Ir al contenido

Ir al índice

ÑA̱ NÁTÚʼUN XA̱ʼA̱

Ke̱ʼíi̱ ña̱ xíniñúʼu keʼíi̱

Ke̱ʼíi̱ ña̱ xíniñúʼu keʼíi̱

TA̱ DONALD RIDLEY xi̱kuu iin abogado ta̱ xi̱ndakiʼin tu̱ʼun na̱ testigo Jehová nu̱ú na̱ chíñu yáʼaka 30 ku̱i̱ya̱. Ta̱yóʼo kúú ta̱ ni̱ka̱ʼa̱nní xa̱ʼa̱ derecho ña̱ kúúmií na̱ yiví ña̱ ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása ndataánna ni̱i̱na, ta saátu chi̱ndeétáʼanra xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱ ña̱ ku̱chiñuna xíʼin ku̱a̱chi chí Estados Unidos. Na̱ migora, Don xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra, ta xi̱kuura iin ta̱a ta̱ va̱ʼaní xi̱kachíñu, vitání ni̱xi̱yo inira ta xi̱ndi̱ʼi̱-inira xa̱ʼa̱ inkana.

Tá ku̱i̱ya̱ 2019 ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra ña̱ xi̱níra kúúmiíña iin kue̱ʼe̱ ta va̱ása kivika ndaʼara xíʼinña. Kamaní ku̱ndeé kue̱ʼe̱ yóʼo xíʼinra ta ni̱xi̱ʼi̱ra tá 16 tí agosto ña̱ ku̱i̱ya̱ 2019. Ña̱yóʼo kúú ña̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ra.

Ka̱kui̱ tá ku̱i̱ya̱ 1954 iin ñuu ña̱ ndíka̱a̱ chí Estados Unidos ña̱ naní Saint Paul (Minnesota), católico ni̱xi̱yo na̱ veʼi̱ ta va̱ása kúiká níxi̱yondi̱ soo va̱ása níxikumaní ña̱ʼa nu̱úndi̱. U̱ʼu̱n xi̱kuundi̱ ta yi̱ʼi̱ xi̱kuu ta̱ u̱vi̱. Tá loʼi̱ xi̱kaʼvii̱ iin escuela católica ta xi̱kui̱ monaguillo, soo loʼoní xi̱kunda̱a̱-inii̱ xa̱ʼa̱ Biblia. Ni xi̱ndakanixi̱níi̱ ña̱ íyo iin Ndióxi̱ ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa, soo va̱ása níxikandíxakai̱ veʼe-ñu̱ʼu.

SA̱KUAʼI̱ XA̱ʼA̱ ÑA̱ NDA̱A̱

Tá xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa iin ku̱i̱ya̱ ña̱ ki̱xáʼíi̱ káʼvi̱i̱ Facultad ña̱ Derecho ti̱xin escuela ña̱ naní William Mitchell, ni̱xa̱a̱ iin matrimonio na̱ testigo Jehová ka̱nindaʼa̱na yéʼíi̱. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ ndákatai̱ ti̱ko̱to̱, ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ ndikóna inka ki̱vi̱. Tá nda̱ndikóna ni̱ndaka̱tu̱ʼíi̱nna xa̱ʼa̱ u̱vi̱ ña̱ʼa: “¿Nda̱chun va̱ʼaníka íyo na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa nu̱ú na̱ kéʼé ña̱ va̱ʼa?” ta “¿Ndáaña xíniñúʼuyó ña̱ va̱ʼa koo si̱íyó?”. Tasaá ta̱xina iin libro ndaʼíi̱, ña̱ naní La verdad que lleva a vida eterna, ta saátu ta̱xina ña̱ Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras ña̱ kúii̱ sa̱tá. Ki̱xáʼíi̱ káʼvii̱ Biblia xíʼinna. Ta ku̱a̱ʼání ña̱ʼa sa̱kuaʼi̱. Nda̱kanda̱ní-inii̱ tá na̱kunda̱a̱-inii̱ ña̱ iinlá Reino Ndióxi̱ kúú ña̱ xíniñúʼu kaʼndachíñu nu̱ú na̱ yiví, ta kundaaña ñuʼú yóʼo. Ta na̱kunda̱a̱-inii̱ ña̱ va̱ása kúchiñu na̱ yiví kaʼndachíñuna, chi xa̱ʼa̱ na̱yóʼo íyoní tu̱ndóʼo nu̱ú ñuʼú yóʼo ta xóʼvi̱níyó.

Nda̱taxii̱ miíi̱ nda̱ʼa Jehová tá ku̱i̱ya̱ 1982 ta nda̱kuchii̱ mií ku̱i̱ya̱ saá, tá ni̱xi̱yo Asamblea ña̱ Distrito ña̱ xi̱naní “Verdad del Reino” ña̱yóʼo ni̱xi̱yoña ini estadio St. Paul Civic Center. Tá ni̱ya̱ʼa iin semana, nda̱ndikói̱ ñuu kán ña̱ va̱ʼa keʼíi̱ iin examen tasaá xa̱a̱i̱ koi̱ abogado. Tá ki̱xáʼa yo̱o̱ ña̱ octubre na̱kunda̱a̱-inii̱ ña̱ ku̱chiñuvai̱ xíʼinña.

Tá ni̱xi̱yo ña̱ asamblea kán xi̱nitáʼi̱n xíʼin ta̱ Mike Richardson, ta̱ xi̱kachíñu ti̱xin Betel ña̱ Brooklyn (Nueva York) ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n ña̱ ti̱xin ña̱ central mundial íyo iin oficina xa̱á ña̱ kíʼin kuenta xíʼin asuntos legales. Tasaá ndakaʼíi̱n xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ eunuco etíope, ña̱ va̱xi nu̱ú Hechos 8:36, ta nda̱kanixi̱níi̱: “¿Ndáaña sási nu̱úi̱ ña̱ va̱ʼa kachíñui̱ ti̱xin Oficina ña̱ Asuntos Legales?”. Tasaá, sa̱ndákutúi̱ solicitud ña̱ va̱ʼa kachíñui̱ ti̱xin Betel.

Va̱ása níkusi̱í-ini na̱ yivái̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱a̱i̱ ndu̱i̱ testigo Jehová. Yivái̱ ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunra yi̱ʼi̱ ña̱ tá ná kachíñui̱ xíʼin ña̱ Watchtower ndáa ki̱ʼva chindeétáʼanña xíʼin carrera ña̱ kúúmiíi̱. Tasaá ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinra ña̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱i̱ chindeétáʼi̱n xíʼin inkana ña̱kán keʼíi̱ chiñu yóʼo, ta nu̱ú iin yo̱o̱ 75 dólar taxina ndaʼíi̱, chi saá kúú ña̱ xi̱taxina ndaʼa̱ na̱ káchíñu Betel.

Xa̱ʼa̱ ña̱ ki̱xáʼíi̱ káchíñui̱ xíʼin iin tribunal va̱ása kama níkixáʼíi̱ kachíñui̱ Betel, ña̱kán tá ku̱i̱ya̱ 1984 saáví ki̱xáʼíi̱ káchíñui̱ Betel ña̱ Brooklyn. Ta chiñu ña̱ ta̱xina ndaʼíi̱ kúú ña̱ kachíñui̱ ti̱xin Oficina ña̱ Asuntos Legales. Xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ ka̱chíñui̱ ti̱xin ña̱ tribunal kán va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanña xíʼi̱n.

TÁ NDA̱SAVIÍNA TEATRO STANLEY

Tá sa̱tána Teatro Stanley

Tá noviembre ña̱ ku̱i̱ya̱ 1983, na̱ testigo Jehová sa̱tána Teatro Stanley, ña̱ ndíka̱a̱ chí Jersey City (Nueva Jersey). Na̱ hermano ndu̱kúna permiso ña̱ va̱ʼa ndasaviína ña̱ íyo ini veʼe kán tá kúú luz xíʼin ti̱kui̱í. Tá nda̱kutáʼanna xíʼin na̱ chíñu ña̱ ñuu kán, ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinna ña̱ xi̱kuni̱na kuniñúʼuna teatro yóʼo, ña̱ va̱ʼa keʼéna asamblea. Soo ni̱xi̱yo iin ña̱ i̱xayo̱ʼvi̱ xíʼinna. Ley ña̱ íyo ñuu kán xi̱ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa̱ veʼe ña̱ xíniñúʼuna ña̱ ndasakáʼnuna ndióxi̱ ña̱ xíniñúʼu kooña chí nu̱ú ndóo na̱ yiví. Soo xa̱ʼa̱ ña̱ íyo ña̱ teatro yóʼo chí nu̱ú íyo negocio, va̱ása nítaxina permiso. Na̱ hermano ni̱ka̱ʼa̱n ku̱a̱china xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo soo va̱ása níkuchiñuna.

Tá semana ña̱ ni̱xa̱a̱i̱ Betel, na̱ ñuu Ndióxi̱ ni̱xa̱ʼa̱nna xíʼin ku̱a̱chi yóʼo nu̱ú na̱ tribunal federal ña̱ distrito. Xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ ka̱chíñui̱ ti̱xin tribunal federal ña̱ distrito chí Saint Paul (Minnesota), xa̱a̱ xi̱xini̱ va̱ʼi̱ xa̱ʼa̱ táʼan ku̱a̱chi yóʼo. Iin ta̱ abogado ta̱ ni̱xa̱ʼa̱n xíʼinndi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ xa̱a̱ xi̱xiniñúʼuna Teatro Stanley ña̱ va̱ʼa kotona película á ña̱ katana yaa. Tá saá, ¿nda̱chun kúú ña̱ va̱ása kívi kuniñúʼunaña ña̱ va̱ʼa ndasakáʼnuna Ndióxi̱? Na̱ tribunal ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása ní ixato̱ʼó na̱ Jersey City ley ña̱ káʼa̱n ña̱ kiviva ndasakáʼnuyó Ndióxi̱, ta ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ chíñu ña̱ ná taxina permiso ndaʼa̱ na̱ ñuu Ndióxi̱. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ki̱ʼi̱n kuenta ndáa ki̱ʼva táxi Jehová bendición ndaʼa̱ na̱ ñuura tá íyo ku̱a̱chi nu̱úna, tasaá ndakundeéna kachíñuna nu̱úra. Ni loʼo kúú ña̱ xi̱keʼíi̱ soo xi̱kusi̱íní-inii̱ xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱chindeétáʼi̱n xíʼinna.

Tasaá, na̱ hermano ki̱xáʼana ndásaviína ña̱ veʼe kán, ta va̱ása níxi̱nu iin ku̱i̱ya̱ ta xa̱a̱ sa̱ndíʼina nda̱saviínaña. Tá 8 tí septiembre ña̱ ku̱i̱ya̱ 1985, ni̱xi̱yo graduación na̱ clase 79 ña̱ Galaad ti̱xin Salón ña̱ Asamblea chí Jersey City, chi saá xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼinña tá ya̱chi̱. Táxiníi̱ tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱ndeétáʼi̱n xíʼin na̱ ñuu Jehová tá ni̱xi̱yo ku̱a̱chi yóʼo, ta ña̱yóʼo sa̱kúsi̱íkaña-inii̱ nu̱úka chiñu ña̱ xi̱keʼíi̱ tá ni̱xi̱yoi̱ abogado tá kúma̱níka kachíñui̱ ti̱xin Betel. Ta va̱ása níndakanixi̱níi̱ ña̱ ku̱a̱ʼáníka kúú chiñu taxi Jehová ndaʼíi̱.

KÁʼI̱N XA̱ʼA̱ DERECHO ÑA̱ KÚÚMIÍ NA̱ YIVÍ ÑA̱ NDAKA̱XINNA ÑA̱ VA̱ÁSA NDE̱E NI̱I̱NA

Tá ku̱i̱ya̱ 1980, tá xi̱ka̱ʼa̱n na̱ testigo Jehová ña̱ va̱ása nde̱e ni̱i̱na, ku̱a̱ʼání hospital xíʼin na̱ médico va̱ása ní xi̱ ixato̱ʼóna ña̱ xi̱kuni̱na. Ta xi̱ ixayo̱ʼvi̱níkaña xíʼin ná ñaʼá ná xi̱ñuʼu se̱ʼe, saáchi na̱ chíñu xi̱ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása kúúmiíná derecho ña̱ ka̱ʼa̱nná ña̱ va̱ása ndataánna ni̱i̱ná, chi tá ná kuviná ña̱ loʼo se̱ʼená kindo̱o miíña.

Tá 29 tí diciembre ña̱ ku̱i̱ya̱ 1988, ñá hermana Denise Nicoleau ku̱a̱ʼání ni̱i̱ñá ni̱xi̱ta tá ndi̱ʼi ka̱ku se̱ʼeñá. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo loʼoní hemoglobina xi̱kuumiíñá, ta ta̱ médico ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinñá ña̱ ná taxiñá ndataánna ni̱i̱ñá. Soo va̱ása níxiinñá. Tá inka ki̱vi̱ na̱ hospital ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin iin ta̱ juez ña̱ ná taxira permiso ña̱ va̱ʼa ndataánna ni̱i̱ñá. Ta̱ juez yóʼo va̱ása nítaxira ña̱ ná ka̱ʼa̱n ñá hermana yóʼo á yiíñá nda̱chun kúú ña̱ va̱ása xíínñá ndataánna ni̱i̱ñá, ta ni va̱ása nínatúʼunra xíʼinna ña̱ xa̱a̱ ta̱xira permiso ndaʼa̱ na̱ hospital ña̱ ndataánna ni̱i̱ñá.

Tá viernes 30 tí diciembre nda̱taánna ni̱i̱ ñá hermana yóʼo, ni ni̱ka̱ʼa̱n yiíñá xíʼin na̱ veʼeñá ña̱ ná va̱ása keʼéna ña̱yóʼo. Ta saátu, tá xa̱a̱ xi̱ku̱aá ti̱inna sava na̱ veʼeñá xíʼin na̱ anciano. Chi chi̱ka̱a̱na ku̱a̱china ña̱ sa̱sina nu̱ú na̱ káchíñu hospital ña̱ va̱ása xa̱a̱na nu̱ú kándúʼu ñá hermana kán, ta ndataánna ni̱i̱ñá. Tá xi̱ta̱a̱n ña̱ ki̱vi̱ sábado 31 tí diciembre, ndiʼi nu̱ú noticia ña̱ Nueva York xíʼin inkaka ñuu xi̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱u yóʼo.

Xíʼin ta̱ Philip Brumley tá ni̱xi̱yo válíkandi̱.

Ni̱xa̱ʼa̱nndi̱ xíʼin ku̱a̱chi yóʼo nu̱ú inkaka na̱ chíñu, ta tá xi̱ta̱a̱n ña̱ ki̱vi̱ lunes ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin ta̱ juez Milton Mollen, ta̱yóʼo kúú ta̱ nda̱tiin ku̱a̱chi yóʼo. Na̱túʼi̱n xíʼinra xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ku̱u, ta ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinra ña̱ ta̱ inka juez kán va̱ása siʼna nínda̱ka̱tu̱ʼunra ñá hermana kán chi ndi̱ku̱n ta̱xira permiso ña̱ ná ndataánna ni̱i̱ñá. Ta̱ juez Mollen ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n ña̱ ná ya̱ʼi̱ chí oficina miíra tá xi̱ku̱aá, ña̱ va̱ʼa natúʼunndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱u ta kotondi̱ ndáa ley kúú ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Ta̱ Philip Brumley kúú ta̱ ni̱xa̱ʼa̱n xíʼi̱n, ta̱ xi̱kuu superintendente nu̱úi̱. Ta̱ juez ka̱nara ta̱ abogado ta̱ káchíñu xíʼin ña̱ hospital kán ña̱ ná ku̱ʼu̱nra. U̱vi̱ saándi̱ ndeéní ni̱ka̱ʼa̱nndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Ña̱kán, ta̱ hermano Brumley ka̱ʼyíra ña̱yóʼo nu̱ú iin cuaderno: “Kúee ka̱ʼún”. Va̱ʼaní consejo ta̱xira ndaʼíi̱ chi xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuni̱i̱ na̱ʼi̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa íyo ña̱ káʼa̱n ta̱ abogado kán, nda̱a̱ ni̱saái̱.

Chí ndaʼa̱ yítin nda̱a̱ chí ndaʼa̱ kúaʼa: ta̱ Richard Moake, ta̱ Gregory Olds, ta̱ Paul Polidoro, ta̱ Philip Brumley, yi̱ʼi̱ xíʼin ta̱ Mario Moreno tá ni̱xa̱ʼa̱nndi̱ xíʼin ku̱a̱chi ña̱ naní Watchtower contra Stratton nu̱ú na̱ Tribunal Supremo ña̱ Estados Unidos (koto revista ña̱ ¡Despertad! 8 tí enero ña̱ ku̱i̱ya̱ 2003).

Tá xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa iin hora ña̱ na̱túʼunndi̱, ta̱ juez Mollen ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ siʼna ku̱a̱chi yóʼo kúú ña̱ ndasaviíra inka ki̱vi̱. Tá xa̱a̱ kúni̱ ku̱ʼu̱nndi̱ ta̱ juez ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ixayo̱ʼvi̱ña xíʼin ta̱ abogado ta̱ káchíñu xíʼin ña̱ hospital kán, ña̱ na̱ʼa̱ra ña̱ va̱ʼava kúú ña̱ ke̱ʼéna. Xíʼin ña̱yóʼo ku̱nda̱a̱-inii̱ ña̱ mií Jehová kúú ta̱ káʼa̱n ña̱ kuchiñuvandi̱ xíʼin ku̱a̱chi yóʼo. Nda̱kanda̱ní-inii̱ tá ki̱ʼi̱n kuenta ña̱ mií Ndióxi̱ kúú ta̱ xíniñúʼu ndi̱ʼi̱, ña̱ va̱ʼa keʼéndi̱ ña̱ kúni̱ra.

Nda̱a̱ ñuú ka̱chíñundi̱ ña̱ va̱ʼa kotondi̱ ndáaña kúú ña̱ ka̱ʼa̱nndi̱ inka ki̱vi̱. Ña̱ tribunal kán yatin íyoña chí nu̱ú ni̱xi̱yo Betel ña̱ Brooklyn, xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ku̱a̱ʼá na̱ xi̱kachíñu ti̱xin Oficina ña̱ Asuntos Legales ni̱xi̱ka xáʼana ña̱ va̱ʼa xa̱a̱na kán. Tá xi̱niso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nndi̱, ku̱mí saá na̱ juez na̱ nda̱tiin ku̱a̱chi yóʼo, sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱na permiso ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n ña̱ kiviva ndataánna ni̱i̱ ñá hermana kán. Tasaá na̱ tribunal ni̱ka̱ʼa̱nkana, ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ ke̱ʼéna chi va̱ása ní ixato̱ʼóna derecho ña̱ kúúmií ñá hermana kán, chi siʼna xi̱niñúʼu kuniso̱ʼona ña̱ xi̱kuni̱ñá ka̱ʼa̱nñá.

Tá ni̱ya̱ʼa loʼo na̱ tribunal káʼnuka na̱ íyo chí Nueva York, ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ kúúmií ñá hermana yóʼo derecho ña̱ ka̱ʼa̱nñá ña̱ va̱ása ndataánna ni̱i̱ñá. Ku̱mí yichi̱ kúú ña̱ ku̱chiñundi̱ xíʼin ku̱a̱chi ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nndi̱ xíʼin nu̱ú na̱ chíñu náʼnu xa̱a̱ síín síín ñuu ña̱ Estados Unidos tá xi̱ka̱ʼa̱nna ña̱ xíniñúʼu ndataánna ni̱i̱ na̱ hermano, ta kúsi̱íní-inii̱ xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱ndeétáʼi̱n xíʼinna (koto recuadro “ Ku̱a̱chi ña̱ ku̱chiñundi̱ xíʼin nu̱ú na̱ chíñu náʼnu”). Ta saátu, ti̱xin Betel xa̱a̱ káchíñui̱ xíʼin inkaka na̱ abogado tá íyo ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ ñuʼú á xa̱ʼa̱ veʼe, xa̱ʼa̱ na̱ va̱lí, ta saátu tá sándakootáʼan na̱ ti̱ndaʼa̱.

TÁ XA̱A̱ TI̱NDAʼÍI̱

Xíʼin ñá síʼi̱ Dawn

Tá xi̱nitáʼi̱n xíʼin ñá Dawn, u̱ni̱ kúú se̱ʼeñá, ta miíñá xíʼin yiíñá xa̱a̱ ndako̱otáʼanna. Xi̱kachíñuñá ta xi̱kuuñá precursora. Ni yo̱ʼvi̱ní ni̱xi̱yo ña̱ xi̱takuñá, soo nda̱kanda̱ní-inii̱ tá xi̱nii̱ ña̱ chíka̱a̱níñá ndee̱ ña̱ kachíñuñá nu̱ú Jehová. Tá ku̱i̱ya̱ 1992 ni̱xa̱ʼa̱nndi̱ Asamblea ña̱ Distrito ña̱ xi̱naní “Portadores de Luz” ña̱ ni̱xi̱yo chí Nueva York, ta ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinñá ña̱ kúni̱i̱ kuxini̱kai̱ñá. Tá ni̱ya̱ʼa iin ku̱i̱ya̱ ti̱ndaʼa̱ndi̱ ta nda̱kundeéi̱ ka̱chíñui̱ xíʼin na̱ Betel. Ñá síʼíi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin regalo Jehová saá íyoñá, chi ndíʼi̱ní-iniñá xa̱ʼa̱ chiñura ta si̱íní-iniñá. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Proverbios 31:12, ñá Dawn ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa táxiñá ndaʼíi̱ ndiʼi ki̱vi̱ ña̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ndi̱.

Tá ti̱ndaʼa̱ndi̱ ta̱ va̱lí se̱ʼeñá xi̱kuumiíra 11, 13 xíʼin 16 ku̱i̱ya̱. Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuni̱i̱ vií chindeétáʼi̱n xíʼinna, xi̱kaʼvii̱ ta xi̱keʼí ndiʼi ña̱ káʼa̱n tutu ña̱ tává na̱ ñuu Ndióxi̱. Ndiʼi ku̱i̱ya̱ ña̱ xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa yóʼo sava yichi̱ ni̱xi̱yo ku̱a̱chi nu̱úndi̱, soo kúsi̱íní-inii̱ xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní kítáʼanndi̱, ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱a̱na xi̱nina yi̱ʼi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin yivá ta̱ kúʼvi̱ní-ini xínina. Ndiʼi tiempo xi̱taxindi̱ ña̱ ná kixi na̱ migo na̱ va̱lí se̱ʼendi̱ ta xi̱kusi̱íní-inindi̱ tá xi̱kixina veʼendi̱.

Tá ku̱i̱ya̱ 2013, ñá Dawn xíʼin yi̱ʼi̱ nda̱kiʼinndi̱ ku̱a̱ʼa̱nndi̱ chí Wisconsin ña̱ va̱ʼa kundaandi̱ na̱ yivándi̱. Soo nda̱kundeévai̱ ka̱chíñui̱ xíʼin na̱ Betel. Ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼi̱n á kivi ndakundeéi̱ chindeétáʼi̱n xíʼinna ña̱ ka̱ʼi̱n ndáaña kivi keʼé na̱ ñuu Ndióxi̱ tá íyo iin ku̱a̱chi.

IIN ÑA̱ KAMANÍ NA̱SAMA

Tá septiembre ña̱ ku̱i̱ya̱ 2018, ki̱ʼi̱n kuenta ña̱ xi̱xiniñúʼu sakáʼaníi̱ su̱kúi̱n ta saáví ka̱ʼi̱n. Iin ta̱ médico va̱ása níkunda̱a̱-inira nda̱chun kúú ña̱ xi̱ndoʼi̱ saá. Tándi̱ʼi, inkaka ta̱ doctor ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n ña̱ ná ku̱ʼi̱n nu̱ú iin na̱ neurólogo. Tá enero ña̱ ku̱i̱ya̱ 2019 na̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼi̱n ña̱ sana kúúmií xi̱níi̱ iin kue̱ʼe̱ ña̱ naní parálisis supranuclear progresiva (PSP).

Tá ni̱ya̱ʼa u̱ni̱ ki̱vi̱, tá sísikíi̱ nu̱ú hielo ndu̱vai̱ ta ni̱ta̱ʼnu su̱kún ndaʼíi̱. Nda̱a̱ tá loʼovíi̱ xínii̱ keʼíi̱ ña̱yóʼo. Ña̱kán ki̱ʼi̱n kuenta ña̱ va̱ása viíka íyo ña̱ kánda̱i̱. Kamaní ku̱a̱ʼa̱n kúndeé kue̱ʼe̱ yóʼo xíʼi̱n ta íxayo̱ʼvi̱níña xíʼi̱n ña̱ ka̱ʼi̱n, ña̱ kanda̱i̱ xíʼin ña̱ kokói̱ ña̱ʼa.

Kúsi̱íní-inii̱ xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱niñúʼíi̱ ña̱ xínii̱ keʼíi̱ ña̱ va̱ʼa chi̱ndeétáʼi̱n xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱, tá kúú ña̱ kúi̱ abogado. Ta kúsi̱íní-inii̱ ña̱ ka̱ʼyíi̱ ku̱a̱ʼání artículo ña̱ ka̱na nu̱ú ku̱a̱ʼání revista ña̱ káʼvi na̱ médico, na̱ abogado xíʼin na̱ juez. Ta saátu ta̱xii̱ ku̱a̱ʼání discurso, ña̱ va̱ʼa ka̱ʼi̱n xa̱ʼa̱ derecho ña̱ kúúmií na̱ ñuu Ndióxi̱ ña̱ ndaka̱xinna ña̱ va̱ása ndataánna ni̱i̱na. Soo ni saá, nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Lucas 17: 10, iin esclavo kúi̱ ta va̱ása xíniñúʼu ndakiʼi̱n nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa, chi ke̱ʼíi̱ ña̱ xíniñúʼu keʼíi̱.