Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 14

“Tasaá kúú ña̱ kunda̱a̱-ini ndiʼina ña̱ kúúndó discípuloi̱”

“Tasaá kúú ña̱ kunda̱a̱-ini ndiʼina ña̱ kúúndó discípuloi̱”

“Tasaá kúú ña̱ kunda̱a̱-ini ndiʼina ña̱ kúúndó discípuloi̱: tá kúʼvi̱-inindó xínitáʼanndó” (JUAN 13:35).

YAA 106 Ná kuʼvi̱-iniyó kuniyó na̱ táʼanyó

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ a

¿Ndáaña ndákanixi̱ní ku̱a̱ʼání na̱ yiví xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱ní-ini na̱ ñuu Jehová xínitáʼanna? (Koto párrafo 1).

1. ¿Ndáaña kútóoní na̱ yiví tá xáʼa̱nna ña̱ yichi̱ nu̱ú reunión? (Koto na̱ʼná).

 NÁ NDAKANIXI̱NÍYÓ xa̱ʼa̱ iin ta̱a xíʼin ñá síʼira ña̱ sa̱kán yichi̱ nu̱ú ni̱xa̱ʼa̱nna reunión. Ta ndákanda̱ní-inina xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní nda̱kiʼin na̱ hermanona ta saátu ña̱ náʼa̱ na̱ hermano kán ña̱ kúʼvi̱ní-inina xínitáʼanna. Ta tá xa̱a̱ nda̱ndikóna veʼena, ñá síʼira ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinra: “Ña̱ kúʼvi̱-ini na̱ testigo xínitáʼanna sa̱ndákanda̱níña-inii̱ ta kútóoníi̱ ña̱ kéʼéna”.

2. ¿Nda̱chun sándakoo savana ña̱ ndasakáʼnuna Jehová?

2 Miíyó na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ kúʼvi̱ní-iniyó xínitáʼanyó. Soo na̱ yiví ku̱a̱chiva kúúyó (1 Juan 1:8). Xa̱ʼa̱ ña̱kán tá xáa̱yó viíka xíni̱yó na̱ hermanoyó, xáa̱yó kúnda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva íyona (Rom. 3:23). Soo savana sándakoona ña̱ ndasakáʼnuna Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa ke̱ʼé iin na̱ hermano xíʼinna.

3. ¿Ndáa ki̱ʼva ndakuniyó na̱ ndixa ndíku̱n sa̱tá ta̱ Cristo? (Juan 13:34, 35).

3 Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ texto nu̱ú ka̱na artículo yóʼo (kaʼvi Juan 13:34, 35). ¿Ndáa ki̱ʼva ndakunina na̱ ndixa ndíku̱n sa̱tá ta̱ Cristo? Xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-inina xínitáʼanna. Va̱ása níka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ña̱yóʼo: “Tasaá kúú ña̱ kunda̱a̱-inindó ña̱ kúúndó discípuloi̱”, chi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra kúú ña̱yóʼo: “Tasaá kúú ña̱ kunda̱a̱-ini ndiʼina ña̱ kúúndó discípuloi̱”. Xa̱ʼa̱ ña̱kán ta̱ Jesús káxiní ni̱ka̱ʼa̱nra ndáa ki̱ʼva ndakunina ndáana ndíku̱n sa̱tára, chi ndixaní kuʼvi̱-inina kunitáʼanna.

4. ¿Ndáaña kivi ndakanixi̱ní savana?

4 Sana na̱ va̱ása kúú testigo Jehová kivi ndakanixi̱nína xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “¿Nda̱chun káʼa̱nna ña̱ ndakunina na̱ ndíku̱n satá ta̱ Cristo xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-inina xínitáʼanna? ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Jesús ña̱ xi̱kuʼvi̱-inira xi̱xinira na̱ apóstolra? ¿Ndáa ki̱ʼva kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ Jesús?”. Saátu miíyó na̱ xa̱a̱ kúú testigo Jehová, kivi ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Tá saá ná keʼéyó, chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kuʼvi̱níka-iniyó kunitáʼanyó, víkaví tá iinna kéʼéna iin ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinyó (Efes. 5:2).

¿NDA̱CHUN KÁʼA̱NNA ÑA̱ NDAKUNINA NA̱ NDÍKU̱N SATÁ TA̱ CRISTO XA̱ʼA̱ ÑA̱ KÚʼVI̱-ININA XÍNITÁʼANNA?

5. ¿Ndáaña ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús nu̱ú Juan 15:12, 13?

5 Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ na̱ ndixa ndíku̱n sa̱tára kuʼvi̱ní-inina kunitáʼanna (kaʼvi Juan 15:12, 13). Ná kotoyó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Kuʼvi̱-inindó kunitáʼanndó nda̱a̱ táki̱ʼva kúʼvi̱-ini yi̱ʼi̱ xínii̱ ndóʼó”. ¿Ndáaña xi̱kuni̱ kachi ta̱ Jesús xíʼin ña̱yóʼo? Ña̱ xi̱kuni̱ kachira kúú ña̱ kuʼvi̱-inina kunitáʼanna ta nda̱a̱ kandíxana kuvina xa̱ʼa̱ táʼanna. b

6. ¿Ndáa ki̱ʼva náʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ ña̱ ndáyáʼviní kuʼvi̱-iniyó kunitáʼanyó?

6 Tu̱ʼun Ndióxi̱ sánáʼa̱ña ña̱ ndáyáʼviní kuʼvi̱-iniyó kunitáʼanyó. Savana káʼa̱nna ña̱ kútóonína texto yóʼo: “Ndióxi̱ kúúra ña̱ kúʼvi̱-ini” (1 Juan 4:8). “Kuʼvi̱-iniún kuniún inka na̱ yiví nda̱a̱ táki̱ʼva kúʼvi̱-iniún xíniún miíún” (Mat. 22:39). “Na̱ kúʼvi̱-ini xíni inkana ndiʼi tiempo íyo tu̱ʼvana ña̱ koo káʼnu-inina xa̱ʼa̱ táʼanna” (1 Ped. 4:8). Xíʼin inka ña̱yóʼo, “Ña̱ kúʼvi̱-inina xínina inkana va̱ása ndíʼiña” (1 Cor. 13:8). Texto yóʼo xíʼin inkakaña náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ ndáyáʼviní kuʼvi̱-iniyó kunitáʼanyó.

7. ¿Nda̱chun va̱ása kuchiñu ta̱ Ndi̱va̱ʼa ndachitáʼanra na̱ yiví ta inkáchi kuʼvi̱-inina kunitáʼanna?

7 Ku̱a̱ʼání na̱ yiví ndáka̱tu̱ʼun xíʼin miína ña̱yóʼo: “¿Ndáaña kúú religión ña̱ nda̱a̱? Chi ndiʼina káʼa̱nna ña̱ sánáʼa̱na ña̱ nda̱a̱, soo xa̱a̱ síín síínva íyo ña̱ sánáʼa̱na xa̱ʼa̱ Ndióxi̱”. Ta̱ Ndi̱va̱ʼa ku̱a̱ʼání veʼe-ñu̱ʼu vatá ke̱ʼéra, xa̱ʼa̱ ña̱kán íxayo̱ʼvi̱ña xíʼin na̱ yiví ña̱ kunda̱a̱-inina ndáaña kúú religión ña̱ nda̱a̱. Soo ta̱ Ndi̱va̱ʼa va̱ása kuchiñura ndachitáʼanra ndiʼi na̱ yiví ña̱ kuʼvi̱-inina kunitáʼanna, ni xa̱a̱ síín síín ñuuna. Chi iinlá mií Jehová kúú ta̱ kuchiñu keʼé ña̱yóʼo. Chi kúnda̱a̱-iniyó ña̱ iinlá ta̱kán kúú ta̱ kúʼvi̱ní-ini xíni miíyó. Ta nda̱saa na̱ kúúmií bendiciónra xíʼin espíritura kúú na̱ kivi na̱ʼa̱ ña̱yóʼo (1 Juan 4:7). Vitin kúnda̱a̱-iniyó nda̱chun kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ña̱ na̱ ndixa ndíku̱n sa̱tára kuʼvi̱ní-inina kunitáʼanna.

8, 9. Xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-ini na̱ testigo Jehová xínitáʼanna, ¿ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan ña̱yóʼo xíʼin inka na̱ yiví?

8 Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús, ku̱a̱ʼání na̱ yiví xa̱a̱ ndákunina ndáana kúú na̱ ndixa ndíku̱n sa̱tá ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-inina xínitáʼanna. Tá kúú, iin ta̱ hermano ta̱ naní Ian c ndákaʼánra xa̱ʼa̱ ña̱ nu̱ú yichi̱ ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nra iin asamblea ña̱ ni̱xi̱yo yatin nu̱ú íyora. Chi ni̱xa̱ʼa̱nvara estadio kán ña̱ kotonde̱ʼéra na̱ sísikí tá ya̱chi̱. Ta̱yóʼo káchira: “Síínníva káa tá ni̱xa̱ʼi̱n asamblea saáchi na̱ testigo Jehová va̱ʼaní nda̱kiʼinna yi̱ʼi̱ ta to̱ʼóní na̱ va̱lí se̱ʼena”. Ta káchikara: “Ña̱ nda̱kanda̱níka-inii̱ xíʼin kúú ña̱ kúsi̱íní-ini ndiʼina ta va̱ʼaní kítáʼan ndiʼina, ta mií ña̱yóʼo kúú ña̱ xi̱kutóoníi̱. Va̱ása ndákaʼíi̱n xa̱ʼa̱ nda̱a̱ ni iin discurso ña̱ xi̱niso̱ʼi̱, soo ndákaʼánvai̱ ña̱ va̱ʼaní ni̱xi̱yo ini na̱ hermano xíʼi̱n ki̱vi̱ kán”. Ña̱ xi̱ni ta̱yóʼo kúú ña̱ náʼa̱ ña̱ ndixaní kúʼvi̱-iniyó xínitáʼanyó. Xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyó na̱ hermanoyó íxato̱ʼóyóna ta vií kéʼéyó xíʼinna.

9 Saátu ndo̱ʼo iin ta̱ hermano ta̱ naní John tá ni̱xa̱ʼa̱nra reunión ña̱ yichi̱ nu̱ú. Nda̱kanda̱ní-inira ña̱ va̱ʼaní ini ndiʼina ta saátu ña̱ to̱ʼónína, ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Ña̱ chi̱ndeétáʼan xíʼi̱n ña̱ kunda̱a̱-inii̱ ña̱ kúúna religión ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ náʼa̱na ña̱ ndixaní kúʼvi̱-inina xínitáʼanna”. d Íyo ku̱a̱ʼákava experiencia ña̱ náʼa̱ ña̱ na̱ testigo Jehová kúú na̱ ndixa ndíku̱n ta̱ Cristo.

10. ¿Ama kúú ña̱ kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó kuʼvi̱-iniyó kuniyó na̱ hermanoyó? (Koto nota).

10 Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱nyó tá xa̱ʼa̱, na̱ hermanoyó na̱ yiví ku̱a̱chiva kúúna. Ta sava yichi̱ keʼéna á ka̱ʼa̱nna iin ña̱ kivi sandákava-iniyó (Sant. 3:2). e Tá ná keʼéna saá xíʼinyó, kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó na̱ʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyóna. Soo, ¿ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa ndakundeéyó kuʼvi̱-iniyó kuniyóna? Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús (Juan 13:15).

¿NDÁA KI̱ʼVA NI̱NA̱ʼA̱ TA̱ JESÚS ÑA̱ XI̱KUʼVI̱-INIRA XI̱XINIRA NA̱ APÓSTOLRA?

Ta̱ Jesús ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ xi̱kuʼvi̱-inira xi̱xinira na̱ apóstolra ni sava yichi̱ ke̱ʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa. (Koto párrafo 11 nda̱a̱ 13).

11. ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Santiago xíʼin ta̱ Juan iin yichi̱? (Koto na̱ʼná).

11 Ta̱ Jesús xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ na̱ yiví ku̱a̱chiva kúú na̱ apóstolra. Ta xi̱chindeétáʼanra xíʼinna ña̱ vií keʼéna ña̱ va̱ʼa kindo̱o-ini Jehová xíʼin ña̱ kéʼéna. Iin yichi̱, ta̱ Santiago xíʼin ta̱ Juan ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin siʼína ña̱ ná ka̱ʼa̱nñá xíʼin ta̱ Jesús ña̱ ná taxira chiñu ña̱ ndáyáʼvi ndaʼa̱na ti̱xin Reinora (Mat. 20:20, 21). U̱vi̱ saá na̱ apóstol yóʼo ni̱na̱ʼa̱na ña̱ ni̱nuní xi̱kunina ta xi̱kutóona kuumiína ku̱a̱ʼání ña̱ʼa (Prov. 16:18).

12. ¿Nda̱chun va̱ʼa kúnda̱a̱-iniyó ña̱ su̱ví nda̱saa ta̱ Santiago xíʼin ta̱ Juan kúú na̱ va̱ása va̱ʼa níkeʼé?

12 Su̱ví nda̱saa ta̱ Santiago xíʼin ta̱ Juan kúú na̱ níkeʼé ña̱yóʼo. Ná kotoyó ndáaña ke̱ʼé inka na̱ apóstol: “Tá na̱kunda̱a̱-ini na̱ inka 10 kán xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ni̱sa̱a̱nína xíʼin u̱vi̱ saá na̱yóʼo” (Mat. 20:24). Sana ndeéníva ni̱sa̱a̱na xíʼin táʼanna. Sana na̱ inka apóstol ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱yóʼo xíʼin ta̱ Santiago xíʼin ta̱ Juan: “¿Á ndáyáʼviníka ndóʼó ña̱kán ndúkúndó chiñu yóʼo nu̱ú ta̱ Jesús? ¿Á iinlá ndóʼova kúú na̱ ndeéní káchíñu xíʼin ta̱ Jesús? Saátu ndi̱ʼi̱va xíniñúʼu ndakiʼinndi̱ chiñu yóʼo”. Tá ku̱u ña̱yóʼo, na̱ apóstol va̱ása níkuʼvi̱ka-inina kunitáʼanna.

13. ¿Ndáa ki̱ʼva xi̱keʼé ta̱ Jesús xíʼin na̱ apóstolra ni sava yichi̱ xi̱keʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa? (Mateo 20:25-28).

13 ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Jesús? Va̱ása nísa̱a̱ra xíʼinna. Ta ni kǒo níka̱ʼa̱ntura ña̱ ndukúra inka na̱ apóstolra na̱ vitá-ini ta ndixa kúʼvi̱-inina xínitáʼanna. Chi nu̱úka ña̱ keʼéra saá, viíní ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna chi xi̱kunda̱a̱-inira ndáaña xi̱ndikaa̱ níma̱na (kaʼvi Mateo 20:25-28). Ni ku̱a̱ʼákava yichi̱ na̱túʼun kúáchi na̱ apóstolra xa̱ʼa̱ ndáana kúú na̱ ndáyáʼvika, viíva xi̱keʼé ta̱ Jesús xíʼinna ta xi̱kuʼvi̱-inira xi̱xinirana (Mar. 9:34; Luc. 22:24).

14. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱xi̱yo na̱ yiví nu̱ú xa̱ʼnu na̱ apóstol ta̱ Jesús?

14 Ta̱ Jesús xi̱kunda̱a̱va-inira ndáa ki̱ʼva xa̱ʼnu na̱ apóstolra (Juan 2:24, 25). Tiempo saá, na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ inka veʼe-ñu̱ʼu, xi̱ndi̱ʼi̱ní-inina ña̱ koona mií na̱ ndáyáʼvi va̱ʼaka. Na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ judío xi̱ndakanixi̱nína ña̱ miína kúú na̱ ndáyáʼvi va̱ʼaka (Luc. 18:9-12). f Ta̱ Jesús xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ ndiʼi ña̱yóʼo kivi nasamaña ki̱ʼva ña̱ xi̱ndakanixi̱ní na̱ apóstol xa̱ʼa̱ miína ta saátu xa̱ʼa̱ inkana (Prov. 19:11). Ta̱ Jesús xi̱kunda̱a̱va-inira ña̱ na̱ apóstolra na̱ yiví ku̱a̱chi kúúna ta va̱ása níxi̱sa̱a̱ra xíʼinna tá xi̱keʼéna iin ña̱ va̱ása va̱ʼa. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ va̱ʼava inina, chi̱ndeétáʼanra xíʼinna ña̱ vitá koo inina ta kuʼvi̱-inina kunitáʼanna.

¿NDÁA KI̱ʼVA KUNDIKU̱NYÓ YICHI̱ TA̱ JESÚS?

15. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Santiago xíʼin ta̱ Juan?

15 Ku̱a̱ʼání ña̱ kivi sakúaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Santiago xíʼin ta̱ Juan. Va̱ása va̱ʼa níkeʼéna ña̱ ndukúna chiñu ña̱ ndáyáʼvi keʼéna ti̱xin Reino Ndióxi̱. Ta saátu va̱ása va̱ʼa níkeʼé na̱ inka apóstol ta̱ Jesús ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n kúáchina xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Soo mií ta̱ Jesús viíní ke̱ʼéra xíʼin 12 saá na̱ apóstolra. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱yóʼo? Tá iinna va̱ása va̱ʼa kéʼéna, xíniñúʼu kiʼinníyó kuenta ndáa ki̱ʼva kéʼéyó. Chi ña̱ xíniñúʼu keʼéyó kúú ña̱ kúee koo iniyó xíʼinna ta kuʼvi̱-iniyó kuniyóna. Tá nda̱kava-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé iin na̱ hermano xíʼinyó, ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “¿Nda̱chun va̱ása va̱ʼa níkunii̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéna xíʼi̱n? ¿Á miíi̱ kúú na̱ xíniñúʼu viíka keʼé? ¿Á ke̱ʼé na̱ hermano ña̱yóʼo xíʼi̱n xa̱ʼa̱ ña̱ íyo iin tu̱ndóʼo yáʼana nu̱ú? Ni íyova xa̱ʼa̱ kúú ña̱ kivi sa̱i̱, ¿á kivi na̱ʼi̱ ña̱ kúʼvi̱-inii̱ xínii̱na ta ixakáʼnu-inii̱ xa̱ʼa̱na?”. Tá ndiʼi tiempo vií kéʼéyó xíʼin inkana ta kúʼvi̱-iniyó xíniyóna, saá kúú ña̱ na̱ʼa̱yó ña̱ kúúyó na̱ ndixa ndíku̱n sa̱tá ta̱ Cristo.

16. ¿Ndáaña kivi sakúaʼayó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús?

16 Ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús saátu sánáʼa̱ña miíyó ña̱ xíniñúʼu chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ ndóʼo na̱ hermanoyó (Prov. 20:5). Ña̱ nda̱a̱ kúúña, xi̱kunda̱a̱va-ini ta̱ Jesús ña̱ xi̱ñuʼu níma̱ na̱ yiví, soo miíyó va̱ása kúnda̱a̱ví iniyó ndáaña ñúʼu níma̱ na̱ yiví. Soo ña̱ kivi keʼéyó kúú ña̱ kúee koo iniyó xíʼin na̱ hermanoyó tá ke̱ʼéna iin ña̱ va̱ása va̱ʼa (Efes. 4:1, 2; 1 Ped. 3:8). Ta iin ña̱ kivi keʼéyó kúú ña̱ kuxini̱ va̱ʼayóna. Ná kotoyó iin ejemplo.

17. ¿Ndáaña ku̱u xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱kaa̱ iin ta̱ superintendente ña̱ circuito ndee̱ ña̱ kuxini̱ va̱ʼara iin ta̱ hermano?

17 Iin ta̱ superintendente ña̱ circuito ta̱ ni̱xa̱ʼa̱n ka̱chíñu nu̱ú Ndióxi̱ chí África, xi̱nitáʼanra xíʼin iin ta̱ hermano ta̱ kue̱ʼe̱ní ni̱xi̱yo. Soo, ¿ndáaña ke̱ʼé ta̱ superintendente ña̱ circuito yóʼo? Ta̱yóʼo káchira: “Chi̱kai̱ ndee̱ ña̱ kuxini̱ va̱ʼi̱ra”. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ superintendente ña̱yóʼo, ni̱xa̱a̱ra ku̱ndaa̱-inira ña̱ saá íyo ta̱ hermano kán xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼora. Ta̱yóʼo káchira: “Tá ni̱xa̱i̱ ku̱ndaa̱-inii̱ ña̱ chíka̱a̱níra ndee̱ ña̱ va̱ása ndakaʼánkara xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼora tá ya̱chi̱ ta chíka̱a̱níra ndee̱ ña̱ sakúaʼara xa̱ʼa̱ Jehová, saá ni̱xa̱i̱ chi̱ndayáʼvikai̱ra ta ni̱xa̱i̱ va̱ʼaní kítáʼi̱n xíʼinra”. Tá ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kuxini̱ va̱ʼakayó na̱ hermanoyó ta kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ ndóʼona, saá kúú ña̱ viíní keʼéyó xíʼinna ta kuʼvi̱ní-iniyó kuniyóna.

18. ¿Ndáaña kivi ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ tá ke̱ʼé iin na̱ hermano ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinyó? (Proverbios 26:20).

18 Sana kuni̱yó ka̱ʼa̱nyó xíʼin iin na̱ hermano na̱ ke̱ʼé iin ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinyó. Soo tá kúma̱níka keʼéyóña ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “¿Á kúnda̱a̱-inii̱ xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ku̱u?” (Prov. 18:13). ¿Á xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ miína kúú ña̱ ke̱ʼéna ña̱yóʼo xíʼi̱n? (Ecl. 7:20). ¿Á xa̱a̱ iin yichi̱ saá ke̱ʼíi̱? (Ecl. 7:21, 22). “Tá ná ka̱ʼi̱n xíʼin na̱ hermano yóʼo, ¿á kakuka ku̱a̱chi?” (kaʼvi Proverbios 26:20). g Tá ná taváyó tiempo ña̱ ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱yóʼo, saá kúú ña̱ xa̱a̱yó kunda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ʼaní ña̱ kuʼvi̱-iniyó kunitáʼanyó ta nandósóyó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéna xíʼinyó.

19. ¿Ndáaña chíka̱a̱-iniyó keʼéyó?

19 Miíyó na̱ testigo Jehová náʼa̱yó ña̱ kúúyó na̱ ndixa ndíku̱n sa̱tá ta̱ Cristo saáchi náʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱ní-iniyó xínitáʼanyó. Ta iin tá iinyó kivi na̱ʼa̱yó ña̱ ndixaní kúʼvi̱-iniyó xíniyó na̱ hermanoyó ni kúúna na̱ yiví ku̱a̱chi. Tásaá ná keʼéyó, inka na̱ yiví kiʼinna kuenta ña̱ ndíku̱nyó religión ña̱ nda̱a̱ ta kixáʼana kuni̱na ndasakáʼnuna Jehová xíʼinyó. Ña̱kán ná chika̱a̱-iniyó ña̱ kuʼvi̱ka-iniyó kuniyó na̱ hermanoyó chi saá kúú ña̱ na̱ʼa̱yó ña̱ kúúyó na̱ ndíku̱n sa̱tá ta̱ Cristo.

YAA 17 “Kúni̱vai̱”

a Ku̱a̱ʼání na̱ yiví kíxáʼana ndásakáʼnuna Jehová tá xítona ña̱ kúʼvi̱ní-iniyó xínitáʼanyó. Soo xa̱ʼa̱ ña̱ kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi, sava yichi̱ kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó kuʼvi̱-iniyó kunitáʼanyó. Nu̱ú artículo yóʼo sakúaʼayó nda̱chun ndáyáʼviní kuʼvi̱-iniyó kunitáʼanyó ta saátu sakúaʼayó ndáa ki̱ʼva kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ Jesús tá iinna kéʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinyó.

c Koto artículo ña̱ naní “Al fin mi vida tiene sentido”, ña̱ ka̱na nu̱ú tutu La Atalaya 1 tí noviembre ña̱ ku̱i̱ya̱ 2012, página 13 xíʼin 14.

d Koto artículo ña̱ naní “Mi vida parecía ideal”, ña̱ ka̱na nu̱ú tutu La Atalaya 1 tí mayo ña̱ ku̱i̱ya̱ 2012, página 18 xíʼin 19.

e Artículo yóʼo kǒo káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi ndeé ña̱ káʼa̱n 1 Corintios 6:9, 10 xa̱ʼa̱. Chi na̱ anciano kúú na̱ xíni̱ ndáaña keʼéna tá ná kuu ña̱yóʼo.

f Káʼa̱nna ña̱ tá ni̱ya̱ʼa tiempo, iin ta̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ judío ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Nu̱ú ñuʼú yóʼo íyo treinta na̱ ta̱a na̱ nda̱kúní-ini nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Abrahán. Tá treinta kúúna íyo, yi̱ʼi̱ xíʼin se̱ʼi̱ kúú u̱vi̱ na̱yóʼo; tá u̱xu̱ kúúna íyo, yi̱ʼi̱ xíʼin se̱ʼi̱ kúú u̱vi̱ na̱yóʼo; Tá u̱ʼu̱n kúúna íyo, yi̱ʼi̱ xíʼin se̱ʼi̱ kúú u̱vi̱ na̱yóʼo; Tá u̱vi̱ kúúna íyo, yi̱ʼi̱ xíʼin se̱ʼi̱ kúú na̱yóʼo; Tá iinlá kuití kúúna íyo, yi̱ʼi̱ kúú ta̱yóʼo”.

g Proverbios 26:20: “Nu̱ú kǒo titu̱n, ndáʼva̱ ñuʼu̱, ta nu̱ú kǒo na̱ káʼa̱n ña̱ vatá, kǒo ku̱a̱chi íyo”.