Ir al contenido

Ir al índice

ÑA̱ NÁTÚʼUN XA̱ʼA

Chi̱ka̱a̱-inii̱ ña̱ va̱ása ndakava-inii̱

Chi̱ka̱a̱-inii̱ ña̱ va̱ása ndakava-inii̱

“APÁ”, “ÁPI”, “XITO”. Saá káʼa̱n ku̱a̱ʼání na̱ hermano xíʼi̱n ti̱xin Betel. Xa̱a̱ 89 ku̱i̱ya̱ kúúmiíi̱ ta va̱ʼaní kúnii̱ tá káʼa̱nna saá xíʼi̱n. Ña̱ káʼa̱nna ña̱yóʼo xíʼi̱n iin ña̱ va̱ʼaní ña̱ táxi Jehová ndaʼíi̱ kúúña, saáchi xa̱a̱ 72 ku̱i̱ya̱ kúú ña̱ káchíñui̱ nu̱úra ku̱a̱ʼá tiempo. Ta xa̱ʼa ndiʼi ña̱ sa̱kuaʼi̱ tiempo yóʼo kivi ka̱ʼi̱n xíʼin ndiʼi na̱ va̱lí yóʼo, ña̱ ná kǒo ndakava-inina chi kivi ndakiʼinna ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa xa̱ʼa ndiʼi ña̱ kéʼéna (2 Crón. 15:7).

NA̱ YIVÁI̱, NA̱ ÑANII̱ XÍʼIN NÁ KU̱ʼVAI̱

Yivái̱ xíʼin siʼíi̱ ke̱ena chí ñuu Ucrania ta ku̱a̱ʼa̱nna chí Canadá. Ni̱xa̱a̱na xi̱ko̱ona ñuu Rossburn, ña̱ ndíka̱a̱ chí ñuu Manitoba. Siʼíi̱ ni̱xi̱yo u̱na̱ ta̱a se̱ʼeñá xíʼin u̱na̱ ná ñaʼá. Ta̱ u̱xu̱ ku̱mí kúú yi̱ʼi̱. Yivái̱ xi̱kutóoníra ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ta ndiʼi domingo tá xi̱ta̱an xi̱kaʼviraña nu̱úndi̱. Ta xi̱ndakanixi̱níra xa̱ʼa na̱ níʼi yichi̱ ti̱xin veʼe-ñu̱ʼu ña̱ ndíʼiníka inina kiʼinna xu̱ʼún ndaʼa̱ na̱ yiví, nu̱úka ña̱ chindeétáʼanna xíʼinna. Ku̱a̱ʼání yichi̱ xi̱keʼéra si̱ki xíʼinndi̱ ta xi̱nda̱ka̱tu̱ʼunra ndi̱ʼi̱: “¿Ndáana cha̱ʼvi ta̱ Jesús xa̱ʼa ña̱ na̱túʼunra xíʼin na̱ yiví ta sa̱náʼa̱rana?”.

Ku̱mí na̱ ñanii̱ xíʼin ku̱mí ná ku̱ʼvai̱ ni̱xa̱a̱na nda̱sakáʼnuna Jehová. Ku̱ʼvai̱ ñá naní Rose xi̱kuuñá precursora nda̱a̱ ki̱vi̱ ni̱xi̱ʼi̱ñá. Tá xa̱a̱ ku̱nu̱mí kuviñá ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin inkana ña̱ ná kandíxanína ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱. Xi̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinna: “Kúni̱ kuni yóʼó ti̱xin ñuyǐví xa̱á”. Tá xa̱ʼa iin ñanii̱ ta̱ káʼnuka nu̱úi̱ ta̱ naní Ted nina xa̱ʼa ndayá á xi̱tu̱n xi̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ yiví. Ndiʼi domingo tá xi̱ta̱an xi̱ka̱ʼa̱nra ti̱xin radio, ta xi̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ yiví ña̱ ndiʼi na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa kokona ti̱xin ndayá á xi̱tu̱n. Soo tándi̱ʼi ni̱xa̱a̱ra nda̱sakáʼnura Jehová xíʼin ndinuʼu-inira.

KI̱XAʼÁ KÁCHÍÑUI̱ KU̱A̱ʼÁKA TIEMPO NU̱Ú JEHOVÁ

Tá junio ña̱ 1944, tá xa̱a̱ ndi̱kói̱ ña̱ ni̱xa̱ʼi̱n escuela, nda̱niʼíi̱ iin folleto nu̱ú mesa veʼi̱ ña̱ naní La regeneración venidera del mundo. * Ka̱ʼvi̱ página ña̱ nu̱ú, xíʼin ña̱ u̱vi̱ ta kǒo níkivika sandákoi̱ ña̱ kaʼviña. Tándi̱ʼi ka̱ʼvi̱ña xa̱a̱ nda̱kani va̱ʼa xi̱níi̱ ndáa ña̱ keʼíi̱: nda̱kanixi̱níi̱ kachíñui̱ nu̱ú Jehová nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Jesús.

¿Nda̱chun va̱ʼa ki̱xa̱a̱ ña̱ folleto yóʼo nu̱ú mesandi̱? Ta̱ Steve ñanii̱ na̱túʼunra xíʼi̱n, ña̱ ni̱ya̱ʼa u̱vi̱ na̱ ta̱a íxi̱kóna libro xíʼin folleto, ta káchira: “Sa̱tái̱ ña̱yóʼo chi loʼova ya̱ʼviña”. Tá inka domingo na̱ ta̱a kán ndi̱kó tukuna nu̱úndi̱. Ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼindi̱ ña̱ kúúna testigo Jehová ta xíniñúʼuna Biblia ña̱ va̱ʼa ndakuiinna pregunta ña̱ kúúmií na̱ yiví. Ku̱tóovandi̱ ña̱yóʼo chi na̱ yivándi̱ sa̱náʼa̱na ndiʼi ña̱ ixato̱ʼóndi̱ Biblia. Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱n na̱ ta̱a yóʼo xíʼinndi̱ ña̱ koo iin asamblea chí ñuu Winnipeg, nu̱ú ni̱xi̱yo ku̱ʼvai̱ ñá Elsie. Ta nda̱kanixi̱níi̱ ku̱ʼi̱n asamblea yóʼo.

Ki̱ʼva 320 kilometro ni̱xa̱ʼi̱n xíʼin bicicletai̱ nda̱a̱ ni̱xai̱ ñuu Winnipeg. Ta ni̱ya̱ʼatui̱ ñuu ña̱ naní Kelwood, yóʼo kúú nu̱ú íyo u̱vi̱ saá na̱ testigo na̱ ni̱xa̱a̱ nu̱úndi̱. Ti̱xin ña̱ ñuu yóʼo ni̱xa̱ʼi̱n xíʼinna iin reunión ta saá na̱kunda̱a̱-inii̱ ndáa ki̱ʼva íyo iin congregación. Ta saátu na̱kunda̱a̱-inii̱ ña̱ ndiʼi na̱ ta̱a, ná ñaʼá xíʼin na̱ va̱lí xíniñúʼu natúʼunna xa̱ʼa Ndióxi̱ veʼe tá veʼe nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Jesús.

Ñuu Winnipeg nda̱kitáʼi̱n xíʼin ta̱ Jack, inka ñanii̱ ta̱ xa̱a̱ chée kúú ta̱yóʼo, ke̱era chí norte ña̱ ñuu Ontario ta ki̱xira asamblea. Tá ki̱vi̱ nu̱ú ña̱ ni̱xi̱yo asamblea kán, iin ta̱ hermano ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ sandákuchina na̱ kúni̱ ndakuchi. Ta̱ Jack xíʼin yi̱ʼi̱ nda̱kuchindi̱ asamblea kán. Ta nda̱kanixi̱níndi̱ ña̱ ndi̱ku̱n kixaʼándi̱ kuundi̱ precursor. Ndi̱ku̱n tándi̱ʼi ña̱ asamblea kán ki̱xaʼá ta̱ Jack kúúra precursor. Yi̱ʼi̱ xi̱kuumiíi̱ 16 ku̱i̱ya̱ ta xi̱niñúʼu ndikói̱ kaʼvikai̱ escuela, soo tá ni̱ya̱ʼa iin ku̱i̱ya̱ ki̱xaʼíi̱ kúi̱ precursor.

ÑA̱ SA̱KUAʼI̱ TÁ XI̱KUI̱ PRECURSOR

Ki̱xaʼíi̱ kúi̱ precursor xíʼin ta̱ hermano Stan Nicolson, chí ñuu Souris, ña̱ ndíka̱a̱ chí ñuu Manitoba. Tándi̱ʼi na̱kunda̱a̱-inii̱, ña̱ kuuyó precursor yo̱ʼvi̱vaña sava yichi̱. Ndi̱ʼi xu̱ʼún ndaʼa̱ndi̱, soo ni saá kǒo nísandákondi̱ ña̱ natúʼunndi̱ xa̱ʼa Ndióxi̱. Iin yichi̱ tá nda̱ndikóndi̱ veʼendi̱ ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nndi̱ iníí ki̱vi̱ ña̱ na̱túʼundi̱ xa̱ʼa Ndióxi̱. Ndeékaví xíʼindi̱ so̱ko soo ni loʼo xu̱ʼún kǒo ndaʼa̱ndi̱. Soo íyo iin ña̱ ku̱u tá ki̱xa̱a̱ndi̱ veʼendi̱: íyo iin na̱ ki̱xi sa̱ndákoo ña̱ kuxundi̱. Kǒo níkunda̱a̱-inindi̱ ndáana ke̱ʼé ña̱yóʼo. Nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱xi na̱ ku̱i̱ká xi̱xindi̱ ki̱vi̱ kán. Va̱ʼaní ña̱ nda̱kiʼindi̱ xa̱ʼa ña̱ kǒo níndakava-inindi̱. Tándi̱ʼi yo̱o̱ kán ta̱ ndu̱nduʼúka kúii̱.

Ni̱ya̱ʼa loʼo yo̱o̱ chi̱ndaʼána ndi̱ʼi̱ ku̱a̱ʼa̱nndi̱ chí ñuu Gilbert Plains, ña̱ ndíka̱a̱ ki̱ʼva 240 kilómetro chí norte ña̱ ñuu Souris. Tiempo saá tá iin iin congregación xi̱kuumiína iin lista nu̱ú káʼa̱nña nda̱saa hora na̱túʼunna xa̱ʼa Ndióxi̱ yo̱o̱ tá yo̱o̱. Iin yo̱o̱ loʼoní hora ka̱chíñuna nu̱ú Ndióxi̱ xa̱ʼa ña̱yóʼo ta̱xii̱ iin discurso ti̱xin congregación ta ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinna ña̱ xíniñúʼu chika̱a̱kana ndeé. Tándi̱ʼi ña̱ reunión yóʼo iin ñá precursora ñá xa̱chée iin kúni̱ kuakuñá ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼi̱n, chi yií ñáyóʼo su̱ví testigo kúúra, ta ka̱chiñá: “Xi̱kuni̱ ku̱a̱ʼáka chiñu keʼíi̱ soo va̱ása níkuchiñui̱”. Tasaá ki̱xaʼíi̱ xákui̱ xíʼinñá ta ndu̱kúi̱ ña̱ káʼnu-ini nu̱úñá.

Na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ tá válína, sava yichi̱ kivi sáti̱vína chiñu ta ña̱yóʼo sándakavaníña-inina. Saá kúú ña̱ ndo̱ʼo yi̱ʼi̱. Soo xíʼin ña̱yóʼo na̱kunda̱a̱-inii̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa ndakava-iniyó va̱ʼaka ná sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndóʼoyó ta ná chika̱a̱kayó ndée. Tá ná ndasakáʼnuyó Ndióxi̱ xíʼin ndinuʼu-iniyó, ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndakiʼinyó.

ÑA̱ NDO̱ʼI̱ CHÍ ÑUU QUEBEC

Tá kúúmiíi̱ 21 ku̱i̱ya̱ ni̱xa̱ʼi̱n clase 14 ti̱xin Escuela ña̱ Galaad, ta sa̱ndíʼii̱ ka̱ʼvii̱ tá yo̱o̱ febrero ña̱ ku̱i̱ya̱ 1950. Na̱ ni̱xa̱ʼa̱n clase yóʼo xi̱kuundi̱ 103 ta 25 kúúndi̱ chi̱ndaʼána ku̱a̱ʼa̱n chí ñuu Quebec, nu̱ú káʼa̱nna tu̱ʼun francés. Ñuu yóʼo ki̱xaʼá sáa̱ní-ini na̱ yiví xínina na̱ testigo Jehová. Chi̱ndaʼána yi̱ʼi̱ chí ñuu Val-dʼOr, nu̱ú íyoní mina ña̱ oro. Iin ki̱vi̱ ni̱xa̱ʼa̱nndi̱ na̱túʼunndi̱ xa̱ʼa Ndióxi̱ iin ñuu yatin, ña̱ naní Val-Senneville. Ta̱ su̱tu̱ ñuu kán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinndi̱ ña̱ kanira ndi̱ʼi̱ tá ná kǒo keendi̱ ñuura. Na̱túʼi̱n xa̱ʼa ta̱ su̱tu̱ kán xíʼin na̱ chíñu, ta ki̱ʼinna multa nu̱úra xa̱ʼa ña̱ ke̱ʼéra. *

Táʼan tu̱ndóʼo yóʼo kúú “Ña̱ ndo̱ʼi̱ chí ñuu Quebec”. Na̱ ñuu Quebec yóʼo xa̱a̱ yáʼaka 300 ku̱i̱ya̱ kúú ña̱ xi̱ñuʼuna ti̱xin ña̱ veʼe-ñu̱ʼu católico, xa̱ʼa ña̱yóʼo na̱ su̱tu̱ xíʼin ndiʼika na̱ kítáʼan xíʼinna ta saátu na̱ chíñu, va̱ása níxiinna kunina na̱ testigo Jehová. Yo̱ʼvi̱va ni̱xi̱yo ña̱yóʼo nu̱úndi̱, ni loʼova xi̱kuundi̱ soo kǒo níndakava-inindi̱. Sava na̱ yiví na̱ ñuu Quebec va̱ʼaníva ka̱ndíxana ña̱ sa̱kuaʼana xa̱ʼa Ndióxi̱, yi̱ʼi̱ ka̱ʼvii̱ xíʼin sava na̱ yiví na̱ xi̱kuni̱ka sakuaʼa xa̱ʼa Jehová. Ka̱ʼvii̱ xíʼin iin familia káʼnuní, u̱xu̱ xi̱kuuna ti̱xin veʼena, ta ndiʼi na̱yóʼo ki̱xaʼána ndásakáʼnuna Jehová. Ña̱ ke̱ʼé na̱yóʼo chi̱ndeétáʼanña xíʼin inkaka na̱ ñuu kán ña̱ sa̱ndákoona veʼe-ñu̱ʼuna. Nda̱kundeékandi̱ na̱túʼunndi̱ xa̱ʼa Ndióxi̱, ta ku̱chiñuvandi̱.

NA̱ HERMANO SA̱KUAʼANA XÍʼIN TU̱ʼUN MIÍNA

Tá ku̱i̱ya̱ 1956, chi̱ndaʼána yi̱ʼi̱ ku̱a̱ʼi̱n chí ñuu Haití. Ku̱a̱ʼání na̱ misionero na̱ ni̱xi̱yo kán i̱xayo̱ʼvi̱níña xíʼinna ña̱ sakuaʼana tu̱ʼun francés. Soo ni saá na̱ yiví va̱ʼaní xi̱xiniso̱ʼona na̱yóʼo. Ta̱ misionero ta̱ naní Stanley Boggus ni̱ka̱ʼa̱nra: “Nda̱kanda̱ní-inindi̱ chi na̱ yiví yóʼo xi̱chindeénína ndi̱ʼi̱ ña̱ va̱ʼa natúʼunndi̱ xíʼinna”. Va̱ʼaka loʼo ke̱e yi̱ʼi̱ chi xa̱a̱ sa̱kuaʼi̱ tu̱ʼun francés chí ñuu Quebec. Soo tándi̱ʼi xi̱nindi̱ ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ hermano na̱ ñuu yóʼo káʼa̱nna tu̱ʼun criollo haitiano. Xa̱ʼa ña̱kán xi̱niñúʼu sakuaʼandi̱ tu̱ʼun yóʼo ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanndi̱ xíʼin inkana. Ke̱ʼéndi̱ña ta ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa nda̱kiʼinndi̱.

Ña̱ va̱ʼa chindeétáʼankandi̱ xíʼin na̱ hermano yóʼo, na̱ Cuerpo Gobernante ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinndi̱ ña̱ ná sayáʼandi̱ ña̱ Tutu Ña̱ Nátúʼun xíʼinyó tu̱ʼun criollo haitiano xíʼin inkaka ña̱ xíniñúʼuna. Tixaʼvi ña̱yóʼo ku̱a̱ʼáníka na̱ yiví ki̱xaʼá xáʼa̱n reunión iníísaá país kán. Tá ku̱i̱ya̱ 1950 xa̱a̱ 99 xi̱kuu na̱ publicador ni̱xi̱yo chí ñuu Haití. Soo tá ku̱i̱ya̱ 1960 xa̱a̱ 800 kúúna. Tasaá ka̱nana yi̱ʼi̱ ña̱ ku̱ʼi̱n Betel. Tá ku̱i̱ya̱ 1961 ni̱xai̱ ku̱i̱ instructor ti̱xin ña̱ Escuela del Ministerio del Reino. Ku̱chiñundi̱ sa̱náʼa̱ndi̱ 40 na̱ anciano xíʼin na̱ precursor especial. Ti̱xin ña̱ asamblea ña̱ ni̱xi̱yo tá yo̱o̱ enero ña̱ ku̱i̱ya̱ 1962, ni̱ka̱ʼa̱nndi̱ xíʼin sava na̱ hermano na̱ sándakútu requisito ña̱ ná chika̱a̱kana ndée ña̱ ku̱a̱ʼáka chiñu keʼéna nu̱ú Ndióxi̱, ta savana ki̱xaʼána kúúna precursor especial. Va̱ʼaníva ke̱ʼéna, chi ndáa si̱lóʼo tiempo ni̱ya̱ʼa ta ki̱xaʼá na̱ ñuu kán sáa̱-inina xínina na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱.

Tá 23 tí enero ña̱ ku̱i̱ya̱ 1962, ndi̱ku̱n tándi̱ʼi ña̱ asamblea, na̱ policía ni̱xa̱a̱na chí sucursal. Ti̱inna yi̱ʼi̱ xíʼin inka ta̱ misionero ta̱ naní Andrew DʼAmico ña̱ ku̱ʼu̱nndi̱ veʼeka̱a, ta saátu nda̱kiʼinna ndiʼi tutu ña̱ ¡Despertad! ña̱ 8 tí enero ña̱ ku̱i̱ya̱ 1962 (ña̱ tu̱ʼun francés) ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna veʼe chíñu. Iin artículo ña̱ tutu yóʼo xi̱ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa sava periódico ña̱ tu̱ʼun francés ña̱ xi̱ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa na̱ ñuu Haití ña̱ xi̱keʼéna ña̱ tási (vudú). Savana va̱ása níkutóona ña̱yóʼo ta ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ ndi̱ʼi̱ ka̱ʼyí ña̱yóʼo ti̱xin sucursal. Ni̱ya̱ʼa sava semana ta tavána yi̱ʼi̱ xíʼin ndiʼika na̱ misionero ti̱xin ña̱ país kán. * Soo ni saá na̱ hermano na̱ ñuu Haití nda̱kundeévana ke̱ʼéna chiñu Jehová chi xa̱a̱ ya̱chi̱ka sa̱kuaʼana keʼénaña, kúsi̱íní-inii̱ tá ndákaʼíi̱n xa̱ʼa ña̱ va̱ʼaní i̱xandakú-ini na̱ hermano kán, ta saátu ña̱ chi̱ka̱a̱nína ndée ña̱ ke̱ʼéna chiñu Jehová. Vitin xa̱a̱ kúúmiína ña̱ Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras ña̱ tu̱ʼun criollo haitiano, ni va̱ása níndakanixi̱níndi̱ ña̱ kana ña̱yóʼo.

KA̱CHÍÑUI̱ NU̱Ú KÚVA̱ʼA VEʼE NU̱Ú NDÁTAKAYÓ CHÍ REPÚBLICA CENTROAFRICANA

Tá ni̱xi̱yoi̱ ñuu Haití, chi̱ndaʼána yi̱ʼi̱ ku̱a̱ʼi̱n chí República Centroafricana ña̱ koi̱ misionero. Tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo ni̱xai̱ ku̱i̱ superintendente viajante ta saátu ni̱xai̱ ku̱i̱ superintendente ña̱ sucursal.

Tiempo saá, va̱ása va̱ʼa níxi̱yo veʼe nu̱ú xi̱ndatakandi̱. Sa̱kuaʼi̱ ndakayai̱ yitia yi̱chí (paja) ta xi̱keʼíi̱ xi̱ní veʼe xíʼinña. Tá xi̱xini inka na̱ yiví ña̱ xi̱keʼíi̱ ña̱yóʼo xi̱ndakanda̱ní-inina. Ta ña̱yóʼo va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanña xíʼin inka na̱ hermano ña̱ va̱ʼa ke̱ʼéna chiñu yóʼo, ta saátu ña̱ xi̱kiʼinna kuenta xíʼin veʼe nu̱ú xi̱ndatakandi̱. Na̱ níʼi yichi̱ ti̱xin veʼe-ñu̱ʼu xi̱kusikindaana ndi̱ʼi̱, saáchi na̱kán ña̱ lámina xi̱kuu xi̱ní veʼena. Soo ña̱yóʼo va̱ása nísandákavaña-inindi̱, ta nda̱kundeékandi̱ xi̱xiniñúʼundi̱ veʼe nu̱ú xi̱ndatakandi̱ ni ña̱ yitia yi̱chí (paja) xi̱kuu xi̱níña. Soo loʼova tiempo ku̱sikinda̱a̱na ndi̱ʼi̱ chi ki̱xi iin ta̱chí ndeéní chí ñuu Bangui, ta ña̱ ta̱chí yóʼo sa̱ndáchíña xi̱ní veʼe-ñu̱ʼuna ta nda̱kavaña nda̱a̱ ma̱ʼñú calle. Soo veʼe nu̱ú xi̱ndatakandi̱ va̱ása níndachí xi̱níña. Ña̱ va̱ʼa kiʼinkandi̱ kuenta xíʼin chiñu Ndióxi̱, ti̱xin ña̱ u̱ʼu̱n yo̱o̱ kuití ke̱ʼéndi̱ iin sucursal xíʼin iin veʼe nu̱ú kundoo na̱ misionero. *

NDA̱NIʼÍI̱ IIN ÑÁ CHINDEÉTÁʼAN XÍʼI̱N

Ki̱vi̱ ña̱ ti̱ndaʼa̱ndi̱

Tá ku̱i̱ya̱ 1976, va̱ása nítaxikana ña̱ ndasakáʼnundi̱ Ndióxi̱ chí República Centroafricana, ta saá chi̱ndaʼána yi̱ʼi̱ ku̱a̱ʼi̱n chí ñuu Yamena, iin ñuu ña̱ ndíka̱a̱ yatin xíʼin ñuu Chad. Soo va̱ʼaní chi kán kúú nu̱ú xi̱nitáʼi̱n xíʼin ñá Happy, iin ñá precursora especial ñá ñuu Camerún. Ti̱ndaʼa̱ndi̱ 1 tí abril ña̱ ku̱i̱ya̱ 1978. Soo ku̱suchíní-inindi̱ chi mií yo̱o̱ saá ki̱xaʼá guerra ti̱xin ña̱ país kán ta xa̱ʼa ña̱yóʼo ke̱endi̱ ku̱a̱ʼa̱nndi̱ inka ñuu. Tá xa̱a̱ ndi̱ʼi guerra kán nda̱ndikóndi̱ veʼendi̱ soo xa̱a̱ na̱ yiví na̱ xáʼníva nda̱kundoo iniña, sa̱ndíʼi-xa̱ʼana ndiʼi publicación ña̱ xi̱kuumiíndi̱, saátu xi̱yo ña̱ xi̱ndixi ñá Happy tá ti̱ndaʼa̱ndi̱ ta saátu regalo ña̱ ni̱ni̱ʼíndi̱. Soo va̱ása níndakava-inindi̱. Chi íyokavandi̱ xíʼin táʼanndi̱, ta xi̱kunindi̱ ndakundeékandi̱ keʼéndi̱ chiñu Jehová.

Tá ni̱ya̱ʼa u̱vi̱ ku̱i̱ya̱, va̱ása nísasikana nu̱úndi̱ ña̱ keʼéndi chiñu Ndióxi̱ chí República Centroafricana. Ndi̱kó tukundi̱ yóʼo, ta xi̱kuundi̱ superintendente ña̱ circuito. Ini carro ni̱xi̱yo veʼendi̱, ta xi̱kuumiíndi̱ iin cama tú ndáta̱ʼnu̱, xíʼin iin tambo ña̱ kúúmií 200 litro ti̱kui̱í, xíʼin iin refri loʼo ta saátu iin estufa ña̱ xi̱xiniñúʼundi̱ xíʼin gas. Yo̱ʼvi̱va ni̱xi̱yoña nu̱úndi̱ ña̱ ku̱ʼu̱nndi̱ inka ñuu. Iin yichi̱ nda̱a̱ 117 nu̱ú ndáa na̱ policía ni̱ya̱ʼandi̱.

Niʼníní ni̱xi̱yo nda̱a̱ 50 °C xi̱xa̱a̱ña. Sava yichi̱ i̱xayo̱ʼvi̱ña xíʼinndi̱ ña̱ ndukúndi̱ ti̱kui̱í ña̱ ndakuchina tá xi̱xiyo asamblea. Xa̱ʼa ña̱yóʼo na̱ hermano xi̱kanna yavi̱ yuʼú yu̱ta, ta loʼo loʼo ti̱kui̱í xi̱tavána ta xi̱taánnara ini iin tambo káʼnu ña̱ va̱ʼa ndakuchina.

KA̱CHÍÑUNDI̱ NU̱Ú NDIÓXI̱ INKAKA PAÍS ÑA̱ ÁFRICA

Tá ku̱i̱ya̱ 1980 chi̱ndaʼána ndi̱ʼi̱ chí ñuu Nigeria, kán chi̱ndeétáʼandi̱ xíʼinna ti̱xin u̱vi̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ na̱kuva̱ʼa iin sucursal xa̱á. Na̱ hermano sa̱tána iin veʼe nu̱ú xi̱taánna ña̱ʼa, ña̱ u̱vi̱ piso xi̱kuuña, ta va̱ʼa xi̱xaninaña ta va̱ʼa xi̱ndasava̱ʼanaña nu̱ú ñuʼúndi̱. Iin xi̱ta̱an nda̱ai̱ xi̱ní veʼe nu̱ú súkunní ña̱ va̱ʼa chindeétáʼi̱n xíʼinna. Tá káʼñu ki̱xaʼá va̱xi nuui̱ chí nu̱ú nda̱ai̱, soo xa̱a̱ xa̱nina ña̱yóʼo, tasaá ni̱ya̱ʼa xa̱ʼíi̱ ta nda̱kavavai̱. Nda̱kanixi̱níi̱ ña̱ ni̱ta̱ʼnu lekei̱, soo tá xa̱a̱ ndiʼi ke̱ʼéna radiografía xíʼi̱n, iin ta̱ doctor ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ñá Happy: “Va̱ása kundi̱ʼi̱-iniún chi ti̱xin ña̱ iin semana xa̱a̱ ndaʼavara”.

Tá nda̱ndikóndi̱ veʼendi̱ “xíʼin tú carro tú pasajera” ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nndi̱ iin asamblea

Tá ku̱i̱ya̱ 1986 ni̱xa̱ʼa̱nndi̱ chí Costa de Marfil. Nu̱ú xi̱kui̱ superintendente viajante. Ta xi̱kiʼintui̱ kuenta xíʼin iin congregación ña̱ íyo yatin ñuu Burkina Faso. Ta va̱ása níndakanixi̱níi̱ ña̱ kixa̱a̱ iin tiempo ña̱ kundoondi̱ ñuu yóʼo.

Tá xi̱kui̱ superintendente ña̱ circuito, xi̱ndoondi̱ ini iin carro.

Tá ku̱i̱ya̱ 2003, tá xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa 47 ku̱i̱ya̱ nda̱ndikói̱ xíʼin ñá Happy chí ñuu Canadá ña̱ va̱ʼa kachíñundi̱ Betel. Tutu ña̱ xi̱kuumiíndi̱ xi̱ka̱ʼa̱nña ña̱ kúúndi̱ na̱ ñuu Canadá soo níma̱ndi̱ xi̱ka̱ʼa̱nña ña̱ kúúndi̱ na̱ ñuu África.

Sánáʼi̱ xa̱ʼa Biblia ñuu Burkina Faso.

Tasaá tá ku̱i̱ya̱ 2007, tá kúúmií 79 ku̱i̱ya̱, nda̱ndikóndi̱ chí África. Chi̱ndaʼána ndi̱ʼi̱ chí ñuu Burkina Faso ta kán ka̱chíñui̱ xíʼin na̱ Comité ña̱ País. Tándi̱ʼi oficina kán ndu̱uña iin oficina ña̱ traducción ña̱ íyo ti̱xin ña̱ sucursal ña̱ Benín. Tá agosto ña̱ ku̱i̱ya̱ 2013, chi̱ndaʼána ndi̱ʼi̱ chí Betel ña̱ ñuu Benín.

Yi̱ʼi̱ xíʼin ñá Happy tá xi̱kachíñundi̱ chí sucursal ña̱ Benín.

Ni xa̱cheévai̱ soo kúsi̱íní-inii̱ ña̱ kéi̱ nátúʼi̱n xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa Ndióxi̱. Ti̱xin ña̱ u̱ni̱ ku̱i̱ya̱ na̱ anciano xíʼin ñá síʼíi̱ chi̱ndeétáʼannína xíʼi̱n, ta xa̱a̱ u̱vi̱ na̱ káʼvii̱ xíʼin xa̱a̱ nda̱kuchina ta̱ Gedeón xíʼin ta̱ Frégis. Ta vitin u̱vi̱ saára kúsi̱íní-inira ña̱ káchíñura nu̱ú Jehová.

Ta vitin chi̱ndaʼána ndi̱ʼi̱ chí sucursal ña̱ Sudáfrica, kán va̱ʼaní ndáa na̱ hermano na̱ íyo Betel yi̱ʼi̱. Sudáfrica kúú ñuu ña̱ u̱xa̱ nu̱ú káchíñui̱ nu̱ú Jehová. Tá octubre ña̱ ku̱i̱ya̱ 2017 nda̱kiʼinndi̱ iin bendición ña̱ káʼnuní. Ka̱nana ndi̱ʼi̱ ña̱ ku̱ʼu̱nndi̱ nu̱ú ni̱xi̱nu ña̱ Betel ña̱ íyo chí Warwick (Nueva York). Ni va̱ása nandósó-inindi̱ xa̱ʼa ña̱yóʼo.

Ña̱ Anuario 1994 nu̱ú página 255 káchiña: “Káʼa̱nndi̱ xíʼin na̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ káchíñu nu̱ú Jehová ‘Nda̱kú koo inindó ta va̱ása ndakava-inindó chi ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndakiʼinndó xa̱ʼa ña̱ kéʼéndóʼ” (2 Crón. 15:7). Ñá Happy xíʼin yi̱ʼi̱ chi̱ka̱a̱-inindi̱ ña̱ keʼéndi̱ ña̱ káʼa̱n ña̱yóʼo, ta káʼa̱nndi̱ xíʼin inkana ná keʼéna ña̱yóʼo.

^ párr. 9 Tutu ña̱ ta̱vá na̱ testigo Jehová ku̱i̱ya̱ 1944. Kǒokaña távána.

^ párr. 18 Koto artículo “Sacerdote de Quebec hallado culpable por ataque contra testigos de Jehová”, nu̱ú ¡Despertad! ña 8 tí enero ña̱ ku̱i̱ya̱ 1954, página 3 xíʼin 4.

^ párr. 23 Kivi kaʼvikaún xa̱ʼa ña̱ ku̱u yóʼo nu̱ú ña̱ Anuario de los testigos de Jehová 1994, página 148 nda̱a̱ 150.

^ párr. 26 Koto artículo “Edificando sobre cimientos sólidos”, nu̱ú ¡Despertad! ña̱ 8 tí agosto ña̱ 1966, página 27.