Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 8

Vií ná kutáʼanyó ta ná va̱ása kukúini̱-iniyó xíʼin inkana

Vií ná kutáʼanyó ta ná va̱ása kukúini̱-iniyó xíʼin inkana

“Ná ndakundeéyó nandukúyó ña̱ʼa ña̱ táxi ña̱ táxin kooyó, xíʼin ña̱ʼa ña̱ chíka̱a̱ ndee̱ xíʼin iin iinyó” (ROM. 14:19).

YAA 113 Na̱ ñuu Ndióxi̱ kǒo kánitáʼanna

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1. ¿Ndáaña ndo̱ʼo na̱ veʼe ta̱ José xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé na̱ ñanira?

TA̱ JACOB xi̱kuʼvi̱-inira xi̱xinira ndiʼi na̱ se̱ʼera, soo xi̱kuʼvi̱níka-inira xi̱xinira ta̱ José, ta̱ xi̱kuumií 17 ku̱i̱ya̱. ¿Ndáaña ke̱ʼé na̱ inka se̱ʼera xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo? Ni̱sa̱a̱-inina xi̱nina ta̱ José xa̱ʼa̱ ña̱ kúini̱-inina [uní-inina á ña̱ i̱ni̱-inina] soo ta̱yóʼo kǒo ku̱a̱chi níxikuumiíra. Soo ni saá, ni̱xi̱kónara ña̱ koora esclavo, ta ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin yivána ña̱ iin kití yukú xa̱ʼní se̱ʼera ta̱ kúʼvi̱ní-inira xínira. Xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱sa̱a̱-inina xi̱ninara sa̱ndiʼi-xa̱ʼa̱na ña̱ vií kítáʼan na̱ veʼena ta sa̱xóʼvi̱na yivána (Gén. 37:3, 4, 27-34).

2. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Gálatas 5:19-21, ¿nda̱chun iin ña̱ i̱yoní kúú ña̱ kukúini̱-iniyó kuniyó inkana?

2 Tu̱ʼun Ndióxi̱ káchiña ña̱ na̱ kúkúini̱ * xíni inkana kéʼéna ña̱ kúni̱ ku̱ñuna, ta na̱yóʼo va̱ása ki̱ʼvina ti̱xin Reino Ndióxi̱ (kaʼvi Gálatas 5:19-21). * Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ása viíka kítáʼanna xíʼin inkana, ta kamaní sáa̱na ta kíxáʼana kánitáʼanna.

3. ¿Ndáaña sakuaʼayó nu̱ú artículo yóʼo?

3 Ña̱ ke̱ʼé na̱ ñani ta̱ José, náʼa̱ña ña̱ kivi sandiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ kúini̱-ini ña̱ vií kítáʼanyó xíʼin inkana. Ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ va̱ása keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé na̱ ñani ta̱ José, soo va̱ása xíniñúʼu nandósóyó ña̱ ndiʼiyó kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi, ta níma̱yó kivi sandáʼviña miíyó (Jer. 17:9). Xa̱ʼa̱ ña̱kán, sava kúkúini̱-iniyó xíniyó inkana. Ná kotoyó sava ejemplo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó, nda̱saa kivi kixáʼayó kukúini̱-iniyó kuniyó inkana. Tándi̱ʼi, kotoyó nda̱saa kivi sandiʼi-xa̱ʼa̱yó ña̱yóʼo, ta vií kutáʼanyó.

¿NDÁA XA̱ʼA̱ KIVI KIXÁʼAYÓ KUKÚINI̱-INIYÓ KUNIYÓ INKANA?

4. ¿Nda̱chun ku̱kúini̱-ini na̱ filisteo xi̱nina ta̱ Isaac?

4 Tá ku̱a̱ʼá ña̱ʼa kúúmií inkana. Ta̱ Isaac iin ta̱a ta̱ ku̱i̱ká ni̱xi̱yora, ta na̱ filisteo xi̱sa̱a̱-inina xi̱xininara xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ xi̱kuumiíra (Gén. 26:12-14). Ta nda̱a̱ ni̱xa̱a̱na nda̱taánna ñuʼú ini pozo nu̱ú xi̱xiʼi kití sa̱na̱ ta̱ Isaac ti̱kui̱í (Gén. 26:15, 16, 27). Tiempo vitin, sava na̱ yiví íyona táki̱ʼva ni̱xi̱yo na̱ filisteo, chi kúkúini̱-inina xínina na̱ kúúmií ku̱a̱ʼáka ña̱ʼa nu̱úna. Su̱ví nda̱saa kuití kúni̱na kuumiína ña̱ kúúmií inkana, chi saátu kúni̱na ña̱ ná va̱ása kuumiíka na̱ yiví kán ña̱ xa̱a̱ kúúmiína.

5. ¿Nda̱chun xi̱kukúini̱-ini na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ veʼe-ñu̱ʼu xi̱xinina ta̱ Jesús?

5 Tá vií kéʼéna xíʼin inkana. Na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ veʼe-ñu̱ʼu na̱ judío xi̱kukúini̱-inina xi̱xinina ta̱ Jesús, xa̱ʼa̱ ña̱ vií xi̱keʼé na̱ yiví xíʼinra (Mat. 7:28, 29). Ndióxi̱ kúú ta̱ chi̱ndaʼá ta̱ Jesús nu̱ú ñuʼú yóʼo ta xi̱sanáʼa̱ra ña̱ nda̱a̱. Soo ni saá, na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ veʼe-ñu̱ʼu ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ vatá xa̱ʼa̱ra, ña̱ va̱ʼa ná kixáʼa na̱ yiví ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ra (Mar. 15:10; Juan 11:47, 48; 12:12, 13, 19). ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱yóʼo? Ña̱ xíniñúʼu chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ va̱ása kukúini̱-iniyó kuniyó inkana xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmiína, ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ vií kéʼé na̱ congregación xíʼinna. Va̱ʼaka ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kooyó táki̱ʼva íyona (1 Cor. 11:1; 3 Juan 11).

6. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Diótrefes ña̱ xi̱kukúini̱-inira?

6 Xa̱ʼa̱ chiñu ña̱ kúúmiína ti̱xin congregación. Tá siglo nu̱ú, ta̱ Diótrefes xi̱kukúini̱-inira xi̱xinira na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ congregación. Chi xi̱kuni̱ra kundayáʼvikara nu̱ú na̱ hermano, xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ ta̱ apóstol Juan xíʼin inkaka na̱ hermano, ña̱ va̱ʼa ná va̱ása ixato̱ʼóka na̱ congregación miína (3 Juan 9, 10). Miíyó, va̱ása xa̱a̱yó keʼéyó táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱kán, soo kivi kixáʼayó kukúini̱-iniyó kuniyó inka na̱ hermano na̱ ndákiʼin iin chiñu ña̱ xi̱kuni̱yó ndakiʼinyó, ta ndákanixi̱níyó ña̱ kuchiñutu miívayó keʼéyóña.

Níma̱yó nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ñuʼú saá íyoña, ta ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmiíyó íyoña táki̱ʼva íyo yita ña̱ xáʼnu nu̱ú ñuʼú yóʼo. Soo ña̱ kúini̱-ini nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin planta tú va̱ása va̱ʼa saá íyoña. Ña̱ kúini̱-ini va̱ása taxiña kuaʼnu ña̱ va̱ʼa níma̱yó, tá kúú ña̱ kuʼvi̱-iniyó, ña̱ kundáʼvi-iniyó xíʼin ña̱ va̱ʼa koo iniyó. (Koto párrafo 7).

7. ¿Ndáaña kivi kundoʼoyó xa̱ʼa̱ ña̱ kúkúini̱-iniyó?

7 Ña̱ kúini̱-ini nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin planta tú va̱ása va̱ʼa saá íyoña, chi tá ná ki̱ʼviña níma̱yó, ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ sandiʼi-xa̱ʼa̱yóña. Ta ña̱yóʼo kivi kuaʼnukaña tá ná kukúiñu-iniyó, tá ni̱nuní ná kuniyó á tá ná ndi̱ʼi̱ní-iniyó xa̱ʼa̱ iinlá miíyó. Ta ña̱ kúini̱-ini va̱ása taxiña ña̱ kuumiíyó ña̱ va̱ʼa, tá kúú ña̱ kuʼvi̱-iniyó, ña̱ kundáʼvi-iniyó xíʼin ña̱ va̱ʼa koo iniyó. Tá ná kixáʼaña kuaʼnuña níma̱yó, ndi̱ku̱n ná sandiʼi-xa̱ʼa̱yóña. ¿Nda̱saa kivi sandiʼi-xa̱ʼa̱yóña?

VITÁ NÁ KOO INIYÓ TA NÁ KUSI̱Í-INIYÓ XÍʼIN ÑA̱ XA̱A̱ KÚÚMIÍYÓ

¿Nda̱saa kivi sandiʼi-xa̱ʼa̱yó ña̱ kúini̱-ini? Espíritu santo Ndióxi̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ taváyó ña̱yóʼo níma̱yó, ta vitá koo iniyó ta kusi̱í-iniyó xíʼin ña̱ kúúmiíyó. (Koto párrafo 8 xíʼin 9).

8. ¿Ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ sandiʼi-xa̱ʼa̱yó ña̱ kúini̱-ini?

8 Kivi sandiʼi-xa̱ʼa̱yó ña̱ kúini̱-ini ña̱ kúúmiíyó, tá vitá ná koo iniyó ta kusi̱í-iniyó xíʼin ña̱ʼa ña̱ xa̱a̱ kúúmiíyó. Saá kúú ña̱ va̱ása taxiyó kuaʼnuña níma̱yó. Tá vitá íyo iniyó, va̱ása ndakanixi̱níyó ña̱ ndáyáʼviníkayó ta xíniñúʼu kuumiíyó ku̱a̱ʼáka ña̱ʼa nu̱ú inkana (Gál. 6:3, 4). Na̱ kúsi̱í-ini xíʼin ña̱ʼa ña̱ kúúmiína, va̱ása chítáʼanna miína xíʼin inkana (1 Tim. 6:7, 8). Na̱ vitá íyo ini, va̱ʼa kúnina, ta kúsi̱í-inina xíʼin na̱ ndákiʼin ña̱ va̱ʼa.

9. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Gálatas 5:16 xíʼin Filipenses 2:3, 4, ¿ndáa ki̱ʼva kivi chindeétáʼan espíritu santo xíʼinyó?

9 Xíniñúʼuyó ña̱ ná chindeétáʼan espíritu santo Jehová xíʼinyó ña̱ va̱ása kukúini̱-iniyó, ta vitá koo iniyó ta kusi̱í-iniyó xíʼin ña̱ʼa ña̱ kúúmiíyó (kaʼvi Gálatas 5:16; * Filipenses 2:3, 4). * Espíritu Ndióxi̱ kivi chindeétáʼanña xíʼinyó, ña̱ kotoyó ndáa ki̱ʼva íyo ña̱ ndákanixi̱níyó xíʼin ña̱ kúni̱yó keʼéyó. Ndee̱ Ndióxi̱ kivi chindeétáʼanña xíʼinyó, ña̱ nasamayó ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ ndákanixi̱níyó ta kixáʼayó ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa (Sal. 26:2; 51:10). Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ejemplo ta̱ Moisés xíʼin ta̱ Pablo, na̱yóʼo va̱ása níxikuumiína ña̱ kúini̱-ini.

Iin ta̱ loʼo xínura ku̱a̱ʼa̱nra natúʼunra xíʼin ta̱ Moisés xíʼin ta̱ Josué, ña̱ u̱vi̱ na̱ ta̱a kéʼéna nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé na̱ profeta chí campamento. Ta̱ Josué káʼa̱nra xíʼin ta̱ Moisés ña̱ ná ka̱ʼa̱nra xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, soo ta̱yóʼo va̱ása xíínra ka̱ʼa̱nra xíʼinna. Ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Josué, ña̱ kúsi̱í-inira xa̱ʼa̱ ña̱ ta̱xi Jehová espíritu santora ndaʼa̱na. (Koto párrafo 10).

10. ¿Ndáaña ni̱ya̱ʼa ta̱ Moisés nu̱ú? (Koto na̱ʼná ña̱ va̱xi chí sa̱tá tutu yóʼo).

10 Ta̱ Moisés kúú ta̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ ñuu Ndióxi̱, soo va̱ása níndakanixi̱níra ña̱ iinlá miíra kúú ta̱ xíniñúʼu kuumií chiñu yóʼo. Tá kúú, iin yichi̱ Jehová ki̱ʼinra loʼo espíritu santo ña̱ kúúmií ta̱ Moisés, ta ta̱xiraña ndaʼa̱ iin grupo loʼo na̱ kúú anciano ña̱ ñuu Israel, na̱ ndóo yatin nu̱ú níndichi tienda ña̱ reunión. Tá ni̱ya̱ʼa loʼo, ta̱ Moisés ku̱ndaa̱-inira ña̱ u̱vi̱ na̱ anciano na̱ va̱ása níxa̱ʼa̱n tienda ña̱ reunión, nda̱kiʼinna espíritu santo, ta ki̱xáʼana kéʼéna nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé na̱ profeta. ¿Ndáaña ke̱ʼéra tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Josué xíʼinra, ña̱ ná va̱ása taxira keʼénaña? Va̱ása níkukúini̱-inira xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kaxin Jehová u̱vi̱ na̱ ta̱a yóʼo, chi ku̱si̱í-inira xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kiʼinna chiñu ña̱ koona profeta (Núm. 11:24-29). ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Moisés?

¿Nda̱saa kivi kundiku̱n na̱ anciano yichi̱ ta̱ Moisés? (Koto párrafo 11 xíʼin 12). *

11. ¿Nda̱saa kivi kundiku̱n na̱ anciano yichi̱ ta̱ Moisés?

11 Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ iin ta̱ anciano ta̱ kútóoní chiñu ña̱ kúúmiíra ti̱xin congregación, tá kúú ña̱ sáyáʼara Tutu Ña̱ Nátúʼun xíʼinyó ti̱xin reunión. Ta káʼa̱nna xíʼinra, ña̱ ná sanáʼa̱ra inka ta̱ hermano ña̱ va̱ʼa kixáʼara keʼéra táʼan ña̱yóʼo ti̱xin reunión. Tá vitá íyo inira, nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ini ta̱ Moisés, va̱ása ndakanixi̱níra ña̱ kǒo kundayáʼvikara. Chi kusi̱íva-inira xa̱ʼa̱ ña̱ sanáʼa̱ra ta̱ hermano yóʼo.

12. ¿Ndáa ki̱ʼva náʼa̱ ku̱a̱ʼání na̱ káchíñu nu̱ú Jehová ña̱ vitá íyo inina ta kúsi̱í-inina xíʼin chiñu ña̱ kúúmiína?

12 Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼo inkaka na̱ hermano na̱ xa̱a̱ kúchée. Xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ kúúna coordinador nu̱ú na̱ anciano. Soo tá ndákiʼinna 80 ku̱i̱ya̱ xíʼin ña̱ si̱í-ini sándakoona ña̱ chiñu yóʼo. Ta saátu tá ndákiʼin na̱ superintendente ña̱ circuito 70 ku̱i̱ya̱, náʼa̱na ña̱ vitá íyo inina, tá sándakoona ña̱ chiñu yóʼo ta ndákiʼinna inkaña. Ta sava ku̱i̱ya̱ ña̱ xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa, ku̱a̱ʼání na̱ xi̱kachíñu Betel nda̱kiʼinna inka chiñu, ta ke̱ena Betel. Ndiʼi na̱ hermano na̱ nda̱kú íyo ini yóʼo, va̱ása sáa̱na xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kiʼin inkana chiñu ña̱ xi̱keʼéna tá ya̱chi̱.

13. ¿Ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ kivi kixáʼa ta̱ Pablo kukúini̱-inira kunira na̱ 12 apóstol?

13 Ta̱ apóstol Pablo va̱ʼaní yichi̱ sa̱ndákoora nu̱úyó, chi vitání ni̱xi̱yo inira, ta xi̱kusi̱í-inira xíʼin ña̱ xi̱kuumiíra. Va̱ása nítaxira ki̱ʼvi ña̱ kúini̱ níma̱ra. Chi̱ka̱a̱níra ndee̱ ña̱ na̱túʼunra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, soo xíʼin ña̱ vitá-ini ni̱ka̱ʼa̱nra: “Yi̱ʼi̱ kúú mií ta̱ va̱ása ndáyáʼvika nu̱ú na̱ apóstol, ta va̱ása xíniñúʼu koi̱ apóstol” (1 Cor. 15:9, 10). Na̱ 12 apóstol, ni̱xi̱yona xíʼin ta̱ Jesús tá ni̱xi̱kara na̱túʼunra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ nu̱ú ñuʼú yóʼo, soo ta̱ Pablo, ndu̱ura cristiano tándi̱ʼi ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús ta nda̱takura. Ta tá ni̱ya̱ʼa tiempo, ndu̱ura apóstol nu̱ú ndiʼi na̱ ñuu, soo va̱ása níxa̱a̱ra koora táʼan na̱ 12 apóstol (Rom. 11:13; Hech. 1:21-26). Soo ku̱si̱í-inira xíʼin ña̱ xi̱kuumiíra, ta va̱ása níkukúini̱-inira kunira na̱ 12 apóstol xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní xi̱táʼanna xíʼin ta̱ Jesús.

14. ¿Ndáaña keʼéyó tá vitá íyo iniyó ta kúsi̱í-iniyó xíʼin ña̱ kúúmiíyó?

14 Tá vitá íyo iniyó tá kúsi̱í-iniyó xíʼin ña̱ kúúmiíyó, xa̱a̱yó kooyó nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Pablo, ta ixato̱ʼóyó na̱ hermano na̱ ta̱xi Jehová chiñu ndaʼa̱ (Hech. 21:20-26). Jehová nda̱kaxinra na̱ anciano ña̱ kuniʼina yichi̱ nu̱ú na̱ congregación. Ni kúúna na̱ ku̱a̱chi, nu̱ú Jehová iin regalo na̱ ta̱xira ndaʼa̱yó kúúna (Efes. 4:8, 11). Tá íxato̱ʼóyóna ta xíʼin ña̱ vitá-ini ndíku̱nyó ña̱ káʼa̱nna, kúúyó migo Jehová ta vií kítáʼanyó xíʼin na̱ hermanoyó.

NÁ KEʼÉYÓ ÑA̱ʼA ÑA̱ CHINDEÉTÁʼAN XÍʼINYÓ ÑA̱ VIÍ KUTÁʼANYÓ

15. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó xíʼin ña̱ kúini̱-ini?

15 Tá ná kukúini̱-iniyó kuniyó inkana va̱ása vií kutáʼanyó xíʼinna. Xíniñúʼu taváyó ña̱yóʼo níma̱yó, ta va̱ása chika̱a̱yó ini inkana ña̱ keʼéna ña̱yóʼo. Xíniñúʼu keʼéyó u̱vi̱ ña̱ ndáyáʼviní yóʼo, ña̱ va̱ʼa kandíxayó ña̱ káʼa̱n Jehová ña̱ “ná ndakundeéyó nandukúyó ña̱ʼa ña̱ táxi ña̱ táxin kooyó, xíʼin ña̱ʼa ña̱ chíka̱a̱ ndee̱ xíʼin iin iinyó” (Rom. 14:19). ¿Ndáaña kivi keʼéyó ña̱ chindeétáʼanyó xíʼin inkana ña̱ va̱ása kukúini̱-inina kunina inkana, ta nda̱saa kivi vií kutáʼanyó?

16. ¿Nda̱saa kivi chindeétáʼanyó xíʼin inkana ña̱ va̱ása kukúini̱-inina?

16 Tá xíto inkana ki̱ʼva ña̱ íyoyó xíʼin ña̱ kéʼéyó kivi xa̱a̱na keʼéna ña̱yóʼo. Na̱ ñuyǐví yóʼo kúni̱na ña̱ ni̱nuní ná kuniyó xa̱ʼa̱ ña̱ kúúmiíyó (1 Juan 2:16). Soo ña̱yóʼo chíndaʼáña inkana ña̱ kukúini̱-inina. ¿Ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ása chika̱a̱yó ña̱yóʼo ini inkana? Va̱ása xíniñúʼu ka̱ʼa̱nníyó xa̱ʼa̱ ña̱ kúúmiíyó, á xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níyó satáyó. Inka ña̱ xíniñúʼu keʼéyó kúú, ña̱ va̱ása ni̱nuní kuniyó xa̱ʼa̱ chiñu ña̱ kúúmiíyó ti̱xin congregación. Tá ná ka̱ʼa̱nníyó xa̱ʼa̱ ña̱ kúúmiíyó, kivi kixáʼa inkana kukúini̱-inina kunina miíyó. Soo tá ná kundi̱ʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ inkana ta ndakuniyó ña̱ va̱ʼa ña̱ kéʼéna, chindeétáʼanyó xíʼinna ña̱ kusi̱í-inina xíʼin ña̱ kúúmiína, ta saátu vií kutáʼanyó xíʼin na̱ congregación.

17. ¿Ndáaña ku̱chiñu na̱ ñani ta̱ José ke̱ʼéna, ta nda̱chun?

17 Kiviva sandiʼi-xa̱ʼa̱yó ña̱ kúini̱-iniyó. Ná ka̱ʼa̱n tukuyó xa̱ʼa̱ na̱ ñani ta̱ José. Tá ni̱ya̱ʼa ku̱i̱ya̱ ña̱ ke̱ʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinra, nda̱kutáʼanna xíʼinra chí Egipto. Soo va̱ása ndi̱ku̱n níka̱ʼa̱nra xíʼinna ndáa ta̱a kúúra, chi xi̱kuni̱ra kunda̱a̱-inira á xa̱a̱ na̱samana ki̱ʼva ña̱ íyona. Ke̱ʼéra iin comida ña̱ va̱ʼa kuxu ndiʼi na̱ ñanira, soo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ káchíñu nu̱úra ña̱ ku̱a̱ʼáka comida ná taxina kuxu ta̱ Benjamín ñanira ta̱ loʼoka (Gén. 43:33, 34). Soo kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ káʼa̱n ña̱ ku̱kúini̱-inina xi̱nina ta̱ Benjamín, chi ni̱na̱ʼa̱na ña̱ ni̱ndi̱ʼi̱-inina xa̱ʼa̱ra, ta saátu xa̱ʼa̱ yivána ta̱ Jacob (Gén. 44:30-34). Na̱ ñani ta̱ José ku̱chiñuna sa̱ndiʼi-xa̱ʼa̱na ña̱ kúini̱-inina, tasaá nda̱kutáʼan vií tuku na̱ veʼena (Gén. 45:4, 15). Ta tá ná sandiʼi-xa̱ʼa̱yó ña̱ kúini̱-iniyó, vií kutáʼanyó xíʼin na̱ veʼeyó, ta saátu xíʼin na̱ congregación.

18. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Santiago 3:17, 18, ¿ndáaña kuu tá ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ vií kutáʼanyó?

18 Jehová kúni̱ra ña̱ ná sandiʼi-xa̱ʼa̱yó ña̱ kúini̱-iniyó, ta vií ná kutáʼanyó. Ña̱ va̱ʼa keʼéyó ña̱yóʼo xíniñúʼu chika̱a̱níyó ndee̱, chi nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ ku̱ndaa̱-iniyó nu̱ú ña̱ artículo yóʼo, ndiʼiyó kivi kixáʼayó kukúini̱-iniyó kuniyó inkana (Sant. 4:5). Ta saátu ndóoyó nu̱ú iin ñuyǐví nu̱ú íyoní ña̱ kúini̱-ini. Soo va̱ása taxiyó ki̱ʼvi ña̱yóʼo níma̱yó, tá vitá íyo iniyó, kúsi̱í-iniyó xíʼin ña̱ʼa ña̱ xa̱a̱ kúúmiíyó ta táxiyó tíxa̱ʼvi. Chi tá saá ná keʼéyó, va̱ʼaníka kutáʼanyó, ta kuumiíyó ña̱ va̱ʼa ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú artículo yóʼo (kaʼvi Santiago 3:17, 18). *

YAA 130 Ná sakuaʼayó ixakáʼnu-iniyó

^ párr. 5 Na̱ ñuu Jehová va̱ʼaní kítáʼanna. Soo kivi sandákooyó ña̱ va̱ʼaní kítáʼanyó, tá ná kixáʼayó kukúini̱-iniyó xíʼin inkana. Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo, kotoyó nda̱saa kivi kixáʼayó kukúini̱-iniyó kuniyó inkana, ta saátu ndáa ki̱ʼva sandiʼi-xa̱ʼa̱yó ña̱yóʼo tasaá vií kutáʼanyó.

^ párr. 2 ÑA̱ KÚNI̱ KACHIÑA: Tá káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ ña̱ tu̱ʼun kúini̱, su̱ví kuití ña̱ kúni̱ iin na̱ yiví kuumiína ña̱ʼa inkana káʼa̱nña xa̱ʼa̱, chi saátu ña̱ ná va̱ása kuumiíka na̱ yiví kán ña̱ xa̱a̱ kúúmiína.

^ párr. 2 Gálatas 5:19-21: “Ta vitin, ña̱ kúni̱ ku̱ñu na̱ yiví kúú ña̱yóʼo: na̱ kísi̱ xíʼin inkana, na̱ kéʼé ña̱ yaku̱a̱, na̱ kǒo kúkaʼan nu̱ú xíʼin ña̱ kéʼéna, 20 na̱ ndásakáʼnu inka ndióxi̱, na̱ kéʼé ña̱ tási, na̱ sáa̱-ini xíni inkana, na̱ kánitáʼan xíʼin inkana, na̱ sáa̱-ini xíni inkana xa̱ʼa̱ ña̱ kúúmiína, na̱ kamaní sáa̱, na̱ káʼa̱n kúáchi, na̱ ndátaʼví-táʼan, na̱ sándakoo ña̱ kándíxana ta kíxáʼana kándíxana inka ña̱ʼa, 21 na̱ kútóo ña̱ʼa inkana, na̱ xínii xíʼin ndixi, vikó nu̱ú kininí kéʼéna, xíʼin ndiʼika ña̱ʼa ña̱ kítáʼan xíʼin ña̱yóʼo. Káʼi̱n xíʼinndó nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinndó tá ya̱chi̱, ña̱ ndiʼi na̱ ndákundeéka kéʼé ña̱yóʼo va̱ása ki̱ʼvina ti̱xin Reino Ndióxi̱”.

^ párr. 9 Gálatas 5:16: “Ña̱kán káʼi̱n xíʼinndó: taxindó ná chindeétáʼan espíritu Ndióxi̱ xíʼinndó, tasaá kǒo kuni̱ndó keʼéndó ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ kúni̱ ku̱ñundó”.

^ párr. 9 Filipenses 2:3, 4: “Kǒo keʼéndó iin ña̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ sáa̱ndó á xa̱ʼa̱ iinlá miíndó, vitá koo inindó ta ndakanixi̱níndó ña̱ ndáyáʼvika inkana nu̱úndó, 4 ta su̱ví xa̱ʼa̱ iinlá mií kuitíndó ndi̱ʼi̱-inindó, saátu ndi̱ʼi̱-inindó xa̱ʼa̱ inkana”.

^ párr. 18 Santiago 3:17, 18: “Soo ña̱ ndíchi ña̱ íyo chí ndiví va̱ása yaku̱a̱ña, va̱ása kútóoña ku̱a̱chi, kúnda̱a̱-iniña, va̱ʼaní kándíxaña, kúndáʼvi-iniña xíniña inkana ta ku̱a̱ʼá ña̱ va̱ʼa kúúmiíña, kǒo ndáka̱xinña ni iinna ta va̱ása u̱vi̱-iniña. 18 Ta ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií ña̱ nda̱kú, chíʼinaña nu̱ú kǒo ku̱a̱chi, xa̱ʼa̱ na̱ chíka̱a̱ ndee̱ ña̱ ná koo ña̱ táxin”.

^ párr. 65 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Ti̱xin iin reunión ña̱ kúúmií na̱ anciano, káʼa̱nna xíʼin iin ta̱ hermano ta̱ xa̱a̱ chée ta̱ sáyáʼa Tutu Ña̱ Nátúʼun xíʼinyó, ña̱ ná sanáʼa̱ra inka ta̱ anciano ta̱ loʼoka ña̱ keʼéra chiñu yóʼo. Ni kútóoní ta̱ hermano ta̱ xa̱a̱ chée ña̱ chiñu yóʼo, kúsi̱íní-inira kéʼéra ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n na̱ anciano. Viíní sánáʼa̱ra ta̱ hermano yóʼo ta káʼa̱nra tu̱ʼun va̱ʼa xíʼinra.