Ir al contenido

Ir al índice

ÑA̱ NÁTÚʼUN XA̱ʼA

“Ni ta̱ ndáʼvi xi̱kui̱ tá ka̱kui̱, Jehová táxira ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ndaʼíi̱”

“Ni ta̱ ndáʼvi xi̱kui̱ tá ka̱kui̱, Jehová táxira ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ndaʼíi̱”

Ka̱kui̱ iin veʼe loʼo ña̱ ku̱va̱ʼa xíʼin yitu̱n, chí ñuu Indiana (Estados Unidos) ña̱ naní Liberty. Tá ka̱kui̱, yivái̱ xíʼin siʼíi̱ xa̱a̱ íyo u̱ni̱ se̱ʼena, iin ta̱ loʼo xíʼin u̱vi̱ ná válí. Ta sa̱tá yi̱ʼi̱ ka̱kuka u̱vi̱ se̱ʼe ta̱ana xíʼin inka ñá loʼo.

Veʼe loʼo nu̱ú ka̱kui̱, veʼe yitu̱n xi̱kuuña.

TÁ NI̱XA̱ʼI̱N escuela, va̱ása nínasa̱mai̱ escuela. Ta ñuu nu̱ú ni̱xi̱yoi̱ na̱ va̱lí na̱ kíxaʼá káʼvi xíʼinndi̱ na̱kán kúú na̱ sándiʼi xíʼinndi̱. Ta mií ñuu nu̱ú ni̱xi̱yoi̱ ndiʼindi̱ xi̱xini̱ táʼanndi̱.

U̱xa̱ xi̱kuundi̱ nu̱ú na̱ yivándi̱, ta tá loʼovíi̱ sa̱kuaʼi̱ kachíñui̱ yuku̱.

Ñuu Liberty ni̱xi̱yo ku̱a̱ʼání granja xíʼin nu̱ú xi̱chiʼina nu̱ni̱. Yivái̱ xi̱kachíñura iin granja ñuu nu̱ú ka̱kui̱. Tá loʼi̱ sa̱kuaʼi̱ kavai̱ iin tractor ta xi̱kachíñui̱ chiñu ña̱ xi̱keʼéna chí yuku̱.

Yivái̱ ta̱ xa̱a̱ chéeva xi̱kuura. Tá ka̱kui̱, siʼíi̱ xi̱kuumiíñá 35 ku̱i̱ya̱ ta yivái̱ xi̱kuumiíra 56 ku̱i̱ya̱. Ni xa̱a̱ chéeva yivái̱ soo ndakúní xi̱na̱ʼa̱ra. Va̱ʼaní xi̱kachíñura ta saátu sa̱náʼa̱ra ndi̱ʼi̱ ña̱ kachíñundi̱. Ni kǒo ku̱a̱ʼá xu̱ʼún xi̱kiʼinra soo va̱ása níkuma̱ní ña̱ kuxundi̱ ni nu̱ú kundoondi̱ á ti̱ko̱to̱ ña̱ kundixindi̱. Ndiʼi tiempo chi̱ndeéníra ndi̱ʼi̱. Yivái̱ ni̱xi̱ʼi̱ra tá xi̱kuumiíra 93 ku̱i̱ya̱ ta siʼíi̱ ni̱xi̱ʼi̱ñá tá xi̱kuumiíñá 86 ku̱i̱ya̱. Ni yivái̱ ni siʼíi̱ kǒo níndasakáʼnuna Jehová. Soo iin ta̱ ñanii̱ káchíñura nu̱ú Jehová ta kúúra anciano nani tá ku̱i̱ya̱ 1972.

TÁ NI̱XI̱YO LOʼI̱

Siʼíi̱ ndiʼi domingo xi̱xa̱ʼa̱nñá xíʼinndi̱ veʼe-ñu̱ʼu na̱ bautista. Tá xi̱kuumiíi̱ 12 ku̱i̱ya̱, xi̱niso̱ʼi̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ u̱ni̱ kúú ndióxi̱ ta ni̱nda̱ka̱tu̱ʼi̱n siʼíi̱: “¿Nda̱chun kúú ta̱ Jesús se̱ʼe Ndióxi̱ ta kúútura yivá Ndióxi̱?”. Ta siʼíi̱ ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼi̱n: “Ni iinna kǒo kívi kunda̱a̱-ini xa̱ʼa ña̱yóʼo”. Ta ndixava nda̱kanixi̱níi̱ ña̱ kǒo kivi kunda̱a̱-inii̱ xa̱ʼaña. Soo ni saá nda̱kuchii̱ tá xi̱kuumiíi̱ 14 ku̱i̱ya̱ ini iin yu̱ta ña̱ ñuu kán, ta u̱ni̱ yichi̱ chi̱ka̱a̱na yi̱ʼi̱ ini ti̱kui̱í: iin yichi̱ xa̱ʼa yiváyó, inkaña xa̱ʼa se̱ʼera ta ña̱ u̱ni̱ xa̱ʼa espíritu santo.

1952. Tá kúúmiíi̱ 17 ku̱i̱ya̱, tá ta̱ʼánka koi̱ soldado.

Tá ni̱xa̱ʼi̱n secundaria, ni̱xi̱yo iin migoi̱ ta̱ xi̱kuu boxeador ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n ña̱ va̱ʼa kuutu yi̱ʼi̱ boxeador. Ña̱kán ka̱ʼyíi̱ ki̱víi̱ ti̱xin ña̱ Golden Gloves yóʼo kúú nu̱ú sánáʼa̱na na̱ yiví kanitáʼanna. Kǒo nísakuaʼa va̱ʼi̱, xa̱ʼa ña̱yóʼo sa̱ndákoi̱ña. Tándi̱ʼi ka̱nana yi̱ʼi̱ ña̱ ki̱ʼvii̱ xíʼin na̱ soldado ña̱ Estados Unidos ta chi̱ndaʼána yi̱ʼi̱ chí ñuu Alemania. Tá ni̱xi̱yoi̱ kán na̱ xáʼndachíñu nu̱úi̱ chi̱ndaʼána yi̱ʼi̱ escuela nu̱ú xáʼa̱n na̱ soldado, saáchi nda̱kanixi̱nína ña̱ va̱ʼa sakuaʼi̱ kaʼndachíñui̱ nu̱ú inkana. Xi̱kuni̱na ña̱ sakuaʼa va̱ʼi̱ kui̱ soldado. Soo yi̱ʼi̱ va̱ása kúni̱i̱ ña̱kán, xa̱ʼa ña̱yóʼo tá ni̱ya̱ʼa u̱vi̱ ku̱i̱ya̱ sa̱ndákoi̱ escuela kán tá ku̱i̱ya̱ 1956. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo íyo inka ta̱ ki̱xaʼíi̱ káchíñui̱ nu̱ú.

1954-1956. U̱vi̱ ku̱i̱ya̱ xi̱kui̱ soldado ñuu Estados Unidos.

INKA ÑA̱ KI̱XAʼÍI̱ KÉʼÍI̱

Tá xa̱a̱ xa̱ʼnui̱ nu̱ú miíi̱ ni̱xa̱i̱ ku̱i̱ iin ta̱a ta̱ káʼnu ta xi̱kuuta̱aní-inii̱. Xi̱ndakanixi̱níi̱ tá xi̱ndakanixi̱ní na̱ yiví na̱ xi̱xinii̱ nu̱ú película á na̱ xi̱ndoo yatin xíʼi̱n. Nu̱ú miíi̱ na̱ ta̱a na̱ xi̱sanáʼa̱ veʼe tá veʼe su̱ví ta̱a na̱ ndakú-ini kúúna. Soo ki̱xaʼíi̱ sákuaʼi̱ sava ña̱ʼa ña̱ na̱sama yi̱ʼi̱. Iin ki̱vi̱ tá xíkai̱ xíʼin tú carroi̱ tú va̱ʼaní náʼa̱, u̱vi̱ ná válí chi̱ndeéná yi̱ʼi̱. Xi̱xini̱vai̱ná; ná ku̱ʼva ta̱ xi̱kuu yií ñá ku̱ʼvai̱ ñá xa̱a̱ chée xi̱kuuná. Ta u̱vi̱ saáná xi̱kuu testigo Jehová. Xa̱a̱ inka yichi̱ xa̱a̱ ta̱xiva na̱ hermano ndaʼíi̱ tutu ña̱ naní Tutu ña̱ nátúʼun xíʼinyó xíʼin ¡Despertad!, ta nu̱ú miíi̱ Tutu ña̱ nátúʼun xíʼinyó yo̱ʼvi̱nívaña. Soo náyóʼo ni̱ka̱ʼa̱nná xíʼi̱n ña̱ ku̱ʼi̱n ña̱ Estudio ña̱ Congregación, iin reunión loʼo ña̱ xi̱keʼéna veʼená ta kán xi̱kaʼvina Biblia. Ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinná ña̱ kotovai̱ tá ku̱ʼi̱n, ta náyóʼo iin xáku̱ná ni̱ka̱ʼa̱nná xíʼi̱n: “¿Á ndixa ku̱ʼún?”. “Ku̱ʼu̱nvai̱” káchii̱ xíʼinná.

Nda̱ndikó-inii̱ xa̱ʼa ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinná ña̱ ku̱ʼi̱n, soo xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nvai̱ xíʼinná. Mií ñu̱ú saá ni̱xa̱ʼa̱nvai̱ reunión. Nda̱kanda̱ní-inii̱ chi na̱ va̱lí xíni̱nína xa̱ʼa Biblia. Ni xi̱xa̱ʼi̱n ndiʼi domingo xíʼin siʼíi̱ veʼe-ñu̱ʼu ni va̱ása nísakuaʼi̱ xa̱ʼa Biblia. Soo vitin chi̱ka̱a̱-inii̱ sakuaʼakai̱ ta ki̱xaʼána káʼvina xíʼi̱n. Sa̱kuaʼi̱ Jehová kúú ki̱vi̱ Ndióxi̱ ta̱ kúúmií ndiʼi ndée. Tá ya̱chi̱, ni̱nda̱ka̱tu̱ʼi̱n siʼíi̱ ndáana kúú na̱ testigo Jehová, ta ñáyóʼo ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼi̱n: “Na̱kán ndásakáʼnuna iin táta ta̱ káʼnu ta̱ naní Jehová”. Soo vitin na̱kunda̱a̱-inii̱ ña̱ nda̱a̱.

Kamaní ki̱xaʼíi̱ káchíñui̱ nu̱ú Jehová chi ku̱nda̱a̱-inii̱ ña̱ nda̱ni̱ʼíi̱ ña̱ nda̱a̱. Tá yo̱o̱ marzo ña̱ 1957 nda̱kuchii̱, tá ni̱ya̱ʼa̱ i̱i̱n yo̱o̱ ña̱ ni̱xa̱ʼi̱n ña̱ reunión ña̱ nu̱ú. Na̱samai̱ ña̱ ndákanixi̱níi̱ xa̱ʼa ña̱ tákui̱. Tá ndákaʼíi̱n xa̱ʼa ña̱ xi̱ndakanixi̱níi̱ ña̱ xi̱kuuta̱aní-inii̱, vitin kúsi̱íní-inii̱ chi sa̱kuaʼi̱ ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa ndáa ta̱ kúú ta̱a ta̱ ndixa. Ta̱ Jesús kǒo ku̱a̱chira níxi̱yo. Xi̱kuumiíra ku̱a̱ʼání ndée nu̱úka inka ta̱a. Soo ni saá kǒo níkanitáʼanra xíʼin inkana chi ta̱xira ná kundi̱va̱ʼana xíʼinra (Is. 53:2, 7). Sa̱kuaʼi̱ tá ndixa kúni̱i̱ kundiku̱i̱n ta̱ Jesús xíniñúʼu va̱ʼa koo inii̱ xíʼin inkana (2 Tim. 2:24).

Tá ni̱ya̱ʼa iin ku̱i̱ya̱ ña̱ 1958, ki̱xaʼíi̱ kúi̱ precursor. Soo sa̱ndákoi̱ ña̱yóʼo loʼo tiempo. Ti̱ndaʼa̱vai̱ xíʼin ñá Gloria, ñáyóʼo kúú ñá ni̱ka̱ʼa̱n xíʼi̱n ña̱ ku̱ʼi̱n reunión. Va̱ása ndándikó-inii̱ xa̱ʼa ña̱yóʼo, saáchi ñá Gloria ndáyáʼviníñá nu̱úi̱. Ndáyáʼviñá nu̱úka ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa ta kúsi̱íní-inii̱ ña̱ ti̱ndaʼíi̱ xíʼinñá. Vitin ná ka̱ʼa̱n loʼo ñá Gloria xíʼinndó xa̱ʼañá:

“Se̱ʼe yivái̱ xíʼin siʼíi̱ 17 xi̱kuuna. Siʼíi̱ xi̱kuuñá iin ñá testigo ñá nda̱kúní ni̱xi̱yo ini xíʼin Jehová ta ni̱xi̱ʼi̱ñá tá kúúmiíi̱ 14 ku̱i̱ya̱. Mií tiempo kán ki̱xaʼá yivái̱ káʼvira Biblia. Xa̱ʼa ña̱ kǒoka siʼíi̱ íyo, yivái̱ ni̱xa̱ʼa̱nra ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ director ña̱ escuela nu̱ú xi̱kaʼvindi̱. Kuʼvi̱i̱ ñá chéeka nu̱úi̱ si̱lóʼo kúma̱ní sandiʼiñá kaʼviñá secundaria, ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱n yivái̱ xíʼinra á taxira iin ki̱vi̱ ku̱ʼu̱n ñákán ta inka ki̱vi̱ ku̱ʼu̱n yi̱ʼi̱ escuela. Ki̱vi̱ ña̱ xi̱xa̱ʼa̱n ña̱kán, yi̱ʼi̱ xi̱ndai̱ na̱ va̱lí ku̱ʼvandi̱ xíʼin ná kuʼvi̱ndi̱ ta xi̱keʼíi̱ ña̱ʼa kuxundi̱ ña̱ va̱ʼa kitáʼan ndiʼindi̱ kuxundi̱ tá kíxa̱a̱ yivái̱ ña̱ xáʼa̱nra káchíñura, tá ki̱vi̱ xi̱xa̱ʼa̱n yi̱ʼi̱ escuela ña̱kán xi̱keʼé ndiʼi ña̱yóʼo. Ta̱ director ka̱ndíxavara, ta saá ke̱ʼéndi̱ nda̱a̱ ki̱vi̱ sa̱ndíʼi̱ kuʼvi̱i̱. U̱vi̱ familia na̱ Testigo ka̱ʼvi xíʼinndi̱ Biblia ta 11 kúúndi̱ ndu̱u testigo Jehová. Xi̱kutóoníi̱ natúʼi̱n xa̱ʼa Ndióxi̱, ni xi̱kui̱ iin ñá loʼo ñá kaʼanní nu̱ú. Soo ta̱ Samuel xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ chíndeé táʼanníra xíʼi̱n”.

Ti̱ndaʼíi̱ xíʼin ñá Gloria tá yo̱o̱ febrero ña̱ 1959. Xi̱kusi̱íní-ini u̱vi̱ saándi̱ ña̱ xi̱kuundi̱ precursor. Xa̱ʼa ña̱ xi̱kuni̱ndi̱ ku̱ʼu̱nndi̱ kachíñundi̱ Betel, yo̱o̱ julio mií ña̱ ku̱i̱ya̱ saá ke̱ʼéndi̱ iin solicitud ña̱ va̱ʼa ku̱ʼu̱nndi̱. Ta̱ na̱túʼun xíʼinndi̱ kúú ta̱ hermano Simon Kraker. Ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinndi̱, ña̱ tiempo saá va̱ása kíʼvi na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ Betel. Ni ndiʼi tiempo xi̱kutóoníndi̱ ku̱ʼu̱nndi̱ Betel, ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ ni̱ya̱ʼa saáví ni̱ki̱ʼvindi̱.

Ka̱ʼyíndi̱ carta ku̱a̱ʼa̱n ndaʼa̱ na̱ Betel ña̱ ka̱ʼa̱nna xíʼinndi̱ ndáa míí va̱ʼa ku̱ʼu̱nndi̱ natúʼunndi̱ xa̱ʼa Ndióxi̱. Ta kǒo ku̱a̱ʼá ñuu nítaxina ndaka̱xinndi̱ ku̱ʼu̱nndi̱: Pine Bluff, Arkansas kúú ñuu nu̱ú ni̱ka̱ʼa̱nna ku̱ʼu̱nndi̱. Tiempo saá, u̱vi̱ congregación ni̱xi̱yo, iinña nu̱ú xi̱xa̱ʼa̱n na̱ hermano color yaa ta inkaña xi̱xa̱ʼa̱n na̱ color ndáa. Chi̱ndaʼána ndi̱ʼi̱ ku̱a̱ʼa̱nndi̱ congregación na̱ color ndáa ta 14 xi̱kuu na̱ publicador congregación yóʼo.

ÑA̱ NDO̱ʼONDI̱ KÚÚÑA NA̱ YIVÍ XI̱KUNDASÍ TÁʼANNA XA̱ʼA RAZANA

Sana ndáka̱tu̱ʼunndó miíndó nda̱chun kúú ña̱ na̱ congregación na̱ testigo Jehová xi̱ndataʼví táʼanna tá xi̱ndatakana. Saáchi tiempo kán kǒo ña̱ kivi keʼéndi̱ ña̱ va̱ʼa inkáchi ndakutáʼan ndiʼindi̱. Ley ña̱ ñuu kán xi̱ka̱ʼa̱nña iin ku̱a̱chi káʼnu kúúña ná sa̱ka̱ na̱ raza chí nu̱ú chútú na̱ yiví, ta nda̱a̱ kivi kanina miíyó tá saá ná keʼéyó. Sava ñuu na̱ hermano xi̱yi̱ʼvína ña̱ sándi̱ʼi̱-xa̱ʼana veʼe nu̱ú xi̱ndatakana tá ná ndakutáʼan na̱ hermano color yaa xíʼin na̱ ndáa. Chi sava ñuu xa̱a̱ saá xi̱ndoʼona. Tá nátúʼun na̱ testigo color ndáa xa̱ʼa tu̱ʼun Ndióxi̱ nu̱ú ndóo na̱ color yaa, na̱ policía tíinnana ta nda̱a̱ káninana. Xa̱ʼa ña̱yóʼo ña̱ va̱ʼa natúʼunndi̱ xa̱ʼa Ndióxi̱, va̱ʼaka xi̱kandíxandi̱ ña̱ káʼa̱n ley kán.

Sava i̱xayo̱ʼvi̱vaña xíʼinndi̱ ña̱ ku̱ʼu̱nndi̱ natúʼunndi̱ xa̱ʼa Ndióxi̱. Tá xi̱xa̱ʼa̱nndi̱ nu̱ú ndóo na̱ yiví color ndáa ta sava veʼe xáa̱ndi̱ veʼe na̱ color yaa kúúña. Ta ndi̱ku̱n kama xi̱ndakanixi̱níndi̱ ndáaña keʼéndi̱ á natúʼunndi̱ loʼo xíʼinna á ndukúndi̱ ña̱ káʼnu-ini nu̱úna ta ku̱ʼu̱nvandi̱. Saáva ni̱xi̱yo tiempo saá.

Ña̱ va̱ʼa kana xu̱ʼún kuniñúʼundi̱ ndeéní xi̱kachíñundi̱. Chiñu ña̱ xi̱kachíñundi̱ va̱ása ku̱a̱ʼá xu̱ʼún níxichaʼvina ndi̱ʼi̱. Ñá Gloria xi̱kachíñuñá chiñu veʼe ta savana xi̱taxina chindeé táʼi̱n xíʼinñá ña̱ va̱ʼa sándiʼindi̱ sava ki̱vi̱. Tá kúma̱níka ku̱ʼu̱nndi̱ xi̱xixindi̱ comida ña̱ xi̱taxina ndaʼa̱ndi̱. Ndiʼi semana ñá Gloria xi̱xa̱ʼa̱nñá xi̱chika̱a̱ñá plancha ti̱ko̱to̱ iin na̱ familia ta yi̱ʼi̱ xi̱kachíñui̱ jardín ña̱ xi̱kuumiína, xi̱ndaya̱kui̱n ventana ta ku̱a̱ʼáka ña̱ʼa xi̱keʼíi̱. Veʼe iin na̱ familia color yaa ñá Gloria xi̱nda̱yakunñá ventana chí ini veʼe ta yi̱ʼi̱ xi̱nda̱yakunña chí ke̱ʼe. Xa̱ʼa ña̱ xi̱kachíñundi̱ iníí ki̱vi̱ xi̱taxina xi̱xixindi̱. Soo ñá Gloria xi̱xixiñá ini veʼe soo va̱ása níxixixiñá xíʼin na̱ familia kán, ta yi̱ʼi̱ xi̱xixii̱ chí ke̱ʼe. Soo kǒo níxindakava-inii̱ xa̱ʼa ña̱yóʼo. Chi ya̱si̱nní ña̱ xi̱xixindi̱. Va̱ʼava yiví xi̱kuuna nu̱ú xi̱kachíñundi̱, soo xi̱keʼéna táki̱ʼva xi̱keʼé ndiʼika na̱ yiví. Ndákaʼíi̱n iin yichi̱ tá ni̱ya̱ʼandi̱ chika̱a̱ndi̱ gasolina tú carro. Ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin ta̱ táta kán á kivi ya̱ʼa ñá Gloria baño. Kuití xi̱tora nu̱úi̱ ta ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ña̱ ndási kúúña”.

NDÁKAʼÁNNDI̱ XA̱ʼA ÑA̱ VA̱ʼANÍ NI̱XI̱YO ININA XÍʼINNDI̱

Va̱ʼaní xi̱ndoondi̱ xíʼin na̱ hermano. Ta xi̱kutóoníndi̱ natúʼunndi̱ xa̱ʼa Ndióxi̱. Tá ni̱xa̱a̱ndi̱ ñuu Pine Bluff, ni̱xi̱yondi̱ veʼe iin ta̱ anciano ña̱ congregación. Ñá síʼíra su̱ví testigo Jehová níxikuuñá, ta ñá Gloria ki̱xaʼáñá káʼviñá Biblia xíʼinñá. Ta saátu ñá se̱ʼena xíʼin yiíñá ki̱xaʼíi̱ káʼvii̱ xíʼinna. Mií ñá síʼí ta̱ hermano yóʼo xíʼin ñá se̱ʼena u̱vi̱ saáná nda̱kuchiná.

Va̱ʼaní xi̱táʼanndi̱ xíʼin na̱ hermano na̱ congregación na̱ color yaa. Xi̱kanana ndi̱ʼi̱ ña̱ ku̱ʼu̱nndi̱ kuxundi̱ xíʼinna, soo xi̱xa̱ʼa̱nndi̱ tá xa̱a̱ kúñu̱ú ña̱ va̱ʼa ná kǒo kuni inkana ndi̱ʼi̱. Na̱ organización Ku Klux Klan, xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ yiví ña̱ ná kundasina kunina na̱ yiví na̱ inka raza ta xi̱kanitáʼanna tiempo saá. Ndákaʼíi̱n xa̱ʼa iin ta̱ ta̱a níndúʼúra nu̱ú carrora ta kúta̱akaví-inira ndíxira iin traje yaa xíʼin iin gorra ndíka̱a̱ xi̱níra, táʼan ña̱ xi̱xiniñúʼu na̱ Ku Klux Klan. Soo ni saá ni̱xi̱yo tiempo saá, na̱ hermano va̱ʼaní xi̱xiyo inina. Iin ki̱vi̱ tá xíniñúʼuníndi̱ xu̱ʼún ña̱ va̱ʼa ku̱ʼu̱nndi̱ asamblea iin ta̱ hermano sa̱tára carro tú xi̱kumiíndi̱ ña̱ va̱ʼa kana xu̱ʼún ku̱ʼu̱nndi̱. Ni̱ya̱ʼa iin yo̱o̱, tá ni̱xa̱ʼa̱nndi̱ na̱túʼunndi̱ xa̱ʼa Ndióxi̱ ta ka̱ʼvindi̱ xíʼin sava na̱ yiví niʼníkaví xíʼi̱ndi̱ ki̱xa̱a̱ndi̱. Nda̱kanda̱kaví-inindi̱ xi̱nindi̱ carrondi̱ chí yéʼéndi̱. Chí nu̱únú chi̱núu ta̱ hermano yóʼo iin tutu ña̱ káchi: “Ndakiʼinndó carrondó. Tú sániʼíi̱ ndóʼó kúúnú”.

Íyotu inka ña̱ ndo̱ʼondi̱ ta nda̱kanda̱ní-inii̱ xíʼinña. Tá ku̱i̱ya̱ 1962, ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼi̱n ku̱ʼi̱n Escuela nu̱ú Sákuaʼana xa̱ʼa Reino chí ñuu South Lansing, Nueva York. Yóʼo kúú nu̱ú taxina curso ndaʼa̱ na̱ superintendente ña̱ circuito, ña̱ distrito xíʼin na̱ kíʼin kuenta xíʼin congregación. Soo tá ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼi̱n ña̱ ku̱ʼi̱n escuela kán kǒo chiñu kúúmiíi̱ ta loʼo xu̱ʼúnndi̱ íyo. Ni̱xa̱ʼi̱n ndu̱kúi̱ chiñu nu̱ú iin compañía ña̱ teléfono ña̱ íyo chí Pine Bluff, tá ná taxina chiñu ndaʼíi̱, yi̱ʼi̱ kúú ta̱ nu̱ú ta̱ color ndáa kachíñu kán. Ta ta̱xivana chiñu kán ndaʼíi̱. Soo ¿ndáaña keʼíi̱? Va̱ása kúúmiíi̱ xu̱ʼún ña̱ ku̱ʼi̱n Nueva York. Nda̱kanixi̱níi̱ ña̱ va̱ása ku̱ʼi̱n escuela ta kiʼi̱n chiñu kán. Mií tiempo ña̱ kixaʼíi̱ kaʼyíi̱ carta nu̱ú ka̱ʼi̱n ña̱ va̱ása ku̱ʼi̱n, ku̱u iin ña̱ va̱ása nandósói̱ xa̱ʼa.

Iin ñá hermana ñá congregación, ñá ti̱ndaʼa̱ xíʼin iin ta̱a ta̱ va̱ása kúú Testigo ka̱nindaʼa̱ñá yéʼéndi̱ ta ta̱xiñá iin sobre nu̱ú ñúʼu xu̱ʼún ndaʼíi̱. Ñákán xíʼin se̱ʼe válíñá ya̱chi̱ní xi̱ndako̱ona ña̱ va̱ʼa ku̱ʼu̱nna kachíñuna campo nu̱ú xi̱chiʼina ka̱chí ña̱ kindaana ku̱ʼu̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa nu̱úña. Nda̱kanixi̱nína taxina xu̱ʼún ña̱ chaʼvinana ndaʼíi̱ ña̱ va̱ʼa ku̱ʼi̱n escuela chí Nueva York. Ñá hermana ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼi̱n: “Kúaʼan escuela, sakuaʼa va̱ʼún ta tá ná ndikóún sanáʼún ndi̱ʼi̱ ña̱ sakuaʼún”. Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin na̱ compañía ña̱ teléfono nu̱ú kachíñui̱ á kivi taxina permiso ndaʼíi̱ u̱ʼu̱n semana ta saáví ndikói̱ kachíñui̱, soo va̱ása nítaxina permiso ndaʼíi̱. Soo ni va̱ása níxindayáʼvi ña̱yóʼo nu̱úi̱ chi xa̱a̱ nda̱kaxii̱n ndáaña keʼíi̱. Kúsi̱íní-inii̱ ña̱ va̱ása níndakiʼi̱n chiñu kán.

Ñá Gloria ka̱ʼa̱nñá xíʼinyó ndáaña ndo̱ʼoñá chí Pine Bluff: “Xi̱kutóoníi̱ ñuu kán. Xi̱taxii̱ estudio ndaʼa̱ 15 á nda̱a̱ 20 na̱ yiví. Tá xi̱ta̱an xi̱xa̱ʼa̱nndi̱ xi̱natúʼunndi̱ veʼe tá veʼe ta xi̱ku̱aá xi̱taxindi̱ estudio ndaʼa̱ na̱ yiví. Sava yichi̱ nda̱a̱ 11 ñu̱ú xi̱sandiʼindi̱. Xi̱kusi̱íní-inindi̱ tá xi̱natúʼunndi̱ xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa Ndióxi̱. Nda̱a̱ xi̱kuni̱i̱ ndoi̱ kán ndiʼi tiempo ta ni va̱ása kúni̱i̱ sandákoi̱ ñuu kán ta xa̱a̱ndi̱ koondi̱ na̱ circuito. Soo Jehová íyo inka ña̱ xi̱kuni̱ra keʼéndi̱”.

ÑA̱ KE̱ʼÉNDI̱ TÁ XI̱KUUNDI̱ SUPERINTENDENTE

Tá xi̱kuundi̱ precursor ñuu Pine Bluff, ke̱ʼéndi̱ iin solicitud ña̱ va̱ʼa koondi̱ precursor especial. Nda̱kanixi̱níndi̱ ña̱ taxina koondi̱ precursor especial chi ta̱ superintendente ña̱ distrito ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinndi̱ ña̱ kúni̱ra ku̱ʼu̱nndi̱ chindeéndi̱ na̱ congregación ña̱ ñuu Texas. Xa̱a̱ kúni̱níndi̱ nasa̱mandi̱ ña̱ ku̱ʼu̱nndi̱ inka ñuu. Xi̱ndatundi̱ ta xi̱ndatundi̱... Soo va̱ása níndakuiinna yuʼúndi̱. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo yo̱o̱ enero ña̱ 1965, ki̱xa̱a̱ iin carta ndaʼa̱ndi̱ . Ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinndi̱ ña̱ koondi̱ superintendente. Tiempo kán ta̱xina chiñu ndaʼa̱ ta̱ hermano Leon Weaver ña̱ kuura superintendente ña̱ circuito ta vitin kúúra coordinador ña̱ Comité ña̱ Sucursal ña̱ Estados Unidos.

Xi̱yi̱ʼvíníi̱ ña̱ koi̱ superintendente ña̱ circuito. Tá ni̱ya̱ʼa iin ku̱i̱ya̱ ta̱ superintendente ña̱ distrito, ta̱ James Thompson ta̱ loʼo, xi̱nira ña̱ kéʼíi̱. Ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n xa̱ʼa inkaka ña̱ kivi keʼíi̱ ña̱ va̱ʼaka keʼíi̱ chiñu ña̱ kéʼé na̱ superintendente ña̱ circuito. Tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo ku̱nda̱a̱-inii̱ ña̱ va̱ʼaníva consejo ta̱xira ndaʼíi̱. Ta̱ hermano Thompson xi̱kuu ta̱ nu̱ú superintendente ña̱ distrito ta̱ ni̱xa̱ʼa̱n xi̱to ndi̱ʼi̱, tá sa̱kán nda̱kiʼi̱n chiñu ña̱ xi̱kui̱ superintendente. Ku̱a̱ʼání ña̱ sa̱náʼa̱ ta̱ hermano kán yi̱ʼi̱ chi va̱ʼaní xi̱kandíxara Ndióxi̱.

Ndákaʼánkavai̱ xa̱ʼa ña̱ viíní chi̱ndeé sava na̱ hermano yi̱ʼi̱.

Tiempo kán na̱ superintendente ña̱ circuito loʼoníva ña̱ xi̱sanáʼa̱nana. Iin semana xi̱nii̱ nda̱saa xi̱keʼé iin ta̱ superintendente ta̱ xi̱xa̱ʼa̱n xi̱xito congregacióndi̱, ta inka semana ta̱kán xi̱xitora nda̱saa xi̱keʼé yi̱ʼi̱ ta xi̱taxira sava consejo ndaʼíi̱. Tándi̱ʼi ni̱ndo̱o iinlá miíndi̱. Ndákaʼíi̱n ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin ñá Gloria: “¿Á ndixaví xíniñúʼu ku̱ʼu̱nra?”. Soo tá ni̱ya̱ʼa tiempo, ku̱nda̱a̱-inii̱ xa̱ʼa iin ña̱ ndáyáʼviní: ndiʼi tiempo koo na̱ hermano na̱ kivi chindeé miíyó tá ná taxiyó chindeéna miíyó. Ndákaʼánkavai̱ xa̱ʼa ña̱ viíní chi̱ndeé sava na̱ hermano yi̱ʼi̱, tá kúú ta̱ James Brown ta̱yóʼo xi̱kuura superintendente, xíʼin ta̱ Fred Rusk ta̱yóʼo xi̱kachíñura Betel.

Tá ki̱vi̱ kán ndeéníka ki̱xaʼá kúndasína xínina na̱ yiví na̱ inka raza. Iin yichi̱ tá xíkandi̱ chí ñuu Tennessee na̱ Ku Klux Klan ke̱ʼéna iin marcha. Inka yichi̱ tá xíkandi̱ nátúʼunndi̱ xa̱ʼa Ndióxi̱ xíʼin na̱ hermano ki̱xa̱a̱ndi̱ kuxundi̱ nu̱ú íxi̱kóna comida. Tá ni̱xa̱ʼi̱n baño ki̱ʼi̱n kuenta ña̱ ndíku̱n iin ta̱a ta̱ kinikaví náʼa̱ ta ku̱a̱ʼání tatuaje ña̱ káʼa̱n ña̱ kini íyo ku̱ñura. Soo iin ta̱ hermano color yaa, káʼnuní ta̱yóʼo ta ndakúníra nu̱ú ta̱ ta̱a ta̱ ndíku̱n sa̱tái̱, ta̱ hermano yóʼo ni̱xa̱a̱ra sa̱tá u̱vi̱ saándi̱. Ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n: “¿Ndáaña kúu ñani Herd?” Iin kama ku̱a̱ʼa̱n ta̱ ta̱a kán ni va̱ása níya̱ʼakara baño. Tá yáʼa ku̱i̱ya̱ ku̱a̱ʼa̱nña, na̱kunda̱a̱-inii̱ na̱ yiví va̱ása kúndasí táʼanna xa̱ʼa color ña̱ kúúmiína, kúndasína xínina inkana xa̱ʼa ku̱a̱chi ña̱ sa̱ndákoo ta̱ Adán ndaʼa̱yó. Saátu sa̱kuaʼi̱, ndiʼi na̱ hermano nda̱a̱ ndáaka color kúúna hermanoyó kúúna, ta nda̱a̱ kivi kuvina xa̱ʼayó.

JEHOVÁ TÁXIRA ÑA̱ KÚSI̱ÍNÍ-INII̱

Ka̱chíñundi̱ 33 ku̱i̱ya̱ ña̱ xi̱kuundi̱ superintendente. Ku̱si̱íní-inindi̱ xíʼin ña̱yóʼo, ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa nda̱kiʼinndi̱ ta ku̱a̱ʼánítu ña̱ livi ndo̱ʼondi̱. Soo íyo inkaka ña̱ kixi nu̱úndi̱. Tá yo̱o̱ agosto ña̱ 1997, ni̱xi̱nu ña̱ xi̱kuni̱níndi̱. Ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinndi̱ ña̱ ku̱ʼu̱nndi̱ kachíñundi̱ Betel ña̱ Estados Unidos. Ni̱ya̱ʼa 38 ku̱i̱ya̱ ta saáví ka̱nana ndi̱ʼi̱ ña̱ kachíñundi̱ Betel, ña̱kán tá ni̱ya̱ʼa iin yo̱o̱ ki̱xaʼándi̱ káchíñundi̱ kán. Nda̱kanixi̱níi̱ ña̱ loʼova tiempo taxi na̱ hermano na̱ ndísochíñu kán ña̱ kachíñui̱, soo su̱ví ña̱kán níkuu.

Ñá Gloria xi̱ndayáʼviníñá nu̱úi̱ tá ti̱ndaʼíi̱ xíʼinñá ta saátu tiempo vitin.

Ki̱xaʼíi̱ káchíñui̱ ña̱ Departamento ña̱ Servicio. Ku̱a̱ʼání ña̱ sa̱kuaʼi̱ kán, saáchi na̱ hermano ndákuiinna pregunta ña̱ yo̱ʼvi̱ní ña̱ kéʼé na̱ anciano xíʼin na̱ superintendente na̱ íyo iníísaá país. Chíndayáʼviníi̱ ña̱ chi̱ndeéna yi̱ʼi̱ chi kúee kúeeva sa̱náʼa̱na yi̱ʼi̱. Ndákanixi̱níi̱, tá tuku ná chindaʼána yi̱ʼi̱ ña̱ keʼíi̱ chiñu kán ni va̱ása kuxini̱i̱ ndáaña keʼíi̱.

Yi̱ʼi̱ xíʼin ñá Gloria kúsi̱íní-inindi̱ ña̱ íyondi̱ Betel. Xa̱a̱ saá na̱ ya̱chi̱ní ndákoo kúúvandi̱ ta ña̱yóʼo chíndeéníña ndi̱ʼi̱ ña̱ íyondi̱ yóʼo. Sana iin ku̱i̱ya̱ ni̱ya̱ʼa ta ki̱xaʼíi̱ káchíñui̱ xíʼin na̱ Comité ña̱ Servicio na̱ Cuerpo Gobernante. Tá ku̱i̱ya̱ 1999 ki̱xaʼíi̱ kúi̱ ta̱ Cuerpo Gobernante. Xíʼin ndiʼi ña̱ sa̱kuaʼi̱ yóʼo íyo iin ña̱ ndáyáʼvika ku̱nda̱a̱-inii̱, su̱ví na̱ ta̱a kúú ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú congregación chi ta̱ Jesús kúúra.

Nani tá ku̱i̱ya̱ 1999, kúi̱ ta̱ Cuerpo Gobernante.

Tá ndákanixi̱níi̱ xa̱ʼa ndiʼi ña̱ ndo̱ʼi̱, ndóʼi̱ táki̱ʼva xi̱ndoʼo ta̱ profeta Amós. Jehová ta̱xira chiñu ndaʼa̱ra ni va̱ása níxi̱kuumiíra iin chiñu va̱ʼaní chi pastor xi̱kuura, saátu xi̱kachíñura xíʼin tí higo, tíyóʼo xi̱kuu iin ku̱i̱ʼi tí xi̱xaxí na̱ ndáʼvi. Soo Ndióxi̱ ta̱xira chiñu ndaʼa̱ra ña̱ kuura profeta ta ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa nda̱kiʼinra (Amós 7:14, 15). Saátu ke̱ʼé Jehová xíʼin yi̱ʼi̱ ni xi̱kui̱ se̱ʼe iin ta̱ ndáʼvi ta̱ xi̱ndaa kití chí ñuu Liberty ta ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ta̱xira ndaʼíi̱, ni va̱ása kivi ka̱ʼi̱n xa̱ʼa ndiʼiña (Prov.10:22). Ni ta̱ ndáʼvi kúi̱ tá ka̱kui̱, Jehová táxira ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ndaʼíi̱ ta ni va̱ása níndakanixi̱níi̱ taxira ndiʼiña ndaʼíi̱.