Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 6

¿Míí ñúʼu na̱ ni̱xi̱ʼi̱?

¿Míí ñúʼu na̱ ni̱xi̱ʼi̱?
  • ¿Ndáaña ndóʼoyó tá xíʼi̱yó?

  • ¿Nda̱chun xíʼi̱yó?

  • ¿Nda̱saa chindeéña miíyó tá ná kunda̱a̱-iniyó ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa na̱ ni̱xi̱ʼi̱?

1-3. a) ¿Ndáaña ndáka̱tu̱ʼun na̱ yiví miína xa̱ʼa na̱ ni̱xi̱ʼi̱? b) ¿Ndáaña káʼa̱n na̱ inka veʼe-ñu̱ʼu xa̱ʼa na̱yóʼo?

TIEMPO xi̱naʼáví ndáka̱tu̱ʼun na̱ yiví ña̱yóʼo. Ndiʼiyó kúni̱yó kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼaña, nda̱a̱ ndáaka míí ñuu ndóoyó.

2 Nu̱ú capítulo u̱ʼu̱n sa̱kuaʼayó ña̱ ki̱xi ta̱ Jesús ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼayó, saá kúú ña̱ xu̱nára yichi̱ nu̱úyó ña̱ va̱ʼa kutakuyó ndiʼi tiempo. Ta sa̱kuaʼatuyó ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa na̱ yiví ña̱ “kǒo kuvikana” (Revelación 21:4). Soo vitin ndiʼivayó xíʼi̱, táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ rey Salomón “na̱ táku kúnda̱a̱-inina ña̱ kixa̱a̱ iin ki̱vi̱ kuvina” (Eclesiastés 9:5). Ni va̱ʼava ndóoyó vitin ni saáví ndáka̱tu̱ʼunvayó miíyó ndáaña ndóʼoyó tá xíʼi̱yó.

3 Tá xíʼi̱ iin na̱ táʼanyó xákukavíyó xa̱ʼana, sana ndákanixi̱níyó: “¿Ndáaña ndóʼona vitin? ¿Á ndóʼokana? ¿Á ndáana miíyó? ¿Á va̱ʼa chindeéyó miína? ¿Á ndikó ko̱o tukuyó kuniyóna?”. Sava veʼe-ñu̱ʼu inkava ña̱ʼa sánáʼa̱na xa̱ʼa ña̱yóʼo. Savana káchina chí ndivíva ku̱a̱ʼa̱n na̱ kéʼé ña̱ va̱ʼa, ta na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa chí xi̱tu̱nva ku̱a̱ʼa̱nna kokona. Savatuna káchina tá xíʼi̱yó ndúuyó níma̱ ta ndákutáʼanyó xíʼin na̱ táʼanyó na̱ xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱. Ta savakana káchina tá xíʼi̱yó Ndióxi̱ tíinra ku̱a̱chi xíʼinyó, ta tándi̱ʼi káku tukuyó ta ndúuyó inka na̱ yiví á kití á yitu̱n káchina.

4. Na̱ inka veʼe-ñu̱ʼu, ¿ndáaña káʼa̱nna xa̱ʼa na̱ ni̱xi̱ʼi̱?

4 Inkáchi ña̱ sánáʼa̱ ndiʼi na̱ veʼe-ñu̱ʼu: tá xíʼi̱yó kíndo̱o níma̱yó ta tákuyó inka xiyo. Ndiʼi veʼe-ñu̱ʼu ña̱ ni̱xi̱yo xi̱naʼá xíʼin ña̱ íyo vitin káchina kíndo̱o níma̱yó tá xíʼi̱yó ta va̱ʼa xítoyó, va̱ʼa ndákanixi̱níyó, ta va̱ʼa xíniso̱ʼoyó, káchina. Soo, ¿á ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱yóʼo? Va̱ʼa xíniso̱ʼoyó, va̱ʼa xítoyó saáchi tá tákuyó káchíñu xi̱níyó. Soo tá xíʼi̱yó va̱ása káchíñuka xi̱níyó, ña̱kán kǒoka ña̱ʼa ndákaʼányó xa̱ʼa, ni va̱ása xíniso̱ʼokayó, ni kǒoka ña̱ xítoyó. Ña̱ ndákanixi̱níyó ndíʼi-xa̱ʼa ña̱yóʼo tá xíʼi̱yó.

¿NDÁAÑA NDÓʼOYÓ TÁ XÍʼI̱YÓ?

5, 6. ¿Ndáaña káʼa̱n Biblia xa̱ʼa na̱ ni̱xi̱ʼi̱?

5 Jehová, ta̱ i̱xava̱ʼa miíyó xíni̱vara ndáaña ndóʼoyó tá xíʼi̱yó. Tu̱ʼunra ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia káxiní káʼa̱nña xa̱ʼa ña̱yóʼo chi ta̱yóʼo kúú ta̱ xíni̱ va̱ʼa xa̱ʼaña. Ta káchiña: tá xíʼi̱ iinna kǒo tákukana. Kǒo xíniso̱ʼokana ta ni kǒo ndákanikaxi̱nína. Chi tá xíʼi̱yó ndíʼi-xa̱ʼa ndiʼivaña, xíʼin ña̱yóʼo kúnda̱a̱-iniyó ña̱ kǒo níma̱yó kíndo̱o tá xíʼi̱yó. *

¿Míí ku̱a̱ʼa̱n ñuʼu̱ xíxi̱ nu̱ú tíma?

6 Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Salomón xa̱ʼa na̱ táku ña̱ kúnda̱a̱-inina kixa̱a̱ iin ki̱vi̱ kuvina, saá ni̱ka̱ʼa̱nkara xa̱ʼa “na̱ ni̱xi̱ʼi̱, kǒoka ña̱ kúnda̱a̱-inina”. Xa̱ʼa ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra kǒo kúʼvi̱ka-inina xínina na̱ yiví ta kǒo sáa̱-inina xíninana, ta ‘ya̱vi̱ nu̱ú ku̱ʼu̱nna kán, kǒoka chiñu keʼéna, kǒoka ña̱ ndakanixi̱nína keʼéna’ (kaʼvi Eclesiastés 9:5, 6, 10). Tasaá káchitu Salmo 146:4 tá xíʼi̱ iinna “kǒoka ña̱ ndákanixi̱nína”, chi ndíʼi-xa̱ʼa ndiʼiña. Xíʼin ña̱yóʼo kúnda̱a̱-iniyó tá xíʼi̱yó kǒo níma̱yó kíndo̱o. Chi táki̱ʼva íyo ñuʼu̱ ña̱ xíxi̱ nu̱ú tíma tá ndáʼvaña kǒo ku̱a̱ʼa̱nña inka xiyo saá íyo miíyó tá xíʼi̱yó kǒo ku̱a̱ʼa̱nyó inka xiyo.

ÑA̱ NI̱KA̱ʼA̱N TA̱ JESÚS XA̱ʼA NA̱ NI̱XI̱ʼI̱

7. Ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xa̱ʼa na̱ ni̱xi̱ʼi̱, ¿ndáaña sánáʼa̱ ña̱yóʼo miíyó?

7 Tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xa̱ʼa iin migora ta̱ ni̱xi̱ʼi̱, saá ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa ña̱ ndóʼo na̱ xíʼi̱. Siʼna ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ discípulo: “Ta̱ migoyó Lázaro ta̱ ni̱ki̱si̱ kúúra”. Na̱yóʼo nda̱kanixi̱nína ta̱ ndákiʼinndée kúúra chi sana ta̱ ndeé ndóʼova kúúra. Kǒo níkunda̱a̱-inina xa̱ʼa ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra, tasaá va̱ʼaka ni̱ka̱ʼa̱n káxira xíʼinna: “Ta̱ Lázaro ta̱ ni̱xi̱ʼi̱ kúúra” (kaʼvi Juan 11:11-14). Na̱ ni̱xi̱ʼi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ kísi̱ naa saá íyona káchi ta̱ Jesús. Ta̱ migora, ta̱ Lázaro, kǒo níxaʼanra chí ndiví ni chí xi̱tu̱n. Kǒo níxaʼanra ndakutáʼanra xíʼin na̱ ángel ta ni chí ñuu xi̱ʼí ña̱ ndakutáʼanra xíʼin na̱ táʼanra na̱ ni̱xi̱ʼi̱, ta ni kǒo nínduura inka na̱ yiví á kití á yitu̱n. Táki̱ʼva íyo ta̱ ni̱ki̱si̱ naa saá ni̱xi̱yora. Íyoka sava texto ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa na̱ ni̱xi̱ʼi̱ táki̱ʼva íyo na̱ kísi̱ saá íyona. Tá xa̱ʼnína ta̱ discípulo Esteban xíʼin yu̱u̱, Biblia káchiña “ni̱ki̱si̱vara” (Hechos 7:60). Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol Pablo xa̱ʼa na̱ xi̱ndoo tiempo tá ni̱xi̱yora ña̱ “ni̱ki̱si̱vana” á ni̱xi̱ʼi̱vana (1 Corintios 15:6).

Jehová i̱xava̱ʼara na̱ yiví ña̱ koona nu̱ú ñuʼú ndiʼi tiempo

8. ¿Nda̱chun va̱ʼa xíni̱yó ña̱ kǒo kúni̱ Ndióxi̱ kuvi na̱ yiví?

8 ¿Á xi̱kuni̱ Ndióxi̱ kuvi na̱ yiví? Jehová i̱xava̱ʼara miíyó ña̱ kooyó ndiʼi tiempo nu̱ú ñuʼú yóʼo. Táki̱ʼva sa̱kuaʼayó nu̱ú libro yóʼo, livikaví ñuʼú ta̱xira ndaʼa̱ ta̱ Adán xíʼin ñá Eva ña̱ koona nu̱úña ta ni kǒo kuvina, nina ña̱ va̱ʼa xi̱kuni̱ra koo nu̱úna. Tá iinna kúni̱na xínina se̱ʼena, ¿á kútóona ndoʼo se̱ʼena ña̱ kuchéena ta kuvina? Kǒo kútóona, saá ni̱xi̱yo Jehová xíʼin ta̱ Adán xíʼin ñá Eva xi̱kuni̱nírana chi se̱ʼera xi̱kuuna ta saátu xi̱kuni̱ra si̱íní kundoona ndiʼi tiempo. Ña̱ Biblia káchiña Ndióxi̱ “chi̱ka̱a̱ra-inina ña̱ kutóona koona ndiʼi tiempo” (Eclesiastés 3:11). Ña̱kán kúú ña̱ xu̱nára yichi̱ nu̱úyó chi ta̱xira se̱ʼera ni̱xi̱ʼi̱ xa̱ʼayó ña̱ va̱ʼa kooyó ndiʼi tiempo.

¿NDA̱CHUN XÍʼI̱YÓ?

9. ¿Ndáaña ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼin ta̱ Adán, ta nda̱chun su̱ví ña̱ yo̱ʼvi̱ níxikuuña?

9 ¿Nda̱chun xíʼi̱yó? Ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa ña̱yóʼo xíniñúʼu sakuaʼayó xa̱ʼa ña̱ ku̱u xíʼin ta̱ Adán xíʼin ñá Eva xi̱naʼá. Ña̱ Biblia káchiña: “Jehová Ndióxi̱ ta̱xira ña̱ xa̱ʼnu ndiʼi yitu̱n nu̱ú ñuʼú livi ña̱ va̱ʼa kaxína ku̱i̱ʼi ndaʼa̱nú” (Génesis 2:9). Soo íyo iin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Adán: “Ndiʼi yitu̱n tú íyo nu̱ú ñuʼú livi, kivi kaxíún ña̱ʼa ndaʼa̱nú nda̱a̱ kutú ti̱xiún. Soo yitu̱n tú kúúmií ku̱i̱ʼi ña̱ kunda̱a̱-iniún xa̱ʼa ña̱ va̱ʼa xíʼin xa̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa, kǒo xíniñúʼu kaxíún ña̱ʼa ndaʼa̱nú, saáchi tá ná kaxíún ña̱ʼa ndaʼa̱nú míí ki̱vi̱ saá kuvivaún” (Génesis 2:16, 17). Ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinna su̱ví ña̱ yo̱ʼvi̱ kúúña, chi ni̱xi̱yo ku̱a̱ʼáva yitu̱n tú ni̱xi̱yo fruta ndaʼa̱ kaxína. Tá níxiniso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna, saá na̱ʼa̱na ña̱ íxato̱ʼóna ña̱ kaʼndachíñura nu̱úna ta saátu na̱ʼa̱na ña̱ kúni̱na keʼéna ña̱ káʼa̱nra.

10, 11. a) ¿Nda̱chun kǒo níxiniso̱ʼo ta̱ Adán xíʼin ñá Eva ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱? b) ¿Nda̱chun ndeéní ña̱ ke̱ʼé ta̱ Adán xíʼin ñá Eva ña̱ va̱ása níxiniso̱ʼona?

10 Su̱ví ña̱ va̱ʼa níkeʼéna chi kǒo níxiniso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinna. Ta̱ Ndi̱va̱ʼa xi̱niñúʼura iin ko̱o̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ñá Eva, ta káchira: “¿Á ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinndó ña̱ kǒo kívi kaxíndó ku̱i̱ʼi ndaʼa̱ ni iin yitu̱n tú íyo nu̱ú ñuʼú livi yóʼo?”. Ñáyóʼo nda̱kuiinñá: “Va̱ʼava kaxíndi̱ ku̱i̱ʼi ndaʼa̱ yitu̱n tú íyo yóʼo. Soo yitu̱n níndichi ma̱ʼñú ña̱ ñuʼú livi yóʼo, Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinndi̱: ‘Kǒo kívi kaxíndó ku̱i̱ʼi ndaʼa̱nú ni va̱ása kívi tiinndónú ña̱kán va̱ʼa kǒo kuvindó’” (Génesis 3:1-3).

11 Ta̱ Ndi̱va̱ʼa ni̱ka̱ʼa̱nra: “Kǒo kuvindó. Chi Ndióxi̱ xíni̱ra míí ki̱vi̱ ná kaxíndó ku̱i̱ʼi ndaʼa̱nú ndanu̱ná nu̱úndó ta xa̱a̱ndó koondó táki̱ʼva káa míí Ndióxi̱, kunda̱a̱-inindó xa̱ʼa ña̱ va̱ʼa xíʼin xa̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa.” (Génesis 3:4, 5.) Ta̱ Ndi̱va̱ʼa xi̱kuni̱ra sandáʼvira ñá Eva ña̱ va̱ʼaka kooñá tá ná kaxíñá fruta, chi saá kúú ña̱ va̱ʼa xa̱a̱ miíñá kunda̱a̱-iniñá xa̱ʼa ña̱ va̱ʼa xíʼin xa̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa, kúni̱ kachiña ña̱ keʼéñá ña̱ kúni̱ miíñá. Saátu ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Ndi̱va̱ʼa tu̱ʼun vatá xa̱ʼa Jehová ña̱ va̱ása níka̱ʼa̱nra ña̱ nda̱a̱ xíʼinna xa̱ʼa fruta yóʼo. Ñá Eva ka̱ndíxañá ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra ta xa̱xíñá fruta. Tándi̱ʼi ta̱xiñá ña̱yóʼo ndaʼa̱ yiíñá ta xa̱xítu ta̱yóʼovaña. Su̱ví na̱ kǒo xíni̱ kúúna chi xíni̱ va̱ʼavana xa̱ʼa ña̱yóʼo. Ña̱ xa̱xína fruta yóʼo ña̱ kúni̱ miína kúúña kǒo níxiniso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱. Saá ni̱na̱ʼa̱na ña̱ va̱ása kúni̱na kaʼndachíñura nu̱úna. Su̱ví ña̱ to̱ʼó kúú ña̱ ke̱ʼéna xíʼin yiváyó Jehová.

12. ¿Ndáaña va̱ʼa chindeé miíyó ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó nda̱saa ndo̱ʼo Jehová tá kǒo níkandíxaka ta̱ Adán xíʼin ñá Eva miíra?

12 Ná kachi miíyó, iin ta̱ loʼo ta̱ sa̱kuaʼnún ta xi̱ndaúnra ta vitin kǒo kándíxakara ña̱ káʼún xíʼinra ta ni kǒo íxato̱ʼókara yóʼó. ¿Á kǒo kusuchí-iniún xa̱ʼa ña̱yóʼo? Ndakanixi̱ní xa̱ʼa Jehová, á loʼoví ni̱kusuchí-inira xa̱ʼa ña̱ i̱xaa ta̱ Adán xíʼin ñá Eva xíʼinra ña̱ kǒo níkandíxakanara.

Ta̱ Adán xíʼin ñuʼú ni̱kuva̱ʼara ta ñuʼú ndi̱kó ko̱ora ndu̱ura

13. ¿Ndáaña ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼin ta̱ Adán ndoʼora tá ná kuvira, ta ndáaña kúni̱ kachi ña̱yóʼo?

13 Ta̱ Adán xíʼin ñá Eva xa̱ʼa ña̱ kǒo níkandíxana ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinna va̱ása xíniñúʼu kutakukana ndiʼi tiempo. Xa̱ʼa ña̱yóʼo ni̱xi̱ʼi̱vana nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna. Tá ni̱xi̱ʼi̱na ndi̱ʼi-xa̱ʼa va̱ʼavana va̱ása níndo̱o níma̱na. Saá káchi tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼin ta̱ Adán tá kǒo níkandíxakarara: “[Ndikoún nduún] ñuʼú, chi xíʼin ña̱yóʼo ni̱kuva̱ʼún. Chi ñuʼú kúún ta ñuʼú ndikokoún nduún” (Génesis 3:19). Xíʼin ñuʼú i̱xava̱ʼa Jehová ta̱ Adán (Génesis 2:7). Tá kúma̱níka keʼé Jehová ta̱ Adán ñuʼúva xi̱kuura. Tá ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinra ña̱ ndikó tukura nu̱ú ñuʼú, kúni̱ kachiña ndu̱ura ñuʼú táki̱ʼva ni̱xi̱yora tá ya̱chi̱ ña̱ va̱ása kutakukara.

14. ¿Nda̱chun xíʼi̱yó?

14 Ta̱ Adán xíʼin ñá Eva tá níxiniso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinna kutakuna nda̱a̱ vitinva, soo na̱yóʼo kǒo níkandíxana ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra. Ta xa̱ʼa ña̱ kúúyó se̱ʼena ña̱kán xíʼi̱yó chi na̱yóʼo sa̱yáʼa ku̱a̱chi ndaʼa̱yó (kaʼvi Romanos 5:12). Ku̱a̱chi ña̱ sa̱yáʼana á sa̱ndákoona ndaʼa̱yó nda̱a̱ táki̱ʼva íyo kue̱ʼe̱ xíkun saá íyoña chi ni iinyó kǒo káku nu̱úña. Xa̱ʼa ña̱yóʼo xíʼi̱yó, ña̱yóʼo su̱ví iin ña̱ va̱ʼa kúúña chi kúsuchíní-iniyó tá xíʼi̱ iin na̱ táʼanyó (1 Corintios 15:26). Ña̱kán xíniñúʼu taxiyó tixaʼvi ndaʼa̱ Jehová ña̱ ta̱xira se̱ʼera ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼayó ña̱ va̱ʼa sa̱ñáyó nu̱ú ku̱a̱chi yóʼo.

¿NDA̱SAA CHÍNDEÉÑA MIÍYÓ ÑA̱ KUNDA̱A̱-INIYÓ ÑA̱ NDA̱A̱ XA̱ʼA NA̱ NI̱XI̱ʼI̱?

15. ¿Nda̱chun kúsi̱í-iniyó tá kúnda̱a̱-iniyó ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa na̱ ni̱xi̱ʼi̱?

15 Kúsi̱íní-iniyó ña̱ kúnda̱a̱-iniyó ña̱ sánáʼa̱ Biblia ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa na̱ ni̱xi̱ʼi̱. Táki̱ʼva sa̱kuaʼayó ña̱ va̱ása ndóʼona ta ni kǒoka ña̱ xóʼvi̱na. Ná kǒo yi̱ʼvíyó miína chi kǒo ña̱ʼa kivi keʼéna xíʼinyó. Va̱ása xíniñúʼuna ña̱ chindeéyó miína ta ni kǒo kívi chindeéna miíyó. Ni kǒo kívi ka̱ʼa̱nna xíʼinyó ni miíyó kǒo kívi natúʼunyó xíʼinna. Na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ inka veʼe-ñu̱ʼu káʼa̱nna ña̱ va̱ʼa chíndeé táʼanna xíʼin na̱ ni̱xi̱ʼi̱, ta na̱ yiví kándíxana tu̱ʼun vatá yóʼo ta táxina xu̱ʼún ndaʼa̱na. Tá kúnda̱a̱-iniyó ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa na̱ ni̱xi̱ʼi̱ kǒo na̱ yiví sandáʼvi miíyó.

16. ¿Nda̱chun ku̱a̱ʼání na̱ veʼe-ñu̱ʼu kǒo kándíxana ña̱ káʼa̱n Biblia, ta ndáaña kándíxana?

16 Veʼe-ñu̱ʼu nu̱ú xáʼún, ¿á kándíxana ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa na̱ ni̱xi̱ʼi̱? Ku̱a̱ʼání veʼe-ñu̱ʼu kǒo kándíxana ña̱ káʼa̱n Biblia. ¿Nda̱chun kǒo kándíxanaña? Saáchi ta̱ Ndi̱va̱ʼa kúú ta̱ sándáʼvi-ñaʼá xíʼin ña̱ sánáʼa̱na. Ta̱yóʼo xíniñúʼura veʼe-ñu̱ʼu vatá ña̱ sándáʼvira na̱ yiví ña̱ ná kandíxana ña̱ ndóo níma̱yó tá xíʼi̱yó. Ta íyo ku̱a̱ʼáka ña̱ vatá sánáʼa̱ra ña̱ ná kuxíka na̱ yiví nu̱ú Jehová. ¿Ndáakaña xíniñúʼura?

17. ¿Á ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ káʼa̱n na̱ veʼe-ñu̱ʼu xa̱ʼa Jehová ña̱ xáʼmira na̱ yiví?

17 Xa̱a̱ sa̱kuaʼayó, sava na̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá sánáʼa̱na, na̱ yiví na̱ kǒo kéʼé ña̱ va̱ʼa chí xi̱tu̱n ku̱ʼu̱nna kokona, káchina. Ta ña̱yóʼo su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúúña chi Jehová iin Ndióxi̱ va̱ʼa kúúra ta nda̱a̱ ni iin yichi̱ kǒo ndákanixi̱níra ña̱ sandoʼora na̱ yiví (kaʼvi 1 Juan 4:8). ¿Ndáaña ndakanixi̱níún xa̱ʼa iin ta̱a tá xítoún xáʼmira ndaʼa̱ se̱ʼera nu̱ú ñuʼu̱ xa̱ʼa ña̱ kǒo níkandíxa ta̱ loʼo yóʼo ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra? ¿Á iin ta̱a va̱ʼa kúúra túviún? ¿Á kutóún koora migoún? Sana ndakanixi̱níún xa̱ʼara ña̱ kúúra iin ta̱a ndi̱va̱ʼa-ini. Ña̱yóʼo kúú ña̱ kúni̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa Jehová, ña̱ ndi̱va̱ʼaní-inira chi xáʼmira na̱ yiví ndiʼi tiempo ini xi̱tu̱n.

18. ¿Ndáaña vatá sánáʼa̱ na̱ veʼe-ñuʼu̱ xa̱ʼa na̱ ni̱xi̱ʼi̱?

18 Ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíniñúʼutura sava na̱ veʼe-ñu̱ʼu ña̱ sánáʼa̱na xa̱ʼa na̱ ni̱xi̱ʼi̱ ña̱ ndúuna níma̱ ta xíniñúʼu ndasakáʼnuyóna. Ta káchina na̱ níma̱ yóʼo kivi koona migoyó á kivi kundi̱va̱ʼana xíʼinyó. Ku̱a̱ʼání na̱ yiví kándíxana tu̱ʼun vatá yóʼo, xa̱ʼa ña̱yóʼo íxato̱ʼóna ta ndásakáʼnuna na̱ ni̱xi̱ʼi̱ ña̱ yíʼvina xíninana. Soo síínva sánáʼa̱ Biblia chi káchiña na̱ ni̱xi̱ʼi̱ na̱ kísi̱va kúúna. Ta iinlá Jehová kúú ta̱ xíniñúʼu ndasakáʼnuyó, chi ta̱yóʼo kúú ta̱ i̱xava̱ʼa miíyó ta ta̱yóʼo kúú ta̱ táxi ndiʼi ña̱ʼa ndaʼa̱yó (Revelación 4:11).

19. ¿Ndáaña kúú inkaka ña̱ sákuaʼayó tá xáa̱yó kúnda̱a̱-iniyó ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa na̱ ni̱xi̱ʼi̱?

19 Tá sákuaʼayó ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa na̱ ni̱xi̱ʼi̱, kǒoka na̱ yiví kuchiñu sandáʼvi miíyó. Ta su̱ví ña̱yóʼo kuití kúnda̱a̱-iniyó xa̱ʼa chi sákuaʼatuyó xa̱ʼa ña̱ xa̱a̱yó kooyó ndiʼi tiempo nu̱ú ñuʼú yóʼo. Ta sakuaʼatuyó xa̱ʼa na̱ yiví tá xíʼi̱na kǒo kíndo̱o níma̱na, ta ña̱yóʼo chindeéña miíyó ña̱ kandíxayó ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ ndatakuna.

20. ¿Ndáaña sakuaʼayó nu̱ú inka capítulo?

20 Xi̱naʼáví, ta̱ Job xi̱kuni̱ra kunda̱a̱-inira xa̱ʼa ña̱yóʼo ta ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunra: “Tá ná kuvi iin ta̱a, ¿á kivi ndatakura?” (Job 14:14). Kúni̱ kachiña, ¿á va̱ʼa ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱? Ña̱ Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa ña̱yóʼo, ta nu̱ú inka capítulo sakuaʼayó xa̱ʼaña.

^ párr. 5 Ña̱ apéndice “¿Á ndixa tá xíʼi̱ iin na̱ yiví ndóo níma̱na?” yóʼo káʼa̱nña ndáaña kúni̱ kachi alma xíʼin espíritu.