Ir al contenido

Ir al índice

ÑA̱ NÁTÚʼUN XA̱ʼA̱

Nda̱kuiinva Jehová oración ña̱ ke̱ʼíi̱ nu̱úra

Nda̱kuiinva Jehová oración ña̱ ke̱ʼíi̱ nu̱úra

TÁ KÚÚMIÍI̱ 10 ku̱i̱ya̱, iin ñuú ki̱tai̱ xi̱toi̱ ki̱mi tasaá xi̱ku̱xítíi̱ ta ki̱xáʼíi̱ káʼi̱n xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ xi̱sandíʼi̱-inii̱. Tasaá ki̱xáʼíi̱ va̱ʼaníka kítáʼi̱n xíʼinra chi va̱ʼaní xíniso̱ʼora ña̱ káʼa̱nyó xíʼinra (Sal. 65:2). Sa̱kán ki̱xáʼíi̱ sákuaʼi̱ xa̱ʼa̱ Jehová ña̱kán sana kivi ndakanixi̱níndó nda̱chun kamaní ki̱xáʼíi̱ káʼi̱n xíʼinra.

NI̱XA̱A̱ NA̱ TESTIGO JEHOVÁ VEʼENDI̱

Ka̱kui̱ 22 tí diciembre ña̱ ku̱i̱ya̱ 1929 chí ñuu Noville, iin ñuu ña̱ ndíkaa̱ yatin nu̱ú íyo 9 granja ña̱ Bastoña (Bélgica), ta lugar yóʼo naníña Ardenas. Ndákaʼánníi̱ xa̱ʼa̱ ku̱i̱ya̱ tá ni̱xi̱yoi̱ granja ta saátu tá ni̱xi̱yoi̱ xíʼin na̱ yivái̱. Ñanii̱ ta̱ Raymond xíʼin yi̱ʼi̱ xi̱tavándi̱ leche si̱ndi̱ki̱ ndiʼi ki̱vi̱, ta saátu xi̱chindeétáʼanndi̱ xíʼin na̱ yivándi̱ ña̱ sákeendi̱. Ñuu nu̱ú ni̱xi̱yoi̱ ndiʼindi̱ xi̱kachíñu ña̱ va̱ʼa chindeétáʼan xíʼin táʼanndi̱.

Káchíñui̱ xíʼin na̱ veʼi̱ chí granja.

Yivái̱ xi̱naníra Emile ta siʼíi̱ xi̱naníñá Alice, católico xi̱kuuna ta ndiʼi domingo xi̱xaʼa̱nna misa. Soo ku̱i̱ya̱ 1939 ni̱xa̱a̱ sava na̱ precursor na̱ ke̱e ñuu Inglaterra ñuu nu̱ú ni̱xi̱yondi̱. Tasaá ki̱xáʼa sákuaʼandi̱ xa̱ʼa̱ Jehová, ta ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin yivái̱ ña̱ kaʼyíra ki̱vi̱ra ña̱ va̱ʼa ndakiʼinra revista Consolación (ña̱yóʼo kúú ña̱ ¡Despertad!). Yivái̱ ki̱ʼinra kuenta ña̱ kúú Jehová iin Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱, tasaá ki̱xáʼara káʼvira Biblia. Na̱ vecinondi̱ va̱ʼaníva xi̱kitáʼanna xíʼin yivái̱, soo tá ki̱xáʼara sákuaʼara xa̱ʼa̱ Biblia kǒo níxa̱ʼa̱nkara misa. Tasaá ki̱xáʼana ndeéní sáa̱na ta kǒo níxiinkana kutáʼanna xíʼinndi̱. Ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra ña̱ ná kǒo sandákoora ña̱ ku̱ʼu̱nra veʼe-ñu̱ʼu ta ku̱a̱ʼání yichi̱ ni̱na̱a xíʼin táʼanna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo.

Xi̱ndakavaní-inii̱ tá xi̱kaʼa̱n ndi̱va̱ʼana xíʼin yivái̱. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin Ndióxi̱ ña̱ chindeétáʼanra xíʼinndi̱. Na̱ vecinondi̱ kǒo ní ixandi̱va̱ʼakana xíʼin yivái̱ ña̱kán ku̱si̱íní-inii̱. Xíʼin ña̱yóʼo ku̱ndaa̱-inii̱ ña̱ xíniso̱ʼova Jehová ña̱ káʼa̱nyó xíʼinra.

ÑA̱ NDO̱ʼONDI̱ TÁ NI̱XI̱YO GUERRA

Na̱ Alemania nazi ni̱ki̱ʼvina ñuu Bélgica 10 tí mayo ña̱ ku̱i̱ya̱ 1940, xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ku̱a̱ʼá na̱ yiví xi̱nuna ku̱a̱ʼa̱nna inka ñuu. Ta ndi̱ʼi̱ nda̱kiʼinndi̱ ku̱a̱ʼa̱nndi̱ chí sur ña̱ Francia. Tá ku̱a̱ʼa̱nndi̱ yichi̱, xi̱nindi̱ ña̱ ndeéní kánitáʼan na̱ soldado alemán xíʼin na̱ francés.

Tá ndi̱kóndi̱ veʼendi̱, ki̱ʼinndi̱ kuenta ña̱ i̱xakúiʼnana ndi’i ña̱ʼandi̱. Iinlá tí Bobbie xi̱ndatu ndi̱ʼi̱, tíyóʼo xi̱kuu ti̱na loʼo sa̱na̱ndi̱. Tá xi̱nii̱ ña̱ xóʼvi̱ na̱ yiví ndakanixi̱níi̱: “¿Nda̱chun íyoní guerra?”.

Tá ni̱xi̱yo loʼi̱ chi̱kaa̱i̱ ndee̱ ña̱ va̱ʼaní kutáʼi̱n xíʼin Jehová.

Tiempo kán va̱ʼaní chi̱ndeétáʼan ta̱ Emile Schrantz a xíʼinndi̱, ta̱yóʼo va̱ʼaní xi̱kachíñura nu̱ú Ndióxi̱ ta xi̱kuura anciano xíʼin precursor. Xi̱niñúʼura Biblia ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinndi̱ nda̱chun xóʼvi̱yó ta saátu nda̱kuiinra inka pregunta ña̱ xi̱kuumiíi̱. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ʼaníka ki̱xáʼa kítáʼi̱n xíʼin Jehová ta saátu ku̱ndaa̱-inii̱ ña̱ kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó.

Ni xi̱ndikaa̱ guerra ku̱chiñu tukundi̱ nda̱kutáʼanndi̱ xíʼin na̱ hermano yóʼo. Yo̱o̱ agosto ku̱i̱ya̱ 1943, ta̱ hermano José-Nicolas Minet ni̱xa̱ʼa̱nra xi̱tora ndi̱ʼi̱ ta ta̱xira iin discurso xi̱niso̱ʼondi̱. Tándi̱ʼi ta̱xira discurso yóʼo ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunra ndi̱ʼi̱ ndáana kúú na̱ kúni̱ ndakuchi, yivái̱ xíʼin yi̱ʼi̱ nda̱niʼindi̱ ndaʼa̱ndi̱ chi xi̱kuni̱ndi̱ ndakuchindi̱. Ta yatin nu̱ú ni̱xi̱yondi̱ kán ndíkaa̱ iin yu̱ta ta kán nda̱kuchi u̱vi̱ saándi̱.

Tá xa̱a̱ kúni̱ ndiʼi ña̱ segunda guerra mundial, yo̱o̱ diciembre ña̱ ku̱i̱ya̱ 1944 na̱ soldado alemán ndeéní ka̱nitáʼanna ta ña̱yóʼo xi̱naníña batalla de las Ardenas. Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndoondi̱ nu̱ú xi̱ndikaa̱ guerra yóʼo iin yo̱o̱ ni̱xi̱yondi̱-ini sótano ña̱ xi̱kuumiíndi̱. Iin ki̱vi̱ tá ki̱tai̱ ña̱ taxii̱ kuxu kití sa̱na̱ndi̱, ni̱ko̱yo sava bomba sa̱tá veʼe nu̱ú xi̱ñuʼu tí kití yóʼo ta ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱ ndiʼi xi̱níña. Yatin kán xi̱ndikaa̱ iin ta̱ soldado ta̱ ñuu Estados Unidos ta ndeéní ni̱ka̱ʼa̱nra: “Sákana miíún nu̱ú ñuʼú”. Yatin síi̱nra ni̱xa̱i̱ xi̱ku̱ndúʼi̱ ta chi̱núura cascora xi̱níi̱ ña̱ va̱ʼa kǒo ña̱ kundoʼi̱.

VA̱ʼANÍKA KI̱XÁʼÍI̱ KÍTÁʼI̱N XÍʼIN JEHOVÁ

Ki̱vi̱ ña̱ ti̱ndaʼa̱ndi̱.

Tá ndi̱ʼi guerra saá ki̱xáʼandi̱ xáʼa̱nndi̱ congregación ña̱ íyo chí Lieja, 90 kilómetro (56 millas) xíká xi̱ndikaa̱ña nu̱ú ni̱xi̱yondi̱. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo ke̱ʼéndi̱ iin grupo chí Bastoña. Ki̱xáʼíi̱ káchíñui̱ xíʼin ña̱ impuesto ta saátu ki̱xáʼíi̱ káʼvii̱ ña̱ koi̱ abogado. Tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo ki̱xáʼíi̱ kúi̱ secretario iin ta̱ notario. Tá ku̱i̱ya̱ 1951 ke̱ʼéndi̱ iin asamblea ña̱ circuito chí ñuu Bastoña ta ki̱ʼva 100 na̱ yiví ni̱xa̱ʼa̱n. Kán ni̱xa̱ʼa̱n iin ñá precursora ñá xi̱naní Elly Reuter, ñáyóʼo ni̱xi̱kañá 50 kilómetro (31 millas) xíʼin bicicletañá ña̱ va̱ʼa xa̱a̱ñá asamblea, kán xi̱nitáʼanndi̱ ta kamaní ku̱tóo táʼanndi̱ ta ni̱ka̱ʼa̱nndi̱ ña̱ tindaʼa̱ndi̱. Ñá Elly nda̱kiʼinñá invitación ña̱ ku̱ʼu̱nñá Escuela ña̱ Galaad ñuu Estados Unidos. Saá ka̱ʼyíñá iin carta ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú na̱ hermano na̱ káchíñu sede mundial ña̱ kǒo kívi ku̱ʼu̱nñá clase ña̱ ka̱nana miíñá. Ta̱ hermano Knorr kúú ta̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ testigo Jehová tiempo saá. Ta̱ hermano yóʼo viíní nda̱kuinra yuʼúñá ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinñá ña̱ sana chí nu̱únínu kivi ku̱ʼu̱nñá xíʼin yii̱ñá escuela yóʼo. Tasaá ti̱ndaʼa̱ndi̱ yo̱o̱ febrero ku̱i̱ya̱ 1953.

Ñá Elly xíʼin se̱ʼe loʼondi̱ ta̱ Serge.

Mií ku̱i̱ya̱ saá ñá Elly xíʼin yi̱ʼi̱ ni̱xa̱ʼa̱nndi̱ iin asamblea ña̱ naní “Sociedad del Nuevo Mundo” ña̱ ni̱xi̱yo Estadio de los Yankees ñuu Nueva York. Kán ni̱ka̱ʼa̱n iin ta̱ hermano xíʼi̱n ña̱ taxira iin chiñu ndaʼi̱ ta va̱ʼaní chaʼvíra yi̱ʼi̱. Ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinndi̱ ña̱ ku̱ʼu̱nndi̱ koondi̱ Estados Unidos. Ni̱ka̱ʼa̱nndi̱ xíʼin Jehová ta kǒo níxa̱ʼa̱nvíndi̱ ñuu Estados Unidos chi ña̱ ke̱ʼéndi̱ kúú ña̱ ndi̱kóndi̱ ñuu Bélgica ña̱ chindeétáʼanndi̱ xíʼin iin grupo loʼo na̱ 10 publicador na̱ ni̱xi̱yo ñuu Bastoña. Tá ni̱ya̱ʼa iin ku̱i̱ya̱ ku̱si̱íní-inindi̱ saáchi ka̱ku se̱ʼendi̱ ta̱ Serge. Soo tá kúúmiíra 7 yo̱o̱ ki̱ʼin kue̱ʼe̱ra ta ni̱xi̱ʼi̱ra. Xi̱kaʼa̱nndi̱ xíʼin Jehová ña̱ xi̱kusuchíní-inindi̱ ta miíra sa̱ndíko-inindi̱ chi nda̱kaʼánndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ koo chí nu̱únínu ña̱ ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱.

KI̱XÁʼANDI̱ KÁCHÍÑUNDI̱ NDIʼI TIEMPO NU̱Ú JEHOVÁ

Yo̱o̱ octubre ku̱i̱ya̱ 1961 nda̱ni̱ʼíi̱ iin chiñu nu̱ú kivi kachíñui̱ sava ki̱vi̱. Soo mií ki̱vi̱ kán ta̱ hermano ta̱ kíʼin kuenta xíʼin Betel ña̱ Bélgica ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n á kivi koi̱ superintendente ña̱ circuito. Ta ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinra: “¿Á kivi siʼna koondi̱ precursor tasaá keʼéndi̱ chiñu ña̱ káʼún xíʼinndi̱?”. Ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n ña̱ kiviva. Tasaá 8 yo̱o̱ xi̱kuundi̱ precursor, tándi̱ʼi ki̱xáʼíi̱ kúi̱ superintendente ña̱ circuito yo̱o̱ septiembre ña̱ ku̱i̱ya̱ 1962.

Tá ni̱ya̱ʼa u̱vi̱ ku̱i̱ya̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinndi̱ ña̱ kachíñundi̱ Betel ña̱ ndíkaa̱ chí Bruselas, ta ki̱xáʼandi̱ káchíñundi̱ Betel kán yo̱o̱ octubre ña̱ ku̱i̱ya̱ 1964 ta ku̱a̱ʼání bendición nda̱kiʼinndi̱ ña̱ ke̱ʼéndi̱ chiñu kán. Ku̱i̱ya̱ 1965 ta̱ hermano Knorr ni̱xa̱ʼa̱nra xi̱tora Betel ña̱ ndíkaa̱ Bélgica. Tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ña̱ koi̱ siervo ña̱ sucursal. Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinndi̱ ña̱ ku̱ʼu̱nndi̱ clase 41 Escuela ña̱ Galaad. Ni̱xi̱nuva ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ hermano Knorr xíʼin ñá síʼíi̱ 13 ku̱i̱ya̱ chí sa̱tá. Tá xa̱a̱ sa̱ndíʼindi̱ ka̱ʼvindi̱ ndi̱kóndi̱ Betel ña̱ ndíkaa̱ Bélgica.

NDÁKIʼINNDI̱ TU̱ʼUN NA̱ ÑUU NDIÓXI̱

Xa̱ʼa̱ ña̱ kúi̱ abogado xa̱a̱ chíndeétáʼi̱n xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱ ta ndákiʼi̱n tu̱ʼunna chí Europa ta saátu inkaka ñuu (Filip. 1:7). Xa̱a̱ yáʼaka 55 país xáʼi̱n káʼi̱n xíʼin na̱ chíñu na̱ kǒo xíín taxi ña̱ natúʼun na̱ hermano xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Tá xi̱xaʼi̱n nu̱ú na̱ chíñu kǒo níxi̱kaʼi̱n xíʼinna nda̱saa ku̱i̱ya̱ kúi̱ abogado, chi ña̱ xi̱kaʼi̱n xíʼinna kúú ña̱ ndásakáʼnui̱ Ndióxi̱. Ndiʼi tiempo xi̱kaʼi̱n xíʼin Jehová ña̱ chindeétáʼanra xíʼi̱n chi xi̱kunda̱a̱-inii̱ ña̱ na̱ rey xíʼin na̱ juez íyona “nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ti̱kui̱í tá xínu ndaʼa̱ Jehová” ta miíra xíniñúʼurana ña̱ keʼéna ña̱ kúni̱ra (Prov. 21:1).

Ndákaʼánníi̱ xa̱ʼa̱ entrevista ña̱ xi̱kuumiíi̱ xíʼin iin ta̱ chíñu ta̱ xi̱kachíñu Parlamento Europeo. Ku̱a̱ʼání yichi̱ ni̱nda̱ka̱tu̱ʼíi̱nra á kivi ka̱ʼi̱n xíʼinra. Tá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n ña̱ kivi natúʼi̱n xíʼinra ni̱ka̱ʼa̱nra: “U̱ʼu̱n minuto kuití kivi ka̱ʼún xíʼi̱n”. Tasaá ki̱xáʼíi̱ káʼi̱n xíʼin Jehová. Ta̱kán ni̱yi̱ʼvíra ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n: “¿Ndáaña kéʼún?”. Saá ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinra: “Tíxa̱ʼvi táxii̱ ndaʼa̱ Ndióxi̱ chi iin ta̱ káchíñu nu̱úra kúún”. Ta̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra: “¿Ndáaña káchiún?”. Ka̱ʼvii̱ Romanos 13:4 nu̱úra, ta xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxara Ndióxi̱ ku̱tóovara ña̱ káʼa̱n texto yóʼo. Xa̱ʼa̱ ña̱kán media hora ta̱xira na̱túʼi̱n xíʼinra ta va̱ʼaní ku̱nii̱. Ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ íxato̱ʼóníra chiñu ña̱ kéʼéyó nu̱ú Ndióxi̱.

Xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ na̱ testigo Jehová xáʼa̱nna tribunal ña̱ íyo Europa xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo xíínna ku̱ʼu̱nna nu̱ú ku̱a̱chi, tá kúni̱na kindaana na̱ va̱lí se̱ʼena ndaʼa̱na ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ xíniñúʼu chaʼvina impuesto. Xa̱a̱ ndákiʼi̱n tu̱ʼun na̱ ñuu Jehová ta xítoi̱ ña̱ va̱ʼaníva chíndeétáʼanra xíʼinna. Xa̱a̱ 140 yichi̱ kúchiñu na̱ testigo Jehová ña̱ xáʼa̱nna nu̱ú na̱ Tribunal Europeo ña̱ Derechos Humanos.

TÁXINA NATÚʼUN NA̱ HERMANO XA̱ʼA̱ NDIÓXI̱ ÑUU CUBA

Ku̱i̱ya̱ 1990 ta̱ Philip Brumley ta̱ ke̱e sede mundial xíʼin ta̱ Valter Farneti ta̱ ke̱e ñuu Italia xíʼin yi̱ʼi̱ inkáchi ki̱táʼanndi̱ ka̱chíñundi̱ ña̱ va̱ʼa taxikana natúʼun na̱ hermano na̱ ndóo chí Cuba xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, chi kǒo níxiinna taxina keʼéna ña̱yóʼo. Ka̱ʼyíi̱ iin carta ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú na̱ chíñu na̱ ñuu Cuba na̱ ni̱xi̱yo Bélgica. Tasaá xi̱nitáʼi̱n xíʼin ta̱ chíñu ta̱ xi̱niñúʼu ka̱ʼi̱n xíʼin xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Xi̱kuni̱ndi̱ kunda̱a̱-inindi̱ nda̱chun kǒo níxiin na̱ chíñu taxina natúʼun na̱ hermano xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ñuu kán. Soo, tá xa̱ʼa̱ kǒo níkuchiñundi̱ chindeétáʼanndi̱ xíʼin na̱ hermano kán.

Ta̱ Philip Brumley xíʼin ta̱ Valter Farneti tá ku̱i̱ya̱ 1990, tá ni̱xa̱ʼa̱nndi̱ xi̱tondi̱ na̱ hermano na̱ ñuu Cuba.

Ni̱ka̱ʼa̱nndi̱ xíʼin Jehová ta ta̱xina permiso ndaʼa̱ndi̱ ña̱ chi̱ndaʼándi̱ 5,000 Biblia chí ñuu Cuba. Ni̱xa̱a̱va Biblia yóʼo ñuu Cuba ta nda̱kiʼin na̱ hermanoña, ta xíʼin ña̱yóʼo ki̱ʼinndi̱ kuenta ña̱ chi̱ndeétáʼanva Jehová xíʼinndi̱. Ña̱kán tuku ndu̱kúndi̱ permiso ña̱ chindaʼándi̱ 27,500 Biblia ta ta̱xivana ña̱ chindaʼándi̱ña. Ni̱kusi̱íní-inii̱ saáchi iin tá iin na̱ hermano na̱ ndóo ñuu Cuba nda̱kiʼinna Biblia.

Xa̱a̱ ku̱a̱ʼání yichi̱ xáʼi̱n ñuu Cuba ña̱ va̱ʼa chindeétáʼi̱n xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa taxika na̱ chíñu natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ñuu kán. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ʼa kítáʼi̱n xíʼin ku̱a̱ʼá na̱ chíñu.

CHÍNDEÉTÁʼANNDI̱ XÍʼIN NA̱ HERMANO ÑUU RUANDA

Ku̱i̱ya̱ 1994 ki̱xáʼa íyo ku̱a̱chi chí ñuu Ruanda ta yáʼaka 1,000,000 na̱ yiví tutsi xa̱ʼnína, ta nda̱a̱ sava na̱ hermano ni̱xi̱ʼi̱. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo na̱ testigo Jehová ndi̱ku̱n kama nda̱kutáʼanna ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼin na̱ hermano kán.

Tá ni̱xa̱a̱ na̱ grupo na̱ chi̱ndaʼándi̱ ñuu Kigali ña̱ kúú capital ñuu kán, xi̱nina ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ Oficina ña̱ Traducción xíʼin nu̱ú xi̱taxiva̱ʼana tutu. Na̱túʼunna xíʼinndi̱ ña̱ ku̱a̱ʼá na̱ ñaniyó xíʼin ku̱ʼvayó xa̱ʼnína xíʼin machete. Soo saátu na̱túʼunna xíʼinndi̱ ña̱ va̱ʼaní chi̱ndeétáʼan xíʼin táʼan na̱ hermano. Tá kúú, xi̱nitáʼanndi̱ xíʼin iin ta̱ hermano tutsi ta̱ xi̱koo se̱ʼe ini iin yavi̱ 28 ki̱vi̱. Ta na̱ hermano hutus kúú na̱ chi̱ndeétáʼan xíʼinra ña̱ va̱ʼa koo se̱ʼera. Saátu chí ñuu Kigali ke̱ʼéndi̱ iin reunión ta kán na̱túʼunndi̱ xíʼin yáʼaka 900 na̱ hermano ta sa̱ndíkondi̱-inina.

Ndaʼa̱ yitin: Iin libro ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱ña xíʼin ka̱a tu̱xi̱í.

Ndaʼa̱ kúaʼa: Chíndeétáʼanna xíʼin na̱ hermano nu̱ú ku̱u tu̱ndóʼo.

Tándi̱ʼi, nda̱kiʼinndi̱ ku̱a̱ʼa̱nndi̱ chí ñuu Zaire (vitin naníña República Democrática del Congo) ta yóʼo ni̱xa̱ʼa̱nndi̱ na̱ndukúndi̱ na̱ hermano na̱ ñuu Ruanda na̱ ni̱xa̱a̱ campo ña̱ refugiado. Ta na̱yóʼo xi̱ñuʼuna iin ñuu loʼo ña̱ naní Goma. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo níkivi ndani̱ʼíndi̱na, ni̱ka̱ʼa̱nndi̱ xíʼin Jehová ña̱ chindeétáʼanra xíʼinndi̱. Ta xi̱nindi̱ ña̱ va̱xi iin ta̱a, tasaá ni̱ka̱ʼa̱nndi̱ xíʼinra á xíni̱ra na̱ testigo Jehová. Ta̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra: “Testigo Jehová kúi̱, ná ku̱ʼi̱n ndakai̱ ndóʼó nu̱ú íyo na̱ Comité ña̱ Socorro”. Na̱túʼunndi̱ xíʼin na̱ Comité ña̱ Socorro ta saátu na̱túʼunndi̱ xíʼin yáʼaka 1,600 na̱ ke̱e inka ñuu ña̱ va̱ʼa chikaa̱ndi̱ ndee̱ xíʼinna. Ta saátu ka̱ʼvindi̱ carta ña̱ chi̱ndaʼá na̱ Cuerpo Gobernante nu̱úna. Nda̱kanda̱ní-ini na̱ hermano kán tá xi̱niso̱ʼona tu̱ʼun yóʼo: “Káʼa̱nníndi̱ xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ndó ta kúnda̱a̱-inindi̱ ña̱ ndiʼi tiempo chindeétáʼanra xíʼinndó”. Ta ña̱ ndixaníva kúú tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n na̱ Cuerpo Gobernante saáchi vitin yáʼaka 30,000 na̱ testigo Jehová íyo ñuu Ruanda ta kúsi̱íní-inina ña̱ ndásakáʼnunara.

CHI̱KAA̱-INII̱ ÑA̱ NDA̱KÚ KOO INII̱ XÍʼIN JEHOVÁ

Ku̱i̱ya̱ 2011 ni̱xi̱ʼi̱ ñá Elly ta ki̱ʼva 58 ku̱i̱ya̱ ni̱xi̱yoi̱ xíʼinñá. Tá kéʼíi̱ oración nu̱ú Jehová káʼi̱n xíʼinra xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ sákusuchí-inii̱. Ta ña̱ va̱ʼaní chíndeétáʼan xíʼi̱n kúú ña̱ nátúʼi̱n xa̱ʼa̱ra xíʼin na̱ yiví.

Ni xa̱a̱ yáʼaka 90 ku̱i̱ya̱ kúúmiíi̱, ndiʼi semana kéei̱ nátúʼi̱n xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Saátu chíndeétáʼi̱n xíʼin na̱ Departamento ña̱ Asuntos Legales na̱ íyo chí Bélgica yóʼo. Ta saátu chíndeétáʼi̱n xíʼin sava na̱ hermano ta kéʼíi̱ visita ña̱ pastoreo xíʼin na̱ hermano na̱ válíka na̱ ñúʼu Betel yóʼo.

Xa̱a̱ 84 ku̱i̱ya̱ ni̱ya̱ʼa tá ki̱xáʼíi̱ kéʼíi̱ oración nu̱ú Jehová. Ki̱vi̱ kán ki̱xáʼíi̱ va̱ʼaní kítáʼi̱n xíʼin Jehová ta nani yáʼaka ku̱i̱ya̱ va̱ʼaníka kítáʼi̱n xíʼinra. Táxiníi̱ tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ra xa̱ʼa̱ ña̱ ndiʼi tiempo xíniso̱ʼora ña̱ káʼi̱n xíʼinra (Sal. 66:19). b

a Ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ta̱ hermano Schrantz ka̱naña nu̱ú La Atalaya 1 tí febrero ku̱i̱ya̱ 1974, página 90 nda̱a̱ 94.

b Ta̱ hermano Marcel Gillet ni̱xi̱ʼi̱ra 4 tí febrero ku̱i̱ya̱ 2023 nani kúva̱ʼa artículo yóʼo.