Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 3

¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús?

¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús?

“Tasaá ki̱xáʼa ta̱ Jesús xákura” (JUAN 11:35).

YAA 17 “Kúni̱vai̱”

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1-3. ¿Ndáaña sákuaku miíyó sava yichi̱?

 ¿AMA kúú ña̱ xa̱kún? Sava yichi̱ xákuyó xa̱ʼa̱ ña̱ kúsi̱í-iniyó, soo xákuníkayó xa̱ʼa̱ ña̱ kúsuchí-iniyó. Tá kúú, sana xákuyó xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ iin na̱ veʼeyó. Iin ñá hermana ñá íyo chí Estados Unidos ñá naní Lorilei, * káchiñá: “Sava yichi̱ xi̱xakuníi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ñá loʼo se̱ʼi̱, ta nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa kǒo níxi̱kuchiñu sandíko-inii̱. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ ndeéní xi̱kusuchí-inii̱ nda̱kanixi̱níi̱ ña̱ va̱ása kuchiñui̱ kundeé-inii̱”.

2 Sava yichi̱ íyo inkaka ña̱ʼa ña̱ sákuaku miíyó. Iin ñá precursora ñá íyo chí Japón ñá naní Hiromi, káchiñá: “Sava yichi̱ ndákavaní-inii̱ xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása xíín na̱ yiví kuniso̱ʼona xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ta nda̱a̱ xákui̱ káʼi̱n xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼi̱n ndani̱ʼíi̱ na̱ yiví na̱ kúni̱ kuniso̱ʼo xa̱ʼa̱ra”.

3 Sava yichi̱ ndóʼoyó nda̱a̱ táki̱ʼva ndóʼo ná hermana yóʼo (1 Ped. 5:9). Ña̱ kúni̱yó kúú ña̱ kusi̱í-iniyó kachíñuyó nu̱ú Jehová, soo sava yichi̱ kúsuchí-iniyó ta xákuyó xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ iin na̱ veʼeyó, xa̱ʼa̱ ña̱ ndákava-iniyó á xa̱ʼa̱ ña̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó nda̱kú koo iniyó xíʼin Ndióxi̱ (Sal. 6:6; 100:2). ¿Ndáaña kivi keʼéyó tá ndóʼoyó ña̱yóʼo?

4. ¿Ndáaña sakúaʼayó nu̱ú artículo yóʼo?

4 Ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Jesús kivi chindeétáʼanña xíʼinyó. Sava yichi̱ ku̱suchíní-inira ta nda̱a̱ xa̱kura (Juan 11:35; Luc. 19:41; 22:44; Heb. 5:7). Nu̱ú artículo yóʼo ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ u̱ni̱ yichi̱ ña̱ xa̱kura. Ta kotoyó ndáaña sákuaʼayó xa̱ʼa̱ miíra xíʼin xa̱ʼa̱ Jehová, ta saátu kotoyó ndáaña kivi keʼéyó tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ sákuaku miíyó.

XA̱KURA XA̱ʼA̱ NA̱ XI̱KITÁʼAN XÍʼINRA

Ná chindeétáʼanyó xíʼin na̱ kúsuchí-ini nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Jesús. (Koto párrafo 5 nda̱a̱ 9). *

5. ¿Ndáaña sánáʼa̱ Juan 11:32-36 miíyó xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús?

5 Tá xa̱a̱ kúni̱ ndiʼi ku̱i̱ya̱ 32, iin ta̱ va̱ʼaní xi̱kitáʼan xíʼin ta̱ Jesús ta̱ xi̱naní Lázaro, ki̱ʼinra kue̱ʼe̱ ta ni̱xi̱ʼi̱ra (Juan 11:3, 14). Xi̱kuʼvi̱ní-ini ta̱ Jesús xi̱xinira ta̱yóʼo, ta saátu xi̱kuʼvi̱ní-inira xi̱xinira ñá María xíʼin ñá Marta. Náyóʼo ku̱suchíkaví-ininá xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ku̱ʼvaná. Tá ku̱ndaa̱-ini ta̱ Jesús ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Lázaro, saá nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra chí Betania, ñuu nu̱ú íyo ñá María xíʼin ñá Marta. Ta tá ku̱ndaa̱-ini ñá Marta ña̱ va̱xi ta̱ Jesús, kamakaví ki̱tañá ku̱a̱ʼa̱nñá ndani̱ʼí-táʼanñá xíʼinra. Ta kúsuchíkaví-iniñá ni̱ka̱ʼa̱nñá ña̱yóʼo xíʼinra: “Táta, tá níxi̱yoún yóʼo, va̱ása kuviví ku̱ʼvai̱” (Juan 11:21). Tá xi̱ni ta̱ Jesús ña̱ xáku ñá María ta saátu inkaka na̱ yiví, ki̱xáʼara xákura (kaʼvi Juan 11:32-36).

6. ¿Nda̱chun xa̱ku ta̱ Jesús?

6 ¿Nda̱chun xa̱ku ta̱ Jesús? Ña̱ libro Perspicacia para comprender las Escrituras káchiña: “Xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Lázaro, ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱nira ña̱ ndeéní kúsuchí-ini ná ku̱ʼvara ta xákuná, xa̱ʼa̱ ña̱kán ki̱xáʼara xákura”. * Ta sana nda̱kanixi̱ní ta̱ Jesús ña̱ ni̱xo̱ʼvi̱ní ta̱ Lázaro xa̱ʼa̱ kue̱ʼe̱ ña̱ xi̱kuumiíra, ta saátu nda̱kanixi̱níra ña̱ ku̱suchíní-ini ta̱ Lázaro tá ki̱ʼinra kuenta ña̱ kuvira. Tá ni̱xi̱ʼi̱ iin na̱ migoún á iin na̱ veʼún, sana saátu ndo̱ʼo miíún. Vitin ná kotoyó u̱ni̱ ña̱ sákuaʼayó xíʼin relato yóʼo.

7. Tá xa̱ku ta̱ Jesús, ¿ndáaña sa̱náʼa̱ra miíyó xa̱ʼa̱ Jehová?

7 Kúnda̱a̱va-ini Jehová xíʼin ña̱ ndóʼún. “Nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé mií Ndióxi̱” saá kéʼé ta̱ Jesús (Heb. 1:3). Tá xa̱kura saá ni̱na̱ʼa̱ra ndáaña ndóʼo yivára tá xóʼvi̱yó (Juan 14:9). Tá kúsuchíní-iniún xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ iin na̱ veʼún, va̱ása kaka-iniún ña̱ kúnda̱a̱va-ini Jehová xíʼin ña̱ ndóʼún ta kúsuchíní-inira xíʼún. Ta kúni̱vara sandíkora-iniún (Sal. 34:18; 147:3).

8. ¿Nda̱chun kándíxayó ña̱ sandátaku ta̱ Jesús na̱ veʼeyó na̱ ni̱xi̱ʼi̱?

8 Ta̱ Jesús kúni̱ra sandátakura na̱ táʼún na̱ ni̱xi̱ʼi̱. Tá kúma̱ní kuaku ta̱ Jesús, ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ñá Marta: “Ndatakuva ku̱ʼvaún”. Ta ka̱ndíxava ñá Marta ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra (Juan 11:23-27). Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndasakáʼnuñá Jehová, xi̱kunda̱a̱-iniñá xa̱ʼa̱ ta̱ profeta Elías xíʼin ta̱ Eliseo ña̱ sa̱ndátakuna sava na̱ yiví tá ya̱chi̱ (1 Rey. 17:17-24; 2 Rey. 4:32-37). Ta sanatu xi̱kunda̱a̱-iniñá ña̱ sa̱ndátaku ta̱ Jesús sava na̱ yiví (Luc. 7:11-15; 8:41, 42, 49-56). Ta saátu yóʼó kivi kandíxaún ña̱ ndikó tukún kuniún na̱ veʼún na̱ ni̱xi̱ʼi̱. Tá xa̱ku ta̱ Jesús xíʼin na̱ migora, saá ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ ndixaní kúni̱ra sandátakura na̱ ni̱xi̱ʼi̱.

9. ¿Ndáa ki̱ʼva chindeétáʼún xíʼin na̱ kúsuchí-ini nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Jesús? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ejemplo.

9 Kivi chindeétáʼún xíʼin na̱ kúsuchí-ini. Va̱ása níxaku kuití ta̱ Jesús xíʼin ñá Marta ta saátu xíʼin ñá María, chi viíní xi̱niso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nná ta sa̱ndíkora-ininá xíʼin tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra. Saátu kivi keʼé miíyó xíʼin na̱ ni̱xi̱ʼi̱ iin na̱ veʼe. Iin ta̱ anciano ta̱ naní Dan, ta̱ íyo chí Australia káchira: “Xi̱xiniñúʼu chindeétáʼannína xíʼi̱n tá ni̱xi̱ʼi̱ ñá síʼíi̱. Sava na̱ matrimonio va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanna xíʼi̱n, saáchi nda̱a̱ ndáaka hora xi̱ka̱ʼi̱n xíʼinna, va̱ʼaní xi̱xiniso̱ʼona ña̱ xi̱ka̱ʼi̱n. Va̱ʼa xi̱natúʼi̱n xíʼinna xa̱ʼa̱ nda̱a̱ ndáaka ña̱ʼa, ta tá xi̱xakui̱ nu̱úna va̱ása níxi̱kukaʼan nu̱úna xíʼi̱n. Tá va̱ása níxi̱kuchiñui̱ keʼíi̱ sava ña̱ʼa, xi̱chindeétáʼanna xíʼi̱n. Tá kúú, xi̱ndakatana carroi̱, xi̱satána ña̱ xi̱xiniñúʼi̱n á xi̱keʼéna ña̱ xi̱xixii̱. Ta saátu xi̱keʼé ni̱ʼina oración xíʼi̱n. Tá ndo̱ʼi̱ ña̱yóʼo, saá ni̱na̱ʼa̱na ña̱ ndixa xi̱kuuna migoi̱ ta xi̱kuʼvi̱ní-inina xi̱xinina yi̱ʼi̱” (Prov. 17:17).

XA̱KURA XA̱ʼA̱ NA̱ YIVÍ

10. ¿Ndáaña káʼa̱n Lucas 19:36-40 xa̱ʼa̱?

10 Tá ki̱vi̱ 9 tí nisán ña̱ ku̱i̱ya̱ 33, ta̱ Jesús ni̱xa̱ʼa̱nra ñuu Jerusalén. Ta tá xa̱a̱ ku̱yatin xa̱a̱ra ñuu kán, nda̱taka ku̱a̱ʼání na̱ yiví ta sa̱ndákaa̱na ti̱ko̱to̱na ta chi̱ndoonaña chí yichi̱ ña̱ va̱ʼa ya̱ʼara. Tasaá ni̱na̱ʼa̱na ña̱ xi̱kuni̱na koora Rey nu̱úna. Ña̱kán ku̱si̱íníva-ini ndiʼina ki̱vi̱ kán (kaʼvi Lucas 19:36-40). Soo nda̱kanda̱níva-ini na̱ discípulora tá xi̱nina xa̱kura xa̱ʼa̱ ñuu Jerusalén. Ta̱ Jesús xa̱kura tá ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ tu̱ndóʼo káʼnu ña̱ kixi sa̱tá na̱ ñuu kán (Luc. 19:41-44).

11. ¿Nda̱chun xa̱ku ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ na̱ ñuu Jerusalén?

11 Ta̱ Jesús ku̱súchíní-inira saáchi ni va̱ʼaní nda̱kiʼinnara, ku̱a̱ʼánína va̱ása kandíxana kuniso̱ʼona xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱. Xa̱ʼa̱ ña̱kán na̱ sáa̱-ini xíni ñuu Jerusalén sandíʼi-xa̱ʼa̱naña ta ndakiʼinna na̱ yiví ku̱ʼu̱n xíʼinna (Luc. 21:20-24). Ta ni̱xi̱nuva ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús, saáchi ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása níxiinna kuniso̱ʼona ña̱ xi̱natúʼunra. ¿Á xíniso̱ʼo na̱ yiví tá nátúʼún xíʼinna xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱? Sana chíka̱a̱nívaún ndee̱ ña̱ natúʼún xíʼinna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta ni saá va̱ása xíínna kuniso̱ʼona yóʼó. Tá saá, ¿ndáaña kivi sakúaʼún xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús? Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ u̱ni̱ ña̱ sákuaʼayó xíʼinña.

12. Tá xa̱ku ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ na̱ yiví, ¿ndáaña sa̱náʼa̱ra miíyó xa̱ʼa̱ Jehová?

12 Kúʼvi̱ní-ini Jehová xínira na̱ yiví. Tá xa̱ku ta̱ Jesús sa̱ndákaʼánra miíyó ña̱ ndíʼi̱ní-ini Jehová xa̱ʼa̱ na̱ yiví. Va̱ása kúni̱ra ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ nda̱a̱ ni iin na̱ yiví, chi ña̱ kúni̱ra kúú ña̱ ná ndandikó-ini ndiʼina (2 Ped. 3:9). Náʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyó na̱ yiví tá chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ natúʼunyó xíʼinna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ (Mat. 22:39). *

Ná nasamayó hora ña̱ natúʼunyó xíʼin na̱ yiví nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Jesús. (Koto párrafo 13 xíʼin 14). *

13, 14. a) ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Jesús ña̱ xi̱kundáʼvi-inira xi̱xinira na̱ yiví? b) ¿Ndáa ki̱ʼva kundiku̱nyó yichi̱ra?

13 Xi̱chika̱a̱ní ta̱ Jesús ndee̱ ña̱ xi̱natúʼunra xíʼin na̱ yiví. Nda̱a̱ ndáaka nu̱ú xi̱xikara, xi̱natúʼunra xíʼinna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ saáchi xi̱kuʼvi̱ní-inira xi̱xinirana (Luc. 19:47, 48). Ta saátu xi̱natúʼunra xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kundáʼvi-inira xi̱xinirana. Ta nda̱a̱ sava yichi̱ va̱ása níxi̱xixira xíʼin na̱ discípulora, saáchi ni̱xi̱yo ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ xi̱kuni̱ kuniso̱ʼo ña̱ xi̱sanáʼa̱na (Mar. 3:20). Ta tá ni̱xa̱ʼa̱n iin ta̱a na̱ndukúrara tá ñuú ña̱ va̱ʼa natúʼunra xíʼinra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, na̱túʼunvara xíʼinra (Juan 3:1, 2). Su̱ví ndiʼiví na̱ na̱túʼun ta̱ Jesús xíʼin níxa̱a̱ koo discípulora, soo ni saá ndiʼivana ni̱xa̱a̱ ku̱ndaa̱-ini xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ta saátu miíyó kúni̱yó natúʼunyó xíʼin ndiʼi na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ (Hech. 10:42). Ta ña̱ va̱ʼa keʼéyó ña̱yóʼo, sana xíniñúʼu nasamayó ki̱ʼva ña̱ natúʼunyó xíʼinna.

14 Chika̱a̱ ndee̱ ña̱ nasamaún ki̱ʼva ña̱ natúʼún xíʼin na̱ yiví. Tá ná va̱ása nasamayó hora ña̱ natúʼunyó xíʼin na̱ yiví, sana va̱ása ndani̱ʼívíyó na̱ ndixa kúni̱ sákuaʼa xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Iin ñá precursora ñá naní Matilda, káchiñá: “Xa̱a̱ síín síín hora nátúʼunndi̱ xíʼin na̱ yiví xíʼin yiíi̱. Tá xi̱ta̱a̱n nátúʼunndi̱ chí nu̱ú íxi̱kóna, tá káʼñu xíniñúʼundi̱ tú carro válí chi saá kúú ña̱ xíka ku̱a̱ʼá na̱ yiví chí calle, ta xi̱kuá xáʼa̱nndi̱ veʼena, chi saá kúú ña̱ ku̱a̱ʼákana ndáni̱ʼíndi̱”. Su̱ví hora ña̱ kúni̱ miíyó ku̱ʼu̱nyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví, chi xíniñúʼu natúʼunyó xíʼinna hora ña̱ kivi ndani̱ʼíyóna. Tá saá ná keʼéyó, kusi̱íníva-ini Jehová xíʼin ña̱ kéʼéyó.

XA̱KURA XA̱ʼA̱ ÑA̱ XI̱KUNI̱RA NDAKIʼINRA TU̱ʼUN YIVÁRA

Tá ndíʼi̱-iniyó, ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Jesús. (Koto párrafo 15 nda̱a̱ 17). *

15. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Lucas 22:39-44, ¿ndáaña ke̱ʼé ta̱ Jesús ñuú tá kúma̱ní kuvira?

15 Tá 14 tí nisán ña̱ ku̱i̱ya̱ 33, ta̱ Jesús ni̱xa̱ʼa̱nra Jardín ña̱ Getsemaní tá ñuú, ta kán na̱túʼunra xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndoʼora (kaʼvi Lucas 22:39-44). Xa̱ʼa̱ ña̱ ndeéní ndíʼi̱-inira, “ni̱ka̱ʼa̱nníra xíʼin Ndióxi̱ ta xa̱kundáʼvira nu̱úra ta nda̱a̱ xákura ni̱ka̱ʼa̱nra” (Heb. 5:7). ¿Ndáaña ndu̱kú ta̱ Jesús ñuú saá? Ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová ña̱ ná taxira ndee̱ ndaʼa̱ra ña̱ va̱ʼa kuchiñura nda̱kú koo inira xíʼinra ta keʼéra ña̱ kúni̱ra. Ta xi̱niso̱ʼova Jehová oración ña̱ ke̱ʼéra, xa̱ʼa̱ ña̱kán chi̱ndaʼára iin ángel ña̱ va̱ʼa ndasandakúra-inira.

16. ¿Ndáaña sa̱ndíʼi̱ní-ini ta̱ Jesús?

16 Ta̱ Jesús xa̱kura saáchi xi̱ndi̱ʼi̱ní-inira xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ʼa̱n na̱ yiví ña̱ va̱ása ní ixato̱ʼóra ki̱vi̱ Ndióxi̱. Ta saátu xi̱ndi̱ʼi̱ní-inira saáchi xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ xi̱kuumiíra iin chiñu ña̱ ndáyáʼviní: ña̱ ndakiʼinra tu̱ʼun yivára. Tá íxayo̱ʼvi̱ña xíʼún nda̱kú koo iniún xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ yáʼún nu̱ú tu̱ndóʼo, ¿ndáaña kivi sakúaʼún xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús? Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ u̱ni̱ ña̱ sákuaʼayó xíʼin ña̱yóʼo.

17. ¿Ndáaña sákuaʼayó xa̱ʼa̱ Jehová tá nda̱kuiinra oración ta̱ Jesús?

17 Jehová xíniso̱ʼora tá káʼún xíʼinra. Jehová xi̱niso̱ʼora tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼinra. ¿Nda̱chun? Saáchi ña̱ xi̱ndayáʼvika nu̱ú ta̱ Jesús kúú ña̱ nda̱kú koo inira xíʼinra ta ndakiʼinra tu̱ʼunra. Tá ña̱ ndáyáʼvika nu̱úyó kúú ña̱ nda̱kú koo iniyó xíʼin Jehová ta ndákiʼinyó tu̱ʼunra, ndakuiinvara tá káʼa̱nyó xíʼinra ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó (Sal. 145:18, 19).

18. ¿Nda̱chun káʼa̱nyó ña̱ va̱ʼaní kúnda̱a̱-ini ta̱ Jesús xíʼin ña̱ ndóʼoyó?

18 Kúnda̱a̱va-ini ta̱ Jesús xíʼin ña̱ ndóʼún. Tá ndíʼi̱ní-iniyó, kúsi̱íní-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ íyo iin migoyó ta̱ va̱ʼaní kúnda̱a̱-ini xíʼin ña̱ ndóʼoyó, saáchi xa̱a̱ ni̱ya̱ʼara nu̱ú táʼan tu̱ndóʼo ña̱ kúúmiíyó. Ta ta̱yóʼo kúú ta̱ Jesús. Kúnda̱a̱-inira ndáa ki̱ʼva ndóʼoyó tá ndákava-iniyó ta xíniñúʼu chindeétáʼanna xíʼinyó. Ta saátu kúnda̱a̱-inira ndáa ki̱ʼva na̱kuva̱ʼayó, ta chíndeétáʼanra xíʼinyó mií tiempo ña̱ xíniñúʼuyóña (Heb. 4:15, 16). Tá ndíka̱a̱ ta̱ Jesús Jardín ña̱ Getsemaní, ta̱xira ña̱ ná chindeétáʼan iin ángel xíʼinra, ta saátu miíyó ná taxiyó chindeétáʼan Jehová xíʼinyó. Ta ña̱ va̱ʼa keʼéra ña̱yóʼo, kivi kuniñúʼura iin tutu ña̱ tává na̱ ñuura, iin video, iin discurso á kivitu kuniñúʼura iin na̱ anciano á iin na̱ migoyó ña̱ va̱ʼa chika̱a̱ra ndee̱ xíʼinyó.

19. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼún tá yáʼún nu̱ú tu̱ndóʼo? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ejemplo.

19 Jehová sandíkora-iniún. ¿Ndáa ki̱ʼva ndásandakú Jehová iniyó? Tá káʼa̱nyó xíʼin Ndióxi̱ va̱ʼaní sándi̱kora-iniyó ta nda̱a̱ miíyó va̱ása kúnda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva sándi̱kora-iniyó (Filip. 4:6, 7). Tá sándi̱ko Jehová iniyó, va̱ʼaní kúniyó ta chíndeétáʼanra xíʼinyó ña̱ vií ndakanixi̱níyó. Saá ndo̱ʼo iin ñá hermana ñá naní Luz. Ñáyóʼo káchiñá: “Sava yichi̱ túvii̱ ña̱ íyo mitúʼi̱n, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kíxáʼíi̱ ndákanixi̱níi̱ ña̱ va̱ása kúʼvi̱-ini Jehová xínira yi̱ʼi̱. Soo kama kíxáʼíi̱ nátúʼi̱n xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼi̱. Ta va̱ʼaní chíndeétáʼan ña̱yóʼo xíʼi̱n ña̱ vií ndakanixi̱níi̱”. Ña̱ ndóʼo ñá hermana yóʼo náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ va̱ʼaní kúniyó tá káʼa̱nyó xíʼin Jehová.

20. ¿Ndáaña sa̱kúaʼayó xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱ku ta̱ Jesús?

20 Ku̱a̱ʼání ña̱ sa̱kúaʼayó xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱ku ta̱ Jesús ta ña̱yóʼo va̱ʼaní sándi̱koña-iniyó ta chíndeétáʼanña xíʼinyó. Sa̱kúaʼayó ña̱ xíniñúʼu chindeétáʼanyó xíʼin na̱ migoyó tá ni̱xi̱ʼi̱ iin na̱ veʼena, ta kandíxayó ña̱ saátu chindeétáʼan Jehová xíʼin ta̱ Jesús xíʼinyó tá ná kuvi iin na̱ veʼeyó. Ta saátu sa̱kúaʼayó ña̱ xíniñúʼu natúʼunyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ ña̱ kúndáʼvi-iniyó xíniyóna chi saá kéʼé mií Jehová xíʼin ta̱ Jesús. Ta va̱ʼaní kúniyó tá kúnda̱a̱-iniyó ña̱ mií Jehová xíʼin ta̱ Jesús, va̱ʼaní kúnda̱a̱-inina xíʼin ña̱ ndóʼoyó, ta chindeétáʼanna xíʼinyó ña̱ kundeé-iniyó. Ña̱kán ná ndakundeéyó keʼéyó ña̱ sa̱kúaʼayó nani ndátuyó kixaa̱ ki̱vi̱ ña̱ saxínu Jehová tu̱ʼun yóʼo: “Ndaya̱kúnra ti̱kui̱í nu̱úna” (Apoc. 21:4).

YAA 120 Ná keʼéyó táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Jesús

^ Sava yichi̱ ku̱suchíní-ini ta̱ Jesús ta nda̱a̱ xa̱kura. Nu̱ú artículo yóʼo ka̱ʼa̱nyó nda̱chun kúú ña̱ xa̱ku ta̱ Jesús u̱ni̱ yichi̱, ta kotoyó ndáaña sakúaʼayó xíʼin ña̱yóʼo.

^ Na̱sama sava ki̱vi̱na.

^ Mateo 22:39 káʼa̱nña ña̱ xíniñúʼu kuʼvi̱-iniyó kuniyó inka na̱ yiví, ta ña̱ tu̱ʼun griego kúni̱ kachituña ña̱ xíniñúʼu kuʼvi̱-iniyó kuniyó na̱ íyo yatin xíʼinyó. Soo su̱ví nda̱saa na̱yóʼo, chi saátu káʼa̱nña xa̱ʼa̱ nda̱a̱ ndáaka na̱ yiví na̱ ndákutáʼan xíʼinyó.

^ ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Ta̱ Jesús sa̱ndíkora-ini ñá María xíʼin ñá Marta. Ta saátu miíyó xíniñúʼu sandíkoyó-ini iin na̱ ni̱xi̱ʼi̱ iin na̱ veʼe.

^ ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Ta̱ Jesús sa̱náʼa̱ra ta̱ Nicodemo tá ñuú. Ta saátu miíyó xíniñúʼu kaʼviyó xíʼin na̱ yiví hora ña̱ kúni̱na.

^ ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinra nda̱kú koo inira. Ta saátu xíniñúʼu keʼé miíyó tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo.