Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 27

Ná koo tu̱ʼvayó vitin nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ va̱xi

Ná koo tu̱ʼvayó vitin nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ va̱xi

“Ndiʼi na̱ kúni̱ kundiku̱n ta̱ Jesús, saá kundi̱va̱ʼatu na̱ yiví xíʼin na̱yóʼova” (2 TIM. 3:12).

YAA 129 Ndakúní íyo iniyó

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1. ¿Nda̱chun xíniñúʼu koo tu̱ʼvayó vitin?

ÑUÚ tá kúma̱níka kuvi ta̱ Jesús, ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ndiʼi na̱ kúni̱ kundiku̱nñaʼá sa̱a̱-ini na̱ ñuyǐví kuninana (Juan 17:14). Ta nda̱a̱ tiempo vitin na̱ yiví sáxo̱ʼvi̱na na̱ nda̱kú íyo ini xíʼin Ndióxi̱ (2 Tim. 3:12). Kúnda̱a̱-iniyó ña̱ tá ná kuyatinka ki̱vi̱ ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuyǐví yóʼo, ndeéka saxóʼvi̱na miíyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndásakáʼnuyó Ndióxi̱ (Mat. 24:9).

2, 3. a) ¿Nda̱chun iin ña̱ i̱yo kúú ña̱ yi̱ʼvíyó? b) ¿Ndáaña ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú artículo yóʼo?

2 ¿Ndáaña keʼéyó vitin ña̱ koo tu̱ʼvayó tá ná saxóʼvi̱na miíyó? Va̱ása xíniñúʼu ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ iin iin ña̱ kivi kundoʼoyó. Saáchi tá ná keʼéyó ña̱yóʼo kivi sandi̱ʼi̱ña-iniyó ta yi̱ʼvíyó, ta nda̱a̱ sandákooyó chiñu Ndióxi̱ ni tá ta̱ʼánka ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo (Prov. 12:25; 17:22). Ña̱ yíʼviyó kúú ña̱ xíniñúʼu ta̱ Ndi̱va̱ʼa ña̱ sandákavara-iniyó (1 Ped. 5:8, 9). Ña̱kán, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼéyó vitin ña̱ ndakú koo iniyó tá ná xo̱ʼvi̱yó?

3 Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo sakuaʼayó ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ʼa kutáʼan va̱ʼakayó xíʼin Jehová ta nda̱chun ndáyáʼviní keʼéyó ña̱yóʼo vitin. Saátu ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ndáaña keʼéyó ña̱ ndakú koo iniyó ta va̱ása yi̱ʼvíyó tá ná saxóʼvi̱na miíyó xa̱ʼa̱ ña̱ sáa̱na xínina miíyó.

¿NDA̱SAA KIVI KUTÁʼAN VA̱ʼAKAYÓ XÍʼIN JEHOVÁ?

4. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Hebreos 13:5, 6, ¿ndáaña xíniñúʼu kandíxayó xíʼin ndinuʼu-iniyó, ta nda̱chun ndáyáʼviníña?

4 Xíʼin ndinuʼu-iniyó ná kandíxayó ña̱ kúʼvi̱ní-ini Jehová xínira miíyó ta va̱ása sandákoo ndaʼa̱ra miíyó (kaʼvi Hebreos 13:5, 6). * Xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ ña̱ La Atalaya ni̱ka̱ʼa̱nña: “Na̱ xíni̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ kúú na̱ ndeéka kándíxañaʼá tá va̱xi tu̱ndóʼo nu̱úna”. Mií ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱yóʼo, ña̱ kuchiñuyó xíʼin na̱ sáxo̱ʼvi̱ miíyó xíniñúʼu kuʼvi̱-iniyó kuniyó Ndióxi̱ ta xíʼin ndinuʼu-iniyó kandíxayóra, ta va̱ása kaka-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó (Mat. 22:36-38; Sant. 5:11).

5. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ña̱ kúʼvi̱ní-ini Jehová xínira miíyó?

5 Ná kaʼviyó Biblia ndiʼi ki̱vi̱ ña̱ kuyatinkayó nu̱ú Jehová (Sant. 4:8). Tá káʼviyó ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií Jehová. Ná kotoyó nda̱saa náʼa̱ra ña̱ kúni̱ra xínira miíyó xíʼin ña̱ káʼa̱nra ta saátu xíʼin ña̱ kéʼéra (Éx. 34:6). Savana íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ña̱ kandíxana ña̱ kúni̱ Jehová miína chi sana tá ya̱chi̱ kǒo na̱ ni̱na̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-inina xíninana. Tá saá ndóʼoyó, ná kaʼyíyó ndiʼi ki̱vi̱ iin lista nda̱saa náʼa̱ Jehová ña̱ kúʼvi̱-inira xínira miíyó ta kúndáʼvi-inira xínira miíyó (Sal. 78:38, 39; Rom. 8:32). Tá ndákanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ káʼviyó ta saátu nda̱saa chíndeétáʼan Jehová xíʼinyó, kiviva kaʼyíyó iin lista xíʼin ña̱ kéʼé Jehová xa̱ʼa̱yó. Tá xítoyó ña̱ kéʼé Jehová xa̱a̱yó kutáʼan va̱ʼakayó xíʼinra (Sal. 116:1, 2).

6. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Salmo 94:17-19, tá káʼa̱n ni̱ʼiyó xíʼin Ndióxi̱, ¿nda̱saa chíndeétáʼanña xíʼinyó?

6 Ná ka̱ʼa̱n ni̱ʼiyó xíʼin Ndióxi̱. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ iin ta̱ loʼo, ña̱ númindaa yivárara. Ta va̱ʼaní kúnira ta nátúʼunra xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndo̱ʼora iníí ki̱vi̱ xíʼinra. Saá kivi yatin kooyó xíʼin Jehová tá ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinra xíʼin ndiʼi níma̱yó (kaʼvi Salmo 94:17-19). * Ná ka̱ʼa̱n ndáʼviyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ sándi̱ʼi̱-iniyó xíʼin xa̱ʼa̱ ña̱ yíʼviyó (Lam. 2:19). ¿Ndáaña va̱ʼa ndakiʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo? Ndióxi̱ taxira ña̱ táxin koo iniyó, ña̱ káʼnuka nu̱ú ña̱ ndákanixi̱ní inkana (Filip. 4:6, 7). Tá káʼa̱n ni̱ʼiyó xíʼin Jehová ndiʼi ki̱vi̱ yatinka kooyó xíʼinra (Rom. 8:38, 39).

Ña̱ kandíxayó Jehová xíʼin ña̱ kaʼndachíñura taxiña ndee̱ ndaʼa̱yó.

Ña̱ ka̱ndíxa ta̱ Stanley Jones ña̱ ka̱ʼa̱n Jehová taxira chí nu̱únínu ta̱xiña ndee̱ ndaʼa̱ra. (Koto párrafo 7).

7. ¿Nda̱chun xíʼin ndinuʼu-iniyó xíniñúʼu kandíxayó ña̱ saxínu Ndióxi̱ ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra?

7 Xíʼin ndinuʼu-iniyó ná kandíxayó ña̱ tá ná kaʼndachíñu Ndióxi̱, saxínura ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra (Núm. 23:19). Tá va̱ása ndinuʼu-iniyó kándíxayó ña̱yóʼo, ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíʼin na̱ kítáʼan xíʼinra kuchiñuna sayiʼvína miíyó (Prov. 24:10; Heb. 2:15). ¿Ndáaña kivi keʼéyó vitin ña̱ xíʼin ndinuʼu-iniyó kandíxayó ña̱ kaʼndachíñu Ndióxi̱? Ná taváyó tiempo ña̱ sakuaʼayó xa̱ʼa̱ iin iin ña̱ káʼa̱n Jehová keʼéra chí nu̱únínu tá ná kaʼndachíñura, ta nda̱chun kúú ña̱ kivi kandíxayó ña̱ saxínuraña. Ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó ña̱ ndáyáʼviní ña̱yóʼo, ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Stanley Jones, ta̱ xi̱ndika̱a̱ veʼeka̱a u̱xa̱ ku̱i̱ya̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxara Ndióxi̱. * Miíra ni̱ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱ndeétáʼan xíʼinra ña̱ nda̱kú ni̱xi̱yo inira: “Ña̱ kúnda̱a̱-inii̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kaʼndachíñu Ndióxi̱, ña̱ ndinuʼu-inii̱ kándíxai̱ ta va̱ása níxi̱ka-inii̱, chi̱ndeétáʼanña xíʼi̱n ta ta̱xiña ndee̱ ndaʼíi̱. Ta va̱ása níkuchiñuna xíʼi̱n”. Tá ndakú íyo ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ saxínura ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra koo chí nu̱únínu, saá kuyatinkayó nu̱úra ta va̱ása yi̱ʼvíyó (Prov. 3:25, 26).

8. ¿Ndáaña náʼa̱yó tá xáʼa̱nyó reunión?

8 Ná ku̱ʼu̱nyó ndiʼi reunión. Ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kuyatinkayó nu̱ú Jehová. Xíʼin ña̱ xáʼa̱nyó reunión náʼa̱yó á kundeé-iniyó á va̱ása tá ná saxóʼvi̱na miíyó (Heb. 10:24, 25). Ná kotoyó nda̱chun. Tá vitin sándakooyó ña̱ ku̱ʼu̱nyó reunión xa̱ʼa̱ sava ña̱ʼa, ¿ndáaña keʼéyó tá ná saxóʼvi̱na miíyó ta va̱ása taxikana ña̱ ndakutáʼanyó xíʼin na̱ hermano? Soo tá chíka̱a̱-iniyó ña̱ ku̱ʼu̱nyó ndiʼi reunión, na̱ sáa̱-ini xíni miíyó va̱ása kuchiñuna kasina nu̱úyó. Ña̱kán vitin xíniñúʼu kutóoyó ku̱ʼu̱nyó reunión ta va̱ása sandákooyó nda̱a̱ ni iinña. Tá saá kéʼéyó ni ná kasi na̱ chíñu á na̱ yiví nu̱úyó va̱ása sandákooyó ña̱ kandíxayó Ndióxi̱ nu̱úka na̱yóʼo (Hech. 5:29).

Tá nda̱a̱ vitin ná sakuaʼa xíʼin xi̱níyó texto xíʼin yaa chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ ndakú koo iniyó tá ná saxóʼvi̱na miíyó. (Koto párrafo 9). *

9. ¿Nda̱chun ndáyáʼviní ña̱ sakuaʼa xíʼin xi̱níyó texto ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia?

9 Ná sakuaʼa xíʼin xi̱níyó texto ña̱ kútóoyó (Mat. 13:52). Sana va̱ása kívi ndakaʼányó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ʼa, soo Jehová kuniñúʼura espíritura ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ ndakaʼányó xa̱ʼa̱ña (Juan 14:26). Iin ta̱ hermano ta̱ chi̱ka̱a̱na veʼeka̱a chí Alemania oriental ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ña̱ sa̱kuaʼa xíʼin xi̱níi̱ yáʼaka 200 texto, chi̱ndeétáʼanníña xíʼi̱n ña̱ nda̱kanixi̱níi̱ xa̱ʼa̱ ku̱a̱ʼání ña̱ʼa”. Texto kán chi̱ndeétáʼanña xíʼinra ña̱ yatin ni̱xi̱yora nu̱ú Jehová ta nda̱kú ni̱xi̱yo inira.

(Koto párrafo 10). *

10. ¿Nda̱chun xíniñúʼu sakuaʼa xíʼin xi̱níyó yaa ña̱ xítayó nu̱ú Jehová?

10 Ná sakuaʼa xíʼin xi̱níyó yaa ña̱ xítayó nu̱ú Jehová ta ná katayóña. Tá chi̱ka̱a̱na ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Silas veʼeka̱a chí ñuu Filipos, xi̱tana yaa ña̱ sa̱kuaʼa xíʼin xi̱nína nu̱ú Jehová (Hech. 16:25). Na̱ hermano na̱ ni̱xi̱yo ñuu ña̱ xi̱naní Unión Soviética na̱ ti̱inna ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna chí Siberia xi̱xitana yaa ña̱ sa̱kuaʼa xíʼin xi̱nína ña̱ va̱ʼa ndakú koo ña̱ kándíxana Ndióxi̱. Ñá hermana Mariya Fedun ka̱chiñá: “Ki̱xáʼandi̱ xi̱tandi̱ ndiʼi yaa ña̱ xi̱xini̱ndi̱ nu̱ú Ndióxi̱”. Ni̱ka̱ʼa̱nñá, ña̱ tá xi̱xitana yaa xi̱chika̱a̱ña ndee̱ xíʼinna ta yatinka ni̱xi̱yona nu̱ú Jehová. ¿Á ndákiʼinyó ndee̱ tá xítayó yaa ña̱ kútóoyó ña̱ va̱xi nu̱ú tutu á nu̱ú Internet? Tá saá íyoña, vitin xíniñúʼu sakuaʼa xíʼin xi̱níyóña (koto recuadro “ Chindeé yi̱ʼi̱ ña̱ va̱ása yi̱ʼvíi̱”).

¿NDÁAÑA KEʼÉYÓ ÑA̱ NDAKÚKA KOO INIYÓ?

11, 12. a) Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi 1 Samuel 17:37, 45-47, ¿nda̱chun ndakúní ni̱xi̱yo ini ta̱ David? b) ¿Ndáaña ndáyáʼviní sakuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ David?

11 Ña̱ kuchiñuyó ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxayó Ndióxi̱, xíniñúʼu ndakú koo iniyó. ¿Ndáaña kivi keʼéyó tá túviyó ña̱ va̱ása ndakú íyo iniyó? Ná ndakaʼányó chi su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ loʼo íyoyó á súkun íyoyó kivi ndakú koo iniyó. Ná kotoyó ña̱ ndo̱ʼo ta̱ David. Tá ni̱xi̱yo loʼora ka̱nitáʼanra xíʼin ta̱ Goliat, iin ta̱a ta̱ káʼnuní. Ta̱ David, loʼoní ni̱xi̱yora ta va̱ása ndakú ni̱xi̱yora nu̱ú ta̱ Goliat. Ta ni va̱ása íyo tu̱ʼvara ña̱ kanitáʼanra ta ni kǒo espada níʼira. Soo ndakúní ni̱xi̱yo inira tá ni̱xa̱ʼa̱nra kanitáʼanra xíʼin ta̱ Goliat.

12 ¿Nda̱chun ndakúní ni̱xi̱yo ini ta̱ David? Saáchi xíʼin ndinuʼu-inira ka̱ndíxara ña̱ íyo Jehová xíʼinra (kaʼvi 1 Samuel 17:37, * 45-47). * Va̱ása níndakanixi̱níra ña̱ loʼoní íyora nu̱ú ta̱ Goliat, chi nda̱kanixi̱níra ña̱ loʼoní íyo ta̱ Goliat nu̱ú Jehová. Íyo iin ña̱ sákuaʼayó xíʼin ña̱yóʼo: ndakú koo iniyó tá kándíxayó ña̱ íyo Jehová xíʼinyó ta ndákanixi̱níyó ña̱ va̱ása ndáyáʼvi na̱ kánitáʼan xíʼinyó nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ kúúmií ndiʼi ndee̱ (2 Crón. 20:15; Sal. 16:8). ¿Ndáaña kivi keʼéyó vitin ña̱ ndakúka koo iniyó tá kúma̱níka ña̱ saxóʼvi̱na miíyó?

13. ¿Ndáaña kivi keʼéyó ña̱ ndakúka koo iniyó? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ña.

13 Ña̱ ndakúka koo iniyó xíniñúʼu ku̱ʼu̱nyó natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. ¿Nda̱chun? Saáchi saá kandíxakayó Jehová ta va̱ása yi̱ʼvíyó nu̱ú na̱ yiví (Prov. 29:25). Nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé na̱ kúni̱ ndakú koo kéʼéna ejercicio, saátu miíyó ndakúka koo iniyó tá ná kita ni̱ʼiyó natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ veʼe tá veʼe, nu̱ú íyo ku̱a̱ʼá na̱ yiví, nu̱ú íxi̱kóna ña̱ʼa, á nda̱a̱ ndáaka nu̱ú xíkayó. Tá saá kéʼéyó vitin, koo tu̱ʼvayó ta ndakundeékayó keʼéyó ña̱yóʼo ni tá ná va̱ása taxikana ña̱ kakayó natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ (1 Tes. 2:1, 2).

Ñá Nancy Yuen va̱ása níxiinñá sandákooñá ña̱ natúʼunñá xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. (Koto párrafo 14).

14, 15. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼo ñá Nancy Yuen xíʼin ñá Valentina Garnovskaya?

14 Ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼo u̱vi̱ ná hermana ná nda̱kúní ni̱xi̱yo ini xíʼin Jehová. Iin ñáyóʼo kúú ñá Nancy Yuen. Ni yatin iin metro sava kúú ña̱ súkunñá ndakúní ni̱xi̱yo iniñá. * Xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása níxiinñá sandákooñá ña̱ nátúʼunñá xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ chi̱ka̱a̱nañá veʼeka̱a ki̱ʼva 20 ku̱i̱ya̱ ña̱ ñuu China. Na̱ chíñu ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ kúúñá iin “ñaʼá ñá ndeéní-ini” nu̱ú ndiʼi na̱ país kán.

Ñá Valentina Garnovskaya ka̱ndíxaníñá ña̱ íyo Jehová xíʼinñá. (Koto párrafo 15).

15 Ñá inka hermana naníñá Valentina Garnovskaya. Ki̱ʼva 21 ku̱i̱ya̱ xi̱ndika̱a̱ñá veʼeka̱a chí ñuu ña̱ xi̱naní Unión Soviética ta u̱ni̱ yichi̱ xi̱ndika̱a̱ñá. * Xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱ka̱a̱ní-iniñá ña̱ natúʼunñá xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱n na̱ chíñu ña̱ kúúñá “iin ñaʼá ñá ndi̱va̱ʼaní-ini”. ¿Nda̱chun ndakúní ni̱xi̱yo ini ná hermana yóʼo? Saáchi xíʼin ndinuʼu-ininá ka̱ndíxaná ña̱ íyo Jehová xíʼinná.

16. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ ndakúka koo iniyó?

16 Táki̱ʼva xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó, ña̱ ndakú koo iniyó va̱ása xíniñúʼu kandíxayó miíyó á ña̱ kuchíñuyó keʼéyó. Ña̱ xíniñúʼu keʼéyó kúú ña̱ kandíxayó ña̱ íyo Jehová xíʼinyó ta miíra kanitáʼan xa̱ʼa̱yó (Deut. 1:29, 30; Zac. 4:6). Ña̱yóʼo kúú ña̱ ndáyáʼvika keʼéyó ña̱ ndakú koo iniyó.

¿NDÁAÑA KEʼÉYÓ TÁ SÁA̱-INI NA̱ YIVÍ XÍNINA MIÍYÓ?

17, 18. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Juan 15:18-21, ¿ndáaña ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús kundoʼoyó, ta nda̱chun?

17 Va̱ʼa kúniyó tá inkana íxato̱ʼóna miíyó, soo ná kǒo ndakanixi̱níyó ña̱ kǒo ndáyáʼviyó tá kǒo íxato̱ʼóna miíyó. Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra: “Kusi̱í-inindó tá ná sa̱a̱-ini na̱ yiví kunina ndóʼó, tá ná sandákoona ña̱ kutáʼanna xíʼinndó á tá ná ka̱ʼa̱n ndi̱va̱ʼana xíʼinndó xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ ta̱ kúú se̱ʼe ta̱a” (Luc. 6:22). ¿Ndáaña kúni̱ káchi tu̱ʼun yóʼo?

18 Ta̱ Jesús va̱ása níkuni̱ kachira ña̱ kutóoyó ña̱ sa̱a̱-inina kuni̱na miíyó, chi ña̱ nda̱a̱va ni̱ka̱ʼa̱nra. Na̱ yiví sáa̱-inina xínina miíyó chi su̱ví táʼan na̱ ñuyǐví yóʼo kúúyó, kéʼéyó ndiʼi ña̱ sa̱náʼa̱ ta̱ Jesús ta nátúʼunyó xa̱ʼa̱ tu̱ʼunra (kaʼvi Juan 15:18-21). * Kúni̱yó sakusi̱íyó-ini Jehová. Soo tá sáa̱-inina xínina miíyó chi kúʼvi̱-iniyó xíniyó Jehová, su̱ví ku̱a̱chi miíyó kúúña.

19. ¿Nda̱saa kivi kundiku̱nyó yichi̱ na̱ apóstol?

19 Ná va̱ása kukaʼan nu̱úyó xa̱ʼa̱ ña̱ kúúyó testigo Jehová ni xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n á kéʼé na̱ yiví xíʼinyó (Miq. 4:5). Iin ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ása yi̱ʼvíyó kuniyó na̱ yiví kúú ña̱ ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé na̱ apóstol chí ñuu Jerusalén tá kúma̱ní si̱lóʼo ña̱ kaʼnína ta̱ Jesús. Xi̱kunda̱a̱-inina ña̱ xi̱sa̱a̱ní-ini na̱ su̱tu̱ judío xi̱xiniñaʼána (Hech. 5:17, 18, 27, 28). Ni saá ndiʼi ki̱vi̱ xi̱xa̱ʼa̱nna ña̱ templo ta xi̱na̱ʼa̱na miína nu̱ú na̱ yiví ña̱ kúúna discípulo ta̱ Jesús (Hech. 5:42). Va̱ása níndakava-inina xa̱ʼa̱ ña̱ yíʼvina. Saátu miíyó va̱ása yi̱ʼvíyó tá ndiʼi tiempo náʼa̱yó ña̱ kúúyó testigo Jehová, nu̱ú káchíñuyó, escuela á nu̱ú íyoyó (Hech. 4:29; Rom. 1:16).

20. ¿Nda̱chun si̱í xi̱kuni na̱ apóstol ni xi̱sa̱a̱-ini na̱ yiví xi̱xininana?

20 Na̱ apóstol xi̱kusi̱í-inina chi xi̱kunda̱a̱-inina nda̱chun xi̱sa̱a̱-ini na̱ yiví xi̱xininana. Saátu, xi̱kusi̱í-inina xa̱a̱ ña̱ xóʼvi̱na xa̱ʼa̱ ña̱ ndásakáʼnuna Jehová (Luc. 6:23; Hech. 5:41). Tá ni̱ya̱ʼa tiempo, ta̱ apóstol Pedro ka̱ʼyíra: “Tá ná xo̱ʼvi̱ndó xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéndó ña̱ va̱ʼa, kusi̱í-inindó” (1 Ped. 2:19-21; 3:14). Kúnda̱a̱ káxi iniyó ña̱ na̱ yiví sáa̱-inina xínina miíyó chi kéʼéyó ña̱ va̱ʼa, ña̱ sáa̱-inina xínina miíyó va̱ása kivi kasiña nu̱úyó ña̱ ndasakáʼnuyó Ndióxi̱.

TÁ NÁ KOO TU̱ʼVAYÓ NDA̱A̱ VITIN NDAKIʼINYÓ ÑA̱ VA̱ʼA

21, 22. a) ¿Ndáaña xa̱a̱ chi̱ka̱a̱-iniún keʼún ña̱ koo tu̱ʼvaún ta ná saxóʼvi̱ na̱ yiví miíyó? b) ¿Ndáaña ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú inka artículo?

21 Va̱ása xíni̱yó ama kúú ña̱ kixáʼa na̱ yiví saxóʼvi̱na miíyó á ña̱ va̱ása taxikana ña̱ natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ña̱ kúnda̱a̱-iniyó kúú ña̱ nda̱a̱ vitin kivi kixáʼayó koo tu̱ʼvayó ta ndasandakúyó ña̱ kitáʼanyó xíʼin Jehová, ta ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ ndakú koo iniyó ni ná sáa̱-inina kunina miíyó. Ña̱ koo tu̱ʼvayó nda̱a̱ vitin chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ ndakú koo iniyó chí nu̱únínu.

22 Soo, ¿ndáaña keʼéyó tá ná kixa̱a̱ iin ki̱vi̱ ña̱ va̱ása taxika na̱ chíñu ña̱ natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱? Nu̱ú ña̱ inka artículo, ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ ndasakáʼnuyó Jehová ni na̱ kasina nu̱úyó.

YAA 118 Kúni̱ndi̱ kandíxandi̱ yóʼó

^ párr. 5 Miíyó na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ va̱ása kúni̱yó ña̱ ná sa̱a̱-ini na̱ yiví kunina miíyó, soo kixa̱a̱ iin tiempo ña̱ saxóʼvi̱na miíyó. Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo sakuaʼayó ndáaña keʼéyó ña̱ ndakú koo iniyó.

^ párr. 4 Hebreos 13:5, 6: “Ndóʼó kǒo kundi̱ʼi̱-inindó xa̱ʼa̱ ña̱ kuni̱ndó koo ku̱a̱ʼá xu̱ʼúnndó, kusi̱í-inindó xíʼin ña̱ʼa ña̱ xa̱a̱ kúúmiíndó. Chi Ndióxi̱ káchira: ‘Yi̱ʼi̱ kúú ta̱ chindeétáʼan xíʼún ta va̱ása sandákoo ndaʼíi̱ yóʼóʼ. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ʼa ka̱ʼa̱nyó: ‘Jehová kúú ta chíndeétáʼan xíʼi̱n. Va̱ása yi̱ʼvíi̱. ¿Ndáaña kivi keʼé na̱ yiví xíʼi̱n?ʼ”.

^ párr. 6 Salmo 94:17-19: “Tá kǒo Jehová nísakǎku yi̱ʼi̱, loʼo tiempo ta kuvivai̱. Tá ni̱ka̱ʼi̱n: ‘Kúni̱ ndakavai̱ʼ, ni̱kuʼvi̱ní-iniún xi̱niún yi̱ʼi̱, ta chi̱ndeétáʼún xíʼi̱n. Tá ki̱xáʼa ni̱ndi̱ʼi̱ní-inii̱, miíún sa̱ndíkoún-inii̱ ta sa̱kúsi̱íún-inii̱”.

^ párr. 7 Koto ña̱ La Atalaya 15 tí febrero ña̱ ku̱i̱ya̱ 1966, página 116 nda̱a̱ 126.

^ párr. 12 1 Samuel 17:37: “Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ David: ‘Jehová ta̱ sa̱kǎku yi̱ʼi̱ ndaʼa̱ tí león xíʼin tí oso, ta̱kán kúú ta̱ sakǎku yi̱ʼi̱ nu̱ú ta̱ filisteo yóʼoʼ. Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Saúl xíʼin ta̱ David: ‘Kúáʼan ta mií Jehová ná koo xíʼúnʼ”.

^ párr. 12 1 Samuel 17:45-47: “Tasaá ta̱ David ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ filisteo: ‘Yóʼó va̱xiún nu̱úi̱ xíʼin iin espada xíʼin iin lanza ña̱ cobre, soo yi̱ʼi̱ ku̱xa̱i̱ nu̱ún xíʼin ki̱vi̱ Jehová ta̱ káʼnu, Ndióxi̱ na̱ ñuu Israel ta̱ ni̱kusi̱kindaún. Ki̱vi̱ vitin Jehová taxira yóʼó ndaʼíi̱, ta yi̱ʼi̱ kaʼníi̱ yóʼó ta kaʼndai̱ su̱kún; ta taxii̱ ndiʼi na̱ filisteo ná kaxí saa tí ndáchí chí ndiví, xíʼin kití yukú; ta ndiʼi na̱ yiví kunda̱a̱-inina ña̱ íyo iin Ndióxi̱ ta̱ káʼnu ta̱ íyo xíʼin na̱ ñuu Israel. Ta ndiʼi na̱ yiví yóʼo kunda̱a̱-inina ña̱ kǒo espada ni lanza xíniñúʼu Jehová ña̱ sáka̱kura na̱ ñuura, chi Jehová kúú ta̱ kánitáʼan xíʼinndó ta ta̱kán ndataxira ndóʼó ndaʼa̱ndi̱ʼ”.

^ párr. 14 Koto ña̱ La Atalaya 1 tí diciembre ña̱ ku̱i̱ya̱ 1979, página 4 nda̱a̱ 7. Saátu koto ña̱ video El nombre de Jehová se dará a conocer, nu̱ú JW Broadcasting® (ENTREVISTAS Y EXPERIENCIAS).

^ párr. 18 Juan 15:18-21: “Tá na̱ ñuyǐví yóʼo kúúndó, na̱ yiví kuʼvi̱-inina kunina ndóʼó nda̱a̱ tá íxaana xíʼin táʼan miína. Soo vitin su̱ví na̱ ñuyǐví yóʼo kúúndó, chi yi̱ʼi̱ kúú ta̱ nda̱ka̱xin ndóʼó ñuyǐví yóʼo, xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo na̱ yiví sáa̱-inina xínina ndóʼó. Ndakaʼánndó xa̱ʼa̱ tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinndó: Na̱ káchíñu ndáʼvi kǒo káʼnukana nu̱ú na̱ káchíñuna nu̱ú. Tá ku̱ndi̱va̱ʼana xíʼi̱n, tasaá kundi̱va̱ʼatuna xíʼin ndóʼóva; tá xi̱niso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinna, saá kuniso̱ʼotuna ña̱ káʼa̱n ndóʼóva. Ndiʼi ña̱yóʼo keʼéna xíʼinndó xa̱ʼa̱ ki̱víi̱, saáchi na̱kán va̱ása xíni̱na ta̱ chi̱ndaʼá yi̱ʼi̱ va̱xii̱”.

^ párr. 72 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Tá káʼvi na̱ matrimonio yóʼo xíʼin se̱ʼena, xíniñúʼuna tarjeta ña̱ chindeétáʼanna xíʼinna ña̱ sakuaʼa xíʼin xi̱nína texto ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia.

^ párr. 75 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin na̱ familia sakuaʼa kúeena yaa ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ti̱xin carrona tá ku̱a̱ʼa̱nna reunión.