Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 32

Ná kandíxakayó Ndióxi̱

Ná kandíxakayó Ndióxi̱

“Ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ [...] chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ása kaka-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxayó, chi ni kǒo xíninu̱úyóña ña̱ ndixa kúúvaña” (HEB. 11:1).

YAA 11 Ña̱ i̱xava̱ʼa Jehová ndásakáʼnuñara

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1. ¿Ndáaña kúnda̱a̱-iniún xa̱ʼa̱ ta̱ i̱xava̱ʼa miíyó?

¿Á XA̱A̱ testigo Jehová kúú na̱ veʼún tá ka̱kún? Tá saá, nda̱a̱ tá loʼoviún sa̱náʼa̱na yóʼó xa̱ʼa̱ Jehová. Ta ku̱ndaa̱-iniún ña̱ i̱xava̱ʼara ndiʼi ña̱ʼa, ta ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa kúúmiíra, ta saátu kúni̱ra ña̱ ná kundooyó nu̱ú iin ñuʼú livi (Gén. 1:1; Hech. 17:24-27).

2. ¿Ndáaña káʼa̱n sava na̱ yiví xa̱ʼa̱ na̱ kándíxa ña̱ íyo iin ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa?

2 Ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása kándíxana ña̱ íyo Ndióxi̱, ta saátu va̱ása kándíxana ña̱ i̱xava̱ʼara ndiʼi ña̱ʼa. Saáchi káʼa̱nna ña̱ iin sana ku̱ʼva ndiʼi ña̱ʼa ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo, tasaá loʼo tá loʼo ki̱xáʼaña na̱samaña. Sava na̱yóʼo na̱ ka̱ʼvi va̱ʼa kúúna, ta káʼa̱nna ña̱ ciencia náʼa̱ña ña̱ su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia. Káʼa̱ntuna ña̱ na̱ kíʼvi, na̱ va̱ása níkaʼvi á na̱ va̱ása xíni̱ kúú na̱ kándíxa ña̱ íyo iin ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa.

3. ¿Nda̱chun xíniñúʼu ndakundeé iin tá iinyó kandíxakayó Ndióxi̱?

3 ¿Ndáaña kivi kundoʼoyó xíʼin ña̱ káʼa̱n na̱ yiví na̱ ka̱ʼvi va̱ʼa? ¿Á xa̱a̱yó ndakanixi̱níyó ña̱ su̱ví Jehová kúú ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa? Va̱ása xa̱a̱yó kaka-iniyó xa̱ʼa̱ra tá ná ndakanixi̱níyó nda̱chun kúú ña̱ kándíxayó ña̱ i̱xava̱ʼara ndiʼi ña̱ʼa. ¿Á kándíxayóra xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n kuitína xíʼinyó ña̱ miíra kúú ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa? ¿Á miívayó kúú na̱ na̱ndukú xa̱ʼa̱ra ta ni̱xa̱a̱yó ku̱ndaa̱-iniyó ña̱ miíra kúú ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa? (1 Cor. 3:12-15). Ni loʼo á xa̱a̱ ku̱a̱ʼá ku̱i̱ya̱ ndásakáʼnuyó Jehová, ndiʼivayó xíniñúʼu chika̱a̱ ndee̱ ña̱ kandíxakayóra. Tá ná keʼéyó ña̱yóʼo va̱ása taxiyó sandáʼvi na̱ ñuyǐví yóʼo miíyó xíʼin tu̱ʼun ndíchi ña̱ káʼa̱nna, ta saátu xíʼin tu̱ʼun vatá ña̱ va̱ása ndáyáʼvi. Saáchi na̱yóʼo káʼa̱nna ña̱ su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱ (Col. 2:8; Heb. 11:6). Artículo yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó kunda̱a̱-iniyó nda̱chun ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása kándíxana ña̱ íyo iin ta̱ i̱xava̱ʼa miíyó. Ta saátu kunda̱a̱-iniyó ndáaña kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa kandíxakayó Jehová, ta ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ʼa ndakundeéyó kandíxayóra.

¿NDA̱CHUN KU̱A̱ʼÁNÍ NA̱ YIVÍ VA̱ÁSA KÁNDIXANA ÑA̱ ÍYO IIN TA̱ I̱XAVA̱ʼA NDIʼI ÑA̱ʼA?

4. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Hebreos 11:1, ¿nda̱chun kándíxayó Ndióxi̱?

4 Sava na̱ yiví káʼa̱nna ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ kúni̱ kachiña: kándíxayóra ni kǒo ña̱ náʼa̱ nu̱úyó ña̱ ndixa íyora. Soo su̱ví saá íyo ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱ (kaʼvi Hebreos 11:1). * Ni va̱ása kívi kuniyó Jehová ta̱ Jesús xíʼin Reino ña̱ íyo chí ndiví, soo íyo ña̱ʼa ña̱ náʼa̱ káxi ña̱ íyovana ta saátu Reino yóʼo (Heb. 11:3). Iin ta̱ científico ta̱ ni̱xa̱a̱ ku̱u testigo Jehová káchira: “Miíyó na̱ testigo kándíxayó Ndióxi̱ saáchi íyo ña̱ʼa ña̱ náʼa̱ káxi nu̱úyó ña̱ ndixa íyora, soo saátu kándíxayó sava ña̱ káʼa̱n ciencia”.

5. ¿Nda̱chun ku̱a̱ʼání na̱ yiví káʼa̱nna ña̱ su̱ví Ndióxi̱ kúú ta̱ ní ixava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa?

5 Tá íyo ña̱ náʼa̱ nu̱úyó ña̱ mií Ndióxi̱ kúú ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa, ¿nda̱chun ku̱a̱ʼání na̱ yiví káʼa̱nna ña̱ su̱ví ta̱yóʼo kúú ta̱ ní ixava̱ʼaña? Saáchi ku̱a̱ʼání na̱ yiví ta̱ʼán nandukúna xa̱ʼa̱ña á ndixa saá íyoña. Iin ta̱ hermano ta̱ naní Robert, káchira: “Ti̱xin escuela va̱ása nísanáʼa̱na yi̱ʼi̱ ña̱ íyo iin na̱ i̱xava̱ʼa ña̱ʼa, ña̱kán ni̱xa̱i̱ nda̱kanixi̱níi̱ ña̱ kǒo na̱ ní ixava̱ʼa ña̱ʼa. Tá kúúmiíi̱ 22 ku̱i̱ya̱ na̱túʼun na̱ testigo Jehová xíʼi̱n, ta xi̱niñúʼuna Biblia ña̱ ni̱na̱ʼa̱na nu̱úi̱ ña̱ íyo iin ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa”. * (Koto recuadro “ Ña̱ xíniñúʼu kunda̱a̱-ini na̱ íyo se̱ʼe”).

6. ¿Nda̱chun va̱ása kándíxa sava na̱ yiví ña̱ íyo iin ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa?

6 Sava na̱ yiví va̱ása kándíxana ña̱ íyo iin ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa chi kǒora xínina, soo kándíxavana ña̱ʼa ña̱ kǒo kívi kunina. Tá kúú, kándíxana ña̱ íyo ta̱chí, chi íyo ña̱ náʼa̱ ña̱ ndixa íyovaña. Ta ki̱ʼva saá íyotu ña̱ kándíxayó Ndióxi̱, saáchi ni kǒora xíninu̱úyó soo íyova ña̱ náʼa̱ nu̱úyó ña̱ íyora (Heb. 11:1). Soo ña̱ va̱ʼa kandíxayó ña̱ íyo iin ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa, xíniñúʼu taváyó tiempo ta chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ nandukúyó xa̱ʼa̱ra. Soo ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása kéʼéna ña̱yóʼo, ña̱kán xáa̱na ndákanixi̱nína ña̱ kǒo Ndióxi̱ íyo.

7. ¿Á ndiʼi na̱ científico káʼa̱n ña̱ su̱ví Ndióxi̱ kúú ta̱ ní ixava̱ʼa ña̱ʼa?

7 Sava na̱ científico nándukú va̱ʼana xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa ta xáa̱na kúnda̱a̱-inina ña̱ mií Ndióxi̱ kúú ta̱ i̱xava̱ʼa ñuʼú yóʼo, ta saátu ña̱ íyo chí ndiví. * Savana va̱ása kándíxana ña̱ íyo iin ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa, chi va̱ása níka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xíʼinna ti̱xin escuela. Nda̱a̱ táki̱ʼva ndo̱ʼo ta̱ Robert ta̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú párrafo 5. Soo vitin ku̱a̱ʼání na̱ científico xáa̱na sákuaʼana xa̱ʼa̱ Jehová ta kúʼvi̱ní-inina xíninara. Ta nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé na̱yóʼo, ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kandíxakayó Ndióxi̱, ni ni̱xa̱ʼa̱nyó escuela á va̱ása. Kǒo inka na̱ kivi keʼé ña̱yóʼo nu̱úyó.

¿NDÁAÑA KEʼÉYÓ ÑA̱ VA̱ʼA KANDÍXAKAYÓ TA̱ I̱XAVA̱ʼA NDIʼI ÑA̱ʼA?

8, 9. a) ¿Ndáa pregunta ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱? b) ¿Ndáaña va̱ʼa ndakiʼinyó tá ná kaʼviyó xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ i̱xava̱ʼa Ndióxi̱?

8 ¿Ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ʼa kandíxakayó ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa? Ná kotoyó ku̱mí ña̱ kivi keʼéyó.

9Ná sakúaʼayó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ i̱xava̱ʼa Ndióxi̱. Tá ná kotoyó ndáa ki̱ʼva íyo kití, planta xíʼin ki̱mi, ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kandíxakayó Ndióxi̱ (Sal. 19:1; Is. 40:26). Tá ná kaʼvikayó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱yóʼo, saá kúú ña̱ xa̱a̱yó kandíxayó ña̱ mií Jehová kúú ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa. Nu̱ú tutu ña̱ tává na̱ ñuu Ndióxi̱, va̱xi ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ kití xíʼin planta á inkaka ña̱ʼa ña̱ i̱xava̱ʼara. Ni sava yichi̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱yóʼo, soo ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kaʼviyóña ta sakúaʼayó xíʼin ña̱ káʼa̱nña. Saátu nu̱ú sitio jw.org, kivi ndikó tukuyó kotoyó video ña̱ xi̱toyó ti̱xin asamblea regional, ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ i̱xava̱ʼa Ndióxi̱.

10. Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ejemplo ña̱ náʼa̱ ña̱ íyo iin ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa (Romanos 1:20).

10 Tá káʼviyó xa̱ʼa̱ ña̱ i̱xava̱ʼa Jehová, ná kotoyó ndáaña kivi sákuaʼayó xa̱ʼa̱ra xíʼin ña̱yóʼo (kaʼvi Romanos 1:20). * Tá kúú, ñu̱ʼu á ña̱ ka̱ndii sándayeʼe̱ña nu̱ú ñuʼú yóʼo, ta saátu táxiña ña̱ niʼní koo. Soo su̱ví nda̱saa ña̱yóʼo kéʼéña, chi sava kaʼní ña̱ tává ñu̱ʼu yóʼo va̱ása va̱ʼaña. Soo iin gas ña̱ naní ozono sásiña sa̱tá ñuʼú yóʼo tasaá va̱ása ki̱ʼvi nda̱kú kaʼní yóʼo. Tá ndeéka káni kaʼní yóʼo, gas ña̱ naní ozono ku̱a̱ʼáka ndúuña. ¿Á va̱ása náʼa̱ ña̱yóʼo ña̱ íyo iin Ndióxi̱ ta̱ ndíchiní ta kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó?

11. ¿Ndáa míí kivi ndani̱ʼíyó ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó kandíxakayó Ndióxi̱? (Koto recuadro “ Ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó kandíxakayó Ndióxi̱”).

11 Tá ná nandukúyó ña̱ va̱xi nu̱ú Índice de las publicaciones Watch Tower ta saátu ña̱ va̱xi nu̱ú sitio jw.org, kán ndani̱ʼíyó ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ i̱xava̱ʼa Ndióxi̱. Ta ña̱kán chindeétáʼan xíʼinyó kandíxakayóra. Kivi kotoyó video á kaʼviyó artículo ña̱ va̱xi nu̱ú táʼví ña̱ naní “¿Lo diseñó alguien?”, va̱ása ku̱a̱ʼá káʼa̱nña ta va̱ʼaní chíndeétáʼanña xíʼinyó kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ kití xíʼin xa̱ʼa̱ planta. Saátu va̱xi ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ científico ña̱ xítondaana ña̱ʼa ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo ña̱ va̱ʼa ixava̱ʼana sava ña̱ʼa.

12. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tá káʼviyó Biblia?

12Ná kaʼviyó tu̱ʼun Ndióxi̱. Ta̱ científico ta̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú párrafo 4, va̱ása níxi̱kandíxara ña̱ íyo iin ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa. Soo tá ni̱ya̱ʼa tiempo, na̱samara ña̱ ndákanixi̱níra. Ta̱yóʼo káchira: “Su̱ví nda̱saa ña̱ ciencia níchindeétáʼan xíʼi̱n, chi inka ña̱ chi̱ndeétáʼan xíʼi̱n kúú ña̱ viíní ka̱ʼvii̱ Biblia”. Sana xa̱a̱ xíni̱vayó xa̱ʼa̱ ña̱ sánáʼa̱ Biblia, soo ni saá xíniñúʼu ndakundeéyó vií kaʼviyóña ña̱ va̱ʼa kandíxakayó Ndióxi̱. Ta tá káʼviyóña ná kotoyó ña̱ viíní nátúʼunña xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱u tiempo xi̱naʼá (Jos. 1:8; Sal. 119:97). Ta saátu ná kotoyó ña̱ xa̱a̱ xínu ndiʼi profecía ña̱ va̱xi nu̱úña, ta ndáa ki̱ʼva viíní kitáʼan ndiʼi ña̱ káʼa̱nña xa̱ʼa̱. Ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó, ña̱ kandíxayó ña̱ íyo iin ta̱ ndíchiní i̱xava̱ʼa miíyó, ta kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó ta tu̱ʼunra kúú ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia (2 Tim. 3:14; 2 Ped. 1:21). *

13. Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ejemplo ña̱ náʼa̱ ña̱ va̱ʼaní consejo táxi Ndióxi̱ ndaʼa̱yó.

13 Tá káʼviyó tu̱ʼun Ndióxi̱ ná kotoyó ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼanña xíʼinyó. Tá kúú, xa̱a̱ ya̱chi̱ví ni̱ka̱ʼyi̱ nu̱ú Biblia ña̱ kooní tu̱ndóʼo nu̱úyó ta xo̱ʼvi̱níyó, tá ná kuʼvi̱ní-iniyó kuniyó xu̱ʼún (1 Tim. 6:9, 10; Prov. 28:20; Mat. 6:24). ¿Á chíndeétáʼan consejo yóʼo xíʼinyó nda̱a̱ tiempo vitin? Chíndeétáʼanvaña xíʼinyó. Ná kotoyó ña̱ káʼa̱n libro ña̱ naní La epidemia del narcisismo: “Ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ kúúmií xu̱ʼún va̱ása si̱í íyona ta ndákava-inina. Saátu na̱ yiví na̱ kúni̱ kuumií ku̱a̱ʼá xu̱ʼún kíʼinna kue̱ʼe̱”. Xíʼin ña̱yóʼo kúnda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ʼaní consejo táxi tu̱ʼun Ndióxi̱ ndaʼa̱yó. ¿Á ndákaʼún xa̱ʼa̱ inka consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ña̱ va̱ʼaní chíndeétáʼan xíʼún? Tá ná ndakanixi̱níyó ña̱ va̱ʼaní consejo kúú ña̱ táxi Jehová ndaʼa̱yó saá kúú ña̱ kundaa-iniyóra (Sant. 1:5). Ta si̱íní xa̱a̱yó kooyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo (Is. 48:17, 18).

14. ¿Ndáaña sakuaʼayó xa̱ʼa̱ Jehová tá ná kaʼviyó Biblia?

14Ná kaʼviyó Biblia xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱yó sákuaʼakayó xa̱ʼa̱ Jehová (Juan 17:3). Tá ná kaʼviyó Biblia saá kúú ña̱ kunda̱a̱-iniyó ña̱ ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa kúúmií Jehová, ta ña̱yóʼo kúú ña̱ náʼa̱ra xíʼin ndiʼi ña̱ʼa ña̱ i̱xava̱ʼara. Ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó kunda̱a̱-iniyó ña̱ iin Ndióxi̱ ta̱ táku kúúra (Éx. 34:6, 7; Sal. 145:8, 9). Tá ná sakuaʼakayó xa̱ʼa̱ Jehová, saá xa̱a̱yó kandíxakayóra, kuʼvi̱-iniyó kuniyóra ta viíní kutáʼanyó xíʼinra.

15. ¿Ndáaña va̱ʼa ndakiʼinyó tá ná natúʼunyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱?

15Tá ná natúʼunyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ xa̱a̱yó kandíxakayóra. Tá iin na̱ yiví ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunna miíyó á ndixa íyo Ndióxi̱ ta va̱ása xíni̱yó ndáaña ndakuiinyó, ¿ndáaña keʼéyó? Ná nandukúyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo nu̱ú tutu ña̱ tává na̱ ñuu Ndióxi̱, ta ná na̱ʼa̱yóña nu̱ú na̱ yiví kán (1 Ped. 3:15). Ta saátu kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼin iin na̱ hermano na̱ xa̱a̱ xíni̱ka ña̱ ná chindeétáʼanna xíʼinyó. Ni ná kandíxa na̱ yiví yóʼo ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼinna á va̱ása, soo va̱ʼaníva ke̱ʼéyó ña̱ na̱ndukuyó xa̱ʼa̱ña chi ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kandíxakayó Ndióxi̱, ta va̱ása kandíxayó ña̱ vatá ña̱ káʼa̱n na̱ yiví ña̱ kǒo Ndióxi̱ íyo.

NÁ NDAKUNDEÉYÓ KANDÍXAKAYÓ NDIÓXI̱

16. ¿Ndáaña kivi kundoʼoyó tá va̱ása chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ kandíxakayó Ndióxi̱?

16 Ni loʼo á ku̱a̱ʼá tiempo ndásakáʼnuyó Jehová, xíniñúʼu ndakundeéyó kandíxayóra ta kundaayó ña̱yóʼo. ¿Nda̱chun? Saáchi kivi kixáʼayó ndakooyó ña̱ kándíxayó Ndióxi̱. Ná ndakaʼányó chi kándíxayó ña̱ʼa ña̱ va̱ása kívi kuniyó, ta ña̱ʼa ña̱ va̱ása kívi kuniyó kamaní nándósóyó xa̱ʼa̱ña. Ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo, tá va̱ása kándíxayó Ndióxi̱ “iin ku̱a̱chi ña̱ kamaní sándakava miíyó” kúú ña̱yóʼo (Heb. 12:1). Ña̱kán, ¿ndáaña kivi keʼéyó ña̱ ndakundeéyó kandíxakayó Ndióxi̱? (2 Tes. 1:3).

17. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ndakundeéyó kandíxakayó Ndióxi̱?

17 Ña̱ nu̱ú, ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová taxira espíritu santora ndaʼa̱yó. ¿Nda̱chun? Saáchi ña̱yóʼo kúú ña̱ chíndeétáʼan xíʼinyó ña̱ kandíxakayóra (Gál. 5:22, 23). Tá ná va̱ása chindeétáʼan ña̱yóʼo xíʼinyó va̱ása ndakundeéyó kandíxayó Ndióxi̱, ta loʼo tá loʼo xa̱a̱yó va̱ása kandíxakayóra. Ña̱kán tá ná ndakundeéyó ndukúyó espíritu santo nu̱ú Jehová, taxivaraña ndaʼa̱yó (Luc. 11:13). Kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼinra: “Chindeétáʼan xíʼinndi̱ ña̱ ná kandíxakandi̱” yóʼó (Luc. 17:5).

18. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Salmo 1:2, 3, ¿ndáa iin ña̱ ndáyáʼviní kúúmiíyó tiempo vitin?

18Ná kaʼviyó tu̱ʼun Ndióxi̱ ndiʼi ki̱vi̱ (kaʼvi Salmo 1:2, 3). * Tá ni̱ka̱ʼyi̱ ña̱ salmo yóʼo, loʼova na̱ ñuu Israel xi̱kuumií copia ña̱ ley Ndióxi̱. Soo na̱ rey xíʼin na̱ su̱tu̱, xi̱kuumiívana copia yóʼo. Ta na̱ ta̱a, ná ñaʼá, na̱ va̱lí ta saátu na̱ ke̱e inka ñuu na̱ xi̱ndoo ñuu Israel, xi̱ndaku̱táʼanna tá xi̱xinu u̱xa̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ kuniso̱ʼona ley Ndióxi̱ ña̱ xi̱kaʼvina nu̱úna (Deut. 31:10-12). Tá tiempo ña̱ ni̱xi̱yo ta̱ Jesús, ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása níxi̱kuumiína rollo nu̱ú va̱xi tu̱ʼun Ndióxi̱, saáchi ti̱xin sinagoga kuití ni̱xi̱yoña. Soo tiempo vitin ndiʼivayó kúúmií iníísaá Biblia á iin táʼví kuitíña. ¿Ndáa ki̱ʼva na̱ʼa̱yó ña̱ chíndayáʼviyó ña̱yóʼo?

19. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa kandíxakayó Ndióxi̱?

19 Tá ná kaʼviyó tu̱ʼun Ndióxi̱ ndiʼi ki̱vi̱, saá na̱ʼa̱yó ña̱ ndáyáʼviña nu̱úyó. Su̱ví iin sana kuití xíniñúʼu kaʼviyó Biblia, á tá íyo kuití tiempo nu̱úyó, saáchi xíniñúʼu chika̱a̱níyó ndee̱ ña̱ taváyó tiempo kaʼviyóña ta ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ña. Ta ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó kandíxakayó Ndióxi̱.

20. ¿Ndáaña xíniñúʼu chika̱a̱-iniyó keʼéyó?

20 Síínva íyo miíyó nu̱ú na̱ ndíchi á na̱ ka̱ʼvi va̱ʼa, saáchi miíyó kándíxayó Ndióxi̱ chi káʼviyó tu̱ʼunra (Mat. 11:25, 26). Ta xa̱ʼa̱ ña̱ káʼviyó ña̱yóʼo kúnda̱a̱-iniyó nda̱chun kininíka ku̱a̱ʼa̱n ndúu nu̱ú ñuʼú yóʼo, ta ndáaña keʼé Ndióxi̱ xíʼin ndiʼi ña̱ va̱ása va̱ʼa. Ña̱kán ná chika̱a̱-iniyó kandíxakayó Ndióxi̱. Ta ná chindeétáʼanyó xíʼin ku̱a̱ʼáka na̱ yiví ña̱ xa̱a̱na kandíxana ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa (1 Tim. 2:3, 4). Ná kundatuyó kixaa̱ ki̱vi̱ ña̱ ndasakáʼnu ndiʼi na̱ kundoo nu̱ú ñuʼú yóʼo Jehová, ta ka̱ʼa̱nna tu̱ʼun ña̱ va̱xi nu̱ú Apocalipsis 4:11: “Jehová Ndióxi̱ miíndi̱, yóʼó kúú ta̱ xíniñúʼu ndukáʼnu, saáchi miíún kúú ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa”.

YAA 2 Ki̱vi̱ún kúú Jehová

^ párr. 5 Ña̱ Biblia káʼa̱nña, Jehová kúu ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa. Soo ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása kándíxana ña̱yóʼo, ta káʼa̱nna ña̱ kǒo na̱ ní ixava̱ʼa miíyó, ni ña̱ʼa ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo. Soo va̱ása kuchiñuna sandáʼvina miíyó tá ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kandíxakayó Ndióxi̱, ta saátu kandíxayó ña̱ va̱xi nu̱ú tu̱ʼunra. Artículo yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó kunda̱a̱-iniyó ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa kandíxakayó Ndióxi̱.

^ párr. 4 Hebreos 11:1: “Ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ña̱ ndixava xi̱nu ña̱ ndátuyó, ta chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ása kaka-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxayó, chi ni kǒo xíninu̱úyóña ña̱ ndixa kúúvaña”.

^ párr. 5 Ku̱a̱ʼání na̱ maestro va̱ása sánáʼa̱na á Ndióxi̱ kúú ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa. Chi saá kivi ndaka̱xin mií na̱ káʼvi yóʼo ndáaña kúni̱na kandíxana.

^ párr. 7 Nu̱ú Índice de las publicaciones Watch Tower, kivi ndani̱ʼún ña̱ káʼa̱n yáʼaka 60 na̱ científico, xíʼin inkaka na̱ ka̱ʼvi va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxana ña̱ íyo iin ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa. Ña̱ va̱ʼa ndani̱ʼún ña̱yóʼo ki̱ʼvi nu̱ú káʼa̱nña “Ciencia”, tándi̱ʼi nu̱ú káʼa̱nña “científicos que creen en la existencia de Dios”. Sava ña̱ káʼa̱n na̱yóʼo va̱xituña nu̱ú Guía de estudio para los testigos de Jehová. Ta ña̱ va̱ʼa ndani̱ʼún ña̱yóʼo ki̱ʼvi nu̱ú káʼa̱nña “Ciencia y tecnología” tasaá nu̱ú káʼa̱nña “Entrevista” (sección de ¡Despertad!)”.

^ párr. 10 Romanos 1:20: “Ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmiíra kǒo kívi kuniyóña soo kiviva kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ña tá ná sakúaʼayó ndáa ki̱ʼva i̱xava̱ʼara ñuyǐví. Kiviva kunda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva íyora, tá ná kotoyó ña̱ʼa ña̱ i̱xava̱ʼara. Chi ña̱yóʼo náʼa̱ña ña̱ va̱ása ndíʼi ndee̱ra ta náʼa̱ña ña̱ kúúra Ndióxi̱. Ta na̱ kǒo xíín ndakuni ña̱yóʼo kǒo kívi ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása xíni̱na xa̱ʼa̱ña”.

^ párr. 12 Koto artículo ña̱ va̱xi nu̱ú ¡Despertad! febrero 2011 ña̱ naní “¿Son compatibles la ciencia y la Biblia?”, xíʼin artículo ña̱ va̱xi nu̱ú La Atalaya 1 tí enero 2008 ña̱ naní “Lo que Jehová predice se cumple sin falta”.

^ párr. 18 Salmo 1:2, 3: “Ña̱ kútóokara kaʼvira kúú ley Jehová, ñuú xíʼin káʼñu káʼviraña ta ndákanixi̱níra xa̱ʼa̱ña. 3 Koora táki̱ʼva íyo iin yitu̱n tú níndichi yuʼú yu̱ta, tú táxi ku̱i̱ʼi ta yu̱ku̱ ndaʼa̱nú va̱ása yíchi̱ña. Ndiʼi ña̱ keʼéra va̱ʼa kanaña”.