Ir al contenido

Ir al índice

¿Á xa̱a̱ xíni̱ún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo?

¿Á xa̱a̱ xíni̱ún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo?

Tá xi̱katikaa na̱ ñuu Roma iin na̱ yiví ndaʼa̱ yitu̱n ña̱ va̱ʼa kuvina nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼéna xíʼin ta̱ Jesús, ¿á xi̱taxina ña̱ ndu̱xu̱n na̱ yiví kán?

KU̱A̱ʼÁNÍ na̱ yiví xíni̱na ña̱ xa̱ʼnína ta̱ Jesús ndaʼa̱ iin yitu̱n, ta xi̱tikaara ma̱ʼñú u̱vi̱ na̱ kui̱ʼná (Mat. 27:35-38). Ña̱ Biblia káʼa̱nña ña̱ tá xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús, i̱xanduvina ku̱ñura ña̱ va̱ʼa ndu̱xu̱nra ta chi̱ka̱a̱nara ini iin ya̱vi̱ (Mar. 15:42-46). Soo íyo sava na̱ káʼa̱n ña̱ su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ káʼa̱n Biblia.

Sava na̱ káʼvi va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ Evangelio va̱ása kándíxana ña̱ xi̱taxi na̱ ñuu Roma ña̱ vií koo ña̱ ndu̱xu̱n iin na̱ kui̱ʼná, tá kúú ña̱ ndu̱xu̱nna ini iin ya̱vi̱. Chi na̱yóʼo ndákanixi̱nína ña̱ inkava ña̱ xi̱keʼéna xíʼin ku̱ñu na̱ yiví yóʼo. Ta̱ periodista Ariel Sabar ni̱ka̱ʼa̱nra nu̱ú ña̱ revista Smithsonian, nda̱chun ndákanixi̱ní savana saá. Ña̱yóʼo ka̱ʼyíra: “Ña̱ katikaana iin na̱ yiví ndaʼa̱ iin cruz kúú iin castigo ña̱ xi̱ndakiʼin na̱ yiví na̱ kininí xi̱keʼé. Ta sava na̱ xíni̱ va̱ʼa káchina ña̱ va̱ása taxiví na̱ ñuu Roma ña̱ vií koo ña̱ ndu̱xu̱n na̱ yiví na̱ kininí kéʼé”. Na̱ ñuu Roma xi̱kuni̱na ña̱ kininí ná koo ña̱ kuvi na̱ kui̱ʼná. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, xi̱sandákoona ku̱ñu na̱ yiví na̱ ni̱xi̱ʼi̱ ndaʼa̱ yitu̱n, ña̱ va̱ʼa ná kaxí kití yukú ña̱yóʼo. Tándi̱ʼi, saá xi̱xatana na̱yóʼo nu̱ú xa̱a̱ ñúʼu ku̱a̱ʼá na̱ ni̱xi̱ʼi̱.

Soo na̱ arqueólogo káʼa̱nna, ña̱ sava na̱ judío va̱ása níndoʼona ña̱yóʼo. Tá 1968 yatin chí Jerusalén nda̱ni̱ʼína nu̱ú xi̱nduxu̱n na̱ judío, ta kán ñúʼu leke iin ta̱a ta̱ xa̱ʼnína tá siglo nu̱ú. Ta leke ta̱yóʼo ñúʼuña ti̱xin iin ña̱ʼa nu̱ú xi̱ndataán va̱ʼana leke. Ta ini ña̱yóʼo ndíka̱a̱ leke xa̱ʼa̱ra ña̱ tíin sa̱tá iin yitu̱n xíʼin iin clavo ña̱ káni̱ ki̱ʼva 11.5 centímetro. Ta̱ Ariel Sabar káchikara: “Leke ña̱ nda̱ni̱ʼína yóʼo kúú leke xa̱ʼa̱ ta̱ Jehohanán, ta ña̱yóʼo kúú ña̱ xi̱niñúʼuna ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nna ña̱ ndixava ni̱ndu̱xu̱n ta̱ Jesús ini iin ya̱vi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva káchi ña̱ Evangelio”. Ndáyáʼviníva ña̱yóʼo, saáchi “leke xa̱ʼa̱ ta̱ Jehohanán ni̱na̱ʼa̱ña ña̱ tá tiempo ta̱ Jesús, na̱ ñuu Roma ta̱xivana ña̱ ni̱ndu̱xu̱n ta̱yóʼo ni xi̱tikaara ndaʼa̱ iin cruz, ta ni̱ndu̱xu̱nra nda̱a̱ táki̱ʼva íyo costumbre na̱ judío”.

Xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱ni̱ʼína leke xa̱ʼa̱ ta̱ Jehohanán, ku̱a̱ʼáníka ña̱ ki̱xáʼana káʼa̱nna xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva xi̱tikaa ta̱ Jesús ndaʼa̱ yitu̱n. Soo ña̱ kúnda̱a̱ káxi iniyó kúú, ña̱ sava na̱ kui̱ʼná na̱ xi̱katikaana ndaʼa̱ yitu̱n viíva ni̱xi̱yo ña̱ xi̱nduxu̱nna, ta va̱ása níxi̱taánna na̱yóʼo ini iin ya̱vi̱ nu̱ú xa̱a̱ ñúʼu ku̱a̱ʼá na̱ ni̱xi̱ʼi̱. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ndu̱xu̱n ta̱ Jesús ini iin ya̱vi̱, ña̱ nda̱a̱ kúúvaña. Ta íyo ña̱ náʼa̱ ña̱ saá íyovaña.

Ta ña̱ ndáyáʼvi va̱ʼaka kúú ña̱ xa̱a̱ mií Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ sandúxu̱nna ta̱ Jesús ini iin ya̱vi̱ ña̱ kúú kuenta iin ta̱a ta̱ kúiká, ta nda̱a̱ ni iinna va̱ása kivi kasi nu̱ú Ndióxi̱ ña̱ saxínura ña̱ káʼa̱nra (Is. 53:9; 55:11).