Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 6

Vií va̱ʼa ndaka̱xiún ña̱ kotonde̱ʼún á ña̱ kusíkíún

Vií va̱ʼa ndaka̱xiún ña̱ kotonde̱ʼún á ña̱ kusíkíún

“Ndiʼi ña̱ kéʼéndó keʼéndóña xa̱ʼa̱ ña̱ ndasakáʼnundó Ndióxi̱” (1 CORINTIOS 10:31).

1, 2. ¿Nda̱chun xíniñúʼu kiʼinyó kuenta tá ndáka̱xinyó ña̱ kotonde̱ʼéyó á ña̱ kusíkíyó?

NDAKANIXI̱NÍ ña̱ ki̱ʼún iin ku̱i̱ʼi kaxíún soo tá sa̱kán kaxíúnrí nda̱kotoún ña̱ íyo iin táʼvírí ni̱ta̱ʼyi̱. ¿Ndáaña keʼún? ¿Á kaxíúnrí? ¿Á sakánavaúnrí? ¿Á kindaún nu̱ú ni̱ta̱ʼyi̱ ta kaxíún nu̱ú va̱ʼa?

2 Tasaá kúu xíʼin ña̱ʼa ña̱ xítonde̱ʼéyó, ña̱ sísikíyó á ña̱ xíniso̱ʼoyó. Iin táʼvíña va̱xi ña̱ʼa va̱ʼa nu̱úña ta inka táʼvíña nina ña̱ kini va̱xi, nu̱ú kísi̱na xíʼin táʼanna, nu̱ú xáʼní-táʼanna á nu̱ú kéʼéna ña̱ tási. Tá saá kúu xíʼinña, ¿ndáaña keʼún ña̱ va̱ʼa ndaka̱xiún ña̱ kotonde̱ʼún, ña̱ kusíkíún á ña̱ kuniso̱ʼún? ¿Á ndákanixi̱níún ña̱ miíún xíni̱va ndáaña keʼún? ¿Á ndákanixi̱níún nda̱a̱ ni iinña kǒo kívi keʼún chi ndiʼiña ña̱ kini kúúña? ¿Á viíní ndáka̱xiún ña̱ kǒo ña̱ kini va̱xi nu̱ú xíniñúʼún?

3. ¿Ndáaña xíniñúʼu ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ tá ndáka̱xinyó ña̱ kusíkíyó á ña̱ kotonde̱ʼéyó?

3 Ndiʼiyó kúni̱yó koo si̱íyó iin rato loʼo, soo kúni̱yó viíní ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó. Xíniñúʼu ndakanixi̱níyó ndáaña kivi ndoʼoyó xíʼin ña̱ xítonde̱ʼéyó, ña̱ xíniso̱ʼoyó á ña̱ sísikíyó á sakúyatinña miíyó nu̱ú Jehová á sakúxíkaña miíyó nu̱úra.

NDIʼI ÑA̱ʼA ÑA̱ KÉʼÉYÓ NÁ NDASAKÁʼNUÑA NDIÓXI̱

4. Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin texto ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ndaka̱xinyó ndáaña kusíkíyó á kotonde̱ʼéyó.

4 Tá ki̱vi̱ nda̱taxiyó miíyó ndaʼa̱ Jehová ni̱ka̱ʼa̱nyó xíʼinra ña̱ kuniñúʼuyó ña̱ tákuyó ña̱ ndasakáʼnuyóra (kaʼvi Eclesiastés 5:4). Ni̱ka̱ʼa̱nyó xíʼinra ña̱ keʼéyó ndiʼi ña̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ ndasakáʼnuyóra (1 Corintios 10:31). Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ nda̱taxiyó miíyó ndaʼa̱ Ndióxi̱ ndiʼi tiempo, su̱ví kuití tá xíkayó nátúʼunyó xa̱ʼa̱ra kúúña á tá ku̱a̱ʼa̱nyó reunión kúúña, chi saátu tá ndákindee̱yó á tá sísikíyó.

5. ¿Ndáa ki̱ʼva xíniñúʼu ndasakáʼnuyó Jehová?

5 Ndiʼi ña̱ kéʼéyó kivi sakúyatinña miíyó nu̱ú Jehová á kivitu sakúxíkaña miíyó nu̱úra. Ta̱ Pablo ka̱chira: “Taxindó miíndó ndaʼa̱ Ndióxi̱ ña̱ kachíñundó nu̱úra ta keʼéndó ndiʼi ña̱ kúni̱ra” (Romanos 12:1). Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra: “Xíniñúʼu kuʼvi̱-iniún kuniún Jehová Ndióxi̱ún xíʼin ndiʼi níma̱ún xíʼin ndiʼi ña̱ tákún xíʼin ndiʼi xi̱níún xíʼin ndiʼi ndeún” (Marcos 12:30). Ndiʼi yichi̱ xíniñúʼu taxiyó ndiʼi ña̱ va̱ʼa kúúmiíyó ndaʼa̱ Jehová. Tá tiempo xi̱naʼá tá xi̱taxi na̱ ñuu Israel kití ndaʼa̱ Jehová, tí kǒo kue̱ʼe̱ kúúmií kúú tí xi̱xiniñúʼu taxina ndaʼa̱ra. Tá va̱ása va̱ʼa íyorí á xi̱kuumiírí kue̱ʼe̱, va̱ása níxindakiʼinrarí ndaʼa̱na (Levítico 22:18-20). Saátu vitin, tá kǒo ña̱ va̱ʼa kéʼéyó va̱ása kuni̱kara ndasakáʼnuyóra.

6, 7. ¿Ndáaña kivi ndoʼoyó xíʼin ña̱ ndáka̱xinyó kotonde̱ʼéyó á ña̱ kusíkíyó?

6 Jehová káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ va̱ása xíniñúʼu keʼéyó ña̱ yaku̱a̱, chi xíniñúʼu kooyó táki̱ʼva íyo miíra (1 Pedro 1:14-16; 2 Pedro 3:11). Jehová kandíxa kuitíra ndasakáʼnuyóra tá kǒo ña̱ kini kéʼéyó (Deuteronomio 15:21). Kǒo kívi ndasakáʼnuyóra tá kéʼéyó ña̱ʼa ña̱ kúndasí nu̱úra xínira, tá kúú ña̱ ku̱su̱nyó xíʼin na̱ kǒo kúú ñá síʼíyó á yiíyó, ña̱ kanitáʼanyó xíʼin inkana, á ña̱ keʼéyó ña̱ʼa ña̱ kútóo na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa (Romanos 6:12-14; 8:13). Saátu kǒo kútóo Jehová ña̱ ndaka̱xinyó kotonde̱ʼéyó ña̱ʼa ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ yóʼo. Chi ña̱yóʼo kivi sakúyaku̱a̱ña miíyó ta kǒo kandíxaka Jehová ndasakáʼnuyóra. Ta saátu va̱ása kivika kutáʼanyó xíʼinra.

7 Tá saá ¿nda̱saa kivi ndaka̱xin viíyó ña̱ kotonde̱ʼéyó á ña̱ kusíkíyó? ¿Ndáa texto kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ndaka̱xinyó ndáaña kúú ña̱ va̱ʼa ta ndáaña va̱ása va̱ʼa?

NÁ KUNDASÍYÓ ÑA̱ KINI

8, 9. ¿Ndáa ña̱ʼa kúú ña̱ kǒo xítonde̱ʼéyó á sísikíyó, ta nda̱chun kǒo kéʼéyóña?

8 Tiempo vitin íyo ku̱a̱ʼání nu̱ú ña̱ kotonde̱ʼéyó, ña̱ kuniso̱ʼoyó á ña̱ kusíkíyó. Savaña va̱ʼavaña soo ku̱a̱ʼáníña va̱ása va̱ʼaña. Ta vitin siʼna ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ndáaña kúú ña̱ kǒo kívi keʼéyó.

9 Ku̱a̱ʼání película, ña̱ʼa ña̱ va̱xi nu̱ú Internet, ña̱ʼa ña̱ yáʼa nu̱ú tele, videojuego á yaa ña̱ xíniso̱ʼona, kúúmiíña ña̱ kini ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ kísi̱ xíʼin táʼan, na̱ xáʼní-táʼan, á ña̱ʼa ña̱ kúú kuenta ta̱ Ndi̱va̱ʼa. Ta ndiʼi ña̱yóʼo liviní sáya̱ʼanaña ña̱ ná ndakanixi̱níyó kǒo ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ña ña̱ kotonde̱ʼéyóña. Soo miíyó na̱ káʼvi tu̱ʼun Ndióxi̱ kuentaní ndáka̱xinyó ña̱ʼa ña̱ kotonde̱ʼéyó á kuniso̱ʼoyó ta kǒo xíniñúʼuyó ña̱ʼa ña̱ kúndasí Jehová xínira (Hechos 15:28, 29; 1 Corintios 6:9, 10). Tasaá náʼa̱yó nu̱ú Jehová ña̱ kúndasíyó xíniyó ña̱ kini (Salmo 34:14; Romanos 12:9).

10. ¿Ndáaña ndoʼoyó tá ná kǒo ndaka̱xin viíyó ña̱ kotonde̱ʼéyó á ña̱ kusíkíyó?

10 Sava na̱ yiví ndákanixi̱nína ña̱ kǒo ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ ña̱ kotonde̱ʼéyó, ña̱ kuniso̱ʼoyó á ña̱ kusíkíyó ña̱ʼa nu̱ú va̱xi na̱ kísi̱ xíʼin táʼan, na̱ xáʼní-táʼan, á nu̱ú kána ña̱ʼa ña̱ kúú kuenta na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa. Sana ndákanixi̱nína: “Kǒo mií ña̱ keʼévíña xíʼi̱n. Yi̱ʼi̱ nda̱a̱ ni iin yichi̱ kǒo keʼíi̱ ña̱ va̱xi nu̱úña”. Tá saá ndákanixi̱níyó sándaʼviyó miívayó. Ña̱ Biblia káchiña: “Níma̱yó kuchiñuña sandáʼviña miíyó. Ta sándi̱ʼi̱níña miíyó” (Jeremías 17:9). Tá ná kusíkíyó á kotonde̱ʼéyó ña̱ʼa ña̱ kǒo kútóo Jehová, ¿á ndixa náʼa̱yó ña̱ kúndasíyó xíniyóña? Tá ku̱a̱ʼáka tiempo kéʼéyó ña̱yóʼo, sana kixáʼa ndakanixi̱níyó ña̱ kǒo ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ña. Tá ná ya̱ʼa tiempo, ña̱ xínitúni̱yó va̱ása chindeékaña miíyó ña̱ ndaka̱xin viíyó ña̱ keʼéyó ta sana nda̱a̱ kixáʼa keʼéyó ña̱ va̱ása va̱ʼa (Salmo 119:70; 1 Timoteo 4:1, 2).

11. ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan Gálatas 6:7 xíʼinyó ña̱ ndaka̱xinyó ña̱ kotonde̱ʼéyó á ña̱ kusíkíyó?

11 Tu̱ʼun Ndióxi̱ káchiña: “Nda̱a̱ ndáaka ña̱ chíʼiyó ña̱kán ndakiʼinvayó” (Gálatas 6:7). Texto yóʼo káʼa̱nña tá xítonde̱ʼéyó ña̱ kini, á káʼviyóña, á xíniso̱ʼoyóña, sana nda̱a̱ xa̱a̱yó keʼéyóña. Sava na̱ káʼvi tu̱ʼun Ndióxi̱, ña̱ʼa kini ña̱ xi̱tonde̱ʼéna nu̱ú kísi̱na xíʼin táʼanna sa̱ndákavañana ta nda̱a̱ miína ni̱xa̱a̱ ke̱ʼé ña̱yóʼo. Soo Jehová chíndeétáʼanra xíʼinyó ña̱ ndaka̱xin viíyó ña̱ kotonde̱ʼéyó, ña̱ kuniso̱ʼoyó á ña̱ kusíkíyó. Ná kotoyó ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼanra xíʼinyó.

NÁ KUNIÑÚʼUYÓ TU̱ʼUN NDIÓXI̱ TÁ NDÁKA̱XINYÓ ÑA̱ KEʼÉYÓ

12. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ndaka̱xinyó ña̱ kotonde̱ʼéyó á ña̱ kusíkíyó?

12 Sava yichi̱ káxiní kúnda̱a̱-iniyó ndáaña kǒo kútóo Jehová kotonde̱ʼéyó á kuniso̱ʼoyó ta kǒo kéʼéyóña. Soo sava yichi̱ va̱ása káxi va̱ʼa íyoña nu̱úyó. ¿Ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼinyó? Jehová va̱ása táxira iin lista káʼnu ndaʼa̱yó nu̱ú káʼa̱nra xíʼinyó ndáaña kivi kotonde̱ʼéyó, kuniso̱ʼoyó á kaʼviyó ta ndáaña va̱ása kívi. Ña̱ kúni̱ra kúúña ná kuniñúʼuyó ña̱ xínitúni̱yó ña̱ xa̱a̱ sa̱náʼa̱yó xíʼin tu̱ʼunra (kaʼvi Gálatas 6:5). Ña̱yóʼo chíndeéña miíyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa̱ sava ña̱ʼa. Ta chíndeétuña miíyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ndáaña kútóora ta saá vií ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó (Efesios 5:17).

Texto ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia chíndeéña miíyó ña̱ ndaka̱xinyó ña̱ kotonde̱ʼéyó á ña̱ kusíkíyó.

13. a) ¿Nda̱chun su̱ví inkáchi ña̱ʼa ndáka̱xin ndiʼiyó kotonde̱ʼéyó á kusíkíyó? b) ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼé ndiʼi miíyó na̱ káʼvi tu̱ʼun Ndióxi̱?

13 Miíyó na̱ káʼvi tu̱ʼun Ndióxi̱ su̱ví inkáchi ña̱ ndáka̱xin ndiʼiyó kotonde̱ʼéyó á kuniso̱ʼoyó. ¿Nda̱chun su̱ví inkáchi ña̱ ndáka̱xinyó? Saáchi xa̱a̱ síínña kútóo iin iinyó. Ña̱ va̱ʼa nu̱ú iinna sana va̱ása va̱ʼaña nu̱ú inkana. Ta ni saá, ndiʼiyó xíniñúʼu kundiku̱nyó yichi̱ ña̱ táxi tu̱ʼun Ndióxi̱ nu̱úyó ña̱ va̱ʼa ndaka̱xin viíyó ña̱ keʼéyó (Filipenses 1:9). Ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ʼa ndaka̱xin viíyó ña̱ kotonde̱ʼéyó á kuniso̱ʼoyó (Salmo 119:11, 129; 1 Pedro 2:16).

14. a) ¿Ndáa inka ña̱ʼa xíniñúʼu ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ tá ndáka̱xinyó ña̱ kotonde̱ʼéyó á ña̱ kusíkíyó? b) ¿Ndáa consejo ta̱xi ta̱ Pablo?

14 Ta saátu xíniñúʼu ndakanixi̱níyó nda̱saa tiempo kuniñúʼuyó ña̱ kotonde̱ʼéyó iin ña̱ʼa á ña̱ kuniso̱ʼoyóña. Chi xíʼin ña̱yóʼo na̱ʼa̱yó ndáaña ndáyáʼvika nu̱úyó. Miíyó na̱ káʼvi tu̱ʼun Ndióxi̱ ña̱ ndáyáʼvika nu̱úyó kúú ña̱ ndasakáʼnuyó Jehová (kaʼvi Mateo 6:33). Sana nda̱a̱ kǒo kiʼinyó kuenta loʼo tá loʼo kixáʼa ku̱a̱ʼáka tiempo kuniñúʼuyó ña̱ kotonde̱ʼéyó iin ña̱ʼa. Ta̱ Pablo ta̱xira consejo yóʼo: “Kiʼinndó kuenta xíʼin ndiʼi ña̱ kéʼéndó, kǒo keʼéndó ña̱ kéʼé na̱ kíʼvi, ña̱ va̱ʼa keʼéndó, kuniñúʼu viíndó tiempondó” (Efesios 5:15, 16). Ña̱kán xíniñúʼu kiʼinyó kuenta nda̱saa tiempo kuniñúʼuyó ña̱ kotonde̱ʼéyó iin ña̱ʼa á ña̱ kusíkíyóña, chi ña̱ xíniñúʼu kundi̱ʼi̱ka-iniyó xa̱ʼa̱ kúú chiñu Jehová (Filipenses 1:10).

15. ¿Ndáa ki̱ʼva kundaayó miíyó nu̱ú ña̱ʼa ña̱ kivi sakúxíka miíyó nu̱ú Jehová?

15 Káxiní íyoña, xíniñúʼu kundasíyó ña̱ʼa ña̱ kǒo kútóo Jehová. Soo, ¿ndáaña keʼéyó ta kǒo kúnda̱a̱ va̱ʼa iniyó á va̱ʼa kotonde̱ʼéyó iin ña̱ʼa á va̱ása va̱ʼa? Ndakanixi̱ní xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Tá xíkaún ku̱a̱ʼún chí yuku̱, ¿á ku̱ʼu̱n yatin va̱ʼún chí yuʼú kavá? Va̱ása keʼún saá. Tá kǒo kúni̱ún kuviún, va̱ása kuyatiún nu̱ú kini káa. Saátu xíniñúʼu keʼéyó xíʼin ña̱ xítonde̱ʼéyó á ña̱ xíniso̱ʼoyó. Tu̱ʼun Ndióxi̱ káchiña: “Va̱ása kakaún nu̱ú íyo ña̱ kini” (Proverbios 4:25-27). Ña̱kán su̱ví iinlá ña̱ kúnda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ va̱ása va̱ʼa kotonde̱ʼéyó á kusíkíyó sándakooyó. Chi tá xíka-iniyó xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa á va̱ʼaña á va̱ása va̱ʼaña kǒo keʼéyóña, chi sana sakúxíkaña miíyó nu̱ú Jehová.

NÁ SAKUAʼAYÓ NDAKANIXI̱NÍYÓ TÁKI̱ʼVA NDÁKANIXI̱NÍ JEHOVÁ

16. a) ¿Ndáaña kúú sava ña̱ʼa ña̱ kúndasí Jehová xínira? b) ¿Ndáa ki̱ʼva náʼa̱yó ña̱ kǒo kútóoyó ña̱ kúndasí Jehová xínira?

16 Iin ta̱ ka̱ʼyí Biblia ka̱chira: “Ndóʼó na̱ kúʼvi̱-ini xíni Jehová, kundasíndó ña̱ kini” (Salmo 97:10). Ña̱ Biblia sánáʼa̱ña miíyó ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa ta nda̱saa túvira xíʼinña. Nda̱ka̱tu̱ʼun miíún: “¿Nda̱saa kivi chindeé ña̱ sákuaʼi̱ nu̱ú Biblia yi̱ʼi̱ ña̱ ndakanixi̱níi̱ táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová?”. Nu̱ú ña̱yóʼo sákuaʼayó ña̱ kǒo kútóora “na̱ káʼa̱n tu̱ʼun vatá, na̱ xáʼní na̱ yiví na̱ kǒo ku̱a̱chi, na̱ ndákani-ini keʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa, na̱ xínu ku̱a̱ʼa̱n keʼé ña̱ kini” (Proverbios 6:16-19). Sákuaʼatuyó ña̱ va̱ása va̱ʼa keʼéyó ña̱ yaku̱a̱, ña̱ ndasakáʼnuyó inka ndióxi̱, ña̱ keʼéyó ña̱ tási, ña̱ sa̱a̱-iniyó kuniyó inkana xa̱ʼa̱ ña̱ kúúmiína, ña̱ kamaní sa̱a̱yó, ña̱ kutóoyó ña̱ʼa inkana, ña̱ xi̱niiyó xíʼin ndixi á ña̱ ku̱ʼu̱nyó vikó nu̱ú kininí kéʼéna (Gálatas 5:19-21). ¿Á ki̱ʼún kuenta ndáa ki̱ʼva chindeé texto yóʼo miíún ña̱ va̱ʼa ndaka̱xiún ña̱ kotonde̱ʼún á ña̱ kuniso̱ʼún? Kúni̱yó kandíxayó ley Jehová xíʼin ndiʼi ña̱ kéʼéyó, ni ndóoyó xíʼin inkana á ni ndóo miíyó (2 Corintios 3:18). Xíʼin ndiʼi ña̱ ndáka̱xinyó kéʼéyó náʼa̱yó ndáa yiví kúúyó (Salmo 11:4; 16:8).

17. ¿Ndáaña xíniñúʼu nda̱ka̱tu̱ʼunyó miíyó tá ndáka̱xinyó ña̱ kotonde̱ʼéyó á ña̱ kusíkíyó?

17 Ña̱kán tá ndaka̱xiún iin ña̱ keʼún, nda̱ka̱tu̱ʼun miíún: “¿Á sákuyatinña yi̱ʼi̱ nu̱ú Jehová á sákuxíkaña yi̱ʼi̱ nu̱úra? ¿Nda̱saa chindeétáʼanña xíʼin ña̱ xínitúni̱i̱?”. Ná koto tukuyó inka ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ndaka̱xin viíyó ña̱ kotonde̱ʼéyó á kusíkíyó.

18, 19. a) ¿Ndáa consejo ta̱xi ta̱ Pablo? b) ¿Ndáa texto kivi chindeé miíyó ña̱ ndaka̱xinyó ña̱ kotonde̱ʼéyó á ña̱ kusíkíyó?

18 Tá ndáka̱xinyó ña̱ kotonde̱ʼéyó á kuniso̱ʼoyó, kúni̱ kachiña ndáka̱xinyó ña̱ʼa ña̱ taányó xi̱níyó. Ta̱ Pablo ta̱xira consejo yóʼo: “Ndakanixi̱níndó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ nda̱a̱, xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ to̱ʼó, ndiʼi ña̱ va̱ása yaku̱a̱, ndiʼi ña̱ nda̱kú, ndiʼi ña̱ va̱ʼa, nda̱saaka ña̱ va̱ʼa íyo, ndakanixi̱níndó xa̱ʼa̱ña” (Filipenses 4:8). Tá ná sákutúyó xi̱níyó xíʼin ña̱ʼa va̱ʼa táʼan ña̱ xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱, kivi ka̱ʼa̱nyó ña̱yóʼo: “Ndiʼi tu̱ʼun ña̱ káʼi̱n xíʼin ndiʼi ña̱ ndákanixi̱níi̱ xa̱ʼa̱ ná sákusi̱íña-ini miíún Jehová” (Salmo 19:14).

19 Nda̱ka̱tu̱ʼun miíún: “¿Ndáa ña̱ʼa kúú ña̱ tái̱n xi̱níi̱? Tándi̱ʼi xi̱tonde̱ʼíi̱ iin película á iin ña̱ yáʼa nu̱ú tele, ¿á nina ña̱ va̱ʼa ndákanixi̱níi̱ xa̱ʼa̱? ¿Á va̱ʼa kúnii̱ á kǒo ña̱ sándi̱ʼi̱-inii̱?” (Efesios 5:5; 1 Timoteo 1:5, 19). Saátu nda̱ka̱tu̱ʼun miíún ña̱yóʼo: “¿Á va̱ʼa kúnii̱ tá káʼi̱n xíʼin Jehová? ¿Á sándi̱ʼi̱vaña yi̱ʼi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱tonde̱ʼíi̱? ¿Á ndákanixi̱níi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kini nu̱ú xáʼní-táʼanna á nu̱ú kísi̱na xíʼin táʼanna íxaaña? Xíʼin ña̱ ndáka̱xii̱n kusíkíi̱ á kotonde̱ʼíi̱, ¿á náʼi̱ ña̱ kéʼíi̱ táki̱ʼva kéʼé na̱ ñuyǐví yóʼo?” (Romanos 12:2; Mateo 12:33; Marcos 7:20-23). Tá xíʼin ndinuʼu-iniyó ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, kivi chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kuniyó ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ kutáʼan va̱ʼakayó xíʼin Jehová. Ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n iin ta̱ ka̱ʼyí Biblia: “Chindeé yi̱ʼi̱ ná kǒo kotoi̱ ña̱ kini” (Salmo 119:37). *

ÑA̱ KÉʼÉYÓ KIVI SANDÁKAVAÑA-INI INKANA

20, 21. ¿Nda̱chun xíniñúʼu kiʼinyó kuenta xíʼin ña̱ ndákanixi̱ní inkana tá ndáka̱xinyó ña̱ kotonde̱ʼéyó á ña̱ kusíkíyó?

20 Inka texto ña̱ xíniñúʼu ndakaʼányó xa̱ʼa̱ kúú ña̱yóʼo: “Ndiʼi ña̱ʼa va̱ʼavaña; soo su̱ví ndiʼiña chíndeé miíyó. Iin iin miíyó ná kundi̱ʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ inkana, su̱víka xa̱ʼa̱ miíyó” (1 Corintios 10:23, 24). Ni iin iinvayó kivi ndaka̱xin ndáaña kúni̱yó keʼéyó, va̱ása kúni̱ kachiña ña̱ xíniñúʼu keʼé ndiʼiyóña. Xíniñúʼu ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ inkana nda̱saa tu̱vina xíʼin ña̱ keʼéyó.

21 Su̱ví inkáchi ndákanixi̱ní ndiʼiyó. Tá kúú yóʼó, sana ndákanixi̱níún ña̱ kiviva kotonde̱ʼún iin programa nu̱ú tele, soo inkatu na̱ hermano va̱ása va̱ʼaña nu̱úna. ¿Ndáaña keʼún tá saá ná ndoʼún? Ni kiviva kotonde̱ʼúnña, sana va̱ása kotonde̱ʼúnña. ¿Nda̱chun? Saáchi kǒo kúni̱ún sandákavaún-ini iin na̱ hermano xíʼin ña̱ kéʼún ta ki̱ʼviún ku̱a̱chi nu̱ú ta̱ Cristo (1 Corintios 8:12). Kǒo kúni̱yó sandákavayó-ini iin na̱ hermano xíʼin ña̱ kéʼéyó (Romanos 14:1; 15:1; 1 Corintios 10:32).

22. ¿Ndáa ki̱ʼva náʼa̱yó ña̱ íxato̱ʼóyó ña̱ ndákanixi̱ní inka na̱ hermano?

22 Soo ¿ndáaña kéʼún tá xíniún ña̱ inkana xítonde̱ʼéna á káʼvina iin ña̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa túviún? Xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-iniún xíniúnna, kǒo ixandúxaún xíʼinna ña̱ keʼéna táki̱ʼva kéʼé miíún. Ndakanixi̱ní xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: iin ta̱ káva carro kúnda̱a̱-inira ña̱ íyo sava na̱ kamaka káva á na̱ kúeeka káva nu̱ú miíra, soo su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúni̱ kachituña ña̱ kǒo xíni̱na kavana. Ta ki̱ʼva saátu íyo ña̱ ndáka̱xinyó kotonde̱ʼéyó á kusíkíyó, su̱ví inkáchi ndákanixi̱níyó xíʼin inka na̱ hermano soo ni saá ndiʼivayó kándíxa ña̱ va̱xi nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱ (Eclesiastés 7:16; Filipenses 4:5).

23. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ndaka̱xin viíyó ña̱ kotonde̱ʼéyó á ña̱ kusíkíyó?

23 Tá saá, ¿ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ndaka̱xin viíyó ña̱ kotonde̱ʼéyó á ña̱ kusíkíyó? Ña̱ kuniñúʼu viíyó ña̱ xínitúni̱yó ta saátu ña̱ kundi̱ʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ na̱ hermano. Tá saá ná keʼéyó, kusi̱í-iniyó chi kéʼéyó ndiʼi ña̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ ndasakáʼnuyó Ndióxi̱.

^ párr. 19 Inkaka ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ndaka̱xinyó ndáaña kotonde̱ʼéyó á kusíkíyó kúú ña̱ va̱xi nu̱ú Proverbios 3:31; 13:20; Efesios 5:3, 4, xíʼin Colosenses 3:5, 8, 20.