Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 14

Ná kǒo sandáʼviyó nda̱kúní ná koo ndiʼi ña̱ kéʼéyó

Ná kǒo sandáʼviyó nda̱kúní ná koo ndiʼi ña̱ kéʼéyó

“Kúni̱ndi̱ nda̱kú ná koo ndiʼi ña̱ keʼéndi̱” (HEBREOS 13:18).

1, 2. ¿Nda̱saa kúni Jehová tá chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ kéʼéyó ña̱ nda̱kú?

IIN ta̱ loʼo tá ndi̱kóra ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nra escuela, nda̱ni̱ʼíra iin billetera ta ku̱a̱ʼání xu̱ʼún ñúʼu iniña. ¿Ndáaña keʼéra? Kivi kindo̱ora xíʼinña. Soo nu̱úka ña̱ keʼéra ña̱yóʼo nda̱taxiraña ndaʼa̱ na̱ sa̱ndákavaña. Tá na̱kunda̱a̱-ini siʼíra xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéra, ni̱kusi̱íní-iniñá xíʼinra.

2 Ku̱a̱ʼánína kúsi̱í-inina tá kǒo íxakuíʼná se̱ʼena. Yiváyó Jehová kúú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ ta kúsi̱í-inira tá xítora ña̱ kǒo sándaʼviyó á tá nda̱kú íyo ña̱ kéʼéyó (Salmo 31:5). Kúni̱yó sakusi̱íyó-inira ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúni̱yó nda̱kú ná koo ndiʼi ña̱ kéʼéyó (Hebreos 13:18). Yóʼo sakuaʼayó xa̱ʼa̱ ku̱mí ña̱ʼa nu̱ú íxayo̱ʼvi̱ña xíʼin savana ña̱ ka̱ʼa̱nna ña̱ nda̱a̱ á ña̱ kǒo sandáʼvina. Tándi̱ʼi ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ ndakiʼinyó tá ná keʼéyó ña̱yóʼo.

NÁ KǑO SANDÁʼVIYÓ MIÍYÓ

3-5. a) ¿Nda̱saa kivi xa̱a̱yó sandáʼviyó miíyó? b) ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kǒo sandáʼviyó miíyó?

3 Ña̱ va̱ʼa kǒo sandáʼviyó inkana, va̱ása xíniñúʼu sandáʼviyó miíyó. Ta sava yichi̱ íxayo̱ʼvi̱vaña xíʼinyó. Tá siglo nu̱ú na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo congregación ña̱ Laodicea sa̱ndáʼvina miína chí nda̱kanixi̱nína ña̱ xi̱keʼéna ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ soo su̱ví ña̱ ndixa níxikuu ña̱yóʼo (Revelación [Apocalipsis] 3:17). Saátu miíyó kivi xa̱a̱yó sandáʼviyó miíyó xíʼin ña̱ kéʼéyó.

4 Iin ña̱ kivi keʼéyó ña̱ sándaʼviyó miíyó kúú ña̱ ndakanixi̱níyó, nani kúú ña̱ ná keʼéyó sava ña̱ʼa va̱ʼa nu̱ú Ndióxi̱, ta nu̱ú ta̱yóʼo kǒo ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ña tá va̱ása kúúyó na̱ yiví to̱ʼó, tá káʼa̱nyó tu̱ʼun yo̱ʼvi̱ á tu̱ʼun vatá. Soo ta̱ discípulo Santiago ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Tá iin ta̱a ndákanixi̱níra ña̱ va̱ʼaní ndásakáʼnura Ndióxi̱, soo va̱ása kíʼinra kuenta xíʼin ña̱ káʼa̱nra, sándaʼvira miíra, ta va̱ása ndáyáʼvi ña̱ ndásakáʼnura Ndióxi̱” (Santiago 1:26). Tá saá, ¿ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kǒo sandáʼviyó miíyó?

5 Tá xítoyó miíyó nu̱ú espejo, kúnda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva náʼa̱yó. Soo tá káʼviyó Biblia kúnda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva íyoyó chí iniyó. Ña̱ Biblia chíndeéña miíyó ña̱ ndakuniyó ndáaña kúú ña̱ va̱ʼa kéʼéyó ta ndáaña va̱ása va̱ʼa kéʼéyó. Ta saátu chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ ndakuniyó tá xíniñúʼu nasamayó ki̱ʼva ña̱ ndákanixi̱níyó, ña̱ kéʼéyó á ña̱ káʼa̱nyó (kaʼvi Santiago 1:23-25). Soo tá ndákanixi̱níyó ña̱ xa̱a̱ va̱ʼa kéʼéyó ndiʼi ña̱ʼa ta kǒo ña̱ kúma̱ní nu̱úyó, va̱ása kuchiñuyó nasa̱mayó. Ña̱kán xíniñúʼu kuniñúʼuyó Biblia ña̱ va̱ʼa kotoyó ndáaña kúma̱ní nu̱úyó ta kǒo sandáʼviyó miíyó (Lamentaciones 3:40; Ageo 1:5). Inka ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kotoyó ndáa ki̱ʼva íyoyó kúú oración. Ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ ná chindeéra miíyó ña̱ va̱ʼa kuniyó ndáaña va̱ása va̱ʼa kéʼéyó ña̱ va̱ʼa nasamayó miíyó (Salmo 139:23, 24). Xa̱a̱ xíni̱yó ña̱ kúndasí Jehová xínira ña̱ kéʼé na̱ yiví na̱ sándaʼvi, soo kúúra migo na̱ kéʼé ña̱ nda̱kú (Proverbios 3:32).

TI̱XIN VEʼEYÓ

6. ¿Nda̱chun xíniñúʼu ka̱ʼa̱n na̱ ti̱ndaʼa̱ ña̱ nda̱a̱ xíʼin táʼanna?

6 Xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyó ña̱ nda̱a̱ ti̱xin veʼeyó. Tá iin ta̱ ta̱a xíʼin ñá síʼíra nina ña̱ nda̱a̱ ná ka̱ʼa̱nna xíʼin táʼanna, va̱ʼaka kundoona saá ta va̱ʼaka kandíxatáʼanna. Íyo ku̱a̱ʼá ña̱ kivi keʼé na̱ ti̱ndaʼa̱ ña̱ sándaʼvi-táʼanna. Sana kotona pornografía, á kaka se̱ʼéna xíʼin inkana á na̱ʼa̱na ña̱ kútóona xínina inkana. Soo koto ndáaña ni̱ka̱ʼa̱n iin ta̱ ka̱ʼyí Biblia: “Kǒo kítáʼi̱n xíʼin na̱ yiví na̱ káʼa̱n ña̱ vatá, ni kǒo kítáʼi̱n xíʼin na̱ u̱vi̱ yuʼú” (Salmo 26:4). Tá ná ndakanixi̱níún xa̱ʼa̱ inka ta̱a á inka ñaʼá, kúni̱ kachiña sándaʼviún ñá síʼún á yiíún ta ña̱yóʼo sakákuña ku̱a̱chi xíʼinndó.

Ndi̱ku̱n kama kundasíún ndiʼi ña̱ kivi sakáku ku̱a̱chi xíʼin na̱ ti̱ndaʼa̱ xíʼún.

7, 8. ¿Nda̱saa kivi kuniñúʼu na̱ íyo se̱ʼe Biblia ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱na se̱ʼena ña̱ keʼéna ña̱ nda̱kú?

7 Na̱ íyo se̱ʼe xíniñúʼu sanáʼa̱na se̱ʼena ña̱ ná kǒo sandáʼvina, ña̱ va̱ʼa kuchiñuna sanáʼa̱nana xíniñúʼu kuniñúʼuna Biblia. Ña̱yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱ na̱ kǒo níkeʼé ña̱ nda̱kú á na̱ sa̱ndáʼvi. Káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ta̱ Acán ña̱ i̱xakuíʼnára, ta̱ Guehazí ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ vatá ña̱ va̱ʼa ndakiʼinra xu̱ʼún ndaʼa̱ inkana, ta ta̱ Judas i̱xakuíʼnára xu̱ʼún ta tándi̱ʼi ni̱xi̱kóra ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ 30 xu̱ʼún ña̱ plata (Josué 6:17-19; 7:11-25; 2 Reyes 5:14-16, 20-27; Mateo 26:14, 15; Juan 12:6).

8 Ña̱ Biblia káʼa̱ntuña xa̱ʼa̱ na̱ yiví na̱ kǒo nísandáʼvi. Tá kúu ta̱ Jacob ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin se̱ʼera ña̱ ná sándikóna xu̱ʼún ña̱ nda̱ni̱ʼína, ta̱ Jefté xíʼin ñá se̱ʼera sa̱xínuna ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin Ndióxi̱ keʼéna, ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ nda̱a̱ tá xi̱ndika̱a̱ra ndaʼa̱ tu̱ndóʼo (Génesis 43:12; Jueces 11:30-40; Juan 18:3-11). Ndiʼi ña̱yóʼo kivi chindeétáʼanña xíʼin se̱ʼún ña̱ kunda̱a̱-inina ña̱ ndáyáʼviní keʼéna ña̱ nda̱kú á ña̱ kǒo sandáʼvina.

9. ¿Nda̱saa kivi chindeétáʼanña xíʼin na̱ va̱lí tá xítona ña̱ kǒo sándaʼvi na̱ yivána?

9 Na̱ íyo se̱ʼe xíniñúʼu ndakaʼánna xa̱ʼa̱ consejo yóʼo: “Yóʼó ta̱ sánáʼa̱ inkana, ¿á va̱ása sánáʼún miíún? Yóʼó ta̱ káʼa̱n: ‘Kǒo ixakuíʼnáúnʼ, ¿íxakuíʼnáún?” (Romanos 2:21). Na̱ va̱lí kíʼinna kuenta tá síínña káʼa̱n na̱ yivána ta síínña kéʼéna. Tá káʼa̱nna xíʼin se̱ʼena ña̱ va̱ása va̱ʼa sandáʼvina ta miína kéʼéna ña̱yóʼo, na̱ va̱lí kixáʼa kaka-inina ta kǒo kunda̱a̱-inina ndáaña keʼéna. Tá xítona ña̱ káʼa̱n na̱ yivána ña̱ vatá, ni ña̱ʼa núu loʼo kúúña, sana saá kixáʼa kéʼétu mií na̱ va̱lí yóʼo (kaʼvi Lucas 16:10). Soo tá xítona ña̱ kǒo sándaʼvi na̱ yivána ta nina ña̱ nda̱a̱ káʼa̱nna, sana chí nu̱únínu tá ná kuaʼnuna saátu keʼé miívana (Proverbios 22:6; Efesios 6:4).

TI̱XIN CONGREGACIÓN

10. ¿Nda̱saa kivi ka̱ʼa̱nyó ña̱ nda̱a̱ tá nátúʼunyó xíʼin iin na̱ hermano?

10 Saátu xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyó ña̱ nda̱a̱ xíʼin na̱ hermano na̱ congregación. Sava yichi̱ tá nátúʼunyó xíʼin iinna tá kǒo kíʼinyó kuenta kivi kixáʼayó ka̱ʼa̱nyó ña̱ vatá xa̱ʼa̱ inkana á nda̱a̱ ña̱ síkí. Tá nátúʼunyó xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa ta kǒo kúnda̱a̱ va̱ʼa iniyó á ña̱ nda̱a̱ kúúña, tasaá xa̱a̱ ña̱ vatá kúú ña̱ káʼa̱nvayó. Ña̱kán va̱ʼaka ná kundaayó tu̱ʼun ña̱ káʼa̱nyó (Proverbios 10:19). Ña̱ ka̱ʼa̱nyó ña̱ nda̱a̱ kǒo kúni̱ kachiña ña̱ xíniñúʼu ka̱ʼa̱n ndiʼiyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níyó, ña̱ xíni̱yó xa̱ʼa̱ á ña̱ xi̱niso̱ʼoyó xa̱ʼa̱. Ni tá ná ka̱ʼa̱nyó iin ña̱ʼa ta ña̱ nda̱a̱ kúúña sana va̱ása xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyóña á va̱ása va̱ʼa tá ná ka̱ʼa̱nyóña (1 Tesalonicenses 4:11). Sava na̱ yiví káʼa̱nna tu̱ʼun yo̱ʼvi̱ ta káchina ña̱ su̱ví tu̱ʼun yo̱ʼvi̱ káʼa̱nna chi ña̱ nda̱a̱va káʼa̱nna. Soo miíyó na̱ ñuu Ndióxi̱ ndiʼi tiempo kúni̱yó kuniñúʼuyó tu̱ʼun va̱ʼa tá káʼa̱nyó xíʼin inkana (kaʼvi Colosenses 4:6).

11, 12. a) ¿Nda̱chun xíniñúʼu ka̱ʼa̱n na̱ ni̱ki̱ʼvi iin ku̱a̱chi ndeé ña̱ nda̱a̱? b) Tá na̱kunda̱a̱-iniyó ña̱ iin na̱ migoyó ni̱ki̱ʼvina iin ku̱a̱chi ndeé, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼéyó, ta nda̱chun? c) ¿Nda̱saa xíniñúʼu sákutúyó tutu ña̱ ndátaxiyó ndaʼa̱ na̱ ñuu Jehová?

11 Jehová ta̱xira chiñu ndaʼa̱ na̱ anciano ña̱ kundaana na̱ ñúʼu ti̱xin congregación ta va̱ʼaníka keʼéna chiñuna tá ná ka̱ʼa̱nyó ña̱ nda̱a̱ xíʼinna. ¿Nda̱chun? Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa. Tá kúúmiíún iin kue̱ʼe̱ ta ku̱a̱ʼún nu̱ú ta̱ doctor, ¿á va̱ása ka̱ʼún xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼún xíʼinra? Tá ná kǒo ka̱ʼún ña̱ nda̱a̱, ¿á kivi chindeétáʼanra xíʼún? Saátu tá ná ki̱ʼviyó iin ku̱a̱chi ndeé nu̱ú Ndióxi̱ va̱ása xíniñúʼu chise̱ʼéyó ña̱yóʼo á ka̱ʼa̱nyó ña̱ vatá xa̱ʼa̱ña. Va̱ʼaka ná ku̱ʼu̱nyó nu̱ú na̱ anciano ta ka̱ʼa̱nyó ña̱ nda̱a̱ xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéyó (Salmo 12:2; Hechos 5:1-11). Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inkaña. ¿Ndáaña keʼún tá iin na̱ migoún ni̱ki̱ʼvina iin ku̱a̱chi ndeé? (Levítico 5:1). ¿Á ndakanixi̱níún: “Va̱ʼaní migo kúi̱ ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ása natúʼi̱n xa̱ʼa̱na”? ¿Á ndakaʼánvaún ña̱ kivi chindeétáʼan na̱ anciano xíʼinna tasaá kivi xa̱a̱ tukuna koona migo Jehová? (Hebreos 13:17; Santiago 5:14, 15).

12 Saátu va̱ása va̱ʼa sandáʼviyó na̱ ñuu Jehová tá kéʼéyó informe ña̱ táxiyó yo̱o̱ tá yo̱o̱ ta saátu tá sándakutúyó solicitud ña̱ va̱ʼa kooyó precursor á ña̱ keʼéyó inka chiñu ti̱xin ñuu Ndióxi̱ (kaʼvi Proverbios 6:16-19).

13. ¿Nda̱saa kivi keʼéyó ña̱ nda̱kú xíʼin na̱ hermano tá káchíñuna nu̱úyó á tá káchíñuyó nu̱úna?

13 Miíyó na̱ káʼvi tu̱ʼun Ndióxi̱ va̱ása va̱ʼa sakánuuyó chiñuyó xíʼin chiñu Ndióxi̱. Tá kúú va̱ása íxi̱kóyó ini veʼe nu̱ú ndásakáʼnuyó Ndióxi̱ ta ni va̱ása íxi̱kóyó tá ku̱a̱ʼa̱nyó nátúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Saátu kǒo sándaʼviyó na̱ hermano tá kúúmiíyó iin negocio xíʼinna á tá káchíñuna nu̱úyó á tá káchíñuyó nu̱úna. Tá káchíñu iin na̱ hermano nu̱ún xíniñúʼu kama chaʼviúnna táki̱ʼva xa̱a̱ ki̱ndo̱ún xíʼinna ta saátu xíniñúʼu keʼún ña̱ káʼa̱n ley xa̱ʼa̱ na̱ káchíñu. Tá kúú ña̱ taxiún seguro médico ndaʼa̱na á ña̱ chaʼviúnna tá ndo̱ʼona iin tu̱ndóʼo ta kǒo níxa̱ʼa̱nna kachíñuna (1 Timoteo 5:18; Santiago 5:1-4). Soo tá miíún káchíñu nu̱ú iin na̱ hermano va̱ása kundatún ña̱ viíní keʼéna xíʼún (Efesios 6:5-8). Kachíñu mií hora ña̱ ki̱ndo̱ondó ta viíní keʼún chiñu ña̱ ta̱xina ndaʼún (2 Tesalonicenses 3:10).

14. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tá kúma̱níka ki̱ʼviyó iin negocio xíʼin iin na̱ hermano?

14 ¿Ndáaña keʼéyó tá kíʼviyó iin negocio xíʼin inka na̱ hermano? Kivi kooña tá táxiyó xu̱ʼúnyó ña̱ va̱ʼa kiʼinña si̱kíña á tá táxi tóoyóña ndaʼa̱na. Tá ná keʼéyó ña̱yóʼo íyo iin ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó: ña̱ keʼéyó iin tutu. Tá sa̱tá ta̱ profeta Jeremías iin ñuʼú ta̱vára u̱vi̱ copia iin tutu ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin inkana ná chika̱a̱na firma nu̱úña ta chi̱ka̱a̱ va̱ʼaraña ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanña xíʼinra chí nu̱únínu (Jeremías 32:9-14; kototu Génesis 23:16-20). Savana ndákanixi̱nína tá ná keʼéna iin tutu sana na̱ʼa̱na ña̱ kǒo kándíxana na̱ hermano. Soo ña̱yóʼo chindeéña miíyó ña̱ kǒo kaku ku̱a̱chi xíʼinyó, ña̱ sa̱a̱yó á ña̱ kanitáʼanyó. Tá kíʼviyó iin negocio ná ndakaʼányó chi ndáyáʼvika ña̱ vií kutáʼan ndiʼiyó ti̱xin ña̱ congregación nu̱úka ña̱ negocio (1 Corintios 6:1-8; koto nota 30).

ÑA̱ KÉʼÉYÓ NDIʼI KI̱VI̱

15. ¿Ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa̱ na̱ íxakuíʼná ti̱xin negocio?

15 Xíniñúʼu keʼéyó ña̱ nda̱kú xíʼin ndiʼina, nda̱a̱ na̱ kǒo kúú testigo Jehová xíniñúʼu keʼéyó saá xíʼin. Nu̱ú Jehová ndáyáʼviníña ña̱ keʼéyó ña̱ nda̱kú á ña̱ kǒo sandáʼviyó. Biblia káchiña: “Jehová kúndasíra xínira na̱ kúúmií iin balanza ña̱ íxakuíʼná, soo kúsi̱í-inira xínira na̱ nda̱kúní chúʼun ña̱ʼa” (Proverbios 11:1; 20:10, 23). Tiempo xi̱naʼá na̱ xi̱xi̱kó xi̱xiniñúʼuna balanza ña̱ va̱ʼa chuʼunna ña̱ʼa ña̱ xi̱xi̱kóna. Soo sava na̱ xi̱xi̱kó ña̱ʼa xi̱sandáʼvina na̱ yiví, loʼo ña̱ʼa xi̱taxina ndaʼa̱na ta ku̱a̱ʼá xu̱ʼún xi̱kiʼinna ndaʼa̱na. Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo tiempo xi̱naʼá saátu kúu tiempo vitin ku̱a̱ʼání na̱ yiví sándaʼvina inkana. Soo táki̱ʼva xi̱ndakanixi̱ní Jehová tiempo xi̱naʼá saátu ndákanixi̱níra vitin va̱ása kútóora ña̱ sandáʼviyó inkana.

16, 17. ¿Ndáaña va̱ása va̱ʼa keʼéyó?

16 Ndiʼivayó sava yichi̱ kivi kuni̱yó ka̱ʼa̱nyó ña̱ vatá á nda̱a̱ chinúukayó ña̱ ka̱ʼa̱nyó, tá kúú tá ku̱a̱ʼa̱nyó ndúkúyó iin chiñu, á tá sákutúyó iin tutu ña̱ ndúkúna nu̱úyó á tá kéʼéyó examen ti̱xin escuela. Ku̱a̱ʼánína ndákanixi̱nína ña̱ va̱ʼava ka̱ʼa̱nyó ña̱ vatá á chinúuyó ña̱ kúni̱ miíyó nu̱ú iin tutu. Va̱ása ndákanda̱-iniyó xíʼin ña̱yóʼo, chi xa̱a̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña nu̱ú Biblia ña̱ koo na̱ yiví na̱ kuʼvi̱-ini kuni mií tiempo vitin ta kuʼvi̱ka-inina kunina xu̱ʼún nu̱úka ña̱ keʼéna ña̱ va̱ʼa (2 Timoteo 3:1-5).

17 Sava yichi̱ nda̱a̱ túviyó ña̱ va̱ʼaka kée na̱ yiví na̱ sándaʼvi nu̱úka na̱ kéʼé ña̱ nda̱kú (Salmo 73:1-8). Saátu xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéyó ña̱ nda̱kú kivi tavána miíyó nu̱ú káchíñuyó, á kuma̱ní xu̱ʼún ndaʼa̱yó á kivitu kundi̱va̱ʼana xíʼinyó nu̱ú káchíñuyó. Soo nda̱a̱ táki̱ʼva sakuaʼayó va̱ʼaníka ña̱ ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ keʼéyó ña̱ nda̱kú.

KU̱A̱ʼÁ ÑA̱ VA̱ʼA NDÁKIʼINYÓ TÁ KÉʼÉYÓ ÑA̱ NDA̱KÚ

18. ¿Nda̱chun ndáyáʼviní ña̱ ndiʼi yichi̱ keʼéyó ña̱ nda̱kú?

18 Iin ña̱ va̱ʼaní kúúña tá káʼa̱n va̱ʼana xa̱ʼa̱yó ña̱ ndáaní-inina miíyó á ña̱ kándíxanína miíyó chi tiempo vitin kǒoka na̱ yiví íyo saá (Miqueas 7:2). Ndiʼivayó kivi ka̱ʼa̱n va̱ʼana xa̱ʼa̱. Sana inkana ku̱a̱kundaana yóʼó á ka̱ʼa̱nna xíʼún ña̱ kíʼviníún, soo inkatuna ka̱ʼa̱n va̱ʼana xa̱ʼún ta kundaaní-inina yóʼó. Iníísaá ñuyǐví xíni̱na miíyó na̱ testigo Jehová ña̱ kǒo sándaʼviyó. Savatuna kútóona kachíñu na̱ testigo xíʼinna chi xíni̱na ña̱ va̱ása sándaʼvi na̱yóʼo á va̱ása íxakuíʼnána. Tá távána savana nu̱ú káchíñuna xa̱ʼa̱ ña̱ íxakuíʼnána, na̱ testigo va̱ása távánana.

Tá viíní kéʼéyó chiñuyó ndásakáʼnuyó Jehová.

19. ¿Nda̱saa tu̱vi Jehová xíʼinyó tá kéʼéyó ña̱ nda̱kú?

19 Tá ndiʼi yichi̱ kéʼéyó ña̱ nda̱kú va̱ʼaníka koo ña̱ xínitúni̱yó ta kǒo ña̱ sandi̱ʼi̱-iniyó. Kivi ka̱ʼa̱nyó táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol Pablo: “Kándíxandi̱ ña̱ viíní íyo ña̱ xínitúni̱ndi̱” (Hebreos 13:18). Soo ña̱ ndáyáʼvika kúúña, Jehová kunira ndiʼi ña̱ kéʼéyó ta kundayáʼviña nu̱úra xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kúní íyo iniyó xíʼin ndiʼi ña̱ʼa (kaʼvi Salmo 15:1, 2; Proverbios 22:1).