Ir al contenido

Ir al índice

¿Á vií kéʼún xíʼin ná ñaʼá nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé Jehová?

¿Á vií kéʼún xíʼin ná ñaʼá nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé Jehová?

MIÍYÓ na̱ ndásakáʼnu Jehová kúsi̱íní-iniyó, saáchi inkáchi ndásakáʼnuyóra xíʼin ku̱a̱ʼání ná ñaʼá, ndáyáʼviní ndiʼi ná hermana yóʼo nu̱úyó ta kúʼvi̱ní-iniyó xíniyóná saáchi va̱ʼaní káchíñuná ta nda̱kúní íyo ininá xíʼin Jehová. a Ña̱kán xíniñúʼu vií keʼéyó xíʼinná, ixato̱ʼóyóná ta kǒo kundasíyó kuniyóná. Soo, xa̱ʼa̱ ña̱ kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó keʼéyó ña̱yóʼo sava yichi̱, ta inka na̱ hermano íyoka inka ña̱ sási nu̱úna ña̱ vií keʼéna xíʼin ná hermana.

Sava ñuu sánáʼa̱na na̱ ta̱a ña̱ kǒo xíniñúʼu kundayáʼviví ná ñaʼá nu̱úna. Tá kúú, iin ta̱ superintendente ña̱ circuito ta̱ naní Hans ta̱ íyo ñuu Bolivia, káʼa̱nra: “Sava ñuu na̱ íyo se̱ʼe sánáʼa̱na ta̱ va̱lí se̱ʼena ña̱ ndáyáʼvikara nu̱ú ná ñaʼá, xa̱ʼa̱ ña̱kán na̱ ta̱a ndákanixi̱nína ña̱ ndáyáʼviníkana nu̱ú ná ñaʼá”. Iin ta̱ anciano ta̱ naní Shengxian ta̱ ñuu Taiwán, káchira: “Nu̱ú íyoi̱, ku̱a̱ʼání ta̱a ndákanixi̱níra ña̱ kǒo xíniñúʼu ka̱ʼa̱n ná ñaʼá xíʼin na̱ ta̱a xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níná. Tá iin ta̱a káʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n iin ñaʼá sana kǒo ixato̱ʼókanara”. Sava ta̱a kǒo káʼa̱nvíra ña̱ kǒo ndáyáʼví ná ñaʼá, soo xíʼin ña̱ kéʼéra náʼa̱ra ña̱ saá ndákanixi̱níra. Tá kúú, sana kíxáʼara nátúʼunra tu̱ʼun ña̱ kivi sáxo̱ʼvi-ininá.

Soo, iin ta̱a ta̱ ndákanixi̱ní ña̱ ndáyáʼvíkara nuú ná ñaʼá kiviva xa̱a̱ra nasa̱mara (Efes. 4:​22-24). ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinra ña̱ va̱ʼa nasa̱mara? Ña̱ keʼéra táki̱ʼva kéʼé Jehová. Nu̱ú artículo yóʼo sakúa’ayó ndáa ki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa̱ ná ñaʼá, ta saátu sakúaʼayó ndáa ki̱ʼva kundiku̱nyó yichi̱ra, ta saátu kunda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva chínúu na̱ anciano yichi̱ ña̱ va̱ʼaní nu̱úyó.

¿NDÁA KI̱ʼVA KÉʼÉ JEHOVÁ XÍʼIN NÁ ÑAʼÁ?

Va̱ʼaní yichi̱ chínuu Jehová nu̱úyó saáchi viíní kéʼéra xíʼin ná ñaʼá. Nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yiváyó saá íyora ta kúʼvi̱ní-inira xínira ndiʼiyó (Juan 3:16). Ná ñaʼá ná ndásakáʼnu Jehová ndáyáʼviníná nu̱úra saáchi se̱ʼera kúúná. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ sava ña̱ náʼa̱ ña̱ íxato̱ʼó Jehová ná ñaʼá ta saátu kúʼvi̱ní-inira xíniraná.

Inkáchi ndáyáʼvi na̱ ta̱a xíʼin ná ñaʼá nu̱ú Jehová. Jehová i̱xava̱ʼara ta̱a xíʼin ná ñaʼá nda̱a̱ táki̱ʼva íyo miíra (Gén. 1:27). Inkáchi ña̱ ndíchi ta̱xira ndaʼa̱ ta̱a xíʼin ná ñaʼá ta u̱vi̱ saána kivi keʼéna ku̱a̱ʼání ña̱ʼa, kivi kunda̱a̱-ini u̱vi̱ saána xíʼin ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ta na̱ʼa̱na ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií Jehová. Nu̱ú Jehová inkáchi íyova ta̱a xíʼin ná ñaʼá (2 Crón. 19:7). Ndiʼi na̱ ndásakáʼnu Jehová kúúna ta̱a á ñaʼá ndáyáʼvinína nu̱úra ta káʼa̱nra ña̱ taxira ña̱ kutakuna ndiʼi saá tiempo. Savana ku̱ʼu̱nna chí ndiví ña̱ koona rey xíʼin su̱tu̱, ta ku̱a̱ʼánína kundoo nu̱ú ñuʼú yóʼo (2 Ped. 1:1). Ña̱kán, Jehová kǒo kúndasívíra xínira ná ñaʼá.

Xíniso̱ʼora ña̱ káʼa̱nná. Ndáyáʼviní ña̱ ndákanixi̱ní ná ñaʼá nu̱ú Jehová ta saátu ña̱ ndóʼoná. Tá kúú, xi̱niso̱ʼora ta nda̱kuiinra oración ña̱ ke̱ʼé ñá Raquel xíʼin ñá Ana (Gén. 30:22; 1 Sam. 1:​10, 11, 19, 20). Saátu ta̱xira ña̱ ka̱ʼyi nu̱ú Biblia relato ña̱ káʼa̱n ña̱ xi̱niso̱ʼo na̱ ta̱a ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ná ñaʼá xíʼinna. Iin ta̱yóʼo xi̱kuu ta̱ Abrahán, ta̱yóʼo xi̱niso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinra ña̱ kandíxara ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ñá Sara (Gén. 21:​12-14). Ta̱ rey David xi̱niso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ñá Abigaíl xíʼinra. Ñá Abigaíl ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin ta̱ David ña̱ mií Jehová chi̱ndaʼáñá ña̱ ka̱ʼa̱nñá xíʼinra (1 Sam. 25:​32-35). Ta̱ Jesús ke̱ʼéra táki̱ʼva kéʼé yivára, saáchi viíní xi̱niso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ñá María (Juan 2:​3-10). Nda̱a̱ táki̱ʼva sa̱kúaʼayó, Jehová íxato̱ʼóra ná ñaʼá ta xíniso̱ʼora ña̱ káʼa̱nná xíʼinra.

Ndáa-iniraná. Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ñá Eva ña̱ chindeétáʼanñá xíʼin ta̱ Adán ña̱ kundaana ñuʼú yóʼo (Gén. 1:28). Kǒo níndakanixi̱ní Jehová ña̱ ndáyáʼvika ta̱ Adán, chi tá ta̱xira ñá Eva ña̱ kooñá ñá síʼira ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ chindeétáʼanñá xíʼinra. Saátu ta̱xira chiñu ndaʼa̱ ñá Débora xíʼin ñá Huldá, náyóʼo profeta xi̱kuuná ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinná ña̱ ná taxiná consejo ndaʼa̱ na̱ ñuura ta saátu ndaʼa̱ iin ta̱ juez xíʼin iin ta̱ rey (Juec. 4:​4-9; 2 Rey. 22:​14-20). Tiempo vitin, Jehová ndáaní-inira ná ñaʼá ná ndásakáʼnu miíra ta táxira ña̱ keʼéná ku̱a̱ʼá chiñu. Ku̱a̱ʼání náyóʼo kúúná publicadora, precursora á misionera. Chíndeétáʼanná xíʼin na̱ íxava̱ʼa veʼe nu̱ú ndásakáʼnuyó Ndióxi̱, ta saátu ña̱ kundaaná salón nu̱ú ndákutáʼanyó xíʼin Betel. Sava náyóʼo káchíñuná Betel, ta inkaná káchíñuná oficina ña̱ traducción. Ku̱a̱ʼání kúú náyóʼo, ta Jehová xíniñúʼuraná ña̱ va̱ʼa sáxi̱nura ña̱ kúni̱ra keʼéra (Sal. 68:11). Kǒo ndákanivíxi̱ní Jehová ña̱ kǒo xíni̱ ná ñaʼá keʼéná ni iin chiñu á ña̱ kǒo ndee̱ kúúmiíná.

¿NDÁAÑA XÍNIÑÚʼU KEʼÚN ÑA̱ VA̱ʼA IXATO̱ʼÚN NÁ ÑAʼÁ TÁKI̱ʼVA KÉʼÉ JEHOVÁ?

Ñaniyó, ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó á íxato̱ʼóyó ná hermana táki̱ʼva kéʼé Jehová xíniñúʼu kiʼinyó kuenta xíʼin ña̱ ndákanixi̱níyó ta saátu xíʼin ña̱ kéʼéyó, ta ña̱ va̱ʼa keʼéyó ña̱yóʼo xíniñúʼu chindeétáʼan inkana xíʼinyó. Táki̱ʼva íyo iin máquina tú xíniñúʼuna ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inina á kúúmií na̱ yiví kue̱ʼe̱ níma̱na. Saá íyo na̱ migoyó chi kivi chindeétáʼanna xíʼinyó ta saátu kivi chindeétáʼan tu̱ʼun Ndióxi̱ xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó á íyo iin ña̱ va̱ása va̱ʼa kéʼéyó á ña̱ ndákanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ná ñaʼá. Ná kotoyó ndáa ki̱ʼva keʼéyóña.

Ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin iin na̱ migoyó ña̱ chindeétáʼanna xíʼinyó (Prov. 18:17). Ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin iin migoyó na̱ va̱ʼaní kúnda̱a̱-ini xíʼin ña̱ ndóʼoyó ta kivi nda̱ka̱tu̱ʼunyóna ña̱yóʼo: “¿Ndáa ki̱ʼva xítoún ña̱ kéʼíi̱ xíʼin ná hermana? ¿Á ndákanixi̱níná ña̱ íxato̱ʼíi̱ná? ¿Á kivi nasamai̱ ña̱ kéʼíi̱?”. Tá káʼa̱nna xíʼinyó xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa ña̱ xíniñúʼu viíka keʼéyó ná kǒo sa̱a̱yó, va̱ʼaka ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ nasamayó ña̱ kéʼéyó.

Ná kaʼviyó tu̱ʼun Ndióxi̱. Tu̱ʼun Ndióxi̱ chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó á vií kéʼéyó xíʼin ná hermana (Heb. 4:12). Tá ná kaʼviyó Biblia sakúaʼayó xa̱ʼa̱ ta̱a na̱ viíní ke̱ʼé xíʼin ná ñaʼá, ta saátu kotoyó ndáana va̱ása vií níxi̱keʼé xíʼinná tasaá kotoyó ndáa ki̱ʼva íyoyó. Inka ña̱ kivi keʼéyó kúú ña̱ chitáʼanyó iin texto xíʼin inkaña chi saá kunda̱a̱-iniyó ndáaña káʼa̱n Biblia tasaá kǒo ndakanixi̱níyó ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ ná ñaʼá. Tá kúú, 1 Pedro 3:7 káʼa̱nña ña̱ xíniñúʼu ixato̱ʼóyó ñá síʼiyó ta keʼéyó xíʼinñá táki̱ʼva keʼéyó xíʼin iin ña̱ʼa ña̱ yi̱i̱ní. b ¿Á ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ kǒo ndáyáʼvi ná ñaʼá á ña̱ va̱ása xíni̱ná keʼéná ku̱a̱ʼání ña̱ʼa? Va̱ásaví, ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó xíʼin tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pedro ná kotoyó ña̱ káʼa̱n Gálatas 3:​26-29. Nu̱ú texto yóʼo ni̱ka̱ʼa̱n mií Jehová ña̱ nda̱kaxinra ta̱a xíʼin ñaʼá ña̱ kaʼndachíñuna xíʼin ta̱ Jesús chí ndiví. Tá ná kaʼviyó Biblia ta ndukuyó consejo nu̱ú iin na̱ migoyó saá kúú ña̱ sakúaʼayó ixato̱ʼóyó ná hermana, ta keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé Jehová.

¿NDÁA KI̱ʼVA NÁʼA̱ NA̱ ANCIANO ÑA̱ ÍXATO̱ʼÓNA NÁ HERMANA?

Na̱ hermano kivi kotona ndáa ki̱ʼva kéʼé na̱ anciano xíʼin ná hermana ña̱ íxato̱ʼónaná tasaá kivi keʼéna. ¿Ndáa ki̱ʼva kéʼé na̱ anciano ña̱yóʼo? Ná kotoyó ndáaña kéʼéna ña̱ va̱ʼa na̱ʼa̱na ña̱ íxato̱ʼóna ná hermana ta saátu ña̱ kúʼvi̱ní-inina xíninaná.

Káʼa̱nna xíʼinná ña̱ va̱ʼaní chiñu kéʼéná. Va̱ʼaní yichi̱ chi̱núu ta̱ apóstol Pablo nu̱ú na̱ anciano, chi ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ʼaní chiñu kéʼé ná hermana ná ñuu Roma nu̱ú carta ña̱ chi̱ndaʼára ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú na̱yóʼo (Rom. 16:12). Sana ku̱si̱íní-ini ná hermana yóʼo tá ka̱ʼvina carta ña̱ chi̱ndaʼá ta̱ Pablo, saátu íyo tiempo vitin chi na̱ anciano káʼa̱nna xíʼin ná hermana ña̱ va̱ʼaní chiñu kéʼéná ta saátu ña̱ va̱ʼaní káchíñuná nu̱ú Jehová ta xa̱ʼa̱ ña̱kán náyóʼo kúsi̱í-ininá chi íxato̱ʼónaná. Sana ña̱ káʼa̱n iin ta anciano xíʼinná kúú ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinná ña̱ va̱ʼaníka ndasakáʼnuná Jehová (Prov. 15:23).

Káʼa̱nna xíʼinná ña̱ va̱ʼaní chiñu kéʼéná.

Xíʼin ndinuʼu-ini na̱ anciano káʼa̱nna xíʼin ná hermana tá va̱ʼaní chiñu kéʼéná, ¿nda̱chun? Ná kotoyó ña̱ káʼa̱n ñá Jessica: “Ndi̱ʼi̱ ná ñaʼá kútóondi̱ ña̱ ka̱ʼa̱nna xíʼinndi̱ ‘va̱ʼaní ke̱ʼún’. Soo, va̱ʼaníka kúni̱ndi̱ tá káʼa̱nna xíʼinndi̱ ña̱ va̱ʼaní ke̱ʼéndi̱ iin chiñu. Tá kúú, ña̱ sánáʼa̱ndi̱ na̱ va̱lí se̱ʼendi̱ ña̱ koo tásinna reunión á ña̱ ku̱ʼu̱nndi̱ xa̱ʼa̱ na̱ yiví ña̱ va̱ʼa ku̱ʼu̱nna xíʼinndi̱ reunión”. Tá ná hermana kéʼéná iin ña̱ʼa, ta xa̱ʼa̱ ña̱yoʼo káʼa̱n na̱ anciano xíʼinna ña̱ va̱ʼaní chiñu kéʼéná, náyóʼo va̱ʼaní kúnina chi saá túvina ña̱ ndáyáʼviní chiñu kéʼéná.

Xíniso̱ʼona ña̱ káʼa̱nná. Na̱ anciano na̱ vitá-ini kúnda̱a̱-inina ña̱ su̱ví ña̱ káʼa̱n iinlá mií kuitína kúú ña̱ xíniñúʼu keʼéna, ña̱kán káʼa̱nna xíʼin ná hermana ndáaña ndákanixi̱níná xa̱ʼa̱ sava ña̱ʼa ta viíní xíniso̱ʼona ña̱ káʼa̱nná. Tasaá va̱ʼaní kána iin chiñu ña̱ kúni̱na keʼéna, ta ná hermana va̱ʼaní kúniná. Ta, ¿ndáaña va̱ʼa ndákiʼin na̱ anciano? Iin ta̱ anciano ta̱ káchíñu Betel ta̱ naní Gerardo, káchira: “Kíʼi̱n kuenta ña̱ káʼa̱n ná hermana chíndeétáʼanña xíʼi̱n ña̱ va̱ʼaníka keʼíi̱ chiñu ña̱ kúúmiíi̱, sava yichi̱ ná hermana kúú ná ku̱a̱ʼáníka tiempo kéʼé iin chiñu, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xíni̱níná keʼénáña”. Ti̱xin congregación íyo ná hermana ná kúú precursora ña̱kán va̱ʼaní xíni̱na ndáamií kíndo̱o territorio. Iin ta̱ anciano ta̱ naní Bryan káchira: “Ku̱a̱ʼání chiñu kéʼé ná hermana ti̱xin ñuu Jehová, xíniñúʼu sakúaʼayó xíʼin ña̱ kéʼé náyóʼo”.

Xíniso̱ʼona ña̱ káʼa̱nná.

Na̱ anciano kíʼinna kuenta xíʼin ndiʼi ña̱ káʼa̱n ná hermana. ¿Nda̱chun xíniñúʼu keʼéna ña̱yóʼo? Iin ta̱ anciano ta̱ naní Edward, káchira: “Ña̱ káʼa̱n ná hermana ná xa̱a̱ ku̱a̱ʼá tiempo kéʼé iin chiñu kivi chindeétáʼanña xíʼin iin ta̱ hermano ña̱ kotora ndáa ki̱ʼva keʼéra iin ña̱ʼa” (Prov. 1:5). Sava yichi, kǒo kéʼévína táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n iin ñá hermana soo na̱ anciano táxina tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ñá xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nñá ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níñá.

Sánáʼa̱na ná hermana ndáa ki̱ʼva keʼéna iin chiñu. Na̱ anciano náʼa̱na ña̱ ndíchi íyona tá sánáʼa̱na ná hermana ña̱ keʼéná iin chiñu. Kivi sánáʼa̱naná ña̱ taváná grupo ña̱ predicación tá kǒo iin ta̱ hermano ta̱ xa̱a̱ nda̱kuchi íyo, saátu kivi ka̱ʼa̱nna xíʼinná ndáa ki̱ʼva kuniñúʼuná sava ña̱ʼa á sava máquina ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanná xíʼin ña̱ construcción á ña̱ ndasaviíná iin veʼe. Na̱ superintendente na̱ ñúʼu Betel xa̱a̱ chíndeétáʼanna xíʼin ná hermana ña̱ va̱ʼa keʼéná ku̱a̱ʼáka chiñu, tá kúú ña̱ ndasaviíná iin ña̱ʼa, ña̱ satáná, ña̱ kaʼviná xu̱ʼún, xíʼin inkaka chiñu. Na̱ anciano na̱ sánáʼa̱ inka ná hermana ña̱ keʼéná iin chiñu náʼa̱na ña̱ ndáa-ininaná chi xíni̱na ña̱ va̱ʼaní káchíñuná.

Sánáʼa̱na ná hermana ndáa ki̱ʼva keʼéna iin chiñu.

Ku̱a̱ʼání ná hermana xa̱a̱ xíniñúʼuná ña̱ sa̱kúaʼaná ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱ná inkana. Savaná sa̱kúaʼaná ndáa ki̱ʼva ixava̱ʼaná iin veʼe, ña̱kán tá kúún kini sa̱vi̱ ta ndíʼi-xa̱ʼa̱ veʼe na̱ hermano ku̱a̱ʼa̱nná ta chíndeétáʼanná xíʼinna ña̱ ndasaviíná ña̱yóʼo. Inkaná xíniñúʼuná consejo ña̱ ta̱xina ndaʼa̱ná ña̱ va̱ʼa kuniñúʼunáña ti̱xin predicación, ta saátu sánáʼa̱ná inka na̱ hermano ndáa ki̱ʼva keʼéna ña̱yóʼo. ¿Ndáaña káʼa̱n ná hermana xa̱ʼa̱ na̱ anciano na̱ sa̱náʼa̱ miíná? Ñá Jennifer káchiñá: “Tá ka̱chíñui̱ xíʼin na̱ íxava̱ʼa iin salón nu̱ú ndákutáʼanyó iin ta̱ hermano ta̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin chiñu kán ta̱vára tiempo ña̱ sa̱náʼa̱ra yi̱ʼi̱, xi̱kiʼinra kuenta xíʼin ña̱ xi̱keʼíi̱ ta xi̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n ña̱ va̱ʼaní xi̱keʼíi̱ iin chiñu. Xi̱kusi̱íní-inii̱ ña̱ xi̱kachíñui̱ xíʼinra saáchi xi̱kiʼi̱n kuenta ña̱ xi̱ndaaní-inira yi̱ʼi̱, ta xi̱kiʼi̱n kuenta ña̱ xi̱kusi̱í-inira xíʼin chiñu ña̱ xi̱keʼíi̱”.

ÑA̱ VA̱ʼA NDÁKIʼINYÓ XA̱ʼA̱ ÑA̱ VIÍ KÉʼÉYÓ XÍʼIN NÁ HERMANA

Nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé Jehová, saátu miíyó kúʼvi̱-iniyó xíniyó ná hermana ta nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ veʼeyó saá íyoná (1 Tim. 5:​1, 2). Kúsi̱íní-iniyó ña̱ inkáchi kítáʼanyó ndásakáʼnuyó Jehová ta saátu kúsi̱í-iniyó chi kíʼinyó kuenta ña̱ va̱ʼaní kúni ná hermana tá vií kéʼéyó xíʼinná. Ñá Vanessa káchiñá: “Táxiníi̱ tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová saáchi ti̱xin ñuura íyo na̱ ta̱a na̱ íxato̱ʼó yi̱ʼi̱ ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ʼaní kúnii̱”. Iin ñá hermana ñá ñuu Taiwán káchiñá: “Táxiníi̱ tíxa̱ʼvi̱ ndaʼa̱ Jehová ta saátu ndaʼa̱ na̱ ñuura saáchi ndáyáʼviní chiñu ña̱ kéʼéndi̱ nu̱úra ta íxato̱ʼóna ndi̱ʼi̱. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúni̱níkai̱ ndasakáʼnui̱ Jehová ta va̱ʼaní kúnii̱ ña̱ ndíkai̱ ñuura”.

Kúsi̱íní-ini Jehová tá xítora ña̱ ndiʼi miíyó na̱ ta̱a na̱ ñúʼu ti̱xin ñuura chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ ixato̱ʼóyó ná ñaʼá nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé miíra (Prov. 27:11). Iin ta̱ anciano ta̱ ñuu Escocia ta̱ naní Benjamín káchira: “Ku̱a̱ʼání na̱ ta̱a na̱ kǒo ndásakáʼnu Jehová kǒo íxato̱ʼóvína ná ñaʼá, ña̱kán tá iin ná ñaʼá kíʼviná salón xíniñúʼu kotoná ña̱ miíyó ta̱ ndásakáʼnu Jehová síínva íyoyó”. Ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ keʼéyó táki̱ʼva kéʼé Jehová ta kuʼvi̱-iniyó kuniyó ná hermana ta ixato̱ʼóyóná (Rom. 12:10).

a Nu̱ú artículo yóʼo tá káʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ná “hermana” káʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ná ndásakáʼnu Ndióxi̱ xíʼinyó ti̱xin congregación, ta su̱ví xa̱ʼa̱ ná ku̱ʼvayó ná ka̱ku xíʼinyó káʼa̱nyó xa̱ʼa̱.

b Ndani̱ʼíkaún ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ tu̱ʼun yóʼo nu̱ú artículo ña̱ naní “El valor de ‘un vaso más débil’”, ña̱ ka̱na nu̱ú La Atalaya ña̱ 15 tí mayo ña̱ ku̱i̱ya̱ 2006, xíʼin ña̱ naní “Consejos sabios para los casados”, ña̱ ka̱na nu̱ú La Atalaya ña̱ 1 tí marzo ña̱ ku̱i̱ya̱ 2005.