Ir al contenido

Ir al índice

APÉNDICE

Ki̱vi̱ Ndióxi̱: ¿ndáaña kúni̱ kachiña ta nda̱saa va̱ʼa kuniñúʼuyóña?

Ki̱vi̱ Ndióxi̱: ¿ndáaña kúni̱ kachiña ta nda̱saa va̱ʼa kuniñúʼuyóña?

¿Á KIVI kunáún nu̱ú Bibliaún Salmo 83:18? ¿Ndáaña káchi versículo yóʼo? Ña̱ Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras káchiña: “Ña̱kán kunda̱a̱-ini na̱ yiví chi ki̱vi̱ yóʼó kúú Jehová, mitúʼun yóʼó kúú ta̱ káʼnu iníísaá nu̱ú ñuʼú”. Sava ña̱ káʼa̱n inka Biblia kúni̱ kitáʼanña xíʼin ña̱ va̱xi yóʼo. Soo sava Biblia kǒo ki̱vi̱ Jehová va̱xi nu̱úña, chi̱núu kuitína “táta” á “Ndióxi̱va” nu̱úña. ¿Ndáaña kúú ña̱ xíniñúʼu kixi nu̱ú versículo yóʼo? ¿Ki̱vi̱ Jehová á va̱ʼaka táta á Ndióxi̱va?

Kivi Ndióxi̱ ña̱ va̱xi tu̱ʼun Hebreo

Ki̱vi̱vara xíniñúʼu kixi nu̱úña. Iin táʼví Biblia ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ xi̱naʼá xíʼin tu̱ʼun Hebreo ni̱ka̱ʼyi̱ña ta nu̱ú ña̱yóʼo va̱xi ki̱vi̱ Ndióxi̱. Ta xíʼin letra yóʼo ni̱ka̱ʼyi̱ña nu̱ú tu̱ʼun Hebreo יהוה (YHWH). Ta tu̱ʼun sáʼan xíniñúʼuna “Jehová” á “Yavé”. ¿Á iin yichi̱ kuití va̱xiña nu̱ú Biblia? Su̱ví iin yichi̱ va̱xiña, chi ki̱ʼva 7,000 yichi̱ va̱xiña nu̱ú Escrituras Hebreas.

¿Á ndáyáʼviní ña̱ kuniñúʼuyó ki̱vi̱ Ndióxi̱? Ná ndakanixi̱níyó xíʼin ña̱ káʼa̱n ña̱ padrenuestro, ña̱ sa̱náʼa̱ ta̱ Jesús miíyó ka̱ʼa̱nyó xíʼin Ndióxi̱. Káchiña: “Yivándi̱ ta̱ íyo chí ndiví, ndasayi̱i̱ ki̱vi̱ún” (Mateo 6:9). Tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo tá sa̱náʼa̱ ta̱ Jesús ña̱yóʼo, saá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin yivára: “Yivá ndasakáʼnu ki̱vi̱ún”. Ta nda̱kuiinvara yuʼúra chí ndiví ta káchira: “Nda̱sakáʼnui̱ña ta tuku ndasakáʼnui̱ña” (Juan 12:28). Xíʼin ña̱yóʼo kúnda̱a̱-iniyó ña̱ ndáyáʼviní kuniñúʼuyó ki̱vi̱ra. Tá saá, ¿nda̱chun na̱ káʼyí Biblia inka tu̱ʼun sákútaʼana ki̱vi̱ra ta chínúuna táta á Ndióxi̱ nu̱úña?

Íyo u̱vi̱ xa̱ʼa kúú ña̱ kǒo xíniñúʼuna ki̱vi̱ra. Ku̱a̱ʼání na̱ káʼa̱n ña̱ kǒo xíniñúʼu kuniñúʼuyó ki̱vi̱ Ndióxi̱, saáchi va̱ása xíni̱yó nda̱saa xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra xi̱naʼá. Saáchi tu̱ʼun Hebreo síínva xi̱kaʼyínaña kǒo letra vocal níxiniñúʼuna. Ña̱kán vitin ni iinna kǒo kívi ka̱ʼa̱n ndáa letra vocal kúú ña̱ xi̱xiniñúʼuna tá ya̱chi̱ xíʼin tu̱ʼun Hebreo YHWH tá xi̱kaʼvinaña. ¿Á ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ kǒo xíniñúʼu kuniñúʼuyó ki̱vi̱ra? Saátu ki̱vi̱ ta̱ Jesús ni iinna kǒo kívi ka̱ʼa̱n nda̱saa xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra tá xi̱naʼá sana Yeshúa á Yehoshúa xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra. Soo iníísaá ñuyǐví xa̱a̱ síín káʼa̱n iin iinna ki̱vi̱ ta̱ Jesús chi xa̱a̱ síín íyo iin iin tu̱ʼun. Ni kǒo xíni̱yó nda̱saa xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ta̱ Jesús tá ni̱xi̱yora nu̱ú ñuʼú yóʼo, ni saáví xíniñúʼuvayó ki̱vi̱ra. Tá ná kachiyó, miíún ná ku̱ʼún inka ñuu á chí norte síínva ka̱ʼa̱nna ki̱vi̱ún chi inka tu̱ʼunva káʼa̱nna kán. Ña̱kán, ni kǒo xíni̱yó nda̱saa xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼin Ndióxi̱ xi̱naʼá, soo su̱ví ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ kǒo kuniñúʼuyó ki̱vi̱ra.

Inka xa̱ʼa ña̱ sákútaʼana ki̱vi̱ Ndióxi̱ nu̱ú Biblia kúú ña̱ ndíku̱nna costumbre na̱ ñuu Judá na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá. Ku̱a̱ʼání na̱ ñuu yóʼo xi̱ka̱ʼa̱n ña̱ va̱ása va̱ʼa ka̱ʼa̱nyó ki̱vi̱ Ndióxi̱. Xi̱ndakanixi̱nína saá, saáchi síín xi̱kunda̱a̱-inina xíʼin ley Ndióxi̱ ña̱ káchi: “Kǒo kusíkíún xíʼin ki̱vi̱ Jehová saáchi Jehová taxira castigo ndaʼa̱ na̱ sísikí ki̱vi̱ra” (Éxodo 20:7).

Ley yóʼo káchiña ña̱ va̱ása va̱ʼa kusíkíyó xíʼin ki̱vi̱ Ndióxi̱. Soo, ¿á kúni̱ kachiña kǒo kívi kuniñúʼuyó ki̱vi̱ra? Su̱ví saá kúni̱ kachiña. Ndiʼi na̱ ka̱ʼyí iin táʼví Biblia tu̱ʼun Hebreo (ña̱ káʼa̱nna xíʼin “Antiguo testamento”) na̱ ka̱ʼyí ña̱yóʼo ndinuʼu-inina ka̱ndíxana ley ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱ na̱ ñuu Israel. ¿Á xi̱xiniñúʼuna ki̱vi̱ Ndióxi̱? Xi̱xiniñúʼu ni̱ʼivanaña. Ku̱a̱ʼání yichi̱ ka̱ʼyínaña nu̱ú Salmo ña̱ xi̱xitana yaa nu̱ú Ndióxi̱ tá xi̱ndasakáʼnunara. Mií Jehová xa̱ʼndachíñu nu̱ú na̱ xi̱ndasakáʼnu-ñaʼá ña̱ ná kuniñúʼuna ki̱vi̱ra ta na̱yóʼo ka̱ndíxana ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra (Joel 2:32; Hechos 2:21). Ña̱kán miíyó na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ xíniñúʼuyó ki̱vi̱ra nda̱a̱ táki̱ʼva i̱xaa ta̱ Jesús (Juan 17:26).

Na̱ káʼyí Biblia inka tu̱ʼun su̱ví ña̱ va̱ʼa kéʼéna tá násamana ki̱vi̱ Jehová ta chínúu kuitína táta á Ndióxi̱. Xa̱ʼa ña̱yóʼo, kǒo kívi kuyatinyó nu̱úra. Soo Biblia síínva káʼa̱nña, ña̱yóʼo káʼa̱nña xíʼinyó ná ka̱ʼa̱n ni̱ʼiyó xíʼin Jehová (Salmo 25:14). Ndakanixi̱níún xa̱ʼa iin na̱ migoún. ¿Á va̱ʼa koona migoún tá kǒo xíni̱ún ki̱vi̱na? Saá ndóʼoyó xíʼin Ndióxi̱, ¿á kivi koora migoyó tá kǒo xíni̱yó ña̱ naníra Jehová? Na̱ kǒo xíniñúʼu ki̱vi̱ra va̱ása kivi xa̱a̱na kunda̱a̱-inina xa̱ʼara. ¿Ndáaña kúni̱ kachi ki̱vi̱ Ndióxi̱?

Tá ni̱nda̱ka̱tu̱ʼun ta̱ Moisés Ndióxi̱ nda̱saa naníra, ta̱yóʼo ka̱chira: “Yi̱ʼi̱ va̱ʼa keʼíi̱ ña̱ kúni̱ miíi̱” (Éxodo 3:14). Ña̱ Biblia ña̱ ka̱ʼyí ta̱ Rotherham káchiña: “Yi̱ʼi̱ xa̱i̱ kui̱ ña̱ kúni̱ miíi̱”. Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña Jehová va̱ʼa keʼéra ndiʼi ña̱ kúni̱ra ña̱ va̱ʼa xi̱nu nu̱ú ña̱ káʼa̱nra, á va̱ʼatu kuniñúʼura ña̱ʼa ña̱ i̱xava̱ʼara ña̱ va̱ʼa saxínura ña̱ kúni̱ra koo.

Ná kachiyó, kivi keʼún nda̱a̱ ndáaka ña̱ kúni̱ miíún. ¿Ndáaña keʼún ña̱ va̱ʼa chindeé táʼún xíʼin na̱ migoún? Tá iinna ná kiʼin kue̱ʼe̱ ndeé kivi sandaʼúnna, tá iinna kǒoka xu̱ʼúnna kivi taxiún xu̱ʼún ndaʼa̱na. Soo ni yóʼó ni yi̱ʼi̱, va̱ása kívi keʼéyó ndiʼi ña̱ kúni̱ miíyó chi kǒo ndée ndaʼa̱yó ña̱ keʼéyóña. Tá ná sakuaʼakaún xa̱ʼa ña̱ káʼa̱n Biblia, xa̱ún kunda̱a̱ va̱ʼaka iniún xa̱ʼa Jehová chi ta̱yóʼo va̱ʼa kéʼéra ndiʼi ña̱ kúni̱ra. Ta kúni̱níra chindeé táʼanra xíʼin na̱ ndásakáʼnu-ñaʼá xíʼin ndiʼi níma̱na (2 Crónicas 16:9). Na̱ kǒo xíni̱ ki̱vi̱ Ndióxi̱ va̱ása xáa̱na sakuaʼana xa̱ʼara xíʼin ndiʼi ña̱ kéʼéra.

Xa̱ʼa ña̱yóʼo xíniñúʼu ka̱ʼyi̱ ki̱vi̱ Ndióxi̱ nu̱ú Biblia. Tá kúnda̱a̱-iniyó ña̱ kúni̱ kachi ki̱vi̱ Jehová ta xíniñúʼuyóña ña̱ va̱ʼa ndásakáʼnuyóra, saá kúú ña̱ kúyatinkayó nu̱úra. *

^ párr. 4 Tá kúni̱kaún kunda̱a̱-iniún xa̱ʼa ki̱vi̱ Ndióxi̱, ndáaña kúni̱ kachiña, ta nda̱chun xíniñúʼu kuniñúʼuyóña ña̱ va̱ʼa ndasakáʼnuyóra. Kaʼvi folleto El nombre divino que durará para siempre, ña̱ ta̱vá na̱ testigo Jehová. Ta va̱ʼatu kaʼvíún folleto Ña̱ táxi yichi̱ nu̱úyó ña̱ va̱ʼa sakuaʼakayó xa̱ʼa Biblia ña̱ táʼvi 1.