Ir al contenido

Ir al índice

¿Á xa̱a̱ xíni̱ún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo?

¿Á xa̱a̱ xíni̱ún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo?

¿Nda̱saa ni̱xi̱yo ña̱ sinagoga tá siglo nu̱ú? Ña̱ na̱ʼná yóʼo náʼa̱ña ndáa ki̱ʼva ni̱xi̱yo ña̱ sinagoga tá siglo nu̱ú ña̱ kíndo̱o chí Gamala, ki̱ʼva 10 kilómetro kíndo̱oña nu̱ú tá mar ña̱ Galilea. Náʼa̱ña loʼo nu̱úyó ndáa ki̱ʼva ni̱xi̱yo ña̱ sinagoga tá xi̱naʼá.

¿Ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ ni̱xi̱yo ña̱ sinagoga?

ÑA̱ TU̱ʼUN sinagoga va̱xiña ti̱xin ña̱ griego ña̱ kúni̱ kachi “asamblea”. Soo iin ña̱ va̱ʼaní kúú ña̱ naníña saá, chi tá tiempo xi̱naʼá ti̱xin ña̱ sinagoga kúú nu̱ú xi̱ndatakana ña̱ va̱ʼa ndakiʼinna consejo xíʼin ña̱ ndasakáʼnuna Ndióxi̱ nu̱ú íyo na̱ judío. Kǒo ni iin ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ sinagoga va̱xi nu̱ú ña̱ Escrituras Hebreas. Soo nu̱ú ña̱ Escrituras Griegas Cristianas káʼa̱nña ña̱ xa̱a̱ tá siglo nu̱ú íyo ña̱ lugar yóʼo.

Na̱ xíni̱ va̱ʼa, káʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ sinagoga ña̱ ki̱xáʼa íyoña tá nda̱sina na̱ judío chí ñuu Babilonia. Ña̱ Encyclopaedia Judaica káʼa̱nña: “Xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱yo na̱yóʼo iin ñuʼú ña̱ va̱ása xíni̱na, ta xi̱kuni̱na ndi̱ko-inina xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼona, soo va̱ása níxi̱yo iin templo nu̱ú kivi ku̱ʼu̱nna, ta xi̱ndatakavana ña̱ kaʼvina tu̱ʼun Ndióxi̱, soo sana ña̱ ki̱vi̱ sábado xi̱keʼéna ña̱yóʼo”. Soo tá xa̱a̱ ni̱sañána chi̱ka̱a̱na ndee̱ ña̱ ndatakana ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nna xíʼin Ndióxi̱, xíʼin ña̱ kaʼvina tu̱ʼunra ta ke̱ʼéna inkaka ña̱ sinagoga nu̱ú ni̱xa̱a̱na koona.

Tá siglo nu̱ú, ña̱ sinagoga yóʼo ni̱xa̱a̱ña ndu̱uña iin ña̱ káʼnuní chi ku̱a̱ʼání na̱ yiví xi̱xa̱ʼa̱n kán, tá kúú na̱ judío na̱ ni̱xi̱yo chí Mediterráneo, ña̱ Medio Oriente ta nda̱a̱ na̱ ñuu Israel. Ta̱ profesor Lee Levine, ta̱ xi̱sanáʼa̱ ña̱ Universidad Hebrea ña̱ ñuu Jerusalén, káʼa̱nra: “Kán kúú nu̱ú xi̱kaʼvina, nu̱ú xi̱xixina, nu̱ú xi̱tiinna ku̱a̱chi, saátu xi̱taxina loʼo xu̱ʼún ña̱ va̱ʼa kuniñúʼu na̱ ñuu”. Káʼa̱nkara: “Soo ña̱ xi̱ndayáʼvika xi̱kuu ña̱ ndasakáʼnuna Ndióxi̱”. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúú ña̱ xi̱xa̱ʼa̱n ni̱ʼi ta̱ Jesús ña̱ sinagoga (Mar. 1:21; 6:2; Luc. 4:16). Ti̱xin ña̱ kán kúú nu̱ú xi̱sanáʼa̱ra ta xi̱taxira consejo xíʼin ndee̱ ndaʼa̱ na̱ xi̱xa̱ʼa̱n. Tá xi̱kundúʼú ña̱ congregación, saátu ta̱ apóstol Pablo xi̱kuumiíra costumbre ña̱ ku̱ʼu̱nra nátúʼunra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ti̱xin ña̱ sinagoga. Na̱ yiví na̱ xi̱kuni̱ kunda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xi̱xa̱ʼa̱nna kán, xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo tá xi̱kixa̱a̱ ta̱ Pablo iin ñuu, ña̱ nu̱ú xi̱keʼéra kúú ña̱ ku̱ʼu̱nra nátúʼunra ti̱xin ña̱ sinagoga (Hech. 17:1, 2; 18:4).