúʼunña xíʼinyó ndáaña kúú ña̱ nda̱kaxinna keʼéna: “Tá xi̱niso̱ʼona ndiʼi ña̱yóʼo, [na̱ apóstol xíʼin inka na̱ hermano] kǒoka inka ña̱ʼa níka̱ʼa̱nna ta nda̱sakáʼnuna Ndióxi̱. Ta ka̱china: ‘Ña̱kán nda̱a̱ na̱ yiví na̱ inka ñuu táxi Ndióxi̱ ña̱ ndandikó-inina ña̱ va̱ʼa ni̱ʼína ña̱ kutakuna’” (Hech. 11:18). Viíní nda̱kutáʼan na̱ congregación xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéna yóʼo.

18 Tiempo vitin, sava yichi̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ viíní ndakutáʼanyó ti̱xin ña̱ congregación. Miíyó na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱, ke̱eyó ti̱xin ndiʼi ñuu náʼnu xíʼin ñuu va̱lí, káʼa̱nyó ndiʼi nu̱ú tu̱ʼun ta ki̱xiyó ti̱xin ndiʼi tribu. Xa̱ʼa̱ ña̱kán ti̱xin ku̱a̱ʼá congregación ñúʼu na̱ hermano na̱ síín síín ñuu, na̱ síín síín raza xíʼin cultura (Apoc. 7:9). Xa̱ʼa̱ ña̱kán ná nda̱ka̱tu̱ʼunyó miíyó ña̱yóʼo: “¿Á xa̱a̱ ta̱vái̱ níma̱i̱ ña̱ kúndasí xínii̱ inka na̱ yiví? ¿Á chíkaa̱-inii̱ ña̱ va̱ása keʼíi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé na̱ ñuyǐví yóʼo, tá kúú ña̱ ni̱nu kunii̱ xa̱ʼa̱ raza ña̱ kúúmií, ñuu nu̱ú ke̱i̱, tu̱ʼun ña̱ káʼi̱n á culturai̱?”. Tá saá ná ke̱ʼéyó va̱ása vií kutáʼanyó xíʼin na̱ hermano ta ndataʼvíyó na̱ congregación. Ná ndakaʼányó ña̱ va̱ása va̱ʼa ke̱ʼé ta̱ Pedro á ta̱ Cefas, tá ni̱ya̱ʼa loʼo ku̱i̱ya̱ ña̱ ni̱xa̱a̱ na̱ yiví na̱ inka ñuu ña̱ nda̱sakáʼnuna Ndióxi̱ ke̱ʼéra nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱keʼé inkana: ku̱ndasíra xi̱nira na̱ cristiano na̱ va̱ása níta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱ “ta ku̱xíkára nu̱úna”, tasaá ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ va̱ása va̱ʼa íyo ña̱ kéʼéra (Gál. 2:11-14). Xa̱ʼa̱ ña̱kán, ná kiʼinníyó kuenta ña̱ va̱ása kundasíyó kuniyó inkana.

“Ku̱a̱ʼání na̱ yiví ni̱xa̱a̱ ka̱ndíxa” (Hechos 11:19-26a)

19. ¿Ndáana ki̱xáʼa na̱ discípulo ta̱ Jesús nátúʼunna xíʼin xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ chí Antioquía, ta ndáaña ku̱u?

19 Vitin xa̱a̱ kúnda̱a̱-inina ndáaña kúú ña̱ kúni̱ Ndióxi̱. ¿Á ki̱xáʼa na̱ discípulo ta̱ Jesús nátúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xíʼin na̱ yiví na̱ kǒo níta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱? Na̱túʼunvana xíʼinna. Ná kotoyó ndáaña ku̱uka tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo chí Antioquía ña̱ Siria. d Ñuu yóʼo va̱ʼaní xi̱kitáʼan na̱ yiví na̱ inka ñuu xíʼin ku̱a̱ʼání na̱ judío na̱ xi̱ndoo kán ta iin lugar va̱ʼaní ni̱xi̱yo ña̱yóʼo ña̱ natúʼunna xíʼin na̱ yiví na̱ inka ñuu. Ta yóʼo kúú nu̱ú ki̱xáʼa sava na̱ discípulo judío nátúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xíʼin na̱ yiví “na̱ káʼa̱n tu̱ʼun griego” ni kúúna na̱ ni̱ta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱ á na̱ va̱ása níta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱ (Hech. 11:20). Xíʼin bendición Jehová, “ku̱a̱ʼání na̱ yiví ni̱xa̱a̱ ka̱ndíxa” (Hech. 11:21).

20, 21. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Bernabé ña̱ vitá ni̱xi̱yo inira, ta ndáa ki̱ʼva kundiku̱nyó yichi̱ra tá sánáʼa̱yó na̱ yiví?

20 ¿Ndáana natúʼun xíʼin na̱ yiví na̱ íyo tu̱ʼva ña̱ kuniso̱ʼona xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ chí Antioquía? Na̱ congregación ña̱ Jerusalén chi̱ndaʼána ta̱ Bernabé ku̱ʼu̱nra ñuu yóʼo. Soo xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱yo ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ xi̱kuni̱ kunda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ va̱ása níkuchiñu iinlá miíra natúʼunra xíʼin ndiʼi na̱ yiví yóʼo. Ta ¿ndáana va̱ʼaníka chindeétáʼan xíʼin ta̱yóʼo nu̱úka ta̱ Saulo ta̱ xa̱a̱ nduu apóstol nu̱ú na̱ yiví? (Hech. 9:15; Rom. 1:5). Ta̱ Bernabé vitá ni̱xi̱yo inira, saáchi nu̱úka ña̱ kotora ta̱ Saulo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin ta̱ sáa̱-inira xínira, nda̱kunira ña̱ xíniñúʼura iin na̱ chindeétáʼan xíʼinra. Saáchi mií ta̱yóʼo ni̱xa̱ʼa̱n nandukú ta̱ Saulo chí Tarso. Ta tándi̱ʼi iin ku̱i̱ya̱ ki̱táʼanna chi̱kaa̱na ndee̱ xíʼin na̱ discípulo na̱ íyo chí Antioquía (Hech. 11:22-26a).

21 ¿Ndáa ki̱ʼva kivi na̱ʼa̱yó ña̱ vitá íyo iniyó xíʼin na̱ yiví tá nátúʼunyó xíʼinna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱? Ña̱ ndakuniyó ña̱ sava yichi̱ xíniñúʼuyó ña̱ chindeétáʼanna xíʼinyó. Saáchi ndiʼiyó íyo ña̱ va̱ʼa kéʼéyó ta íyotu ña̱ íxayo̱ʼvi̱ xíʼinyó. Tá kúú íyo savana va̱ʼaní nátúʼunna xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ chí calle á ña̱ natúʼunna veʼe tá veʼe, soo íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ña̱ ndikóna nu̱ú na̱ yiví na̱ va̱ʼaní xi̱niso̱ʼo á ña̱ kixáʼana kaʼvina xíʼinna. Tá túviyó ña̱ xíniñúʼu viíka keʼéyó chiñu yóʼo ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin inkana ña̱ ná chindeétáʼanna xíʼinyó. Saá va̱ʼaníka sanáʼa̱yó na̱ yiví ta kusi̱íka-iniyó (1 Cor. 9:26).

“Ni̱ka̱ʼa̱n táʼanna ña̱ chindaʼána ña̱ʼa ña̱ kúma̱ní nu̱ú na̱ hermano” (Hechos 11:26b-30)

22, 23. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ na̱ cristiano na̱ ñuu Antioquía ña̱ ndixa xi̱kuʼvi̱-inina xi̱xinina na̱ hermano, ta ndáa ki̱ʼva kivi kundiku̱nyó yichi̱ na̱yóʼo?

22 “Chí ñuu Antioquía kúú nu̱ú ta̱xi Ndióxi̱ yichi̱ nu̱ú na̱ discípulo ña̱ ndakunanína cristiano, ta kán kúú yichi̱ nu̱ú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna saá xíʼinna” (Hech. 11:26b). Mií Ndióxi̱ kúú ta̱ nda̱kaxin ña̱ kunanína saá, saáchi kéʼéna nda̱a̱ táki̱ʼva sa̱náʼa̱ ta̱ Cristo. Ta vitin, ¿á xa̱a̱ na̱ cristiano na̱ inka ñuu ku̱ʼvi̱-inina kunina na̱ judío nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ ñani miína? Ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó ná kotoyó ndáaña ku̱u ku̱i̱ya̱ 46 tá xi̱ndikaa̱ so̱ko̱. e Tá xi̱ndikaa̱ so̱ko yo̱ʼvi̱ní ni̱xi̱yoña nu̱ú na̱ ndáʼvi saáchi va̱ása níxikuumiína xu̱ʼún ta ni va̱ása níxiñuʼu va̱ʼa ña̱ʼa ña̱ kuxuna. Ta sana ña̱yóʼo kúútu ña̱ xi̱ndoʼo ku̱a̱ʼání na̱ cristiano judío na̱ xi̱ndoo chí Judea. Tá ku̱ndaa̱-ini na̱ hermano na̱ ñuu Antioquía, na̱ kúú judío xíʼin na̱ ke̱e inka ñuu, saá “ni̱ka̱ʼa̱n táʼanna ña̱ chindaʼána ña̱ʼa ña̱ kúma̱ní nu̱ú na̱ hermano” (Hech. 11:29). Ña̱yóʼo náʼa̱ña ña̱ ndixaní xi̱kuʼvi̱-inina xi̱xini táʼanna.

23 Saátu kúu tiempo vitin, tá kúnda̱a̱-iniyó ña̱ íyo ña̱ xíniñúʼu na̱ hermanoyó ndákundeéyó chíndeétáʼanyó xíʼinna, ni íyona inka país. Na̱ comité ña̱ sucursal kamaní íxatu̱ʼvana na̱ comité ña̱ socorro ña̱ chindeétáʼanna xíʼin na̱ hermano na̱ yáʼa nu̱ú tu̱ndóʼo tá kúú nu̱ú kúun sa̱vi̱ kini, nu̱ú yáʼa terremoto, tsunami á tá kúu inkaka tu̱ndóʼo. Saá kúú ña̱ náʼa̱yó ña̱ ndixaní kúʼvi̱-iniyó xíniyó na̱ hermanoyó (Juan 13:34, 35; 1 Juan 3:17).

24. Ta kúnda̱a̱-iniyó ña̱ ndáyáʼvi visión ña̱ xi̱ni ta̱ Pedro, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼéyó?

24 Miíyó na̱ cristiano kúnda̱a̱-iniyó ña̱ ndáyáʼviní visión ña̱ xi̱ni ta̱ Pedro tá kánúura xi̱ní veʼe ñuu Jope. Kúnda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ása ndáka̱xin Jehová na̱ yiví ta kúni̱ra ña̱ ná ndakani ndiʼiyó nu̱úna xa̱ʼa̱ Reinora. Ña̱kán ná chika̱a̱níyó ndee̱ ña̱ natúʼunyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ tu̱ʼun va̱ʼa xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱, ni nda̱a̱ ndáaka raza kúúna, ni nda̱a̱ ndáaka ñuuna ni kúúna na̱ ku̱i̱ká á na̱ ndáʼvi (Rom. 10:11-13).

Tá xíniñúʼu na̱ hermanoyó ña̱ chindeétáʼanyó xíʼinna chíkaa̱níyó ndee̱ ña̱ keʼéyó ña̱yóʼo.

a Ku̱a̱ʼá na̱ judío xi̱kundasína xi̱xinina na̱ yiví na̱ xi̱kachíñu xíʼin ñi̱i̱ kití á kití tí xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱ á inkaka ña̱ʼa ña̱ yaku̱a̱. Ta ña̱kán xi̱ndakanixi̱nína xa̱ʼa̱ na̱ yiví yóʼo ña̱ kúúna na̱ yiví yaku̱a̱ ta va̱ása xíniñúʼu ki̱ʼvina ini templo ta veʼe nu̱ú káchíñuna xíniñúʼu kundikaa̱ña yáʼaka 20 metro nu̱ú ndíta veʼena. Ta sana xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo veʼe ta̱ Simón íyoña “yatin yuʼú mar” (Hech. 10:6).

c Ña̱ artículo yóʼo xi̱naníña “Consejos infalibles para la crianza de los hijos”, ta ka̱naña 1 tí noviembre ña̱ ku̱i̱ya̱ 2006, página 4 nda̱a̱ 7.

d Koto ña̱ recuadro ña̱ naní “ Antioquía ña̱ Siria”.

e Ta̱ historiador judío Josefo ni̱ka̱ʼa̱nra tiempo ña̱ xi̱ndikaa̱ní so̱ko ku̱uña tá xi̱xaʼndachíñu ta̱ emperador Claudio (41-54 tiempo vitin).