Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 52

Ndóʼó na̱ íyo se̱ʼe, sanáʼa̱ndó se̱ʼendó ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Jehová

Ndóʼó na̱ íyo se̱ʼe, sanáʼa̱ndó se̱ʼendó ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Jehová

“Na̱ va̱lí iin bendición Jehová kúú na̱yóʼo” (SAL. 127:3).

YAA 134 Iin regalo Jehová kúú na̱ va̱lí

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1. ¿Ndáa chiñu ta̱xi Jehová ndaʼa̱ na̱ íyo se̱ʼe?

JEHOVÁ i̱xava̱ʼara ta̱ Adán xíʼin ñá Eva ña̱ kuni̱na koo se̱ʼena. Ña̱kán, ña̱ Biblia káchiña: “Na̱ va̱lí iin bendición Jehová kúú na̱yóʼo” (Sal. 127:3). Ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó ndáaña kúni̱ kachi ña̱ tu̱ʼun yóʼo, ná ndakanixi̱níyó ña̱ iin na̱ migoyó, káʼa̱nna xíʼinyó ña̱ ná kundaayó ku̱a̱ʼání xu̱ʼúnna. ¿Á su̱ví va̱ʼaní kuniyó xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxanína miíyó? Soo, saátu kundi̱ʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva kundaayó xu̱ʼúnna. Ki̱ʼva saá íyo ña̱ ke̱ʼé Jehová, ña̱ ta̱xira iin ña̱ ndáyáʼviníka nu̱ú xu̱ʼún ndaʼa̱ na̱ íyo se̱ʼe, ña̱ kundaana se̱ʼena ta sakusi̱ína-inina.

2. ¿Ndáa pregunta ndakuiinyó nu̱ú artículo yóʼo?

2 ¿Ndáana xíniñúʼu ka̱ʼa̱n á koo se̱ʼe na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ta ama koona? Ta, ¿ndáaña kivi keʼé na̱ íyo se̱ʼe ña̱ va̱ʼa si̱í koo na̱ va̱lí se̱ʼena? Ná kotoyó sava ña̱ káʼa̱n Biblia, ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼin na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ña̱ vií ndaka̱xinna ña̱ keʼéna.

NÁ IXATO̱ʼÓYÓ ÑA̱ NDÁKA̱XIN IIN IIN NA̱ XA̱A̱ TI̱NDAʼA̱ KEʼÉNA

3. a) ¿Ndáana xíniñúʼu ka̱ʼa̱n á koo se̱ʼe na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ á va̱ása? b) ¿Ndáaña káʼa̱n Biblia xíniñúʼu ndakaʼán na̱ veʼe na̱ ti̱ndaʼa̱ á na̱ migona?

3 Sava ñuu, na̱ yiví ndákanixi̱nína ña̱ na̱ sa̱kán ti̱ndaʼa̱ xíniñúʼu kama koo se̱ʼena. Sava, nda̱a̱ na̱ veʼena á inkaka na̱ yiví íxandúxuna xíʼinna ña̱ kundiku̱nna ña̱ costumbre yóʼo. Iin ta̱ hermano ta̱ íyo chí Asia ta̱ naní Jethro káchira: “Ti̱xin ña̱ congregación, sava na̱ hermano na̱ xa̱a̱ íyo se̱ʼe íxandúxana xíʼin na̱ kǒo se̱ʼe á káʼa̱nna xíʼinna ña̱ xíniñúʼu koo se̱ʼena”. Inka ta̱ hermano ta̱ íyo chí Asia, ta̱ naní Jeffrey, káchira: “Savana káʼa̱nna xíʼin na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ na̱ kǒo se̱ʼe, ña̱ ndáana kundaañaʼá tá ná kuchéena”. Soo, iin iin na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ xíniñúʼu ndaka̱xinna á koo se̱ʼena á va̱ása. Mií na̱yóʼova kúú na̱ ka̱ʼa̱n ndáaña keʼéna (Gál. 6:5). Ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ na̱ migo na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ta saátu na̱ veʼena kúni̱na ña̱ si̱í ná koona, soo ndiʼina xíniñúʼu ndakaʼánna ña̱ na̱ ti̱ndaʼa̱ yóʼo kúú na̱ xíniñúʼu ndaka̱xin ña̱ keʼéna (1 Tes. 4:11).

4, 5. a) ¿Ndáa u̱vi̱ ña̱ xíniñúʼu ka̱ʼa̱n na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ xa̱ʼa̱? b) Ka̱ʼa̱n ama kúú ña̱ xíniñúʼu ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo.

4 Tá iin na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ nda̱ka̱xinna ña̱ koo se̱ʼena, xíniñúʼu ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ u̱vi̱ ña̱ ndáyáʼviní: ña̱ nu̱ú, ama kúni̱na koo se̱ʼena, ta ña̱ u̱vi̱, nda̱saa se̱ʼena kúni̱na koo. Ta, ¿ama kúú ña̱ xíniñúʼu ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo? Ta, ¿nda̱chun ndáyáʼviníña?

5 Ña̱kán, na̱ novio tá kúma̱níka tindaʼa̱na xíniñúʼu ka̱ʼa̱n táʼanna xa̱ʼa̱ á koo se̱ʼena á va̱ása, chi ndáyáʼviní ña̱ inkáchi ndakanixi̱nína xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Ta saátu, xíniñúʼu kotona á xa̱a̱ íyo tu̱ʼvana ña̱ kundaana se̱ʼena. Sava na̱ sa̱kán tíndaʼa̱, túvina ña̱ va̱ʼaka tá ná ya̱ʼa iin á u̱vi̱ ku̱i̱ya̱ saáví koo se̱ʼena, chi tá ná koo se̱ʼena kuniñúʼuna ku̱a̱ʼá tiempo xíʼin ndee̱. Tá ná keʼéna ña̱yóʼo táxiña tiempo ndaʼa̱na, ña̱ va̱ʼa kaanna koona xíʼin na̱ ti̱ndaʼa̱ xíʼinna, ta vií kutáʼanna tá kúma̱níka koo se̱ʼena (Efes. 5:33).

6. Xa̱ʼa̱ ña̱ yo̱ʼvi̱ní íyo tiempo ña̱ ndóoyó vitin, ¿ndáaña ndáka̱xin sava na̱ ti̱ndaʼa̱ keʼéna?

6 Sava na̱ cristiano ndíku̱nna yichi̱, u̱ni̱ na̱ se̱ʼe ta̱ Noé xíʼin ñá síʼína, chi na̱yóʼo va̱ása kama ni̱xi̱yo se̱ʼena (Gén. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Ped. 2:5). Ta̱ Jesús chi̱táʼanra tiempo ña̱ tákuyó vitin xíʼin ña̱ xi̱taku ta̱ Noé, ta ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ yo̱ʼvi̱níka íyo tiempo ña̱ tákuyó vitin (2 Tim. 3:1; Mat. 24:37). Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, sava na̱ ti̱ndaʼa̱ ndáka̱xinna ña̱ va̱ása koo se̱ʼena, ña̱ va̱ʼaka kachíñuna nu̱ú Jehová.

Tá káʼa̱n táʼan na̱ ti̱ndaʼa̱ xa̱ʼa̱ ña̱ á koo se̱ʼena á va̱ása ta nda̱saa na̱ koo, xíniñúʼu kotona nda̱saa xu̱ʼún kuniñúʼuna. (Koto párrafo 7). *

7. ¿Nda̱saa kivi chindeétáʼan ña̱ káʼa̱n Lucas 14:28, 29 xíʼin Proverbios 21:5 xíʼin na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱?

7 Tá ndáka̱xin na̱ ti̱ndaʼa̱ ña̱ koo se̱ʼena ta nda̱saa se̱ʼena koo, xíniñúʼu kotona nda̱saa xu̱ʼún kuniñúʼuna (kaʼvi Lucas 14:28, 29). * Tá kúú na̱ xa̱a̱ íyo se̱ʼe, kúnda̱a̱-inina ña̱ va̱ʼa koo se̱ʼena su̱ví nda̱saa xu̱ʼún kuniñúʼuna, chi saátu tiempona xíʼin ndee̱na. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ndáyáʼviní ña̱ ná nda̱ka̱tu̱ʼun xíʼin miína: “¿Á xíniñúʼu kachíñu u̱vi̱ saáyó ña̱ va̱ʼa satáyó ña̱ xíniñúʼu na̱ veʼeyó? ¿Á inkáchi ndákanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ndáaña kúú ña̱ ndáyáʼvika? Tá u̱vi̱ saáyó xíniñúʼu kachíñu, ¿ndáana kunda̱a̱ na̱ va̱lí? Ta, ¿ndáana sanáʼa̱-ñaʼá ña̱ vií ndakanixi̱nína ta keʼéna ña̱ va̱ʼa?”. Na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ na̱ kéʼé ña̱yóʼo, ndíku̱nna ña̱ káʼa̱n Proverbios 21:5 * (kaʼviña).

Ta̱a ta̱ kúʼvi̱-ini xíni ñá síʼí kéʼéra nda̱a̱ ndáaka ña̱ʼa ña̱ chindeétáʼanra xíʼinñá. (Koto párrafo 8).

8. a) ¿Ndáaña kivi ixayo̱ʼvi̱ xíʼin na̱ ti̱ndaʼa̱? b) ¿Ndáaña kéʼé ta̱a ta̱ kúʼvi̱-ini xíni ñá síʼí?

8 U̱vi̱ saá na̱ íyo se̱ʼe, xíniñúʼu tavána tiempo ña̱ koona xíʼin se̱ʼena. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, tá ku̱a̱ʼání ná koo se̱ʼena, sana kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ña̱ kundaanana ta taxina ña̱ xíniñúʼuna. Sava na̱ ti̱ndaʼa̱ na̱ ni̱ya̱ʼa nu̱ú ña̱yóʼo, ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ sa̱kunaaníñana. Sana ná ñaʼá kúú ná ndeéníka kúnaa, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kǒoka ndee̱ná ña̱ kaʼviná, ña̱ ka̱ʼa̱nná xíʼin Ndióxi̱, á ña̱ kee ni̱ʼiná natúʼunná. Ta saátu, kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinná ña̱ kuniso̱ʼoná ndiʼi ña̱ káʼa̱nna ti̱xin reunión. Soo, ta̱a ta̱ kúʼvi̱-ini xíni ñá síʼíra keʼéra nda̱a̱ ndáaka ña̱ʼa, ña̱ chindeétáʼanra xíʼinñá ti̱xin reunión ta saátu ti̱xin veʼena. Tá kúú, kivi chindeétáʼanra xíʼin ñá síʼíra tá ná keʼéra sava chiñu ña̱ íyo ti̱xin veʼena, ta saátu kivi keʼéra inka ña̱ʼa, ña̱ va̱ʼa kusi̱í-ini na̱ veʼera tá ná kaʼvira xíʼinna, ta saátu ña̱ inkáchi kitara xíʼin na̱ veʼera ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱.

¿NDÁA KI̱ʼVA SANÁʼA̱NDÓ SE̱ʼENDÓ ÑA̱ KUʼVI̱-ININA KUNINA JEHOVÁ?

9, 10. ¿Ndáaña kivi keʼé na̱ íyo se̱ʼe ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼin se̱ʼena?

9 ¿Ndáaña kivi keʼé na̱ íyo se̱ʼe ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱na se̱ʼena ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Jehová? ¿Ndáa ki̱ʼva kivi kundaanana nu̱ú ña̱ va̱ása va̱ʼa, ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo? Ná kotoyó sava ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinna.

10 Ka̱ʼa̱nndó xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinndó. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ejemplo ta̱ Manóah xíʼin ñá síʼíra. Tá ku̱ndaa̱-inira ña̱ kaku se̱ʼena ta̱ Sansón, ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinra ña̱ va̱ʼa vií sakuaʼnura se̱ʼera.

11. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Jueces 13:8, ¿ndáaña kivi keʼé na̱ íyo se̱ʼe ña̱ kundiku̱nna yichi̱ ta̱ Manóah?

11 Ta̱ Nihad xíʼin ñá Alma, na̱ íyo chí Bosnia-Herzegovina, xi̱ndiku̱nna yichi̱ ta̱ Manóah. Káchina: “Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Manóah, ni̱ka̱ʼa̱nndi̱ xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinndi̱ ña̱ vií sakuaʼnundi̱ se̱ʼendi̱. Ta ku̱a̱ʼání ki̱ʼva nda̱kuiinra yuʼúndi̱ tá kúú, xíʼin Biblia, tutu ña̱ tává na̱ ñuura, ti̱xin reunión xíʼin asamblea” (kaʼvi Jueces 13:8). *

12. ¿Ndáa ejemplo chi̱núu ta̱ José xíʼin ñá María nu̱ú se̱ʼena?

12 Xíʼin ña̱ kéʼéndó sanáʼa̱ndó se̱ʼendó. Ndóʼó na̱ íyo se̱ʼe, ña̱ káʼa̱nndó xíʼin se̱ʼendó ndáyáʼviníña. Soo, ña̱ kéʼéndó kúú ña̱ kivika sakuaʼa se̱ʼendó xíʼin. Kivi kandíxayó ña̱ ta̱ José xíʼin ñá María va̱ʼaní yichi̱ chi̱núuna nu̱ú na̱ se̱ʼena, ta saátu nu̱ú ta̱ Jesús. Su̱ví nda̱saa ndeéní ka̱chíñu ta̱ José ña̱ taxira ña̱ xíniñúʼu na̱ veʼera, chi saátu chi̱ka̱a̱ra ndee̱ xíʼinna ña̱ ndasakáʼnuna Jehová ta kundayáʼviña nu̱úna (Deut. 4:9, 10). Ndiʼi ku̱i̱ya̱ xi̱xa̱ʼa̱nra xíʼin na̱ veʼera ña̱ Pascua ña̱ ñuu Jerusalén, ni va̱ása ní ixandúxa ley xíʼinna ña̱ keʼénaña (Luc. 2:41, 42). Sava na̱ íyo se̱ʼe na̱ ni̱xi̱yo tiempo kán, sana nda̱kanixi̱nína ña̱ ku̱ʼu̱nna xíʼin na̱ veʼena, yo̱ʼvi̱níña ta ku̱a̱ʼání tiempo kuniñúʼuna ta ku̱a̱ʼátu xu̱ʼún. Soo, xi̱ndayáʼviní chiñu Ndióxi̱ nu̱ú ta̱ José, ta sa̱náʼa̱ra se̱ʼera ña̱ keʼéna táʼan ña̱ kéʼéra. Ta ñá María, xi̱xini̱ va̱ʼañá xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱. Ta xíʼin ña̱ xi̱ka̱ʼa̱nñá á xi̱keʼéñá sa̱náʼa̱ñá se̱ʼeñá ña̱ kuʼvi̱-inina kunina tu̱ʼun Ndióxi̱.

13. ¿Ndáaña ke̱ʼé iin na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ña̱ kundiku̱nna yichi̱ ta̱ José xíʼin ñá María?

13 Ta̱ Nihad xíʼin ñá Alma, na̱ xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú párrafo 11, chi̱ka̱a̱na ndee̱ ña̱ kundiku̱nna yichi̱ ta̱ José xíʼin ñá María, ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼin se̱ʼena ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Ndióxi̱ ta kachíñuna nu̱úra. Na̱yóʼo káʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéna: “Chi̱ka̱a̱ndi̱ ndee̱ ña̱ sanáʼa̱ndi̱ na̱ va̱lí se̱ʼendi̱ xíʼin ña̱ kéʼéndi̱, ña̱ ndáyáʼviní keʼéna ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱”. Ta ta̱ Nihad káchira: “Xíniñúʼu chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kooyó na̱ yiví na̱ kúni̱yó ná koo na̱ va̱lí se̱ʼeyó”.

14. ¿Nda̱chun xíniñúʼu kunda̱a̱-ini na̱ íyo se̱ʼe, xa̱ʼa̱ ndáana kúú na̱ kítáʼan xíʼin se̱ʼena?

14 Chindeétáʼanndó xíʼin se̱ʼendó ña̱ koo migona na̱ va̱ʼa. U̱vi̱ saá na̱ íyo se̱ʼe, xíniñúʼu kunda̱a̱-inina ndáana kítáʼan xíʼin se̱ʼena, ta ndáaña kéʼéna. Ta saátu, xíniñúʼu kunda̱a̱-inina ndáana káʼa̱n se̱ʼena xíʼin, tá kúú xíʼin teléfono á Internet. Chi na̱ kítáʼan xíʼinna kivi nasamana ña̱ ndákanixi̱nína á ña̱ kéʼéna (1 Cor. 15:33).

15. ¿Ndáaña kivi sakuaʼa na̱ íyo se̱ʼe xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jessie?

15 ¿Ndáaña kivi keʼé na̱ íyo se̱ʼe, na̱ va̱ása xíni̱ kuniñúʼu computadora, celular á inkakaña? Iin ta̱ íyo se̱ʼe ta̱ íyo chí Filipinas ta̱ naní Jessie káchira: “Ni va̱ása xíni̱ndi̱ kuniñúʼundi̱ computadora, celular xíʼin inkakaña, xi̱ka̱ʼa̱nndi̱ xíʼin se̱ʼendi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kivi kundoʼona xíʼin ña̱yóʼo”. Soo va̱ása nísasira nu̱ú se̱ʼera ña̱ kuniñúʼuna ña̱yóʼo, ni miíra kǒo xíni̱ra kuniñúʼuraña. Káchira: “Ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin se̱ʼei̱ ña̱ computadora á inkaka ña̱ kúúmiína, kivi chindeétáʼanña xíʼinna ña̱ sakuaʼana inka tu̱ʼun, ña̱ kaʼvina xa̱ʼa̱ ña̱ koo ti̱xin reunión á ña̱ kaʼvina Biblia ndiʼi ki̱vi̱”. Ndóʼó na̱ íyo se̱ʼe, ¿á xa̱a̱ ka̱ʼvindó xíʼin se̱ʼendó, consejo ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ chindaʼána mensaje a na̱ʼná ña̱ va̱xi nu̱ú sección “Jóvenes” nu̱ú jw.org®? ¿Á xa̱a̱ xi̱tondó video ña̱ naní ¿Á ndiʼi yichi̱ xítoún nu̱ú celular á tableta ña̱ kúúmiíún? xíʼin ña̱ Tá kíʼviún nu̱ú Internet kuenta koún? * Ña̱yóʼo kivi chindeétáʼanña xíʼinndó ña̱ sanáʼa̱ndó se̱ʼendó ña̱ kuniñúʼu viína celular a inkaka ña̱ kúúmiína (Prov. 13:20).

16. ¿Ndáaña kéʼé ku̱a̱ʼání na̱ íyo se̱ʼe, ta ndáaña va̱ʼa ndákiʼinna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo?

16 Ku̱a̱ʼání na̱ íyo se̱ʼe kéʼéna nda̱a̱ ndáaka ña̱ʼa, ña̱ va̱ʼa kutáʼan na̱ va̱lí se̱ʼena xíʼin na̱ chíka̱a̱ní ndee̱ ña̱ kachíñuna nu̱ú Jehová. Ña̱yóʼo kúú ña̱ ke̱ʼé ta̱ NʼDéni xíʼin ñá Bomine, iin na̱ matrimonio na̱ íyo chí Costa de Marfil. Na̱yóʼo, xi̱kuumiína costumbre ña̱ ka̱ʼa̱nna xíʼin ta̱ superintendente ña̱ circuito ña̱ kindo̱ora veʼena. Ta̱ NʼDéni káchira: “Ña̱yóʼo va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanña xíʼin ta̱ loʼo se̱ʼendi̱. Ki̱xáʼara ku̱ura precursor ta vitin kúúra sustituto ta̱ superintendente ña̱ circuito”. Ndóʼó na̱ íyo se̱ʼe, ¿á kivi keʼéndó táʼan ña̱yóʼo ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanndó xíʼin se̱ʼendó?

17, 18. ¿Ama xíniñúʼu kixáʼa na̱ íyo se̱ʼe sanáʼa̱na se̱ʼena?

17 Ya̱chi̱ka kixáʼandó sanáʼa̱ndó se̱ʼendó. Va̱ʼaníka, tá ya̱chi̱ ná kixáʼandó sanáʼa̱ndó se̱ʼendó (Prov. 22:6). Saá ke̱ʼé siʼí ta̱ Timoteo, ñá Eunice xíʼin xi̱tánra ñá Loida, chi sa̱náʼa̱nára xa̱ʼa̱ Jehová nda̱a̱ tá ka̱kura (2 Tim. 1:5; 3:15). Tá ni̱ya̱ʼa tiempo, ta̱ Timoteo ki̱xáʼara xíkara xíʼin ta̱ apóstol Pablo tá xi̱xa̱ʼa̱nra xi̱xitora na̱ congregación.

18 Inka na̱ matrimonio na̱ íyo chí Costa de Marfil, ta̱ Jean-Claude xíʼin ñá Peace sa̱náʼa̱na i̱ñu̱ saá se̱ʼena, ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Jehová ta kachíñuna nu̱úra. ¿Ndáaña chi̱ndeétáʼan xíʼinna ña̱ va̱ʼa ke̱ʼéna ña̱yóʼo? Xi̱ndiku̱nna yichi̱ ñá Eunice xíʼin ñá Loida. Káchina: “Ki̱xáʼandi̱ sa̱náʼa̱ndi̱ na̱ va̱lí se̱ʼendi̱ xa̱ʼa̱ Jehová tá sa̱kán ka̱kuna” (Deut. 6:6, 7).

19. ¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱ sanáʼa̱yó se̱ʼeyó xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱?

19 ¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱ sanáʼa̱yó se̱ʼeyó xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱? Ña̱ tu̱ʼun sanáʼa̱yó kúni̱ kachiña ña̱ tutu ta tuku, ka̱ʼa̱nyó xíʼinna xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa kindo̱oña xi̱nína. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, na̱ íyo se̱ʼe xíniñúʼu tavána tiempo ña̱ koona xíʼin se̱ʼena. Sava yichi̱, nda̱a̱ kivi kunaana xa̱ʼa̱ ña̱ tuku ta tuku káʼa̱nna xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa xíʼin se̱ʼena. Soo, ña̱yóʼo kivi chindeétáʼan xíʼinna ña̱ sanáʼa̱na se̱ʼena xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ ta kandíxanaña.

Na̱ íyo se̱ʼe kúú na̱ xíniñúʼu koto ndáa ki̱ʼva sakuaʼnuna iin iin se̱ʼena. (Koto párrafo 20). *

20. Ka̱ʼa̱n ndáa ki̱ʼva kivi kuniñúʼu na̱ íyo se̱ʼe ña̱ Salmo 127:4 ña̱ sakuaʼnuna se̱ʼena.

20 Kuxini̱ va̱ʼandó se̱ʼendó. Ña̱ Salmo 127 káchiña ña̱ na̱ va̱lí nda̱a̱ táki̱ʼva íyo flecha saá íyona (kaʼvi Salmo 127:4). * Táki̱ʼva síín síín íyo ña̱ kúva̱ʼa flecha ta savaña náʼnu á válíña, ki̱ʼva saá íyo na̱ va̱lí chi xa̱a̱ síín síín íyona nu̱ú inkana. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, na̱ íyo se̱ʼe xíniñúʼu kotona ndáa ki̱ʼva sanáʼa̱na iin ta iin se̱ʼena. Iin na̱ matrimonio na̱ íyo chí Israel na̱ ku̱chiñu chi̱ndeétáʼan xíʼin se̱ʼena ña̱ va̱ʼa kachíñuna nu̱ú Jehová, káʼa̱nna ndáaña chi̱ndeétáʼan xíʼinna: “Va̱ása inkáchi níxikaʼvindi̱ Biblia xíʼinna”. Ña̱ nda̱a̱, su̱ví ndiʼi yichi̱ kivi keʼéyó ña̱yóʼo, soo na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ veʼena kúú na̱ ka̱ʼa̱n á xíniñúʼu keʼéna ña̱yóʼo.

JEHOVÁ CHINDEÉTÁʼAN XÍʼINNDÓ

21. ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan Jehová xíʼin na̱ íyo se̱ʼe?

21 Sava, na̱ íyo se̱ʼe sana túvina ña̱ yo̱ʼvi̱ní kúú ña̱ sakuaʼnuna se̱ʼena, soo na̱ va̱lí yóʼo iin regalo Jehová kúúna. Ta íyo tu̱ʼvara ña̱ chindeétáʼanra xíʼin na̱ íyo se̱ʼe. Xíniso̱ʼora ña̱ káʼa̱nna xíʼinra ta ndákuiinra yuʼúna xíʼin Biblia, tutu ña̱ tává na̱ ñuura, ta saátu xíʼin yichi̱ ña̱ chínúu inka na̱ hermano na̱ xa̱a̱ íyo se̱ʼe nu̱úna.

22. ¿Ndáaña kúú ña̱ va̱ʼaníka ña̱ kivi taxi na̱ íyo se̱ʼe ndaʼa̱ na̱ va̱lí se̱ʼena?

22 Sava na̱ yiví káchina, ña̱ ki̱ʼva 20 ku̱i̱ya̱ kúú ña̱ sákuaʼnuna se̱ʼena, soo ña̱ nda̱a̱ na̱ íyo se̱ʼe va̱ása sándakoona ña̱ keʼéna ña̱yóʼo. Ta ña̱ va̱ʼaní ña̱ kivi taxina ndaʼa̱ se̱ʼena, kúú ña̱ kuʼvi̱-inina kuninana, tavána tiempo ña̱ koona xíʼinna ta saátu ña̱ sanáʼa̱nana xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Na̱ va̱lí na̱ sánáʼa̱na xa̱a̱ síín síín kéʼé na̱yóʼo. Soo, ku̱a̱ʼání na̱ va̱lí na̱ xa̱ʼnu i̱xaa yivána na̱ kúʼvi̱ní-ini xíni Jehová, ndóʼona táki̱ʼva ndóʼo ñá Joanna Mae, iin ñá hermana ñá íyo chí Asia, káchiñá: “Ki̱vi̱ ndákanixi̱níi̱ xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ sa̱kuaʼnu na̱ yivái̱ yi̱ʼi̱, táxiníi̱ tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱taxina consejo ndaʼíi̱ ta sa̱náʼa̱na yi̱ʼi̱ ña̱ kuʼvi̱-inii̱ kunii̱ Jehová. Su̱ví nítaxi kuitína ña̱ tákui̱, chi viíní sa̱náʼa̱na yi̱ʼi̱” (Prov. 23:24, 25). Ku̱a̱ʼání na̱ ndásakáʼnu Jehová kivi ka̱ʼa̱nna táʼan ña̱yóʼo.

YAA 59 Ná ndasakáʼnuyó Jehová

^ párr. 5 ¿Á xíniñúʼu koo se̱ʼe na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱? Tá koo se̱ʼena, ¿nda̱saana xíniñúʼu koo? Ta, ¿ndáa ki̱ʼva xíniñúʼu sakuaʼnuna na̱yóʼo ña̱ va̱ʼa kuʼvi̱-inina kunina Jehová, ta kachíñuna nu̱úra? Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo, kotoyó sava ejemplo ña̱ kúu tiempo vitin, ta saátu sava ña̱ káʼa̱n Biblia ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó, ña̱ ndakuiinyó pregunta yóʼo.

^ párr. 7 Lucas 14:28, 29: “¿Ndáa ndóʼó kúni̱ keʼé iin veʼe, á su̱ví siʼna távándó kuenta á nani xu̱ʼúnndó saxinundóña? 29 Á sana kivi kixáʼandó xíʼin xa̱ʼa̱ña, soo kǒo kívi saxínundóña, ta ndiʼi na̱ xítoña sana kusi̱kindana ndóʼó”.

^ párr. 7 Proverbios 21:5: “Na̱ ndákani vií xi̱ní xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéna viíní kanaña, soo na̱ kamaní kéʼéña va̱ása va̱ʼa kanaña”.

^ párr. 11 Jueces 13:8: “Ta ta̱ Manóah ki̱xáʼara xáku ndáʼvira nu̱ú Jehová ta káchira: ‘Káʼnu koo iniún xa̱ʼíi̱ Jehová. Ta̱ ta̱a ta̱ chi̱ndaʼún ki̱xi, ixaún ña̱ ma̱ní chindaʼá tukúnra ná kixira nu̱úndi̱, tá ná sanáʼa̱ra ndi̱ʼi̱ ndáa ki̱ʼva keʼéndi̱ xíʼin ta̱ loʼo ta̱ kakuʼ”.

^ párr. 15 Saátu kotondó ña̱ libro Los jóvenes preguntan, volumen 1, capítulo 36, xíʼin ña̱ volumen 2, capítulo 11.

^ párr. 20 Salmo 127:4: “Nda̱a̱ táki̱ʼva íyo flecha ña̱ níʼi iin ta̱a ta̱ ndakúní, ki̱ʼva saá íyo se̱ʼendó na̱ ka̱ku tá va̱líkandó”.

^ párr. 64 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin na̱ matrimonio káʼa̱n táʼanna xa̱ʼa̱ ña̱ á koo se̱ʼena á va̱ása, ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ kivi sakusi̱í-inina, xíʼin ña̱ xíniñúʼu keʼéna tá ná koo se̱ʼena.

^ párr. 68 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin na̱ matrimonio xa̱a̱ síín síín káʼvina Biblia xíʼin se̱ʼena, chi na̱yóʼo xa̱a̱ síín ku̱i̱ya̱ kúúmií iin iinna ta xa̱a̱ síín kúnda̱a̱-inina.