Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 10

“Tu̱ʼun Jehová iníí na̱kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ña”

“Tu̱ʼun Jehová iníí na̱kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ña”

Ta̱ Pedro ki̱tara veʼeka̱a, ta ña̱ i̱xandi̱va̱ʼana xíʼinna kǒo nísasiña nu̱úna ña̱ natúʼunkana xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱

Ka̱naña nu̱ú Hechos 12:1-25

1-4. ¿Ndáa tu̱ndóʼo ni̱ya̱ʼa ta̱ Pedro nu̱ú, ta ndáa ña̱ kuniún tá ná ya̱ʼún nu̱ú táʼan ña̱yóʼo?

 NDEÉNÍ ka̱xán tá nda̱kundasi puerta tú ka̱a tá chi̱kaa̱na ta̱ Pedro ini veʼeka̱a. ¿Ndáaña kúu? U̱vi̱ na̱ soldado níʼinara ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna ta ndíkaa̱ cadena ndaʼa̱ra ña̱ chikaa̱nara veʼeka̱a, nu̱ú kundikaa̱ra ku̱a̱ʼání hora á ki̱vi̱ ta ni kǒo kúnda̱a̱-inira ndáaña kundoʼora. Ta kǒo ku̱a̱ʼá ña̱ʼa ini veʼeka̱a yóʼo, chi nda̱saa nama̱, yitu̱n, cadena xíʼin na̱ ndáa kúú na̱ íyo iniña.

2 Nda̱a̱ vitin kunda̱a̱-inira ndáaña kundoʼora, soo su̱ví ña̱ va̱ʼa kúú ña̱yóʼo. Ta̱ rey Herodes Agripa I, nda̱kaxinra ña̱ kaʼníra ta̱yóʼo. a Ta kúni̱ra na̱ʼa̱rara nu̱ú na̱ ñuu tá ná ndiʼi ña̱ Pascua, saáchi kúni̱ra kunda̱a̱-ini ta̱ Pedro ña̱ nda̱kaxinra ña̱ kaʼnírara. Ta̱ Pedro kúnda̱a̱va-inira ña̱ saxínu ta̱ Herodes ña̱ káʼa̱nra keʼéra, saáchi xa̱a̱ xa̱ʼndara chiñu ña̱ xa̱ʼnína ta̱ apóstol Santiago.

3 Ndakanixi̱ní ña̱ ndíkaa̱ ta̱ Pedro ini veʼeka̱a ña̱ naaní, ñuú tá kúma̱ní kaʼnínara. ¿Ndáaña ndákanixi̱níra? ¿Á ndákaʼánra xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼinra sava ku̱i̱ya̱ chí sa̱tá? Xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼin ta̱yóʼo, ni̱xa̱a̱ra ku̱ndaa̱-inira ña̱ ixandúxana xíʼinra ta kuniʼinara ku̱ʼu̱nna ta katúnnara ta saátu kaʼnínara (Juan 21:18, 19). ¿Á xa̱a̱ ki̱xaa̱ tiempo ña̱ kuu ña̱yóʼo?

4 ¿Ndáaña kundoʼún tá miíún ná ya̱’a nu̱ú tu̱ndóʼo yó’o? Ku̱a̱ʼánína kundi̱ʼi̱ní-inina ta kǒo kuchiñuna ya̱ʼana nu̱ú tu̱ndóʼo yóʼo. Soo nu̱ú na̱ cristiano na̱ nda̱a̱, íyo iin ña̱ chíndeétáʼan xíʼinna ña̱ kǒo kundi̱ʼi̱ní-inina. Ná kotoyó ndáaña sakúaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Pedro xíʼin inkaka na̱ cristiano tá ni̱ya̱ʼana nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ i̱xandi̱va̱ʼana xíʼinna.

“Na̱ congregación ndákundeékavína káʼa̱nna xíʼin Ndióxi̱” (Hechos 12:1-5)

5, 6. a) ¿Nda̱chun ki̱xáʼa ta̱ rey Herodes Agripa I íxandi̱va̱ʼara xíʼin na̱ cristiano, ta ndáa ki̱ʼva ke̱ʼéraña? b) ¿Nda̱chun iin prueba xi̱kuuña nu̱ú na̱ congregación ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Santiago?

5 Nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱toyó nu̱ú capítulo ña̱ ni̱ya̱ʼa nu̱ú tutu yóʼo, ña̱ ni̱xa̱a̱ ta̱ Cornelio xíʼin na̱ veʼera nda̱sakáʼnuna Ndióxi̱, iin ña̱ ndáyáʼviní xi̱kuu ña̱yóʼo nu̱ú na̱ congregación cristiana. Nu̱ú na̱ judío na̱ ta̱ʼán koo cristiano i̱xayo̱ʼvi̱níña xíʼinna ña̱ kotona ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ judío ndásakáʼnuna Ndióxi̱ xíʼin na̱ yiví na̱ inka ñuu.

6 Ta̱ rey Herodes listoní ni̱xi̱yora saáchi ndu̱kúra ki̱ʼva ña̱ kindo̱o va̱ʼara xíʼin na̱ judío, tasaá ki̱xáʼara íxandi̱va̱ʼara xíʼin na̱ cristiano. Ta “xíʼin espada xa̱ʼníra ta̱ Santiago ñani ta̱ Juan”, ta sana xi̱kunda̱a̱-inira ta̱ apóstol yóʼo kúú ta̱ va̱ʼaní xi̱kitáʼan xíʼin ta̱ Jesús (Hech. 12:2). Iin prueba ña̱ yo̱ʼvi̱ní xi̱kuu ña̱yóʼo nu̱ú na̱ congregación. Ni̱xi̱yo u̱ni̱ na̱ apóstol na̱ xi̱ni tá na̱sama ki̱ʼva ña̱ náʼa̱ ta̱ Jesús, ta iin ta̱yóʼo xi̱kuu ta̱ Santiago, ta saátu xi̱nira inka milagro ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús (Mat. 17:1, 2; Mar. 5:37-42). Ta̱yóʼo xíʼin ñanira ta̱ Juan xi̱kutóonína keʼéna ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ta xi̱kusi̱íní-inina, xa̱ʼa̱ ña̱kán ta̱ Jesús chi̱núura ki̱vi̱na “se̱ʼe trueno” (Mar. 3:17). Tá ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Santiago ni̱kusuchíní-ini na̱ congregación, saáchi ta̱yóʼo nda̱kúní ni̱xi̱yo inira ta va̱ʼaní xi̱kandíxara Ndióxi̱ ta xi̱kuʼvi̱ní-inina xi̱xinina ta̱ apóstol yóʼo.

7, 8. ¿Ndáaña ke̱ʼé na̱ congregación nani xi̱ndikaa̱ ta̱ Pedro veʼeka̱a?

7 Sa̱xínu ta̱ Herodes ña̱ xi̱kuni̱ra keʼéra, saáchi na̱ judío ni̱kusi̱íní-inina xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱ʼníra ta̱ Santiago. Ndu̱ndakú-inira xíʼin ña̱ ke̱ʼéra yóʼo ta vitin ki̱xáʼara ndíku̱nra sa̱tá ta̱ Pedro, ña̱kán nda̱a̱ táki̱ʼva ka̱ʼviyó nu̱ú kíxáʼa capítulo yóʼo chi̱kaa̱rara veʼeka̱a. Nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱toyó nu̱ú capítulo 5 ña̱ libro yóʼo, tá ya̱chi̱ na̱ apóstol ni̱sa̱ñána ta ke̱ena veʼeka̱a ta ña̱yóʼo iin milagro xi̱kuuña. Ta̱ Herodes xi̱kunda̱a̱-inira xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, xa̱ʼa̱ ña̱kán kǒo níxiinra ña̱ ná sa̱ñá tuku ta̱yóʼo. Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin u̱vi̱ na̱ soldado ná katúnna ta̱ Pedro xíʼin cadena ta saátu 16 na̱ soldado chi̱kaa̱ra ña̱ ná kundaañaʼána káʼñu xíʼin ñuú, ña̱ va̱ʼa ná kǒo sa̱ñára ta ku̱ʼu̱nra. Chi tá ná sa̱ñá ta̱yóʼo ku̱ʼu̱nra, nda̱a̱ na̱ soldado yóʼo ndakiʼin táʼan castigo ña̱ ndakiʼin ta̱ Pedro. Ni ndíkaa̱ra nu̱ú ña̱yóʼo, ¿ndáa ki̱ʼva chindeétáʼan na̱ congregación xíʼinra?

8 Hechos 12:5 káchiña: “Chi̱kaa̱na ta̱ Pedro veʼeka̱a, soo na̱ congregación ndákundeékavína káʼa̱nna xíʼin Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ra”. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, ndiʼi na̱ congregación xi̱kunda̱a̱ va̱ʼa inina ndáaña kúú ña̱ keʼéna, ndiʼina xíʼin ndinuʼu-inina ni̱ka̱ʼa̱n-ndáʼvina xíʼin Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ ta̱ Pedro ta̱ kúʼvi̱ní-inina xínina. Ni xa̱ʼnína ta̱ Santiago, va̱ása níndakava-ini na̱ hermano ta ni kǒo níndakanixi̱nína ña̱ va̱ása ndáyáʼvi oración ña̱ xi̱keʼéna. Iin ña̱ va̱ʼaní sánáʼa̱ ña̱yóʼo miíyó na̱ cristiano na̱ ndóo tiempo vitin, ná kǒo nandósóyó chi nu̱ú Jehová ndáyáʼviní oración ña̱ kéʼéyó. Tá ndiʼi ña̱ ndúkúyó nu̱ú Jehová kítáʼanña xíʼin ña̱ kúni̱ra, ndiʼi tiempo ndákuiinra yuʼúyó (Heb. 13:18, 19; Sant. 5:16).

9. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin oración ña̱ ke̱ʼé na̱ hermano xa̱ʼa̱ ta̱ Pedro?

9 ¿Á xíni̱ndó xa̱ʼa̱ iin na̱ hermano na̱ yáʼa nu̱ú iin tu̱ndóʼo ña̱ yo̱ʼvi̱ní, tá kúú ndíku̱nnana á sásina nu̱úna xa̱ʼa̱ ña̱ ndásakáʼnuna Ndióxi̱ á ndóona nu̱ú ndeéní kúun sa̱vi̱ á ndeéní táan? Tá saá íyoña, xíʼin ndinuʼu-inindó ka̱ʼa̱nndó xíʼin Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ na̱yóʼo. Ta saátu kivi ka̱ʼa̱nndó xíʼin Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ na̱ yiví na̱ yáʼa nu̱ú inkaka ña̱ʼa, tá kúú na̱ kúúmií iin tu̱ndóʼo ti̱xin veʼe, na̱ ndákava-ini á na̱ yáʼa nda̱a̱ ndáaka nu̱ú prueba xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxana Ndióxi̱. Tá ndákanixi̱níndó tá kúma̱níka keʼéndó oración, sana ndákaʼánndó xa̱ʼa̱ ku̱a̱ʼá na̱ yiví na̱ kivi keʼéndó oración xa̱ʼa̱, ta kivi kuniñúʼundó ki̱vi̱na tá káʼa̱nndó xíʼin Jehová, “ta̱ xíniso̱ʼo ndiʼi ña̱ káʼa̱nna” (Sal. 65:2). Ta sana tá ná ya̱ʼa miíún nu̱ú iin tu̱ndóʼo ña̱ yo̱ʼvi̱, saá kúni̱ún ña̱ ná ka̱ʼa̱n inka na̱ hermano xa̱ʼún xíʼin Ndióxi̱.

Kéʼéyó oración xa̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ ñúʼu veʼeka̱a xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxana Ndióxi̱.

“Kundiku̱n yi̱ʼi̱” (Hechos 12:6-11)

10, 11. ¿Ndáa ki̱ʼva ta̱vá ángel Jehová ta̱ Pedro veʼeka̱a?

10 ¿Á xi̱ndi̱ʼi̱-ini ta̱ Pedro xa̱ʼa̱ ña̱ kundoʼora? Va̱ása kúnda̱a̱-iniyó. Soo tá ñuú ña̱ so̱ndíʼi tá ndíkaa̱ra veʼeka̱a ni ni̱xi̱yora ma̱ʼñú u̱vi̱ na̱ soldado na̱ xi̱ndaañaʼá, soo ni saá ni̱ki̱si̱ naara. Ta̱ Pedro ndakúní ni̱xi̱yo ña̱ xi̱kandíxara Jehová, xa̱ʼa̱ ña̱kán xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ nda̱a̱ ndáaka ña̱ ná ndoʼora mií Jehová kundaañaʼá (Rom. 14:7, 8). Ta̱ Pedro nda̱a̱ ni loʼo va̱ása níndakanixi̱níra ndáaña kuu. Iin kama nda̱ye̱ʼe̱ veʼeka̱a saáchi ángel Jehová kúú ta̱ ki̱ta. Na̱ soldado ni lo’oví kǒo níxininara. Tasaá sa̱ndakáxira-ini ta̱ Pedro, ta ni̱sa̱ñá cadena nda’a̱ra.

“Ni̱xa̱a̱na nda̱a̱ yéʼé ña̱ ka̱a ña̱ ñuu kán ta ña̱yóʼo ni̱xu̱ná miívaña” (Hechos 12:10).

11 Káxiní ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ ángel xíʼin ta̱ Pedro ndáaña kúú ña̱ keʼéra. Ña̱ nu̱ú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra kúú ña̱yóʼo: “Kama koún ndako̱o”. Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Ndakundixi ti̱ko̱to̱ún, ta ndataán ndu̱xa̱ún xa̱ʼún”. Ta so̱ndíʼi ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Ndakundixi ti̱ko̱to̱ún ta kundiku̱n yi̱ʼi̱ ku̱ʼu̱nyó”. Ndi̱ku̱n kama ke̱ʼé ta̱ Pedro ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ ángel xíʼinra. Tasaá ke̱ena veʼeka̱a, ta ni̱ya̱ʼana nu̱ú na̱ soldado na̱ xi̱ndaa kán tasaá ni̱xa̱a̱na nda̱a̱ nu̱ú íyo yéʼé ña̱ ka̱a. ¿Ndáa ki̱ʼva keena? Sana ña̱yóʼo kúú ña̱ nda̱kanixi̱ní ta̱ Pedro, soo kamava ni̱xa̱a̱ra ku̱ndaa̱-inira chi tá ni̱xa̱a̱na chí yéʼé, “ña̱yóʼo ni̱xu̱ná miívaña”. Tasaá ke̱ena ta nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna chí iin calle ta iin kama nda̱ñúʼu ta̱ ángel ta ni̱ndo̱o mií ta̱ Pedro. Tasaá kúú ña̱ ku̱ndaa̱-ini ta̱ Pedro ña̱ su̱ví iin visión kúú ña̱ xi̱nira. Chi ña̱ ndixa ku̱u kúúña ta vitin xa̱a̱ ni̱sa̱ñára (Hech. 12:7-11).

12. ¿Nda̱chun va̱ʼaní kúniyó tá kúnda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva sa̱káku Jehová ta̱ Pedro?

12 Va̱ʼaní kúniyó tá kunda̱a̱-iniyó ña̱ xíniñúʼu Jehová ndee̱ra ña̱ va̱ʼa sákákura na̱ káchíñu nu̱úra. Ná ndakanixi̱níyó: ni xi̱kuumií ta̱ Herodes chiñu ti̱xin ña̱ Imperio romano ña̱ ndakúní ni̱xi̱yo tiempo saá, va̱ása níkuchiñura kasira nu̱ú ta̱ Pedro, saáchi ki̱tava ta̱yóʼo veʼeka̱a. Jehová su̱ví ndiʼi tiempo kéʼéra milagro táʼan ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ na̱ káchíñu nu̱úra. Va̱ása níkeʼéra ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ ta̱ Santiago ta ni kǒo níkeʼéraña xa̱ʼa̱ ta̱ Pedro tá ni̱xi̱nu profecía ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ra. Tiempo vitin miíyó na̱ cristiano va̱ása ndátuyó ña̱ sákaku Jehová miíyó xíʼin iin milagro. Kúnda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ása násama Jehová ta si̱lóʼoní kúma̱ní ta kuniñúʼura se̱ʼera ña̱ sakákura ku̱a̱ʼání na̱ yiví ta va̱ása kuvikana chi ña̱ xíʼina íyoña nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin veʼeka̱a nu̱ú va̱ása kívi sañána (Mal. 3:6; Juan 5:28, 29). Ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ keʼéra chí nu̱únínu tá kúú táʼan ña̱yóʼo chíkaa̱níña ndee̱ xíʼinyó tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo.

Xi̱ninara ta “ndeéní nda̱kanda̱-inina” (Hechos 12:12-17)

13-15. a) ¿Ndáaña ndo̱ʼo na̱ hermano na̱ nda̱kutáʼan veʼe ñá María tá ki̱xaa̱ ta̱ Pedro? b) ¿Ndáana kíxáʼa libro ña̱ Hechos káʼa̱nña xa̱ʼa̱? c) ¿Ndáaña nda̱kundeé ta̱ Pedro ke̱ʼéra xa̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱?

13 Xa̱a̱ ñuúní kúúña ta ma̱ʼñú calle níndichi ta̱ apóstol Pedro ndákanixi̱níra ndáa mií kúú nu̱ú ku̱ʼu̱nra. Tasaá nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra veʼe ñá María, ñá xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱ ñá ni̱xi̱yo yatin chí kán. Ta sana ñá ni̱xi̱ʼi̱ yii̱ xi̱kuuñá ta ku̱a̱ʼá xu̱ʼún xi̱kuumiíñá ta káʼnuní ni̱xi̱yo veʼeñá nu̱ú kivi ndataka iníí congregación. Ñáyóʼo xi̱kuu siʼí ta̱ Juan Marcos, ta ña̱yóʼo kúú yichi̱ nu̱ú kíxáʼa káʼa̱nna xa̱ʼa̱ra nu̱ú tutu ña̱ Hechos ta xa̱a̱ra koora nda̱a̱ táki̱ʼva íyo se̱ʼe ta̱ Pedro (1 Ped. 5:13). Ta míí ñuú saá ku̱a̱ʼání na̱ hermano ñúʼuna káʼa̱nnína xíʼin Ndióxi̱ veʼe ñá María ni xa̱a̱ ñuúní kúúña. Sana xa̱ʼa̱ ta̱ Pedro kúú ña̱ káʼa̱nnína xíʼin Jehová ña̱ ná sañára ta va̱ása ndátuna ña̱ kamaní ndakuiin Jehová yuʼúna nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼéraña.

14 Ta̱ Pedro kanindaʼa̱ra yéʼé ña̱ íyo yatin chí patio kán. Iin ñá káchíñu kán ñá naní Rode ni̱xa̱ʼa̱nñá xi̱toñá ndáana kúúna, Rode kúú ki̱vi̱ ñáyóʼo ña̱ tu̱ʼun griego ta ña̱ tu̱ʼun sáʼán kúúña Rosa. Kǒo níkandíxañá tá nda̱kuniñá tu̱ʼun ta̱ Pedro, ni̱kusi̱íkaví-iniñá ta nu̱úka ña̱ kunáñá yéʼé nu̱úra, xi̱nuñá ni̱xa̱ʼa̱nñá ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinna ña̱ níndichi ta̱ Pedro chí yéʼé. Ta na̱ hermano ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinñá ñá sánava kúúñá, soo ñáyóʼo tuku ta tuku ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinna ña̱ ndixava kúúña. Ta sava na̱yóʼo ki̱xáʼana káʼa̱nna ña̱ iin ángel kúú ta̱ ni̱xa̱ʼa̱n ta su̱ví ta̱ Pedro kúúra (Hech. 12:12-15). Soo ta̱ Pedro nda̱kundeéra ka̱nindaʼára yéʼé ta nda̱a̱ saáví nda̱kunána nu̱úra.

15 “Tá xu̱nána yéʼé ta xi̱ninara ndeéní nda̱kanda̱-inina” (Hech. 12:16). Xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱kusi̱íní-inina ndeéní ki̱xáʼana káʼa̱nna ta ta̱ Pedro ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ ná kǒo ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ʼa natúʼunra xíʼinna xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ku̱u. Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ ná natúʼunna xíʼin ta̱ discípulo Santiago xíʼin na̱ hermano xa̱ʼa̱ ña̱ na̱túʼunra xíʼinna. Tándi̱ʼi nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra inka ñuu ña̱ va̱ʼa natúʼunkara xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ saáchi va̱ása kúni̱ra ña̱ ná ndani̱ʼí na̱ soldado ta̱ Herodes miíra. Va̱ása ndíkóka tutu Hechos káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ta̱ Pedro, ndáa nu̱ú ña̱ capítulo 15 ndíkóña káʼa̱nña xa̱ʼa̱ra tá nda̱saviína ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱taʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱na. Tasaá kíxáʼaña káʼa̱nña xa̱ʼa̱ chiñu ña̱ ke̱ʼé ta̱ Pablo nu̱ú Ndióxi̱ xíʼin nu̱ú ni̱xi̱kara. Va̱ása kúnda̱a̱-iniyó ndáa míí nda̱kiʼin ta̱ Pedro ku̱a̱ʼa̱nra soo kivi kandíxayó ña̱ nda̱kundeévara chi̱kaa̱ra ndeé xíʼin na̱ hermano ña̱ kandíxakana Ndióxi̱ nu̱ú ni̱xi̱kara. Ta saátu kándíxayó ña̱ ku̱si̱íní-ini na̱ hermano na̱ nda̱kutáʼan veʼe ñá María ñuú saá ta va̱ása nínandósóna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo.

16. ¿Nda̱chun va̱ʼa kándíxayó ña̱ ndiʼi ña̱ koo chí nu̱únínu sakúsi̱íníña-iniyó?

16 Sava yichi̱ Jehová sándakandara-ini na̱ hermano na̱ káchíñu nu̱úra, chi ku̱a̱ʼáníkaña kéʼéra xa̱ʼa̱na nu̱úka ña̱ ndátuna ndakiʼinna ta kúsi̱íkaví-inina xíʼin ña̱yóʼo. Chi saá kúú ña̱ ndo̱ʼo na̱ hermano tá xi̱nina ta̱ Pedro ñuú saá. Xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱a̱ʼání bendición táxi Jehová ndaʼa̱yó tiempo vitin saátu miíyó kivi kusi̱í-iniyó sava yichi̱ (Prov. 10:22). Ta saátu chí nu̱únínu kuniyó ndáa ki̱ʼva sáxi̱nura ña̱ káʼa̱nra keʼéra nu̱ú iníísaá ñuyǐví. Ta ña̱ ndákanixi̱níyó xa̱ʼa̱ koo chí nu̱únínu va̱ása kitáʼanña xíʼin ña̱ káʼa̱n Jehová keʼéra chi ku̱a̱ʼáníkava koo ña̱yóʼo. Ña̱kán tá nda̱kú íyo iniyó ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndakiʼinyó ña̱ sakúsi̱í-iniyó.

“Ta̱xi ángel Jehová iin kue̱ʼe̱ ndaʼa̱ ta̱yóʼo” (Hechos 12:18-25)

17, 18. ¿Ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ ki̱xáʼa na̱ yiví ndásakáʼnuna ta̱ Herodes?

17 Soo íyo inka na̱ nda̱kanda̱ní-ini tá ki̱ta ta̱ Pedro veʼeka̱a, ta su̱ví ta̱ níkusi̱í-ini kúúra ta̱yóʼo kúú ta̱ Herodes Agripa. Ndi̱ku̱n xa̱ʼndara chiñu ña̱ ná nandukú va̱ʼana ta̱ Pedro, tándi̱ʼi “ni̱nda̱ka̱tu̱ʼun va̱ʼara na̱ ndáa kán, tasaá xa̱ʼndara chiñu ña̱ ná taxina castigo ndaʼa̱na”, sana nda̱a̱ xa̱ʼníra na̱yóʼo (Hech. 12:19). Ta̱ Herodes su̱ví iin rey va̱ʼa níxi̱yora ni va̱ása níkúndaʼvi-inira kunira inkana. ¿Á kǒo níndakiʼin ta̱yóʼo castigo xa̱ʼa̱ ña̱ ndi̱va̱ʼaní ni̱xi̱yo inira?

18 Sana ku̱kaʼanní nu̱ú ta̱ Herodes xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo níkuchiñura kaʼníra ta̱ Pedro. Soo kama tuku ki̱xáʼara náʼa̱ra ña̱ kúta̱aní-inira á ña̱ ni̱nuní kúnira. Tá ni̱xa̱ʼa̱n na̱ ñuu Tiro xíʼin Sidón nu̱ú ta̱ rey yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱na ndakutáʼan viína xíʼinra, ta̱yóʼo ki̱xáʼara táxira iin discurso nu̱ú ku̱a̱ʼání na̱ yiví. Ta̱ Lucas ni̱ka̱ʼa̱nra mií ki̱vi̱ saá ta̱ Herodes “nda̱kundixira ti̱ko̱to̱ ña̱ ndíxira tá xáʼndachíñura”. Ta̱ historiador judío Josefo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ti̱ko̱to̱ ta̱ Herodes nda̱kukunaña xíʼin plata ta xíʼin ñu̱ʼu ndeéní xi̱ndaye̱ʼe̱ña, ña̱ va̱ʼa ndiʼi na̱ yiví ná ndakanixi̱nína ña̱ táki̱ʼva íyo iin ndióxi̱ saá íyo ta̱yóʼo. Tasaá tá ki̱xáʼara táxira discursora ndeéní ni̱nu xi̱kunira, ta xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuni̱ na̱ yiví kindo̱o va̱ʼana xíʼinra ki̱xáʼana ndeéní ni̱ka̱ʼa̱nna: “Tu̱ʼun iin ndióxi̱ kúú ña̱yóʼo ta su̱ví tu̱ʼun iin na̱ yiví kúúña” (Hech. 12:20-22).

19, 20. a) ¿Nda̱chun ta̱xi Jehová castigo ndaʼa̱ ta̱ Herodes? b) Ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Herodes, ¿nda̱chun sándi̱koña-iniyó?

19 Jehová mií ta̱ xíniñúʼu ndukáʼnu xi̱nira ndiʼi ña̱ ku̱u yóʼo. Ta̱ Herodes kiviva ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu ña̱ va̱ása xíniñúʼu ndukáʼnura, tasaá kǒo ndakiʼinra castigo ixaa Ndióxi̱. Soo ndo̱ʼora nda̱a̱ táki̱ʼva káʼa̱n proverbio yó’o: “Siʼnaka ni̱nuní kúnina saáví va̱xi tu̱ndóʼo nu̱úna” (Prov. 16:18). “Ndi̱ku̱n iin kama ta̱xi ángel Jehová iin kue̱ʼe̱ ndaʼa̱” ta̱ xi̱ndakanixi̱ní ña̱ xi̱ndayáʼviníra “ta ni̱xi̱ʼi̱ra ta xa̱xí ti̱kuxí miíra” (Hech. 12:23). Iin kue̱ʼe̱ kininí ni̱xi̱ʼi̱ra xíʼin. Ta̱ Josefo ni̱ka̱ʼa̱nkara ña̱ ta̱ Herodes iin sana kiʼinra kue̱ʼe̱ ta nda̱kunira ña̱ ki̱xáʼara xóʼvi̱ra xa̱ʼa̱ ña̱ ta̱xira ña̱ nda̱sakáʼnu na̱ yiví miíra. Ta̱ Josefo ka̱ʼyíkara ña̱ ki̱ʼva u̱ʼu̱n ki̱vi̱ xi̱ndúʼú ta̱ Herodes ni̱xo̱ʼvi̱-inira. b

20 Sava yichi̱ na̱ ndi̱va̱ʼa-ini va̱ʼa kána ña̱ kéʼéna. Kǒo ndákanda̱-iniyó xíʼin ña̱yóʼo saáchi kúnda̱a̱-iniyó “iníísaá ñuyǐví ndíka̱a̱ña ndaʼa̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa” (1 Juan 5:19). Soo ni saá na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ na̱ nda̱kú-ini ndákava-inina tá xítona ña̱ va̱ása nda̱kú kéʼé inka na̱ yiví chiñu. Ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Herodes yóʼo sándi̱koña-iniyó, saáchi Jehová ndátiinra ku̱a̱chi xíʼin na̱ va̱ása kéʼé ña̱ nda̱kú chi miíra nina ña̱ nda̱kú kútóora keʼéra (Sal. 33:5). Soo kixaa̱ iin ki̱vi̱ ña̱ koo nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ miíra.

21. ¿Ndáaña kúú ña̱ sákuaʼayó nu̱ú Hechos capítulo 12, ta nda̱chun va̱ʼaní chíkaa̱ña ndee̱ xíʼinyó?

21 Ña̱ relato yóʼo káchikaña: “Tu̱ʼun Jehová iníí na̱kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ña ta ku̱a̱ʼáka ndu̱una” (Hech. 12:24). Ña̱ káʼa̱n texto yóʼo chíkaa̱níña ndee̱ xíʼinyó chi sándakaʼánña miíyó ña̱ míí Jehová kúú ta̱ chíndeétáʼan xíʼinyó ña̱ natúʼunyó xíʼin na̱ yiví tiempo vitin. Hechos capítulo 12 va̱ása káʼa̱n kuitíña xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ iin ta̱ apóstol ta inkara ni̱ka̱ku. Chi ña̱ kúni̱ña sánáʼa̱ña miíyó kúúña, Jehová va̱ása taxira ña̱ ná sandíʼi-xa̱ʼa̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa congregación ni ña̱ kasira nu̱úyó ña̱ natúʼunkayó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ndiʼi ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ kúni̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa keʼéra va̱ása kuchiñura saxínura ña̱yóʼo (Is. 54:17). Ña̱kán tá nda̱kú íyo iniyó xíʼin Jehová ta saátu xíʼin ta̱ Jesucristo saá kúú ña̱ kéʼéyó iin chiñu ña̱ va̱ása ndiʼi-xa̱ʼa̱. ¿Á su̱ví ña̱ nda̱a̱ va̱ʼaní chíkaa̱ ña̱yóʼo ndee̱ xíʼinyó? Iin chiñu káʼnuní kúúña kúúmiíyó ña̱ natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta saá ku̱a̱ʼákana xa̱a̱ kunda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ra.

a Koto recuadro ña̱ naní “ Ta̱ Herodes Agripa I”.

b Iin ta̱ doctor ni̱ka̱ʼa̱nra nu̱ú iin libro ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ kue̱ʼe̱, ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Josefo xíʼin ta̱ Lucas xa̱ʼa̱ kúú ña̱ xi̱ndasi xitina xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ñuʼu ti̱ndakú ti̱xinna. Sava yichi̱ ndúxanna tíyóʼo, ta kéerí ku̱ñuna tá xa̱a̱ xíʼi̱na. Iin tutu káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuu ta̱ Lucas médico, va̱ʼa nda̱kuni̱ra kue̱ʼe̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Herodes xíʼin.