Ir al contenido

Ir al índice

¿Á xa̱a̱ xíni̱ún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo?

¿Á xa̱a̱ xíni̱ún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo?

¿Ndáa ki̱ʼva xi̱kunda̱a̱-inina ama xi̱kixáʼa iin ku̱i̱ya̱ á iin yo̱o̱ tá tiempo xi̱naʼá?

NU̱Ú na̱ hebreo na̱ xi̱ndoo nu̱ú ñuʼú ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱na, ku̱i̱ya̱ xa̱á xi̱kixáʼaña tá xi̱taʼvína ta xi̱chiʼina, ta tiempo vitin ña̱yóʼo kúúña yo̱o̱ septiembre-octubre.

Xi̱xiniñúʼuna yo̱o̱ á ñu̱ʼu ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nna ama xi̱kixáʼa iin ku̱i̱ya̱ á xi̱ndiʼiña. Ta sava yichi̱ xi̱ndachinúuna sava ki̱vi̱ á nda̱a̱ iin yo̱o̱ tá kúma̱níka kixáʼa iin ku̱i̱ya̱. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱keʼéna ña̱yóʼo, va̱ʼaní xi̱kitáʼanña xíʼin tiempo ña̱ xi̱chiʼina á ña̱ xi̱sakéena.

Soo tá tiempo ña̱ ni̱xi̱yo ta̱ Moisés, Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuura ña̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ yi̱i̱ xi̱niñúʼu kixáʼaña xíʼin tí yo̱o̱ abib á nisán, ta tiempo vitin ña̱yóʼo kúúña yo̱o̱ marzo-abril (Éx. 12:2; 13:4). Ta yo̱o̱ yóʼo, na̱ ñuu Israel xi̱keʼéna iin vikó nu̱ú xi̱taxina cebada ña̱ nu̱ú ndaʼa̱ Jehová (Éx. 23:15, 16).

Ta̱ historiador Emil Schürer káchira: “Va̱ása yo̱ʼvi̱ví xi̱kunda̱a̱-inina ama kúú ña̱ xi̱xiniñúʼu ndachinúuna iin yo̱o̱: vikó ña̱ Pascua xi̱xiniñúʼu keʼénaña tá xa̱a̱ ndu̱níí tí yo̱o̱, ña̱ yo̱o̱ Nisán (14 tí Nisán) ta ña̱yóʼo xi̱niñúʼu kooña tá xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa ki̱vi̱ ña̱ ki̱xáʼa ña̱ primavera tá inkáchi hora kúúña káʼñu xíʼin ñuú [...]. Soo tá xi̱kiʼinna kuenta ña̱ siʼnaka Pascua koo tasaá kixáʼa ña̱ primavera, tá inkáchi hora kúúña káʼñu xíʼin ñuú, na̱yóʼo xi̱ndachinúuna inka yo̱o̱ tasaá kixáʼa yo̱o̱ Nisán” (Historia del pueblo judío en tiempos de Jesús 175 a. C. - 135 d. C., traducción de J. Cosgaya y A. Piñero).

Miíyó na̱ testigo Jehová xíniñúʼuyó ña̱yóʼo ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó ama koo ña̱ Conmemoración, ta ña̱yóʼo xíyoña marzo á abril ta kítáʼanña xíʼin 14 tí nisán ña̱ va̱xi nu̱ú calendario ña̱ xi̱xiniñúʼu na̱ hebreo. Ta ya̱chi̱ka nátúʼunna xíʼin na̱ congregación na̱ íyo nu̱ú iníísaá ñuyǐví ama koo ña̱ Conmemoración. *

Soo, ¿ndáa ki̱ʼva xi̱kunda̱a̱-ini na̱ hebreo ama xi̱ndiʼi iin yo̱o̱ ta xi̱kixáʼa inkarí? Tiempo vitin va̱ása íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó chi kivi kotoyó nu̱ú iin calendario á nu̱ú iin aplicación ña̱ va̱xi nu̱ú teléfono. Soo tá tiempo xi̱naʼá xi̱ ixayo̱ʼvi̱vaña xíʼinna.

Tá tiempo ña̱ ni̱xi̱yo ta̱ Noé, iin yo̱o̱ xi̱kuumiírí 30 ki̱vi̱ (Gén. 7:11, 24; 8:3, 4). Soo tá ki̱xáʼa íyo calendario hebreo, su̱ví ndiʼi yo̱o̱ níxikuumiírí 30 ki̱vi̱. Tá xi̱kita iin yo̱o̱ xa̱á, saá xi̱kixáʼa inka yo̱o̱, ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ kixáʼa iin yo̱o̱ xa̱á tá xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa 29 á 30 ki̱vi̱.

Iin yichi̱ ta̱ David xíʼin ta̱ Jonatán ni̱ka̱ʼa̱nra: “Taa̱n kúúña yo̱o̱ xa̱á” (1 Sam. 20:5, 18). Xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna yóʼo xi̱kuni̱ kachina, ña̱ inka ki̱vi̱ kixáʼa inka yo̱o̱. Soo tá siglo 11, na̱ yiví xa̱a̱ xi̱xini̱vana ama kúú ña̱ kixáʼa iin tá iin yo̱o̱. Ta, ¿ndáa ki̱ʼva xi̱xini̱ na̱ ñuu Israel ama kúú ña̱ kixáʼa iin yo̱o̱? Ña̱ va̱xi nu̱ú ña̱ Misná chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, nu̱ú ña̱yóʼo va̱xi ña̱ xi̱keʼé na̱ judío ta saátu ley ña̱ xi̱kuumiína. Ña̱yóʼo káʼa̱nña, tá xa̱a̱ ndi̱kó na̱ ñuu Israel ñuuna, na̱ Sanedrín (na̱ chíñu náʼnu na̱ judío) xi̱ndakutáʼanna ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nna ama kúú ña̱ xíniñúʼu kixáʼa inka yo̱o̱ xa̱á, ta na̱yóʼo xi̱ndakutáʼanna tá xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa 7 yo̱o̱ ta xa̱a̱ 30 ndíka̱a̱rí. ¿Ndáaña xi̱chindeétáʼan xíʼinna ña̱ va̱ʼa keʼéna ña̱yóʼo?

Xi̱chindaʼána sava na̱ ta̱a ña̱ ku̱ʼu̱nna sava lugar chí Jerusalén ta kotona chí ndiví tá kúúña ñuú. Tá xi̱xinina ña̱ ki̱xáʼa kána yo̱o̱ xa̱á, kamaní xi̱natúʼunna xíʼin na̱ Sanedrín. Tá xa̱a̱ ku̱nda̱a̱ va̱ʼa ini na̱ Sanedrín xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ndiʼi na̱ ñuu ña̱ xa̱a̱ kixáʼa inka yo̱o̱. Ta, ¿ndáaña xi̱keʼéna tá va̱ása níxi̱kivi kotona tí yo̱o̱ xa̱ʼa̱ ña̱ íyoní vi̱kó chí ndiví? Saá xi̱ka̱ʼa̱nna, yo̱o̱ tí ndóona kúúmiírí 30 ki̱vi̱, ta inka ki̱vi̱ kixáʼa inka yo̱o̱.

Ña̱ Misná káchiña, tá xi̱ndaka̱xin na̱ Sanedrín ndáaña keʼéna, xi̱xaʼmina iin ñuʼu̱ chí yuku̱ ña̱ Olivo yatin chí Jerusalén, á inkaka lugar ña̱ súkun chí Israel. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo kǒo níxi̱xaʼmikana ñuʼu̱, chi ña̱ xi̱keʼéna kúú ña̱ xi̱chindaʼána sava na̱ yiví ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xíʼin na̱ ñuu. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ndiʼi na̱ judío ni íyona chí Jerusalén á inkaka lugar, xi̱kunda̱a̱-inina ama xi̱kixáʼa inka yo̱o̱ tasaá inkáchi keʼéna vikó.

Nu̱ú recuadro ña̱ va̱xi xíʼin artículo yóʼo, va̱xi ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva kítáʼan yo̱o̱ tí va̱xi nu̱ú calendario na̱ hebreo, xíʼin vikó ta saátu xíʼin iin tá iin estación.

^ Koto tutu La Atalaya 15 tí febrero ña̱ ku̱i̱ya̱ 1990, página 15, ta saátu táʼví ña̱ naní “Preguntas de los lectores” ña̱ ka̱na nu̱ú tutu La Atalaya 1 tí noviembre ña̱ ku̱i̱ya̱ 1977.