Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 15

¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús tá kúma̱ní kuvira?

¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús tá kúma̱ní kuvira?

“Ta̱yóʼo kúú se̱ʼi̱ ta̱ kúʼvi̱ní-inii̱ xínii̱; ta̱ sákusi̱í-inii̱. Kuniso̱ʼondó ña̱ káʼa̱nra” (MAT. 17:5).

YAA 17 “Kúni̱vai̱”

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1, 2. Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús tá kúma̱ní kuvira, ¿ndáa tu̱ndóʼo ndíka̱a̱ra tá ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo?

TÁ KI̱VI̱ 14 tí nisán ña̱ ku̱i̱ya̱ 33, na̱ sáa̱-ini xíni ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ vatá xa̱ʼa̱ra, ta ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ kaʼnínara xa̱ʼa̱ iin ku̱a̱chi ña̱ va̱ása níkeʼéra, ta ku̱sikindaanara, i̱xandi̱va̱ʼana xíʼinra ta ka̱tikaanara ndaʼa̱ iin yitu̱n. Tá tíkaara ndaʼa̱ yitu̱n i̱xayo̱ʼvi̱níña xíʼinra ña̱ ndakiʼinra ta̱chíra ta saátu ña̱ ka̱ʼa̱nra, soo va̱ása nísasi ña̱yóʼo nu̱úra ña̱ ka̱ʼa̱nra iin ña̱ ndáyáʼviní.

2 Ná sakuaʼayó xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús tá tíkaara ndaʼa̱ yitu̱n, ta ná kotoyó ndáaña kivi sakuaʼayó xíʼin tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra. Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña: kuniso̱ʼoyóra (Mat. 17:5).

“YIVÁ, KOO KÁʼNU-INIÚN XA̱ʼA̱NA”

3. ¿Ndáana kúú na̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ tá ni̱ka̱ʼa̱nra: “Yivá, koo káʼnu-iniún xa̱ʼa̱na”?

3 Ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús. Tá xa̱a̱ ka̱tikaanara ndaʼa̱ yitu̱n, saá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová: “Yivá, koo káʼnu-iniún xa̱ʼa̱na”. ¿Ndáana kúú na̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ yóʼo? Iin ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó kunda̱a̱-iniyó ndáana kúú na̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ kúú ña̱ tu̱ʼun yóʼo: “Kǒo xíni̱na ndáaña kéʼéna” (Luc. 23:33, 34). Sana na̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ yóʼo kúú na̱ soldado ña̱ ñuu Roma na̱ ka̱an xa̱ʼa̱ra xíʼin ndaʼa̱ra tá ka̱tikaanara ndaʼa̱ yitu̱n. Va̱ása níxi̱kunda̱a̱-inina ndáa ta̱a xi̱kuu ta̱ Jesús. Á sanatu ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ na̱ yiví na̱ ni̱ka̱ʼa̱n ña̱ ná kaʼnínara soo tá ni̱ya̱ʼa tiempo ni̱xa̱a̱na nda̱kundiku̱nnara (Hech. 2:36-38). Ta̱ Jesús va̱ása nísa̱a̱ra ta ni va̱ása níndakava-inira xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ va̱ása va̱ʼa ke̱ʼéna xíʼinra (1 Ped. 2:23). Nu̱úka ña̱ keʼéra ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová ña̱ ná koo káʼnu-inira xa̱ʼa̱ na̱ kaʼní miíra.

4. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús tá i̱xakáʼnu-inira xa̱ʼa̱ na̱ ni̱sa̱a̱-ini xi̱ni miíra?

4 Ña̱ sákuaʼayó. Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Jesús, xíniñúʼu koo káʼnu-iniyó xa̱ʼa̱ inkana (Col. 3:13). Sana sava na̱ yiví á nda̱a̱ na̱ veʼe miíyó kixáʼana kundasína kunina miíyó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása kúnda̱a̱-inina xíʼin ña̱ kándíxayó á ña̱ kéʼéyó. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kivi kixáʼana ka̱ʼa̱nna ña̱ vatá xa̱ʼa̱yó ta sákukaʼanna nu̱úyó, ta nda̱a̱ kivi kixáʼana ndatána tutu ña̱ kúúmiíyó á saátu nda̱a̱ kuni̱na kanina miíyó. Soo nu̱úka ña̱ sa̱a̱-iniyó kuniyóna ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinna ña̱ xa̱a̱na sakuaʼana xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱ (Mat. 5:44, 45). Sava yichi̱ na̱ yiví kéʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinyó, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo íxayo̱ʼvi̱níña xíʼinyó ña̱ koo káʼnu-iniyó xa̱ʼa̱na. Soo tá ná sa̱a̱-iniyó kuniyóna sáxo̱ʼvi̱yó miívayó. Iin ñá hermana káchiñá: “Tá íxakáʼnu-inii̱ xa̱ʼa̱ iin na̱ ke̱ʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼi̱n, va̱ása kúni̱ kachiña ña̱ iin ña̱ va̱ʼava kúú ña̱ ke̱ʼéna xíʼi̱n, á táxii̱ ña̱ keʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼi̱n, chi tá íxakáʼnu-inii̱ xa̱ʼa̱na kúni̱ kachiña ña̱ va̱ása sáa̱-inii̱ xínii̱na” (Sal. 37:8). Tá íxakáʼnu-iniyó xa̱ʼa̱ iin na̱ yiví, chíka̱a̱-iniyó ña̱ va̱ása sa̱a̱-iniyó kuniyóna (Efes. 4:31, 32).

“KOÚN XÍʼIN NU̱Ú ÑUʼÚ LIVI”

5. ¿Ndáaña ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼin iin ta̱ kui̱ʼná ta̱ xi̱tikaa yatin sii̱nra, ta nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼinra?

5 Ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús. Yatin sii̱n ta̱ Jesús ka̱tikaana u̱vi̱ na̱ kui̱ʼná, ta ku̱sikindaanara (Mat. 27:44). Soo iin ta̱yóʼo ki̱ʼinra kuenta ña̱ kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ va̱ása va̱ʼa níkeʼé ta̱ Jesús, ta xa̱a̱ ña̱yóʼo va̱ása níkusi̱kindaakarara (Luc. 23:40, 41). Ta saátu ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ kándíxara ña̱ ndataku ta̱ Jesús ta xa̱a̱ra koora rey. Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Jesús: “Jesús, ndakaʼún xa̱ʼíi̱ tá ná kaʼndachíñún” (Luc. 23:42). Ña̱yóʼo náʼa̱ña ña̱ xi̱kandíxanívara ta̱ Jesús. Tasaá nda̱kuiin ta̱ Jesús yuʼúra: “Vitin káʼi̱n xíʼún: koún xíʼi̱n nu̱ú ñuʼú livi”, soo va̱ása níka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼinra ña̱ koora ti̱xin Reinora (Luc. 23:43). Tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús “koún xíʼi̱n nu̱ú ñuʼú livi”, xíʼin iinlá mií ta̱ kui̱ʼná yóʼova ni̱ka̱ʼa̱nraña. Ta̱ Jesús xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ kúndáʼviní-ini yivára xínira na̱ yiví, ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ tu̱ʼun yóʼo xíʼin ta̱ kui̱ʼná kán tá kúma̱níka kuvira (Sal. 103:8).

6. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼin ta̱ kui̱ʼná?

6 Ña̱ sákuaʼayó. Ta̱ Jesús kúú ta̱ va̱ʼaní náʼa̱ ndáa ki̱ʼva íyo yivára (Heb. 1:3). Jehová kúni̱ra ixakáʼnu-inira xa̱ʼa̱yó tá ndándikó-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa ke̱ʼéyó tá ya̱chi̱ ta kándíxayó se̱ʼera ta̱ Jesucristo (1 Juan 1:7). Soo, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tá íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó kandíxayó ña̱ íxakáʼnu-ini Jehová xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi ña̱ ni̱ki̱ʼviyó tá ya̱chi̱? Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: tá kúma̱ní kuvi ta̱ Jesús ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ ku̱ndáʼvi-inira xi̱nira iin ta̱ kui̱ʼná ta̱ sa̱kán ki̱xáʼa kándíxañaʼá. Tá saá, ¿á va̱ása ixakáʼnu-ini Jehová xa̱ʼa̱ na̱ káchíñu nu̱úra na̱ chíka̱a̱ní ndee̱ ña̱ kandíxana ña̱ káʼa̱nra? (Sal. 51:1; 1 Juan 2:1, 2).

“TA̱YÓʼO KÚÚ SE̱ʼÚN VITIN, ÑÁYÓʼO KÚÚ SIʼÚN VITIN”

7. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Juan 19:26, 27, ¿ndáaña ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼin ñá María ta saátu xíʼin ta̱ Juan, ta nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo?

7 Ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús (kaʼvi Juan 19:26, 27). * Ta̱ Jesús xi̱kuni̱ra ña̱ ná kundaana siʼíra saáchi ni̱xi̱ʼi̱ yiíñá. Tá xa̱a̱ ná kuvira, na̱ ñanira kúú na̱ taxi ña̱ xíniñúʼuñá. Soo tá tiempo saá nda̱a̱ ni iin na̱yóʼo ta̱ʼán xa̱a̱na koona discípulo ta̱ Jesús. Tá saá, ¿ndáana chindeétáʼan xíʼin ñáyóʼo ña̱ ndakundeéñá sakuaʼañá xa̱ʼa̱ Ndióxi̱? Ta̱ Juan xi̱kuura iin apóstol ta̱ nda̱kúní ni̱xi̱yo ini xíʼin ta̱ Jesús ta va̱ʼaní xi̱kitáʼanra xíʼinra. Ta nu̱ú ta̱ Jesús, na̱ xi̱ndasakáʼnu Jehová nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo na̱ veʼe miíra saá ni̱xi̱yona nu̱úra (Mat. 12:46-50). Ta xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuʼvi̱ní-inira xi̱xinira siʼíra ni̱ndi̱ʼi-inira xa̱ʼa̱ñá, ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Juan ña̱ kundaarañá chi xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ ta̱yóʼo chindeétáʼan xíʼinñá ña̱ kachíñukañá nu̱ú Jehová. Ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ñá María: “Ta̱yóʼo kúú se̱ʼún vitin”, ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Juan: “Ñáyóʼo kúú siʼún vitin”. Nda̱a̱ tá ki̱vi̱ saá, nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo se̱ʼe ñá María saá ni̱xi̱yo ta̱ Juan, ta saátu miíra viíní xi̱ndaarañá nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo siʼíra saá ni̱xi̱yoñá. Ta̱ Jesús xi̱kuʼvi̱ní-inira xi̱xinira siʼíra saáchi viíní xi̱ndaañára nda̱a̱ tá loʼora iin saá nda̱a̱ tá ni̱xi̱ʼi̱ra.

8. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼin ñá María ta saátu xíʼin ta̱ Juan?

8 Ña̱ sákuaʼayó. Kivi viíníka xa̱a̱yó kutáʼanyó xíʼin na̱ hermanoyó nu̱úka na̱ veʼeyó. Sana sava na̱ veʼeyó kixáʼana kundasína kunina miíyó ta nda̱a̱ kuxíkana nu̱úyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndásakáʼnuyó Ndióxi̱. Soo nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús, tá ná ndakundeéyó kutáʼanyó xíʼin Jehová ta saátu xíʼin na̱ ñuura, ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa xa̱a̱yó ndakiʼinyó. Ta ku̱a̱ʼání na̱ hermano xa̱a̱na kooná nda̱a̱ táki̱ʼva íyo se̱ʼeyó, siʼíyó á yiváyó (Mar. 10:29, 30). Kúsi̱íní-iniyó ña̱ kítáʼanyó xíʼin ndiʼi na̱ hermano, saáchi ndiʼiyó kúʼvi̱-iniyó xíniyó Jehová ta kándíxaníyora (Col. 3:14; 1 Ped. 2:17)

“NDIÓXI̱ MIÍI̱, ¿NDA̱CHUN SA̱NDÁKOONDAʼÚN YI̱ʼI̱?”

9. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ña̱ va̱xi nu̱ú Mateo 27:46?

9 Ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús. Tá xa̱a̱ ku̱yatin kuvi ta̱ Jesús ndeéní ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Ndióxi̱ miíi̱, Ndióxi̱ miíi̱, ¿nda̱chun sa̱ndákoondaʼún yi̱ʼi̱?” (Mat. 27:46). Tu̱ʼun Ndióxi̱ va̱ása káʼa̱nña nda̱chun kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ña̱yóʼo. Soo íyova ña̱ sákuaʼayó xíʼinña. Tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ña̱ tu̱ʼun yóʼo, sa̱xínura profecía ña̱ va̱xi nu̱ú Salmo 22:1. * Ta saátu tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra náʼa̱ña ña̱ ta̱xiva Jehová ña̱ ni̱ya̱ʼara nu̱ú tu̱ndóʼo (Job 1:10). Ta̱ Jesús xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ sa̱ndákoo yivárara ndaʼa̱ na̱ sáa̱-ini xíni miíra ña̱ va̱ʼa na̱ʼa̱ra á nda̱kú íyo inira xíʼin yivára nda̱a̱ ná kuvira, ta saátu xíʼin tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ kǒo ku̱a̱chi níki̱ʼvira ña̱ xi̱niñúʼu kuvira xa̱ʼa̱.

10. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼin yivára?

10 Ña̱ sákuaʼayó. Iin ña̱ sákuaʼayó xíʼin ña̱yóʼo kúú ña̱ va̱ása kundatuyó ña̱ ná kasi Jehová tu̱ndóʼo ña̱ kivi kundoʼoyó. Ta nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Jesús, xíniñúʼu koo tu̱ʼvayó ña̱ va̱ʼa nda̱kú koo iniyó xíʼin Ndióxi̱ ni ná kuviyó (Mat. 16:24, 25). Soo kúnda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ása taxi Ndióxi̱ ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ kǒo kundeé-iniyó xíʼin (1 Cor. 10:13). Inka ña̱ sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Jesús kúú ña̱ kivi xo̱ʼvi̱yó ni kǒo níkeʼéyó ña̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa (1 Ped. 2:19, 20). Na̱ yiví sáa̱-inina xínina miíyó soo su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéyó ña̱ va̱ása va̱ʼa kúúña, saáchi xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása kítáʼanyó xíʼinna kúúña ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ nátúʼunyó xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱ kúúña (Juan 17:14; 1 Ped. 4:15, 16). Ta̱ Jesús xi̱kunda̱a̱-inira nda̱chun kúú ña̱ ta̱xi Jehová ña̱ ni̱xo̱ʼvi̱ra. Soo sava na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱ tiempo xi̱naʼá, xi̱ndaka̱tu̱ʼunna miína nda̱chun xi̱taxi Jehová ña̱ ná ya̱ʼana nu̱ú tu̱ndóʼo (Hab. 1:3). Ta xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱ndáʼviní-ini Jehová xi̱nira na̱yóʼo ta kúee ni̱xi̱yo inira xíʼinna, ku̱ndaa̱va-inira ña̱ su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo kándíxana miíra kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱yóʼo, chi ni̱ka̱ʼa̱nnaña xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndika̱a̱na nu̱ú tu̱ndóʼo ta xi̱niñúʼu sandíkora-inina (2 Cor. 1:3, 4).

“YÍCHI̱I̱ TI̱KUI̱Í”

11. ¿Nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús tu̱ʼun ña̱ va̱xi nu̱ú Juan 19:28?

11 Ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús (kaʼvi Juan 19:28). * ¿Nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ña̱ yíchi̱ra ti̱kui̱í? Ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo ña̱ va̱ʼa xi̱nu profecía ña̱ va̱xi nu̱ú Salmo 22:15 ña̱ káchi: “Kǒoka ndeíi̱ ta nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin ki̱si ñuʼú saá íyoi̱; ta nda̱yichi̱ní yuʼíi̱”. Ta kúnda̱a̱va-iniyó nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ yíchi̱níra ti̱kui̱í, saáchi ndeéní ni̱xo̱ʼvi̱ra tá xi̱tikaara ndaʼa̱ yitu̱n, ta ku̱a̱ʼání ña̱ ndo̱ʼora ki̱vi̱ kán. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xi̱kuni̱ra koʼora ti̱kui̱í.

12. Tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ña̱ yíchi̱ra ti̱kui̱í, ¿ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱yóʼo?

12 Ña̱ sákuaʼayó. Ta̱ Jesús va̱ása níkukaʼan nu̱úra ña̱ ndukúra ña̱ xíniñúʼura, ta saátu miíyó va̱ása xíniñúʼu kukaʼan nu̱úyó ña̱ ndukúyó ña̱ xíniñúʼuyó. Soo sana va̱ása kútóoyó natúʼunyó xíʼin inkana ndáaña xíniñúʼuyó. Soo tá xíniñúʼuyó iin ña̱ʼa ná kǒo kukaʼan nu̱úyó ña̱ ndukúyóña nu̱ú inkana. Tá kúú tá xa̱a̱ ku̱chéeyó á ndeé ndóʼoyó, sana xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyó xíʼin iin na̱ migoyó ña̱ ná chindeétáʼanna xíʼinyó ña̱ satána ña̱ xíniñúʼuyó á ku̱ʼu̱nna xíʼinyó nu̱ú na̱ doctor. Ta saátu tá ndákava-iniyó, kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼin iin na̱ anciano á iin na̱ hermano na̱ xa̱a̱ xu̱xa-ini xíʼin tu̱ʼun Ndióxi̱ ña̱ ná kuniso̱ʼona miíyó, ta ná ka̱ʼa̱nna tu̱ʼun va̱ʼa ña̱ chika̱a̱ ndee̱ xíʼinyó (Prov. 12:25). Ná ndakaʼányó chi na̱ hermanoyó kúʼvi̱níva-inina xínina miíyó ta kúni̱na chindeétáʼanna xíʼinyó tá íyo iin ña̱ sándi̱ʼi̱-iniyó (Prov. 17:17). Soo na̱yóʼo va̱ása kunda̱a̱-inina ndáaña xíniñúʼuyó tá va̱ása káʼa̱nyó xíʼinna.

“XA̱A̱ NI̱XI̱NUÑA”

13. ¿Ndáaña ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kú ni̱xi̱yo inira nda̱a̱ tá ni̱xi̱ʼi̱ra?

13 Ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús. Kúyatin ka̱a u̱ni̱ xi̱kuá tá ki̱vi̱ 14 tí nisán, ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra: “Xa̱a̱ ni̱xi̱nuña” (Juan 19:30). Tá xa̱a̱ ku̱nu̱mí kuvi ta̱ Jesús, ku̱ndaa̱-inira ña̱ ke̱ʼéra ndiʼi ña̱ xi̱kuni̱ Jehová ná keʼéra. ¿Ndáaña ni̱na̱ʼa̱ra xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kú ni̱xi̱yo inira nda̱a̱ tá ni̱xi̱ʼi̱ra? Ña̱ nu̱ú, ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ iin ta̱ vatá kúú ta̱ ndi̱va̱ʼa, saáchi ta̱ Jesús ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ iin na̱ yiví na̱ kǒo ku̱a̱chi kúúmií kiviva nda̱kú koo inina xíʼin Ndióxi̱ ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ ná keʼé ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíʼinna. Ña̱ u̱vi̱, tíxa̱ʼvi ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱ miíyó na̱ yiví ku̱a̱chi, kivi xa̱a̱yó ndakutáʼan viíyó xíʼin Ndióxi̱ ta saátu ni̱ʼíyó ña̱ kutakuyó ndiʼi tiempo. Ta ña̱ u̱ni̱, ta̱ Jesús ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ iinlá Jehová kúú ta̱ xíniñúʼu kaʼndachíñu ta nda̱sayi̱i̱ra ki̱vi̱ yivára.

14. Ka̱ʼa̱n ndáa ki̱ʼva xíniñúʼu kutakuyó ndiʼi ki̱vi̱.

14 Ña̱ sákuaʼayó. Ná chika̱a̱-iniyó ña̱ nda̱kú koo iniyó xíʼin Ndióxi̱ ndiʼi ki̱vi̱. Ná kotoyó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Hermano Maxwell Friend, ta̱ xi̱sanáʼa̱ ti̱xin Escuela ña̱ Galaad. Ti̱xin iin asamblea internacional, ta̱xira iin discurso ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kú koo iniyó xíʼin Ndióxi̱, ta ña̱yóʼo kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra: “Tá kúni̱ún keʼún iin ña̱ʼa á ka̱ʼún iin ña̱ʼa, va̱ása kundatún nda̱a̱ kixaa̱ inka ki̱vi̱ saá keʼúnña, saáchi va̱ása xíni̱ún á kutakún inka ki̱vi̱. Va̱ʼaka chika̱ún ndee̱ ña̱ ndiʼi ki̱vi̱ na̱ʼún ña̱ nda̱kú íyo iniún xíʼin Ndióxi̱”. Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ hermano yóʼo, ndiʼi ki̱vi̱ ná na̱ʼa̱yó ña̱ nda̱kú íyo iniyó xíʼin Ndióxi̱. Tasaá ni tá ná kuviyó kivi ka̱ʼa̱nyó ña̱yóʼo xíʼin Jehová: “Chi̱ka̱a̱níi̱ ndee̱ ña̱ nda̱kú koo inii̱ xíʼún ta ni̱na̱ʼi̱ ña̱ iin ta̱ vatá kúú ta̱ Ndi̱va̱ʼa, ta saátu nda̱sakáʼnui̱ ki̱vi̱ún ta ni̱na̱ʼi̱ ña̱ iinlá miíún kúúmií derecho ña̱ kaʼndachíñún”.

“NDÁTAXII̱ ESPÍRITUI̱ NDAʼÚN”

15. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Lucas 23:46, ¿ndáaña xi̱kandíxa ta̱ Jesús?

15 Ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús (kaʼvi Lucas 23:46). * Ndinuʼu-ini ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Yivá ndátaxii̱ espíritui̱ ndaʼún”. Xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ iinlá yivára kúú ta̱ kivi sandátaku miíra, ta xi̱kandíxara ña̱ ndakaʼánva yivára xa̱ʼa̱ra.

16. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Joshua?

16 Ña̱ sákuaʼayó. Xíniñúʼu chika̱a̱-iniyó ña̱ nda̱kú koo iniyó xíʼin Jehová ni ná kuviyó. Ta ña̱ va̱ʼa keʼéyó ña̱yóʼo, xíniñúʼu kundaa-iniyóra xíʼin ndiʼi níma̱yó (Prov. 3:5). Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ta̱ Joshua, iin ta̱ loʼo ta̱ xi̱kuumií 15 ku̱i̱ya̱, ta̱yóʼo xi̱kuumiíra iin kue̱ʼe̱ ña̱ kǒo kívi ndaʼara xíʼin. Ta̱yóʼo va̱ása níxiinra kutátanra xíʼin ña̱ʼa ña̱ yáʼandosó ley Ndióxi̱. Tá kúma̱ní si̱lóʼo kuvira, tu̱ʼun yóʼo kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin siʼíra: “Iinlá Jehová kúú ta̱ xíni̱ xa̱ʼíi̱. Ta kándíxavai̱ ña̱ sandátakura yi̱ʼi̱, chi xíni̱vara ndáaña ndíka̱a̱ níma̱i̱ ta kúnda̱a̱-inira ña̱ kúʼvi̱ní-inii̱ xínii̱ra”. * Ndiʼiyó xíniñúʼu ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “Tá ná ya̱ʼi̱ nu̱ú iin tu̱ndóʼo ta nda̱a̱ sana kivi kuvii̱, ¿á na̱ʼi̱ ña̱ nda̱kú-íyo inii̱ xíʼin Jehová ta kandíxai̱ ña̱ ndakaʼánra xa̱ʼíi̱ ta sandátakura yi̱ʼi̱?”.

17, 18. ¿Ndáaña sa̱kuaʼayó nu̱ú artículo yóʼo? (Koto recuadro “ Ña̱ sákuaʼayó xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra tá kúma̱ní kuvira”).

17 Íyo ña̱ ndáyáʼviní sákuaʼayó xíʼin tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús tá kúma̱ní kuvira. Sándakaʼánña miíyó ña̱ xíniñúʼu koo káʼnu-iniyó xa̱ʼa̱ inkana ta kandíxayó ña̱ koo káʼnu-ini Jehová xa̱ʼa̱ miíyó. Saátu iin ña̱ va̱ʼaní kúú ña̱ kúúyó táʼan na̱ ñuu Ndióxi̱ chi na̱yóʼo va̱ʼaní chíndeétáʼanna xíʼinyó. Soo tá xíniñúʼuyó ña̱ chindeétáʼanna xíʼinyó ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinna. Kúnda̱a̱-iniyó ña̱ mií Jehová chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ya̱ʼayó nu̱ú nda̱a̱ ndáaka tu̱ndóʼo. Ta saátu kúnda̱a̱-iniyó ña̱ ndáyáʼviní na̱ʼa̱yó ndiʼi ki̱vi̱ ña̱ nda̱kú-íyo iniyó xíʼin Ndióxi̱, ta kándíxayó ña̱ sandátakuvara miíyó tá ná kuviyó.

18 Tá ná keʼéyó ndiʼi ña̱ sa̱kuaʼayó nu̱ú artículo yóʼo, saá sáxi̱nuyó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xa̱ʼa̱ se̱ʼera: “Kuniso̱ʼondó ña̱ káʼa̱nra” (Mat. 17:5).

YAA 126 Nda̱kúní ná koo iniyó xíʼin Ndióxi̱

^ párr. 5 Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Mateo 17:5, Jehová kúni̱ra ña̱ ná kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n se̱ʼera. Nu̱ú artículo yóʼo kunda̱a̱-iniyó ndáaña kivi sákuaʼayó xíʼin tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús tá tíkaara ndaʼa̱ yitu̱n.

^ párr. 7 Juan 19:26, 27: “Tá xi̱ni ta̱ Jesús ña̱ níndichi siʼíra yatin kán xíʼin ta̱ discípulora ta̱ xi̱kuʼvi̱-inira xi̱xinira, ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin siʼíra: ‘Ta̱yóʼo kúú se̱ʼún vitinʼ. 27 Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ discípulo: ‘Ñáyóʼo kúú siʼún vitinʼ. Ta mií ki̱vi̱ saá ta̱ discípulo kán nda̱kiʼinrañá ku̱a̱ʼa̱nñá kooñá veʼera”.

^ párr. 9 Nu̱ú sección ña̱ naní “Ña̱ ndáka̱tu̱ʼun na̱ káʼvi tutu yóʼo” ña̱ va̱xi nu̱ú revista yóʼo, káʼa̱nña nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús tu̱ʼun ña̱ va̱xi nu̱ú Salmo 22:1.

^ párr. 11 Juan 19:28: “Tándi̱ʼi ku̱u ña̱yóʼo, ta̱ Jesús na̱kunda̱a̱-inira ña̱ ke̱ʼéra ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n yivára xíʼinra, tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra: ‘Yíchi̱i̱ ti̱kui̱íʼ. Saá kúú ña̱ ni̱xi̱nu ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱”.

^ párr. 15 Lucas 23:46: “Ta̱ Jesús ndeéní ka̱na kóʼóra: ‘Yivá ndátaxii̱ espíritui̱ ndaʼúnʼ. Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo saá ni̱xi̱ʼi̱ra”.

^ párr. 16 Koto artículo “La fe de Joshua: una victoria para los derechos del niño” ña̱ va̱xi nu̱ú revista ¡Despertad! 22 tí enero ña̱ ku̱i̱ya̱ 1995.