Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 30

¿Nda̱saa kivi xa̱a̱ ña̱ káʼa̱nyó nda̱a̱ níma̱ na̱ va̱ása ndíku̱n ni iin veʼe-ñu̱ʼu?

¿Nda̱saa kivi xa̱a̱ ña̱ káʼa̱nyó nda̱a̱ níma̱ na̱ va̱ása ndíku̱n ni iin veʼe-ñu̱ʼu?

“Ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ke̱ʼíi̱ ña̱ va̱ʼa koi̱ táki̱ʼva íyo ndiʼi na̱ yiví, ña̱ va̱ʼa sakǎkui̱ savana” (1 COR. 9:22).

YAA 82 Ndiʼina ná kuni ña̱ kéʼéyó

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1. ¿Ndáaña ku̱u sava ñuu tiempo vitin?

TÁ XI̱NAʼÁ, ku̱a̱ʼání na̱ yiví xi̱kuumiína iin religión, soo sa̱kán na̱sama ña̱yóʼo. Vitin íyoníka na̱ yiví na̱ kǒo xáʼa̱n ni iin veʼe-ñu̱ʼu xíʼin na̱ va̱ása kándíxa Ndióxi̱. Sava país ku̱a̱ʼánína káʼa̱nna ña̱ va̱ása ndíku̱nna nda̱a̱ ni iin veʼe-ñu̱ʼu * (Mat. 24:12).

2. ¿Nda̱chun kúú ña̱ ku̱a̱ʼáka na̱ yiví va̱ása ndíku̱nna ni iin veʼe-ñu̱ʼu ta ni va̱ása kándíxana Ndióxi̱?

2 ¿Nda̱chun kúú ña̱ íyoníka na̱ yiví na̱ va̱ása ndíku̱n ni iin veʼe-ñu̱ʼu xíʼin na̱ va̱ása kándíxa Ndióxi̱? Savana sana ndíʼi̱ka-inina xa̱ʼa̱ ña̱ keʼéna ña̱ kúni̱ miína (Luc. 8:14). Inkatuna sa̱ndákoona ña̱ kándíxana ña̱ íyo Ndióxi̱. Saátu íyo na̱ kándíxa Ndióxi̱, soo ndákanixi̱nína ña̱ va̱ása xíniñúʼu ku̱ʼu̱nna iin veʼe-ñu̱ʼu chi va̱ása ndáyáʼviña ta va̱ása kítáʼanña xíʼin ña̱ káʼa̱n na̱ científico. Sana xíniso̱ʼona nu̱ú televisión á Internet ña̱ ti̱xin ña̱ evolución ka̱na ndiʼi ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo, ta saátu káʼa̱n na̱ maestrona xíʼin na̱ migona. Soo loʼo kúú na̱ ka̱ʼa̱n nda̱chun kúú ña̱ kivi kandíxana Ndióxi̱. Inkatu na̱ yiví sáa̱na chi na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ veʼe-ñu̱ʼu kútóona kiʼinna xu̱ʼún á ña̱ kuumiína iin chiñu ti̱xin veʼe-ñu̱ʼu. Ta savatu ñuu va̱ása táxi na̱ chíñu ña̱ ndasakáʼnu na̱ yiví Ndióxi̱.

3. ¿Ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ ka̱na ña̱ artículo yóʼo?

3 Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinyó ña̱ ná ku̱ʼu̱nyó sanáʼa̱yó na̱ yiví ña̱ kundiku̱nnara (Mat. 28:19). ¿Nda̱saa kivi chindeétáʼanyó xíʼin na̱ va̱ása ndíku̱n ni iin veʼe-ñu̱ʼu xíʼin na̱ va̱ása kándíxa Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa kuʼvi̱-inina kuninara ta kundiku̱nna ta̱ Cristo? Xíniñúʼu kunda̱a̱-iniyó ña̱ xa̱a̱ síín ndákuiin iin iin na̱ yiví na̱ nátúʼunyó xíʼin, saáchi xa̱a̱ síín ñuu nu̱ú xa̱ʼnuna. Tá kúú, na̱ xa̱ʼnu chí Europa sana síínva ndakuiinna nu̱ú na̱ xa̱ʼnu chí Asia. Chí Europa, ku̱a̱ʼání na̱ yiví xa̱a̱ xíni̱na loʼo xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Biblia ta xíniso̱ʼona ña̱ mií Ndióxi̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa. Soo chí Asia, ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása xíni̱na xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Biblia á loʼo kuití xíni̱na ta sana va̱ása kándíxana ña̱ íyo iin ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa. Ña̱ artículo yóʼo ka̱naña ña̱ va̱ʼa chindéetáʼanña xíʼinyó ña̱ xa̱a̱ ña̱ nátúʼunyó nda̱a̱ níma̱ na̱ yiví, nda̱a̱ ndáaka nu̱ú íyona á nda̱a̱ ndáaka ña̱ kándíxana.

NÁ KǑO KAKA-INIYÓ CHI KIVIVA NASA̱MA NA̱ YIVÍ

4. ¿Nda̱chun kivi kandíxayó ña̱ kuchiñu xa̱a̱ iin na̱ yiví keʼéna ña̱ va̱ʼa?

4 Ná kandíxayó ña̱ kivi nasa̱ma na̱ yiví. Ndiʼi ku̱i̱ya̱, ku̱a̱ʼá na̱ yiví na̱ va̱ása ndíku̱n ni iin veʼe-ñu̱ʼu á na̱ va̱ása kándíxa Ndióxi̱ xáa̱na kúúna testigo Jehová. Ku̱a̱ʼána xi̱keʼévana ña̱ va̱ʼa, soo va̱ása níxikutóona ña̱ kéʼé na̱ veʼe-ñu̱ʼu, inkatuna xi̱keʼéna ña̱ kini, soo ku̱a̱ʼána sa̱ndákoonaña. Mií Jehová kúú ta̱ chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa ndani̱ʼíyó na̱ yiví na̱ kúni̱ kutaku ndiʼi tiempo (Hech. 13:48; 1 Tim. 2:3, 4).

Ná nasamayó ki̱ʼva ña̱ natúʼunyó xíʼin na̱ yiví na̱ va̱ása kándíxa ña̱ káʼa̱n Biblia. (Koto párrafo 5 xíʼin 6). *

5. ¿Nda̱chun va̱ʼa ndákuiin sava na̱ yiví tá nátúʼunyó xíʼinna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱?

5 Va̱ʼa ná koo iniyó ta vií na̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼinna. Ku̱a̱ʼání yichi̱ tá nátúʼunyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ va̱ʼaní ndákuiinna, ta su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱nyó kúúña chí xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva káʼa̱nyó kúúña. Na̱ yiví kúsi̱í-inina tá va̱ʼa íyo iniyó ta va̱ʼa káʼa̱nyó xíʼinna ta saátu tá náʼa̱yó ña̱ ndíʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱na. Va̱ása íxandúxayó xíʼinna ña̱ kuniso̱ʼona ña̱ káʼa̱nyó. Chi chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ ndákanixi̱nína xa̱ʼa̱ religión ta nda̱chun ndákanixi̱nína saá. Sava na̱ yiví va̱ása kútóona ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ religión xíʼin na̱ va̱ása xíni̱na. Saátu ndákanixi̱nína ña̱ su̱ví ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ nda̱ka̱tu̱ʼunna inkana ndáaña ndákanixi̱nína xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ta inkana kúkaʼan nu̱úna ña̱ kuni inkana ña̱ káʼvina Biblia, kachikaví tá xíʼin iin na̱ testigo Jehová káʼvina. Nda̱a̱ ndáaka na̱ kúúna, kúni̱yó ixato̱ʼóyó ña̱ ndákanixi̱nína (2 Tim. 2:24, nota).

6. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ ta̱ apóstol Pablo ña̱ xi̱kunda̱a̱-inira xíʼin ña̱ xi̱ndakanixi̱ní na̱ yiví, ta nda̱saa kivi kundiku̱nyó yichi̱ra?

6 ¿Ndáaña kivi keʼéyó tá iinna va̱ása kútóona kuniso̱ʼona ña̱ káʼa̱nyó xíʼinna xa̱ʼa̱ Biblia, xa̱ʼa̱ religión, á xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xíʼin ña̱ i̱xava̱ʼara? Ná nasamayó ki̱ʼva ña̱ káʼa̱nyó xíʼinna nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ apóstol Pablo. Tá xi̱natúʼunra xíʼin na̱ judío, xi̱xiniñúʼura tu̱ʼun Ndióxi̱ ña̱ ka̱ʼa̱nra xíʼinna. Soo tá xi̱natúʼunra xíʼin na̱ filósofo griego nu̱ú ña̱ Areópago, va̱ása níxi̱ka̱ʼa̱n nda̱kúra xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ xíʼinna (Hech. 17:2, 3, 22-31). ¿Nda̱saa kivi kundiku̱nyó yichi̱ra? Tá káʼa̱nyó xíʼin iin na̱ yiví na̱ va̱ása kándíxa ña̱ ka̱ʼa̱n Biblia, sana xíniñúʼu va̱ása ndi̱ku̱n ka̱ʼa̱nyó xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱nña. Tá xítoyó ña̱ va̱ása kútóona ña̱ ná kuni inkana ña̱ kaʼvina Biblia xíʼinyó, na̱ sanáʼa̱ se̱ʼéyó texto nu̱úna, tá kúú nu̱ú iin celular á tableta.

7. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi 1 Corintios 9:20-23, ¿ndáaña sana xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ Pablo?

7 Ná kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ ndóʼona ta ná kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱nna. Xíniñúʼu chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kunda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱ yiví ta nda̱chun ndákanixi̱nína saá (Prov. 20:5). Ná ndakani tuku xi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Pablo. Ta̱kán xi̱kuura judío, xa̱ʼa̱ ña̱kán sana na̱samara ki̱ʼva ña̱ nátúʼunra tá xi̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ inka ñuu, na̱ sana kǒo xíni̱ xa̱ʼa̱ Jehová ni xa̱ʼa̱ tu̱ʼunra. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, tá kúni̱yó kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ ndóʼo na̱ yiví na̱ nátúʼunyó xíʼin, sana xíniñúʼu nandukú va̱ʼayó xa̱ʼa̱ sava ña̱ʼa nu̱ú tutu ña̱ tává na̱ ñuu Ndióxi̱, á ka̱ʼa̱nyó xíʼin iin na̱ hermano na̱ xíni̱ va̱ʼa ña̱ ná chindeétáʼanna xíʼinyó (kaʼvi 1 Corintios 9:20-23). *

8. ¿Ndáaña kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa kixáʼayó ka̱ʼa̱nyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Biblia?

8 Ña̱ kúni̱yó kúú ña̱ ndani̱ʼíyó na̱ yiví na̱ ndixa kúni̱ kunda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ (Mat. 10:11). Ña̱ va̱ʼa keʼéyóña, xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyó xíʼinna na̱ ka̱ʼa̱nna xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱nína ta kuniso̱ʼoyóna tá káʼa̱nna xíʼinyó. Iin ta̱ hermano ña̱ ñuu Inglaterra ndáka̱tu̱ʼunra na̱ yiví ndáaña xíniñúʼu keʼé na̱ ti̱ndaʼa̱ ña̱ si̱í koona, ña̱ vií sakuaʼnuna se̱ʼena á ña̱ kuchiñuna ya̱ʼana nu̱ú tu̱ndóʼo. Tá xa̱a̱ ndi̱ʼi nda̱kuiinna, ndáka̱tu̱ʼunrana: “¿Ndáaña túviún xíʼin consejo yóʼo ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ yáʼaka u̱vi̱ mil ku̱i̱ya̱?”. Tasaá, va̱ása káʼa̱nra xíʼinna ña̱ na̱ʼa̱ra ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia nu̱úna, chi náʼa̱ kuitíra nu̱úna sava texto xíʼin celular.

NÁ XA̱A̱ ÑA̱ KÁʼA̱NYÓ NDA̱A̱ NÍMA̱ NA̱ YIVÍ

9. ¿Nda̱saa kivi xa̱a̱ ña̱ káʼa̱nyó nda̱a̱ níma̱ na̱ yiví na̱ va̱ása kútóo ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ Ndióxi̱?

9 ¿Nda̱saa kivi xa̱a̱ ña̱ káʼa̱nyó nda̱a̱ níma̱ na̱ va̱ása kútóo ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ Ndióxi̱? Ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ xa̱a̱ xíni̱na. Tá kúú ku̱a̱ʼána kútóona kotona yuku̱, yu̱ta xíʼin kití. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼinna: “Sana xa̱a̱ xíni̱ún ña̱ ku̱a̱ʼá ña̱ʼa ña̱ íxava̱ʼa na̱ yiví, xi̱ninaña yuku̱ á ña̱ kéʼé iin kití. Tá kúú na̱ íxava̱ʼa micrófono káʼvina xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva íyo so̱ʼo tí kití ta na̱ íxava̱ʼa cámara káʼvina ndáa ki̱ʼva íyo nduchúnu̱úrí. ¿Ndáaña ndákanixi̱níún tá xítoún yuku̱, yu̱ta xíʼin kití? ¿Á ña̱ ka̱na mií kúúña á íyo iin na̱ i̱xava̱ʼaña?”. Tándi̱ʼi xi̱niso̱ʼoyó ña̱ nda̱kuiinna kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼinna: “Tá káʼvi na̱ ingeniero xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva íyo nduchúnu̱ú kití xíʼin so̱ʼorí sana ndáka̱tu̱ʼun xíʼin miíyó ndáa ta̱ sákuaʼana xa̱ʼa̱. Nda̱kanda̱ní-inii̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱nda̱ka̱tu̱ʼun iin ta̱a ta̱ ni̱xi̱yo xi̱naʼá, ka̱chira á va̱ása kívi koto ta̱ i̱xava̱ʼa nduchúnu̱úyó ta á va̱ása kívi kuniso̱ʼo ta̱ i̱xava̱ʼa so̱ʼoyó. Tasaá mií ta̱ ta̱a yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ mií ta̱ i̱xava̱ʼa ña̱yóʼo kúú ta̱ sánáʼa̱ na̱ yiví. Ta nda̱a̱ sava na̱ científico saátu ndákanixi̱nína” (Sal. 94:9, 10). Tándi̱ʼi kivi na̱ʼa̱yó nu̱úna iin video ña̱ va̱xi nu̱ú jw.org®, ti̱xin ña̱ serie ña̱ naní “Opiniones sobre el origen de la vida”, nu̱ú sección “Entrevistas y experiencias” (ki̱ʼvi nu̱ú PUBLICACIONES > VIDEOS). Á kivitu taxiyó ndaʼa̱na ña̱ folleto ¿Es la vida obra de un Creador? á ña̱ folleto El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis.

10. ¿Nda̱saa kivi kixáʼayó natúʼunyó xíʼin iin na̱ va̱ása kútóo ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ Ndióxi̱?

10 Ku̱a̱ʼání na̱ yiví kúni̱na vií koona chí nu̱únínu. Soo yíʼvituna ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuʼú yóʼo á ña̱ va̱ása kooka na̱ yiví nu̱úña. Iin ta̱ superintendente viajante ña̱ ñuu Noruega káʼa̱nra xa̱ʼa̱ na̱ va̱ása kútóo ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, na̱yóʼo sava yichi̱ kúni̱vana ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ kúú iníísaá ñuyǐví. Tándíʼi chíndeéra iin na̱ yiví, káʼa̱nra xíʼinna: “¿Á ndákanixi̱níún ña̱ va̱ʼaka kooyó chí nu̱únínu? ¿Ndáana kivi keʼé ña̱yóʼo? ¿Á na̱ político, na̱ científico á inkakana?”. Tándíʼi xíniso̱ʼora ña̱ ndákuiinna káʼvira nu̱úna sava texto ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ koo chí nu̱únínu. Savana kútóona kuniso̱ʼona ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuʼú yóʼo, ta na̱ yiví va̱ʼa kúú na̱ kundoo nu̱úña (Sal. 37:29; Ecl. 1:4).

11. a) ¿Nda̱chun xíniñúʼu xa̱a̱ síín síín kixáʼayó ka̱ʼa̱nyó xíʼin iin na̱ yiví? b) ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo nu̱ú Romanos 1:14-16?

11 Iin ña̱ va̱ʼaní kúú ña̱ kéʼéyó tá xa̱a̱ síín síín kíxáʼayó káʼa̱nyó xíʼin iin na̱ yiví. Saáchi xa̱a̱ síín ndákanixi̱ní iin iinna. Ña̱ kútóo iinna, inkana va̱ása kútóonaña ta kúxíkana. Íyo na̱ kútóo ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼinna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ á xa̱ʼa̱ Biblia, soo inkana va̱ʼa ndakuiinna tá siʼnaka xa̱ʼa̱ inkaka ña̱ʼa káʼa̱nyó xíʼinna. Ni nda̱a̱ ndáaka na̱ ndáni̱ʼíyó xíniñúʼu chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ natúʼunyó xíʼinna (kaʼvi Romanos 1:14-16). * Ta ná va̱ása nandósóyó ña̱ mií Jehová kúú ta̱ sákuaʼnu ña̱ nda̱a̱ níma̱ na̱ yiví na̱ nda̱kú íyo ini (1 Cor. 3:6, 7).

¿NDA̱SAA KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ ÑA̱ NDA̱A̱ XÍʼIN NA̱ YIVÍ NA̱ ÍYO CHÍ ASIA?

Ku̱a̱ʼání na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ chíndeétáʼanna xíʼin na̱ inka país na̱ va̱ása xíni̱ xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ña̱ kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia (koto párrafo 12 xíʼin 13).

12. ¿Ndáaña kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nyó xíʼin na̱ yiví na̱ ñuu Asia na̱ va̱ása ndákanixi̱ní ña̱ íyo Ndióxi̱?

12 Nu̱ú iníísaá ñuyǐví, ku̱a̱ʼání na̱ publicador ndáni̱ʼína na̱ yiví na̱ ke̱e país ña̱ íyo chí Asia. Sava na̱yóʼo ke̱ena ñuu nu̱ú va̱ása táxi na̱ chíñu ña̱ natúʼun na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Sava país ña̱ íyo chí Asia, ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása ndákanixi̱nína ña̱ íyo Ndióxi̱. Savana kúni̱na kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ta kíxáʼana káʼvina tá káʼa̱nyó xíʼinna ña̱ kivi sanáʼa̱yóna. Soo inkana, xíka-inina ta va̱ása xíínna kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ndáaña kándíxa inkana. ¿Ndáaña kivi keʼéyó ña̱ natúʼunyó ña̱ nda̱a̱ xíʼinna? Sava na̱ publicador na̱ xíni̱ va̱ʼa káʼa̱nna ña̱ xíniñúʼu kíxáʼayó ka̱ʼa̱nyó xíʼinna xa̱ʼa̱ inkaka ña̱ʼa, ta na̱ʼa̱yó ña̱ ndíʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱na, ta saá kotoyó ama kivi natúʼunyó xíʼinna xa̱ʼa̱ nda̱saa chi̱ndeétáʼan iin consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia xíʼinyó.

13. ¿Ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼin na̱ yiví ña̱ kuni̱na kuniso̱ʼona ña̱ káʼa̱n Biblia? (Koto na̱ʼná ña̱ va̱xi chí nu̱ú kíxáʼaña).

13 Ña̱ siʼnaka ndákanda̱-ini na̱ yiví xíʼin kúú consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia (Ecl. 7:12). Chí ñuu Nueva York, iin ñá hermana ñá xáʼa̱n nátúʼun xíʼin na̱ káʼa̱n tu̱ʼun chino mandarín, káchiñá: “Chíka̱i̱ ndee̱ ña̱ kundi̱ʼi̱-inii̱ xa̱ʼa̱ na̱ yiví ta kuniso̱ʼi̱ ña̱ káʼa̱nna. Tá kúnda̱a̱-inii̱ ña̱ sa̱kán ki̱xa̱a̱na ñuu yóʼo, ndáka̱tu̱ʼíi̱nna á íyo va̱ʼana á xa̱a̱ nda̱ni̱ʼína nu̱ú kachíñuna ta nda̱saa kéʼéna xíʼinna”. Sava yichi̱, ña̱yóʼo chíndeétáʼan xíʼinñá ña̱ kixáʼañá ka̱ʼa̱nñá xíʼinna xa̱ʼa̱ Biblia. Tá xítoñá ña̱ kivi ka̱ʼa̱nkañá xíʼinna, ndáka̱tu̱ʼunñána: “¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱kán va̱ʼa kutáʼan ndiʼiyó? ¿Á kivi kaʼvii̱ nu̱ún iin consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia? Káchiña: ‘Tá kíxáʼa iinna kúni̱na kanitáʼanna, tá íyo iin na̱ ndákuna yichi̱ ña̱ va̱ʼa ná kunu ti̱kui̱í ku̱ʼu̱nrá saá íyona; ña̱kán tá kúma̱níka ña̱ kanitáʼanna va̱ʼaka kúáʼanʼ. ¿Á kivi chindeétáʼan ña̱ consejo yóʼo xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kutáʼanyó?” (Prov. 17:14). Tá ná kuniñúʼuyó táʼan tu̱ʼun yóʼo kivi chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó yukú na̱ kuni̱ kuniso̱ʼo miíyó inka yichi̱.

14. ¿Ndáaña kéʼé iin ta̱ hermano ta̱ íyo chí Lejano Oriente ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanra xíʼin na̱ káʼa̱n ña̱ va̱ása kándíxana Ndióxi̱?

14 ¿Ndáaña kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼin na̱ káʼa̱n ña̱ va̱ása kándíxana Ndióxi̱? Iin ta̱ hermano ta̱ íyo chí Lejano Oriente, ta̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼá ku̱i̱ya̱ nátúʼun xíʼin na̱ yiví na̱ va̱ása ndíku̱n ni iin veʼe-ñu̱ʼu ta saátu na̱ va̱ása kándíxa Ndióxi̱, káchira: “Ña̱ ñuu yóʼo, tá káʼa̱n iinna ña̱ va̱ása kándíxana Ndióxi̱, ña̱ kúni̱ kachina kúú ña̱ va̱ása kándíxana ña̱ xíniñúʼu ndasakáʼnuna ndióxi̱ ña̱ íyo ñuuna. Sava yichi̱ káʼi̱n xíʼinna ña̱ saátu ndákanixi̱ní yi̱ʼi̱, saáchi ndióxi̱ ña̱ i̱xava̱ʼa na̱ yiví kúúña ta su̱ví ña̱ ndixa kúúna. Saá káʼvii̱ nu̱úna Jeremías 16:20, ña̱ káchi: ‘Na̱ yiví kivi ixava̱ʼana ndióxi̱, soo su̱ví ndixa ndióxi̱ kúúnaʼ. Tándíʼi, ndáka̱tu̱ʼíi̱nna nda̱saa kivi kunda̱a̱-iniyó yukú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ nu̱ú na̱ ndióxi̱ vatá na̱ íxava̱ʼa na̱ yiví. Xíniso̱ʼo va̱ʼi̱ ña̱ ndákuiinna ta káʼvii̱ nu̱úna Isaías 41:23: ‘Ka̱ʼa̱nndó xa̱ʼa̱ ña̱ koo chí nu̱únínu, ña̱ va̱ʼa ná kunda̱a̱-inindi̱ ña̱ kúúndó ndióxi̱ʼ. Tasaá káʼi̱n xíʼinna xa̱ʼa̱ sava ña̱ káʼa̱n Jehová koo chí nu̱únínu”.

15. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ kéʼé iin ta̱ hermano ta̱ íyo chí este ña̱ Asia?

15 Ná kotoyó ña̱ kéʼé iin ta̱ hermano ta̱ íyo chí este ña̱ Asia tá ndíkóra nátúʼunra xíʼin iin na̱ yiví. Káchira: “Náʼi̱ nu̱úna sava consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, profecía ña̱ xa̱a̱ ni̱xi̱nu xíʼin sava ña̱ kítáʼan xíʼin ña̱ ciencia. Tándíʼi chíndeétáʼi̱n xíʼinna ña̱ kunda̱a̱-inina nda̱saa náʼa̱ ña̱yóʼo nu̱úyó ña̱ ndixa íyo iin ta̱ ndíchi ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa. Ki̱vi̱ káʼa̱nna ña̱ sana íyova Ndióxi̱, saá kíxáʼíi̱ náʼi̱ nu̱úna ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ Jehová”.

16. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Hebreos 11:6, ¿nda̱chun xíniñúʼu kandíxa na̱ káʼviyó xíʼin Ndióxi̱ xíʼin ña̱ káʼa̱n Biblia, ta nda̱saa kivi chindeétáʼanyó xíʼinna?

16 Tá káʼviyó xíʼin na̱ yiví na̱ va̱ása ndíku̱n ni iin veʼe-ñu̱ʼu á na̱ va̱ása kándíxa Ndióxi̱, xíniñúʼu chika̱a̱níyó ndee̱ xíʼinna ña̱ va̱ʼa xa̱a̱na kandíxana ña̱ ndixa íyo Ndióxi̱ (kaʼvi Hebreos 11:6). * Saátu xíniñúʼu chindeétáʼanyó xíʼinna ña̱ kandíxana ña̱ káʼa̱n Biblia. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, sana xíniñúʼu ku̱a̱ʼá yichi̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼinna xa̱ʼa̱ sava ña̱ʼa. Iin iin yichi̱ tá káʼviyó xíʼinna, sana xíniñúʼu na̱ʼa̱yó sava ña̱ʼa nu̱úna ña̱ xa̱a̱na kandíxana ña̱ ndixa kúú Biblia tu̱ʼun Ndióxi̱. Tá kúú, kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼinna xa̱ʼa̱ sava profecía ña̱ xa̱a̱ ni̱xi̱nu, á ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ ña̱ kítáʼan xíʼin ña̱ ciencia á historia á consejo ña̱ kúúmiíña.

17. ¿Ndáaña kuchiñuyó keʼéyó tá kúʼvi̱-iniyó xíniyó na̱ yiví?

17 Ki̱vi̱ náʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyó na̱ yiví ni kúúna na̱ ndíku̱n iin veʼe-ñu̱ʼu á va̱ása, chíndeétáʼanyó xíʼinna ña̱ kundiku̱nna ta̱ Cristo (1 Cor. 13:1). Ña̱ kúni̱yó ki̱vi̱ sánáʼa̱yóna xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Biblia, kúú ña̱ ná kunda̱a̱-inina ña̱ kúʼvi̱ní-ini Ndióxi̱ xínira ndiʼiyó ta kúni̱ra ña̱ ná kuʼvi̱-iniyó kuniyóra. Ndiʼi ku̱i̱ya̱, ndákuchi ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ ni loʼo va̱ása níxikuni̱ kunda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ ni iin religión soo ni̱xa̱a̱na kúʼvi̱-inina xínina Ndióxi̱. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ná kandíxayó ña̱ kiviva nasa̱mana ta ná na̱ʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyóna ta ndíʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ ndiʼi na̱ yiví. Ná kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱nna ta ná kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ ndóʼona. Ta saátu ná sanáʼa̱yóna xíʼin ña̱ kéʼéyó ña̱ kundiku̱nna yichi̱ ta̱ Cristo.

YAA 76 ¿Á kúsi̱í-iniún kéʼún chiñu Ndióxi̱?

^ párr. 5 Tiempo vitin íyo ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ kǒo xáʼa̱n ni iin veʼe-ñu̱ʼu ta saátu na̱ va̱ása kándíxa Ndióxi̱. Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo sakuaʼayó nda̱saa ka̱ʼa̱nyó xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱, ta nda̱saa kivi chindeétáʼanyó xíʼinna ña̱ kandíxana ña̱ káʼa̱n Biblia ta kandíxatuna Jehová.

^ párr. 1 Sava país nu̱ú ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunna na̱ yiví kúú Albania, Alemania, Australia, Austria, Azerbaiyán, Canadá, China, Corea, Dinamarca, España, Francia, Hong Kong, Irlanda, Israel, Japón, Noruega, Países Bajos, Reino Unido, República Checa, Suecia, Suiza xíʼin Vietnam.

^ párr. 7 1 Corintios 9:20-23: “Nu̱ú na̱ judío nda̱sai̱ miíi̱ táki̱ʼva íyo na̱ judío ña̱ va̱ʼa chindeétáʼi̱n xíʼinna; ta nu̱ú na̱ íyo ti̱xin ley nda̱sai̱ miíi̱ táki̱ʼva íyo na̱ kándíxa ley ña̱ va̱ʼa chindeétáʼi̱n xíʼin na̱ ndíku̱n ley. Ta nu̱ú na̱ kǒo ley kúúmií nda̱sai̱ miíi̱ táki̱ʼva íyo na̱ kǒo ley kúúmií, soo yi̱ʼi̱ íyova ley Ndióxi̱ ña̱ ndíku̱i̱n, chi kúúmiíi̱ ley ta̱ Cristo, ña̱ va̱ʼa chindeétáʼi̱n xíʼin na̱ kǒo ley kúúmií. Nu̱ú na̱ vitá-ini nda̱sai̱ miíi̱ táki̱ʼva íyo na̱ vitá-ini ña̱ va̱ʼa chindeétáʼi̱n xíʼinna. Ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ke̱ʼíi̱ ña̱ va̱ʼa koi̱ táki̱ʼva íyo ndiʼi na̱ yiví, ña̱ va̱ʼa sakǎkui̱ savana. Soo kéʼíi̱ ndiʼi ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱, chi kúni̱i̱ natúʼi̱n xíʼin inkana xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱nra”.

^ párr. 11 Romanos 1:14-16: “Ni kúúna na̱ griego á na̱ inkaka ñuu, ni kúúna na̱ ndíchi á ná va̱ása xíni̱, níkái̱ xa̱ʼa̱na: ña̱kán kúsi̱íní-inii̱ natúʼi̱n xíʼin ndóʼó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ndóʼó na̱ ndóo chí ñuu Roma. Saáchi va̱ása kúkaʼan nu̱úi̱ ka̱ʼi̱n xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱, chi ña̱yóʼo kúú ndee̱ Ndióxi̱ ña̱ sáka̱ku na̱ yiví na̱ kándíxa miíra, siʼna na̱ judío ta saátu na̱ griego”.

^ párr. 16 Hebreos 11:6: “Saáchi tá va̱ása kándíxaún Ndióxi̱ kǒo kivi kuyatiún nu̱úra, chi na̱ kúni̱ kuyatin nu̱úra xíniñúʼu kandíxana ña̱ íyora ta saátu kandíxana ña̱ taxira ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱ na̱ nándukúníñaʼá”.

^ párr. 56 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin ta̱ hermano ta̱ káchíñu hospital, nátúʼunra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xíʼin iin ta̱ káchíñu xíʼinra, tándíʼi ta̱yóʼo kíʼvira nu̱ú sitio ña̱ Internet, jw.org.