Ir al contenido

Ir al índice

“Sa̱ndándikana” iin rollo ña̱ yatá

“Sa̱ndándikana” iin rollo ña̱ yatá

Tá nda̱ni̱ʼína táʼví tutu ña̱ ni̱xi̱xi̱ ña̱ Ein Gedi, tá ku̱i̱ya̱ 1970, va̱ása níkivi kaʼvina ña̱ káʼa̱nña chi ña̱ ni̱xi̱xi̱ kúúña. Soo xíʼin iin máquina na̱kunda̱a̱-inina ña̱ iin táʼví nu̱ú kíxáʼa Levítico kúúña, nu̱ú va̱xi ki̱vi̱ Ndióxi̱.

TÁ KU̱I̱YA̱ 1970 na̱ arqueólogo nda̱ni̱ʼína iin rollo ña̱ ni̱xi̱xi̱ chí ñuu Ein Gedi (Israel), yatin chí mar Muerto. Nda̱ni̱ʼínaña tá xátana nu̱ú xi̱ndichi ña̱ sinagoga ña̱ ni̱xi̱xi̱ tá ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ ñuu loʼo kán, sana tá ni̱ya̱ʼa ku̱i̱ya̱ 500 ña̱ tiempo vitin. Va̱ása túvi ña̱ káʼa̱n rollo yóʼo saáchi ña̱ ni̱xi̱xi̱ kúúña, ta va̱ása níkivi sandándikanaña chi kivi kuachiña ta ndiʼi-xa̱ʼa̱ña. Soo, ¿ndáaña ke̱ʼéna ña̱ va̱ʼa “sa̱ndándikanaña” ta ka̱ʼvina ña̱ káʼa̱nña? Sa̱yáʼanaña nu̱ú iin máquina ña̱ va̱ʼa kotona chí ti̱xinña, ta saátu xi̱niñúʼuna iin programa ña̱ computadora ña̱ ku̱chiñuna na̱kunda̱a̱-inina xíʼin ña̱ káʼa̱nña.

Xíʼin ña̱yóʼo na̱kunda̱a̱-inina ña̱ kúúña iin táʼví texto ña̱ Biblia. Táʼví ña̱ ni̱ndo̱o, sava versículo nu̱ú kíxáʼa libro ña̱ Levítico kúúña. Nu̱ú versículo yóʼo va̱xi ki̱vi̱ Ndióxi̱ ña̱ káʼa̱nna xíʼin Tetragrámaton ña̱ ka̱ʼyína xíʼin ku̱mí letra ña̱ tu̱ʼun hebreo. Sana rollo yóʼo ka̱ʼyínaña ma̱ʼñú ña̱ ku̱i̱ya̱ 50 xíʼin ña̱ 400 ña̱ tiempo vitin. Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ kúúña rollo ña̱ Biblia ña̱ tu̱ʼun hebreo ña̱ yatáka, soo ndíku̱nña sa̱tá Rollo ña̱ mar Muerto ña̱ nda̱ni̱ʼína chí Qumrán. Nu̱ú periódico The Jerusalem Post, ta̱ Gil Zohar ka̱ʼyíra tu̱ʼun yóʼo: “Tá na̱kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n táʼví tutu ña̱ Ein Gedi nu̱ú va̱xi Levítico, ni̱ya̱ʼa mil ku̱i̱ya̱ tá ka̱ʼyína Rollo ña̱ mar Muerto (ña̱ íyo xa̱a̱ yáʼa 2,000 ku̱i̱ya̱ tá xa̱a̱ ku̱yatin ndiʼi-xa̱ʼa̱ templo ña̱ u̱vi̱) ta va̱ása níndani̱ʼína ni iin táʼan tutu yóʼo nda̱a̱ tá ka̱ʼyína Códice ña̱ Alepo (yatin ku̱i̱ya̱ 930 ña̱ tiempo vitin)”. Táki̱ʼva káʼa̱n na̱ xíni̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, rollo ña̱ na̱kunda̱a̱-inina xíʼin tá “sa̱ndándikanaña”, náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ va̱ása nínasa̱ma tu̱ʼun ña̱ va̱xi nu̱ú texto ña̱ naní Torá, “ta ni xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱, na̱ ka̱ʼyí copia yóʼo va̱ása nínasamaña, ta sava ña̱ va̱ása va̱ʼa níkaʼyína va̱ása nínasamaña ña̱ kúni̱ kachi texto yóʼo”.