Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 23

Ná kiʼinníyó kuenta ña̱ nda̱a̱ ni iinna ná va̱ása sandáʼvina miíyó

Ná kiʼinníyó kuenta ña̱ nda̱a̱ ni iinna ná va̱ása sandáʼvina miíyó

“Kiʼinníndó kuenta: saáchi sana íyo iin na̱ kúni̱ sandáʼvi ndóʼó xíʼin tu̱ʼun ndíchi ña̱ ndákanixi̱nína” (COL. 2:8).

YAA 96 Tu̱ʼun Ndióxi̱ ndáyáʼviníña

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Colosenses 2:4, 8, ¿ndáaña xíniñúʼu ta̱ Ndi̱va̱ʼa ña̱ nasamara ña̱ ndákanixi̱níyó?

TA̱ NDI̱VA̱ʼA kúni̱níra ná sandákooyó Jehová. Ña̱ va̱ʼa sandáʼvira miíyó chíka̱a̱ra ndee̱ ña̱ nasamara ña̱ ndákanixi̱níyó. Kúni̱ra ná ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní miíra. Xíniñúʼura ña̱ ndíka̱a̱ níma̱yó, ña̱ kútóoyó ña̱ va̱ása va̱ʼa tasaá kundiku̱nyóra (kaʼvi Colosenses 2:4, * 8). *

2, 3. a) ¿Nda̱chun xíniñúʼu kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n Colosenses 2:8? b) ¿Ndáaña ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú artículo yóʼo?

2 ¿Á ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ i̱yoní ña̱ sandáʼvi ta̱ Ndi̱va̱ʼa miíyó? Ña̱ nda̱a̱ kúúvaña. Ná ndakaʼányó chi ña̱ ka̱ʼyí ta̱ apóstol Pablo nu̱ú Colosenses 2:8, su̱ví ndaʼa̱ na̱ va̱ása kúú cristiano ku̱a̱ʼa̱nña, chi ndaʼa̱ na̱ cristiano na̱ ndátu ku̱ʼu̱n chí ndiví ku̱a̱ʼa̱nña (Col. 1:2, 5). Xi̱kuni̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa sandáʼvirana tiempo saá, ta ndeéka kúni̱ra sandáʼvira miíyó tiempo vitin (1 Cor. 10:12). ¿Nda̱chun? Saáchi ta̱ Ndi̱va̱ʼa íyora nu̱ú ñuʼú yóʼo ta kúni̱níra sandáʼvira na̱ íyo nda̱kú-ini xíʼin Ndióxi̱ (Rev. 12:9, 12, 17). Saátu tiempo vitin íyo ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa (2 Tim. 3:1, 13).

3 Nu̱ú artículo yóʼo, kotoyó nda̱saa xíniñúʼu ta̱ Ndi̱va̱ʼa tu̱ʼun vatá ña̱ va̱ása ndáyáʼvi ña̱ nasamara ña̱ ndákanixi̱níyó. Ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ u̱ni̱ ña̱ vatá ña̱ xíniñúʼura (Efes. 6:11; nota). Ta nu̱ú inka artículo ña̱ va̱xi kotoyó ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ása taxiyó ña̱ sandáʼvira miíyó. Soo siʼna ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nda̱saa sa̱ndáʼvi ta̱ Ndi̱va̱ʼa na̱ ñuu Israel tá xa̱a̱ ni̱ki̱ʼvina nu̱ú ñuʼú ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱na, ta ndáaña kivi sakuaʼayó xíʼinña.

TA̱ NDI̱VA̱ʼA SA̱NDÁʼVIRANA ÑA̱ NDASAKÁʼNUNA INKA NDIÓXI̱

4-6. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Deuteronomio 11:10-15, ¿nda̱saa na̱sama ña̱ chíʼi na̱ ñuu Israel tá ni̱ki̱ʼvina nu̱ú ñuʼú ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱na?

4 Ta̱ Ndi̱va̱ʼa listoníra, chi sa̱ndáʼvira na̱ ñuu Israel ña̱ ndasakáʼnuna inka ndióxi̱. Saátu ki̱ʼinra kuenta ña̱ xíniñúʼuna ña̱ kuxuna, ta ña̱yóʼo xi̱niñúʼura ña̱ sa̱ndáʼvirana. Tá ni̱ki̱ʼvina nu̱ú ñuʼú ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱na, xa̱a̱ síín ke̱ʼéna ña̱ va̱ʼa chiʼina ta koo ña̱ kuxuna. Tá ni̱xi̱yona chí ñuu Egipto xíʼin ti̱kui̱í tá yu̱ta Nilo xi̱koso̱na ña̱ xi̱chiʼina. Soo nu̱ú ñuʼú ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱na, va̱ása níxi̱yo yu̱ta nu̱ú tavána ti̱kui̱í ña̱ ko̱so̱na chi xi̱ndatuna tiempo ña̱ koon sa̱vi̱ ta xi̱xiniñúʼutuna yúyú tá kóyo ñuú (kaʼvi Deuteronomio 11:10-15; * Is. 18:4, 5). Ña̱kán na̱ israelita xi̱niñúʼu sakuaʼana inka ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa chiʼina. Ta yo̱ʼvi̱ koo ña̱yóʼo nu̱úna, chi ndiʼi na̱ xi̱xini̱ chiʼi ni̱xi̱ʼi̱na nu̱ú ñuʼú yi̱chí.

¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Ndi̱va̱ʼa ña̱ ku̱chiñura na̱samara ña̱ ndákanixi̱ní na̱ israelita xa̱ʼa̱ ña̱ chíʼina? (Koto párrafo 4 nda̱a̱ 6). *

5 Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ na̱sama ña̱ keʼéna. Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ná kiʼinna kuenta xíʼin ña̱yóʼo, ta sana kǒo kítáʼanña xíʼin chiñu ña̱ chiʼina. Ni̱ka̱ʼa̱nra: “Kiʼinníndó kuenta ña̱ ná kǒo sandáʼvina ndóʼó, ña̱ kuxíkandó ta ndasakáʼnundó inka ndióxi̱ ta kuxítíndó nu̱úna” (Deut. 11:16, 17). ¿Nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ va̱ása kundiku̱nna inka ndióxi̱ tá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ chiʼina?

6 Jehová na̱kunda̱a̱-inira ña̱ kuni̱ na̱ israelita sakuaʼana chiʼina táki̱ʼva chíʼi na̱ ñuu na̱ íyo yatin xíʼinna. Ña̱ nda̱a̱ kuuña, na̱ cananeo xi̱xini̱ va̱ʼana chiʼina nu̱ú na̱ ñuu Ndióxi̱, ta na̱yóʼo kivi sakuaʼana ña̱ kéʼé na̱kán. Soo ni̱xi̱yo iin ña̱ i̱yo. Na̱ cananeo ndásakáʼnuna ña̱ Baal, chi ndákanixi̱nína ña̱yóʼo táxi sa̱vi̱. Jehová va̱ása níkuni̱ra ña̱ sandáʼvina na̱ ñuura. Soo na̱ israelita tuku ta tuku nda̱ka̱xinna ña̱ ndasakáʼnuna ña̱ Baal (Núm. 25:3, 5; Juec. 2:13; 1 Rey. 18:18). ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Ndi̱va̱ʼa ña̱ ku̱chiñura sa̱ndáʼvira na̱ ñuu Israel? Ná kotoyó.

U̱NI̱ ÑA̱ʼA ÑA̱ XI̱NIÑÚʼU TA̱ NDI̱VA̱ʼA ÑA̱ SA̱NDÁʼVIRA NA̱ ÑUU ISRAEL

7. ¿Nda̱saa sa̱ndáʼvi ta̱ Ndi̱va̱ʼa na̱ ñuu Israel tá ni̱ki̱ʼvina nu̱ú ñuʼú ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱na?

7 Ña̱ nu̱ú ña̱ ke̱ʼé ta̱ Ndi̱va̱ʼa kúú ña̱ xi̱niñúʼura ña̱ kúni̱ na̱ israelita ná koon sa̱vi̱ tasaá kivi chiʼina. Nu̱ú ñuʼú ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱na loʼova sa̱vi̱ xi̱koon, kíxáʼara tá ndíʼi yo̱o̱ abril ta nda̱a̱ yo̱o̱ septiembre. Soo ku̱a̱ʼáka ña̱ xi̱ndakiʼinna tá xi̱koon sa̱vi̱ yo̱o̱ octubre. Na̱ ñuu na̱ ni̱xi̱yo yatin xíʼinna xi̱kandíxana ña̱ xíniñúʼu taxina sava ña̱ʼa ndaʼa̱ ndióxi̱na ña̱ va̱ʼa taxi na̱yóʼo sa̱vi̱ tá xíniñúʼuna. Ta̱ Ndi̱va̱ʼa sa̱ndáʼvira na̱ ñuu Israel ña̱ ná kandíxana ña̱ xíniñúʼu keʼéna táki̱ʼva kéʼé na̱ cananeo ña̱ va̱ʼa koon sa̱vi̱ ta koo ku̱a̱ʼá ña̱ kuxuna. Na̱ va̱ása nda̱kú níxi̱yo ini xíʼin Jehová xi̱kandíxana ña̱ xíniñúʼu ndasakáʼnuna ndióxi̱ kán tasaá va̱ása koo so̱ko̱, ña̱kán ki̱xáʼana ndásakáʼnuna ña̱ Baal.

8. ¿Ndáaña kúú ña̱ u̱vi̱ ña̱ xi̱niñúʼu ta̱ Ndi̱va̱ʼa ña̱ sa̱ndáʼvira na̱ israelita? Ka̱ʼa̱n nda̱saa xi̱niñúʼura ña̱yóʼo.

8 Saátu ta̱ Ndi̱va̱ʼa xi̱niñúʼura ña̱ ndíka̱a̱ níma̱ na̱ israelita. Tá xi̱ndasakáʼnu na̱ cananeo ndióxi̱na xi̱kisina xíʼin ku̱a̱ʼá ñaʼá á ta̱a ini templo ndióxi̱na. Nu̱ú na̱ yiví kán ña̱ va̱ʼava xi̱kuu ndiʼi ña̱ kini ña̱ xi̱keʼéna, tá kúú ña̱ ku̱su̱n iin ta̱a xíʼin inka ta̱a á ñaʼá xíʼin inka ñaʼá (Deut. 23:17, 18; 1 Rey. 14:24). Nda̱kanixi̱nína ña̱ saá chindeétáʼan na̱ ndióxi̱na xíʼin ñuʼú nu̱ú chíʼina ña̱ va̱ʼa taxiña ña̱ koo ña̱ kuxuna. Na̱ ñuu Israel ku̱tóona ña̱yóʼo tasaá ki̱xáʼana nda̱sakáʼnuna inka ndióxi̱. Ta̱xina ña̱ ná sandáʼvi ta̱ Ndi̱va̱ʼa miína.

9. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Oseas 2:16, 17, ¿nda̱saa chi̱se̱ʼé ta̱ Ndi̱va̱ʼa ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa̱ Jehová?

9 Ña̱ u̱ni̱ ña̱ xi̱niñúʼu ta̱ Ndi̱va̱ʼa kúú ña̱yóʼo: chi̱se̱ʼéra ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa̱ Jehová. Tá tiempo ña̱ ni̱xi̱yo ta̱ profeta Jeremías, Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ na̱ profeta vatá ña̱ sa̱ndáʼvina na̱ israelita ña̱ nandósóna xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ra ta iinlá ña̱ Baal ndasakáʼnuna (Jer. 23:27). Sana na̱ israelita sa̱ndákoona ki̱vi̱ Jehová ta ki̱xáʼana xi̱niñúʼuna ki̱vi̱ ña̱ Baal, ña̱ kúni̱ kachi “táta”. Saá sa̱na xi̱nína chi ka̱ndíxana ña̱ mií Jehová kúú ña̱ Baal tasaá na̱samana ña̱ ndásakáʼnuna Jehová xíʼin ña̱ ndásakáʼnuna ña̱ Baal (kaʼvi Oseas 2:16, 17). *

ÑA̱ XÍNIÑÚʼU TA̱ NDI̱VA̱ʼA TIEMPO VITIN

10. ¿Ndáaña xíniñúʼu ta̱ Ndi̱va̱ʼa ña̱ sandáʼvira miíyó tiempo vitin?

10 Ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíniñúʼura táʼan ña̱ xi̱xiniñúʼura tá tiempo xi̱naʼá. Sándaʼvira na̱ yiví ña̱ ná kuni̱na keʼéna ña̱ va̱ása kútóo Ndióxi̱, ña̱ ku̱su̱nna xíʼin ku̱a̱ʼá ta̱a á ñaʼá ta saátu chíse̱ʼéra ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa̱ Jehová. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ so̱ndíʼi yóʼo.

11. ¿Nda̱saa chíse̱ʼé ta̱ Ndi̱va̱ʼa ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa̱ Jehová?

11 Ta̱ Ndi̱va̱ʼa chíse̱ʼéra ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa̱ Jehová. Tá ni̱xi̱ʼi̱ na̱ apóstol ta̱ Jesús, sava na̱ káʼa̱n ña̱ kúúna cristiano ki̱xáʼana sánáʼa̱na ña̱ vatá (Hech. 20:29, 30; 2 Tes. 2:3). Na̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ vatá xa̱ʼa̱ mií Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱. Tá kúú, sa̱kútaʼana ki̱vi̱ Jehová nu̱ú Biblia ta na̱samanaña xíʼin ña̱ tu̱ʼun “táta” á xíʼin inkaka título. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xi̱ ixayo̱ʼvi̱ña xíʼin sava na̱ xi̱kaʼvi Biblia ña̱ ndakunina ña̱ síín íyo Jehová nu̱ú inkaka na̱ “táta” na̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ (1 Cor. 8:5). Ta saátu xi̱niñúʼuna ña̱ tu̱ʼun “táta” ña̱ ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ Jehová ta saátu xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús, ña̱yóʼo i̱xayo̱ʼvi̱ña xíʼin na̱ yiví ña̱ kunda̱a̱-inina ña̱ xa̱a̱ síín íyo Ndióxi̱ nu̱ú se̱ʼera ta káʼnukara nu̱ú se̱ʼera (Juan 17:3). Saá kúú ña̱ ki̱xáʼana kándíxana ña̱ trinidad iin ña̱ va̱ása káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱. Ña̱kán ku̱a̱ʼání na̱ yiví káʼa̱nna ña̱ va̱ása kivi kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Iin ña̱ vatá ña̱ káʼnuní kúú ña̱yóʼo (Hech. 17:27).

¿Nda̱saa xíniñúʼu ta̱ Ndi̱va̱ʼa ña̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá ña̱ sándaʼvira na̱ yiví ña̱ ku̱su̱nna xíʼin ku̱a̱ʼá ta̱a á ñaʼá? (Koto párrafo 12). *

12. a) ¿Ndáaña kéʼé na̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá? b) Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Romanos 1:28-31, ¿ndáaña nda̱kiʼinna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo?

12 Ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíniñúʼura ña̱ ndíka̱a̱ níma̱yó. Tá tiempo ña̱ ni̱xi̱yo na̱ ñuu Israel, ta̱ Ndi̱va̱ʼa xi̱niñúʼura ña̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá ña̱ sa̱ndáʼvirana ña̱ ku̱su̱nna xíʼin ku̱a̱ʼá ta̱a á ñaʼá. Ta saátu kéʼéra tiempo vitin. Nu̱ú na̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá iin ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ ku̱su̱nna xíʼin ku̱a̱ʼá ta̱a á ñaʼá. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ku̱a̱ʼání na̱ káʼa̱n ña̱ ndásakáʼnuna Ndióxi̱ sa̱ndákoona keʼéna ña̱ káʼa̱nra. Ta, ¿ndáaña nda̱kiʼinna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo? Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ña nu̱ú carta ña̱ ka̱ʼyíra ku̱a̱ʼa̱n ndaʼa̱ na̱ ñuu Roma (kaʼvi Romanos 1:28-31). * Ku̱a̱ʼání kúú ña̱ kini yóʼo, tá kúú ña̱ kísi̱ iin ta̱a xíʼin inka ta̱a á ñaʼá xíʼin inka ñaʼá (Rom. 1:24-27, 32; Rev. 2:20). Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ndáyáʼviní ña̱ ná kuniso̱ʼoyó ta keʼéyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n Biblia.

13. ¿Ndáa inka ña̱ʼa xíniñúʼu ta̱ Ndi̱va̱ʼa ña̱ sandáʼvira miíyó?

13 Ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíniñúʼura ña̱ kúni̱yó ni̱ʼíyó iin chiñu ña̱ va̱ʼa. Ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ ná kuni̱yó ni̱ʼíyó iin chiñu ña̱ kachíñuyó ña̱ koo ña̱ kuxuyó xíʼin na̱ veʼeyó (1 Tim. 5:8). ¿Nda̱saa kéʼéyó ña̱yóʼo? Xáʼa̱nyó escuela ta chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ kaʼviyó. Soo xíniñúʼu kiʼinníyó kuenta. Nu̱ú ku̱a̱ʼá país, su̱ví nda̱saa ña̱ va̱ʼa sánáʼa̱na ti̱xin escuela, chi saátu sánáʼa̱nana ña̱ ná ndakanixi̱nína táki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱ ñuyǐví. Tá kúú, sánáʼa̱nana ña̱ va̱ása ndixa íyo Ndióxi̱ ta su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ káʼa̱n Biblia. Káʼa̱nna xíʼinna ña̱ xíniñúʼu kandíxana ña̱ evolución chi ña̱yóʼo káxiní káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ táku ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo (Rom. 1:21-23). Ña̱yóʼo kǒo kítáʼanña xíʼin ña̱ ndíchi ña̱ kúúmií Ndióxi̱ (1 Cor. 1:19-21; 3:18-20).

14. ¿Á chíndeétáʼan ña̱ ndíchi ñuyǐví yóʼo xíʼinyó ña̱ keʼéyó ña̱ kúni̱ Ndióxi̱?

14 Ña̱ ndíchi ña̱ ndákanixi̱ní na̱ yiví va̱ása kítáʼanña xíʼin ña̱ kúni̱ Ndióxi̱ ná keʼéyó. Va̱ása chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kuumiíyó ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií espíritu Ndióxi̱, chi ña̱ kúni̱ ku̱ñuyó chíndaʼáña miíyó keʼéyó (Gál. 5:19-23). Ña̱ ndíchi ñuyǐví yóʼo, chíndaʼáña na̱ yiví ña̱ ni̱nuní kunina ta kuʼvi̱ka-inina kunina miína (2 Tim. 3:2-4). Ña̱yóʼo va̱ása kítáʼanña xíʼin ña̱ vitá-ini ña̱ kúúmií Ndióxi̱ ña̱ kúni̱ra ná kuumiíyó (2 Sam. 22:28). ¿Ndáaña ndóʼo sava na̱ cristiano na̱ káʼvi iin carrera? Ndákanixi̱nína táki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱ ñuyǐví yóʼo, ta su̱víka táki̱ʼva ndákanixi̱ní Ndióxi̱. Ná kotoyó iin ejemplo.

¿Nda̱saa kivi sandiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ ndíchi ñuyǐví yóʼo ña̱ ndákanixi̱níyó? (Koto párrafo 14 nda̱a̱ 16). *

15, 16. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼo iin ñá hermana?

15 Iin ñá hermana ñá xa̱a̱ yáʼa 15 ku̱i̱ya̱ káchíñu ndiʼi tiempo nu̱ú Jehová káʼa̱nñá: “Xa̱a̱ nda̱kuchii̱ tiempo saá, ta xa̱a̱ ka̱ʼvi ta xi̱niso̱ʼi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kivi sákuxíka ña̱ kaʼviyó iin carrera miíyó nu̱ú Ndióxi̱. Soo va̱ása níkandíxai̱ ña̱yóʼo. Nda̱kanixi̱níi̱ ña̱ va̱ása xíniñúʼi̱ consejo yóʼo”. ¿Ndáa tu̱ndóʼo ni̱ya̱ʼañá nu̱ú? Káchiñá: “Ku̱a̱ʼání tiempo xíʼin ndee̱ xi̱niñúʼi̱ ña̱ kaʼvii̱ ta va̱ása níxi̱yo tiempo nu̱úi̱ ña̱ ka̱ʼi̱n xíʼin Jehová táki̱ʼva xi̱keʼíi̱ tá ya̱chi̱; xi̱kunaaníi̱ ta va̱ása níxikusi̱í-inii̱ ña̱ natúʼi̱n xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Biblia, saátu va̱ása níxikaʼvii̱ ña̱ va̱ʼa ku̱ʼi̱n reunión. Saá ki̱ʼi̱n kuenta ña̱ xa̱ʼa̱ ña̱ chíka̱a̱níi̱ ndee̱ xíʼin ña̱ káʼvii̱ universidad kúú ña̱ ku̱a̱ʼa̱n kúxíkai̱ nu̱ú Jehová. Soo saá na̱kunda̱a̱-inii̱ ña̱ xíniñúʼu sandákoi̱ ña̱ káʼvii̱, ta sa̱ndákoi̱ña”.

16 ¿Á chi̱ndeétáʼan ña̱ xi̱kaʼviñá xíʼinñá? Miíñá káʼa̱n: “Kúkaʼanní nu̱úi̱ chi ña̱ xi̱kaʼvii̱ universidad chi̱ndaʼáña yi̱ʼi̱ ña̱ ka̱ʼa̱n kúáchiníi̱ xa̱ʼa̱ inkana, ta saátu xa̱ʼa̱ na̱ hermano; ta xi̱kuni̱i̱ ña̱ ku̱a̱ʼáka ña̱ʼa ná keʼéna tasaá ku̱xíkai̱ nu̱úna. Ku̱a̱ʼání tiempo xi̱niñúʼi̱ ña̱ kixáʼíi̱ vií ndákanixi̱níi̱. Ña̱ ndo̱ʼi̱ ña̱yóʼo sa̱náʼa̱ña yi̱ʼi̱ ña̱ xíniñúʼu kuniso̱ʼoyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n yiváyó Jehová xíʼin na̱ ñuura. Miíra xíni̱ va̱ʼa nda̱saa íyoi̱. Tá níxiniso̱ʼi̱ ña̱ káʼa̱nra va̱ása ndoʼi̱ ña̱yóʼo”.

17. a) ¿Ndáaña chika̱a̱-iniyó keʼéyó? b) ¿Ndáaña ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú inka artículo?

17 Ná chika̱a̱-iniyó ña̱ va̱ása taxiyó sandáʼvi ta̱ Ndi̱va̱ʼa miíyó xíʼin tu̱ʼun vatá á xíʼin ña̱ ndíchi ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo. Ná kundaayó miíyó ndiʼi tiempo nu̱ú ña̱yóʼo (1 Cor. 3:18; 2 Cor. 2:11). Ná va̱ása taxiyó ña̱ sandáʼvi ta̱ Ndi̱va̱ʼa miíyó ña̱ nandósóyó xa̱ʼa̱ Jehová ta saátu nda̱saa kúni̱ra ná kachíñuyó nu̱úra. Ná kundiku̱nyó ndiʼi ña̱ káʼa̱nra xíʼinyó. Ta ná va̱ása taxiyó ña̱ sandáʼvi ta̱ Ndi̱va̱ʼa miíyó ña̱ ya̱ʼandosóyó consejo ña̱ táxi Ndióxi̱ ndaʼa̱yó. Soo, ¿ndáaña keʼéyó tá ná kunda̱a̱-iniyó ña̱ ki̱xáʼayó ndákanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱ ñuyǐví? Nu̱ú artículo ña̱ va̱xi sakuaʼayó nda̱saa kivi chindeétáʼan Biblia xíʼinyó ña̱ sandiʼi-xa̱ʼa̱yó ña̱ vatá, ta saátu costumbre ña̱ kǒo kítáʼan xíʼin tu̱ʼun Ndióxi̱ (2 Cor. 10:4, 5).

YAA 49 Ná sakúsi̱íyó níma̱ Jehová

^ párr. 5 Ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíni̱ va̱ʼara nda̱saa sandáʼvira na̱ yiví. Sándaʼvira ku̱a̱ʼánína ña̱ kandíxana ña̱ kivi keʼéna ña̱ kúni̱ miína, soo ndaʼa̱ miívara ndíka̱a̱na. Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo sakuaʼayó xa̱ʼa̱ sava ña̱ xíniñúʼu ta̱ Ndi̱va̱ʼa ña̱ sándaʼvira na̱ yiví.

^ párr. 1 Colosenses 2:4: “Káʼi̱n ña̱yóʼo xíʼinndó ña̱ va̱ʼa nda̱a̱ ni iinna ná kǒo sandáʼvina ndóʼó xíʼin tu̱ʼun vatá ña̱ káʼa̱nna”.

^ párr. 1 Colosenses 2:8: “Kiʼinníndó kuenta: saáchi sana íyo iin na̱ kúni̱ sandáʼvi ndóʼó xíʼin tu̱ʼun ndíchi ña̱ ndákanixi̱nína, xíʼin ña̱ ndíchi ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo, ta su̱ví ña̱ ndíchi ña̱ kúúmií ta̱ Cristo”.

^ párr. 4 Deuteronomio 11:10-15: “Chi ñuʼú nu̱ú ku̱ʼún vitin va̱ása íyoña táki̱ʼva íyo ñuu Egipto nu̱ú ke̱endó, nu̱ú xi̱chiʼún ta xi̱koso̱ún xíʼin xa̱ʼún nu̱ú íyo legumbre. Chi ñuʼú nu̱ú ku̱a̱ʼún vitin kúúña iin ñuʼú nu̱ú íyoní yukú xíʼin yoso̱. Ta xíʼin ti̱kui̱í sa̱vi̱ ndáxinña; iin ñuʼú ña̱ ndáa Jehová ña̱ kíʼinra kuenta xíʼin, nda̱a̱ tá kíxáʼa ku̱i̱ya̱ ta nda̱a̱ ndiʼi ku̱i̱ya̱. Ta tá xíniso̱ʼondó ña̱ káʼi̱n xíʼinndó vitin, xíniñúʼu kuʼvi̱-inindó kunindó Jehová ta kandíxandóra xíʼin ndiʼi níma̱ndó xíʼin ndiʼi ña̱ tákundó. Tasaá yi̱ʼi̱ taxii̱ koon sa̱vi̱ nu̱úndó mií tiempo ña̱ xíniñúʼundóra, sa̱vi̱ tá ya̱chi̱ xíʼin sa̱vi̱ tá so̱ndíʼi, ta ndakiʼún ña̱ chi̱ʼún, vino xíʼin aceite. Ta yi̱ʼi̱ taxii̱ koo ku̱ʼu̱ nu̱ú ñuʼú ña̱ kaxí kití sa̱na̱ún, ta saátu koo ña̱ kuxún nda̱a̱ na̱ kutú ti̱xiún”.

^ párr. 9 Oseas 2:16, 17: “Mií tiempo saá xíniñúʼu kuu ña̱yóʼo, saá káchi Jehová, ta ka̱ʼún xíʼi̱n táta miíi̱, ta va̱ása ka̱ʼa̱nkaún xíʼi̱n Baal miíi̱. Ta va̱ása taxikai̱ ña̱ ka̱ʼa̱nna ki̱vi̱ ña̱ Baal yóʼo, ta nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása ndakaʼánkana xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ña”.

^ párr. 12 Romanos 1:28-31: “Ta xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo níkandíxana ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ta̱xira ña̱ ndakanixi̱nína xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa ta keʼéna ña̱ kini, nina ña̱ va̱ása nda̱kú, ña̱ kini, ña̱ kúni̱na kuumiína ña̱ʼa inkana, ña̱ kéʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa, ña̱ kúiní, ña̱ xáʼnína, ña̱ sáa̱na xínina inkana, ña̱ sándaʼvina, ña̱ kininí sáa̱na, na̱ káʼa̱n tu̱ʼun síkí, na̱ káʼa̱n ndaa xa̱ʼa̱ inkana, na̱ sáa̱-ini xíni Ndióxi̱, na̱ va̱ása kúkaʼan nu̱ú keʼé ña̱ kini, na̱ íxakáʼnu xíʼin mií, na̱ ni̱nu kúni nu̱ú inkana, na̱ sándákú xíʼin xi̱ní ña̱ va̱ása va̱ʼa, na̱ kǒo kándíxa ña̱ ka̱ʼa̱n yivána, na̱ va̱ása ndákani vií xi̱ní, na̱ kǒo ndákuiin xa̱ʼa̱ ña̱ ki̱ndoona, na̱ va̱ása kúʼvi̱-ini xíni inkana, na̱ ndi̱va̱ʼaní-ini”.

^ párr. 53 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Na̱ cananeo kúni̱na sandáʼvina na̱ israelita ña̱ ndasakáʼnuna ña̱ Baal ta ku̱su̱nna xíʼin ku̱a̱ʼá ta̱a á ñaʼá.

^ párr. 56 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin anuncio ña̱ táxi na̱ veʼe-ñu̱ʼu káchiña ña̱ kǒo ku̱a̱chi ña̱ koo ta̱a xíʼin ta̱a á ñaʼá xíʼin ñaʼá.

^ párr. 58 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin ñá loʼo ña̱ kúú testigo Jehová xáʼa̱nñá universidad. Kúsi̱í-iniñá ta saátu na̱ káʼvi xíʼinñá xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n ñá maestra xíʼinna, ña̱ mií ña̱ ndíchi ñuyǐví yóʼo chindeétáʼan xíʼinna ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi. Tá xáʼa̱nñá reunión káʼa̱n kúáchiñá xa̱ʼa̱ inkana ta kǒo kúsi̱í-iniñá xíʼin ña̱ káʼa̱nna kán.