Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 20

¿Ndáana kúú “ta̱ rey ña̱ norte” tiempo vitin?

¿Ndáana kúú “ta̱ rey ña̱ norte” tiempo vitin?

“Ndiʼi-xa̱ʼa̱ra ta kǒo nda̱a̱ ni iin na̱ chindeétáʼan xíʼinra” (DAN. 11:45).

YAA 95 Kúnda̱a̱ka-iniyó xa̱ʼa tu̱ʼun Jehová

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1, 2. ¿Ndáaña ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú ña̱ artículo yóʼo?

TIEMPO vitin, íyo ku̱a̱ʼání ña̱ náʼa̱ nu̱úyó ña̱ ndóoyó ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi. Si̱lóʼo kúma̱ní, Jehová xíʼin ta̱ Jesucristo sandíʼi-xa̱ʼa̱na ndiʼi na̱ chíñu na̱ va̱ása chíndeétáʼan xíʼin Reinora. Tá kúma̱níka kuu ña̱yóʼo, ta̱ rey ña̱ norte xíʼin ta̱ rey ña̱ sur ndakundeéna kanitáʼanna xíʼin táʼan miína, ta saátu xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱.

2 Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ profecía ña̱ va̱xi nu̱ú Daniel 11:40-12:1. Ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ndáana kúú ta̱ rey ña̱ norte tiempo vitin, ta nda̱chun va̱ʼa kúnda̱a̱-iniyó ña̱ kundeé-iniyó ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ xa̱a̱ ku̱nu̱mí kixaa̱.

ÍYO INKA NA̱ KÚÚ TA̱ REY ÑA̱ NORTE

3, 4. ¿Ndáana ndu̱u ta̱ rey ña̱ norte, ta nda̱chun káʼa̱nyó ña̱yóʼo?

3 Tá ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱ na̱ Unión Soviética tá ku̱i̱ya̱ 1991, loʼo tiempo va̱ʼa ni̱xi̱yo na̱ xi̱kachíñu nu̱ú Ndióxi̱ na̱ xi̱ndoo chí nu̱ú xi̱xaʼndachíñu na̱ Unión Soviética, tasaá kúú ña̱ ni̱xi̱nu ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Daniel ña̱ koo na̱ chindeétáʼan loʼo xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱ (Dan. 11:34). Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, va̱ʼa na̱túʼunna xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ta tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ ni̱xi̱yo chí ñuu nu̱ú xi̱xaʼndachíñu na̱ Unión Soviética, ni̱xa̱a̱na ndu̱una publicador. Soo loʼo tá loʼo, na̱ Rusia xíʼin na̱ kítáʼan xíʼinna ni̱xa̱a̱na ndu̱una ta̱ rey ña̱ norte. Nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ ku̱nda̱a̱-iniyó nu̱ú artículo ña̱ ni̱ya̱ʼa, ña̱ va̱ʼa xa̱a̱ iin na̱ chíñu nduuna ta̱ rey ña̱ norte á ta̱ rey ña̱ sur xíniñúʼu keʼéna u̱ni̱ ña̱ʼa: ña̱ nu̱ú, ixandi̱va̱ʼana xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱; ña̱ u̱vi̱, na̱ʼa̱na xíʼin ña̱ kéʼéna ña̱ sáa̱-inina xínina Jehová ta saátu na̱ ñuura, ta ña̱ u̱ni̱, na̱ chíñu yóʼo kanitáʼanna xíʼin táʼan miína.

4 Ná kotoyó nda̱chun kivi ka̱ʼa̱nyó ña̱ na̱ Rusia xíʼin na̱ kítáʼan xíʼinna kúúna ta̱ rey ña̱ norte tiempo vitin. Ña̱ nu̱ú, saáchi íxandi̱va̱ʼana xíʼin na̱ hermano na̱ íyo ñuu nu̱ú xáʼndachíñuna, ta va̱ása táxina ña̱ natúʼunna xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ña̱ u̱vi̱, saáchi xíʼin ña̱ kéʼéna náʼa̱na ña̱ sáa̱-inina xíni̱na Jehová xíʼin na̱ ñuura. Ña̱ u̱ni̱, saáchi kánitáʼanna xíʼin ta̱ rey ña̱ sur, ta ta̱yóʼo kúú na̱ Gran Bretaña xíʼin na̱ Estados Unidos. Ná kotoyó ndáa ki̱ʼva náʼa̱ na̱ Rusia xíʼin na̱ kítáʼan xíʼinna ña̱ kúúna ta̱ rey ña̱ norte.

TA̱ REY ÑA̱ NORTE XÍʼIN TA̱ REY ÑA̱ SUR NDÁKUNDEÉNA KÁNITÁʼANNA

5. ¿Ndáa tiempo kúú ña̱ káʼa̱n Daniel 11:40-43 xa̱ʼa̱, ta ndáaña kuu tiempo saá?

5 (Kaʼvi Daniel 11:40-43). * Táʼví ña̱ profecía yóʼo chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ndáaña kuu tiempo nu̱ú ndíʼi. Ña̱ versículo yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ kánitáʼan ta̱ rey ña̱ norte xíʼin ta̱ rey ña̱ sur. Ta̱ Daniel ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ta tiempo nu̱ú ndíʼi, ta̱ rey ña̱ sur ndeéní kanitáʼanra xíʼin [...] ta̱ rey ña̱ norte” (Dan. 11:40).

6. ¿Ndáaña náʼa̱ nu̱úyó ña̱ ndákundeé u̱vi̱ saá na̱ rey yóʼo kánitáʼan xíʼin táʼan miína?

6 Ta̱ rey ña̱ norte xíʼin ta̱ rey ña̱ sur ndákundeéna kánitáʼanna xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱na kaʼndachíñuna nu̱ú na̱ ñuyǐví. Tá kúú, ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱u tá ndi̱ʼi ña̱ Segunda Guerra Mundial, tá ki̱xáʼa xáʼndachíñu na̱ Unión Soviética xíʼin na̱ xi̱kitáʼan xíʼinna nu̱ú ku̱a̱ʼání ñuu ña̱ íyo chí Europa. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ta̱ rey ña̱ sur sa̱ndáku̱táʼanra na̱ soldadora xíʼin na̱ inka ñuu ña̱ va̱ʼa kanitáʼanra xíʼin ta̱ rey ña̱ norte, ta na̱yóʼo ni̱xa̱a̱na nda̱kunanína Organización del Tratado del Atlántico Norte. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, u̱vi̱ saá na̱ rey yóʼo ku̱a̱ʼání xu̱ʼún xíniñúʼuna, chi kúni̱na kuumiína ku̱a̱ʼáka ña̱ʼa ña̱ kuniñúʼuna ña̱ kanitáʼanna. Ta kánitáʼan xíʼin táʼan miína tá chíndeétáʼanna xíʼin ñuu nu̱ú íyo guerra, tá kúú chí África, Asia xíʼin América Latina. Ta tiempo vitin na̱ Rusia xíʼin na̱ kítáʼan xíʼinna xa̱a̱ ndu̱ndakúnína. Ta saátu xíniñúʼuna computadora á Internet ña̱ keʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼin ta̱ rey ña̱ sur. U̱vi̱ saá na̱ rey yóʼo chíka̱a̱na ku̱a̱chi táʼanna ña̱ xíniñúʼuna computadora á Internet ña̱ va̱ʼa sándiʼi-xa̱ʼa̱na xu̱ʼúnna á ña̱ chíñuna. Ta nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n profecía ta̱ Daniel, ta̱ rey ña̱ norte ndákundeéra íxandi̱va̱ʼara xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱ (Dan. 11:41).

TA̱ REY ÑA̱ NORTE KÍʼVIRA NU̱Ú “ÑUʼÚ ÑA̱ LIVINÍ”

7. ¿Ndáaña kúú “ñuʼú ña̱ liviní”?

7 Ña̱ Daniel 11:41 káʼa̱nña ña̱ ta̱ rey ña̱ norte ki̱ʼvira nu̱ú “ñuʼú ña̱ liviní”. ¿Ndáa ñuʼú kúú ña̱yóʼo? Tá tiempo xi̱naʼá xi̱ka̱ʼa̱nna ña̱ ñuu Israel xi̱kuuña iin ñuʼú ña̱ liviní nu̱ú inkaka ñuʼú (Ezeq. 20:6). Liviní ni̱xi̱yoña saáchi kán kúú nu̱ú xi̱ndasakáʼnuna Jehová. Soo nda̱a̱ tá Pentecostés ña̱ ku̱i̱ya̱ 33 ña̱ tiempo vitin, “ñuʼú ña̱ liviní” su̱ví iin lugar ña̱ ndixa kúúña. Saáchi na̱ ndásakáʼnu Jehová íyona iníísaá nu̱ú ñuʼú. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, “ñuʼú ña̱ liviní” yóʼo kúú nu̱ú kéʼé na̱ ñuu Ndióxi̱ chiñuna, tá kúú ña̱ ndásakáʼnunara ti̱xin reunión, ta saátu ña̱ xíkana nátúʼunna xa̱ʼa̱ra xíʼin na̱ yiví.

8. ¿Ndáa ki̱ʼva xa̱a̱ ni̱ki̱ʼvi ta̱ rey ña̱ norte nu̱ú “ñuʼú ña̱ liviní”?

8 Ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi vitin, ta̱ rey ña̱ norte xa̱a̱ ku̱a̱ʼání yichi̱ kíʼvira nu̱ú “ñuʼú ña̱ liviní”. Tá kúú, tá ni̱xi̱yo na̱ Alemania nazi ta̱ rey ña̱ norte, ti̱xin ña̱ Segunda Guerra Mundial ni̱ki̱ʼvira nu̱ú “ñuʼú ña̱ liviní” tá i̱xandi̱va̱ʼara xíʼin na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱ ta xa̱ʼnírana. Tá ndi̱ʼi ña̱ Segunda Guerra Mundial, tá ndu̱u na̱ Unión Soviética ta̱ rey ña̱ norte, ni̱ki̱ʼvina nu̱ú “ñuʼú ña̱ liviní” tá i̱xandi̱va̱ʼana xíʼin na̱ xi̱ndasakáʼnu Jehová ta chi̱ndaʼánana inka ñuu.

9. Tiempo vitin, ¿ndáa ki̱ʼva xa̱a̱ ni̱ki̱ʼvi na̱ Rusia xíʼin na̱ kítáʼan xíʼinna nu̱ú “ñuʼú ña̱ liviní”?

9 Tiempo vitin, na̱ Rusia xíʼin na̱ kítáʼan xíʼinna xa̱a̱ ni̱ki̱ʼvina nu̱ú “ñuʼú ña̱ liviní”. ¿Ndáa ki̱ʼva kéʼéna ña̱yóʼo? Tá ku̱i̱ya̱ 2017, ta̱ kúú ta̱ rey ña̱ norte tiempo vitin va̱ása nítaxikara ña̱ ndasakáʼnuna Jehová, ta chi̱ka̱a̱ra savana veʼeka̱a. Ta saátu, va̱ása nítaxira ña̱ kuumiína tutu ña̱ tává na̱ ñuu Ndióxi̱, tá kúú ña̱ Traducción del Nuevo Mundo. Ta ki̱ndaara sucursal ña̱ íyo Rusia, saátu veʼe nu̱ú ndákutáʼanyó xíʼin salón nu̱ú xíyo Asamblea. Tá ku̱u ndiʼi ña̱yóʼo, na̱ Cuerpo Gobernante ku̱nda̱a̱-inina tá ku̱i̱ya̱ 2018 ña̱ na̱ Rusia xíʼin na̱ kítáʼan xíʼinna kúúna ta̱ rey ña̱ norte. Soo, miíyó na̱ ndásakáʼnu Jehová va̱ása kánitáʼanyó xíʼin na̱ chíñu ta ni va̱ása kúni̱yó nasamayó na̱yóʼo, ni tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó. Chi ña̱ kéʼéyó kúú ña̱ ndíku̱nyó consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ na̱ kúúmií iin chiñu káʼnu, tá kúú tá ndáka̱xin na̱ chíñu yóʼo ña̱ keʼéna iin ña̱ʼa ña̱ kivi kasi nu̱úyó ña̱ ndasakáʼnuyó Ndióxi̱ (1 Tim. 2:1, 2).

¿Á KUCHIÑU TA̱ REY ÑA̱ NORTE SANDÍʼI-XA̱ʼA̱RA TA̱ REY ÑA̱ SUR?

10. ¿Ndáaña chíndeétáʼan xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ña̱ ta̱ rey ña̱ norte va̱ása kuchiñura sandíʼi-xa̱ʼa̱ra ta̱ rey ña̱ sur?

10 Profecía ña̱ va̱xi nu̱ú Daniel 11:40-45 káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ta̱ rey ña̱ norte. ¿Á kúni̱ kachi ña̱yóʼo ña̱ sandíʼi-xa̱ʼa̱ra ta̱ rey ña̱ sur? Va̱ása. Ta̱ rey ña̱ sur kookavara tá ná sandíʼi-xa̱ʼa̱ Jehová xíʼin ta̱ Jesús ndiʼi na̱ chíñu na̱ íyo nu̱ú ñuyǐví yóʼo ti̱xin ña̱ Armagedón (Apoc. 19:20). ¿Nda̱chun va̱ʼa kúnda̱a̱-iniyó ña̱yóʼo? Ná kotoyó ña̱ káʼa̱n profecía ta̱ Daniel xíʼin ña̱ káʼa̱n Apocalipsis.

Ña̱ Reino Ndióxi̱ ña̱ chítáʼanna xíʼin yu̱u̱, sandíʼi-xa̱ʼa̱ña na̱ chíñu na̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo ti̱xin ña̱ Armagedón, ta na̱yóʼo chítáʼannana xíʼin iin estatua ña̱ káʼnuní. (Koto párrafo 11).

11. ¿Ndáaña káʼa̱n profecía ña̱ va̱xi nu̱ú Daniel 2:43-45? (Koto na̱ʼná ña̱ va̱xi chí sa̱tá tutu yóʼo).

11 (Kaʼvi Daniel 2:43-45). * Ta̱ profeta Daniel káʼa̱nra xa̱ʼa̱ iin estatua ña̱ káʼnuní ña̱ na̱kuva̱ʼa xíʼin xa̱a̱ síín síín nu̱ú ña̱ʼa. Iin iin táʼví ña̱ estatua yóʼo kúú na̱ chíñu na̱ íyo ñuyǐví yóʼo, na̱ íxandi̱va̱ʼa xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱. Xa̱ʼa̱ ña̱ na̱kuva̱ʼa xíʼin hierro ta saátu xíʼin nda̱ʼyi̱, kúú na̱ chíñu na̱ koo tiempo nu̱ú ndíʼi, na̱yóʼo kúú na̱ Gran Bretaña xíʼin na̱ Estados Unidos. Ña̱ profecía yóʼo káʼa̱nña ña̱ kookava na̱ Gran Bretaña xíʼin na̱ Estados Unidos tá ná kixáʼa Reino Ndióxi̱ sandíʼi-xa̱ʼa̱ña na̱ chíñu na̱ íyo ñuyǐví yóʼo.

12. ¿Ndáana kúú xi̱ní ña̱ u̱xa̱ ña̱ kúúmií tí kití yukú, ta nda̱chun iin ña̱ ndáyáʼviní kúú ña̱ kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo?

12 Ta saátu ta̱ apóstol Juan káʼa̱nra xa̱ʼa̱ na̱ chíñu náʼnu na̱ íxandi̱va̱ʼa xíʼin na̱ ñuu Jehová. Nu̱ú profecía ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra, chi̱táʼanra na̱ chíñu náʼnu yóʼo xíʼin tí kití yukú tí kúúmií u̱xa̱ xi̱ní. Xi̱ní ña̱ u̱xa̱ ña̱ kúúmií tí kití yukú yóʼo, kúú na̱ chíñu náʼnu ña̱ Gran Bretaña xíʼin Estados Unidos. Iin ña̱ ndáyáʼviní kúú ña̱ kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, chi xi̱ní ña̱ u̱xa̱ kúú ña̱ so̱ndíʼi. Xi̱ní ña̱ u̱xa̱ kaʼndachíñukavaña, tá ná kixaa̱ ta̱ Cristo xíʼin na̱ kítáʼan xíʼinra ña̱ sandíʼi-xa̱ʼa̱naña xíʼin tí kití yukú (Apoc. 13:1, 2; 17:13, 14). *

¿NDÁAÑA KEʼÉ TA̱ REY ÑA̱ NORTE CHÍ NU̱ÚNÍNU?

13, 14. ¿Ndáana kúú Gog ña̱ Magog, ta nda̱chun kuni̱na sandíʼi-xa̱ʼa̱na na̱ ñuu Ndióxi̱?

13 Iin profecía ña̱ va̱xi nu̱ú libro ta̱ Ezequiel, chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ndáaña kuu tá kúma̱níka ndiʼi-xa̱ʼa̱ ta̱ rey ña̱ norte xíʼin ta̱ rey ña̱ sur. Nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó, profecía ña̱ va̱xi nu̱ú Ezequiel 38:10-23; Daniel 2:43-45; 11:44-12:1 xíʼin Apocalipsis 16:13-16, 21 inkáchi ña̱ʼa káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ta inkáchi tiempo kuuña. Tá saá íyoña, ña̱yóʼo kúú ña̱ ndátuyó kuu.

14 Tá ná ya̱ʼa loʼo tiempo ña̱ kixáʼa ña̱ gran tribulación, “ndiʼi na̱ chíñu ña̱ iníísaá ñuyǐví” ndakutáʼanna (Apoc. 16:13, 14; 19:19). Ta ña̱ Biblia káʼa̱nña, ña̱ na̱ ndakutáʼanna yóʼo kunanína “Gog ña̱ ke̱e nu̱ú ñuʼú ña̱ Magog” (Ezeq. 38:2). Na̱ chíñu na̱ ndakutáʼan yóʼo ixandi̱va̱ʼana xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱ ta kuni̱na sandíʼi-xa̱ʼa̱na na̱yóʼo. ¿Nda̱chun kuni̱na keʼéna ña̱yóʼo? Ta̱ apóstol Juan xi̱nira ña̱ ni̱ko̱yo íʼin á ñíí ña̱ náʼnuní sa̱tá na̱ sáa̱-ini xíni Ndióxi̱. Sana nda̱a̱ táki̱ʼva ndeéní ko̱on ña̱yóʼo, saá koo ña̱ natúʼun na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱. Ta sana ña̱ natúʼun na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ chindaʼáña ña̱ Gog ña̱ Magog ña̱ kixáʼaña ixandi̱va̱ʼaña xíʼin na̱yóʼo, ta kuni̱ña sandíʼi-xa̱ʼa̱ñana (Apoc. 16:21).

15, 16. a) ¿Ndáaña káʼa̱n Daniel 11:44, 45? b) ¿Ndáaña kundoʼo ta̱ rey ña̱ norte ta saátu Gog ña̱ Magog?

15 Sana xa̱ʼa̱ ña̱ ndeéní natúʼunyó xíʼin ña̱ kuni̱na sandíʼi-xa̱ʼa̱na miíyó kúú ña̱ káʼa̱n Daniel 11:44, 45 * (kaʼviña). Nu̱ú ña̱yóʼo, ta̱ Daniel káʼa̱nra ña̱ ta̱ rey ña̱ norte “ndi̱ʼi̱ní-inira tá ná kunda̱a̱-inira xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ʼa̱nna chí este ta saátu chí norte, ta sa̱a̱níra ta ku̱ʼu̱nra sandíʼi-xa̱ʼa̱ra ku̱a̱ʼánína”. Ta na̱ “ku̱a̱ʼání” yóʼo kúú na̱ ndásakáʼnu Jehová. * Sana, ta̱ Daniel káʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱ kuni̱na sandíʼi-xa̱ʼa̱na na̱ ñuu Ndióxi̱.

16 Sa̱a̱ní Ndióxi̱ ta̱ kúúmií ndiʼi ndee̱ xa̱ʼa̱ ña̱ keʼé ta̱ rey ña̱ norte ta saátu na̱ chíñu ñuyǐví yóʼo, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kixáʼa ña̱ Armagedón (Apoc. 16:14, 16). Tá ná kuu ña̱yóʼo, ta̱ rey ña̱ norte “ndiʼi-xa̱ʼa̱ra ta kǒo nda̱a̱ ni iin na̱ chindeétáʼan xíʼinra” (Dan. 11:45). Ta saátu kundoʼo na̱ inka ñuu, na̱ kúú Gog ña̱ Magog.

Ti̱xin guerra ña̱ Armagedón, ta̱ Jesucristo xíʼin na̱ kítáʼan xíʼinra sandíʼi-xa̱ʼa̱na ñuyǐví ta̱ Ndi̱va̱ʼa ta sakǎkuna na̱ ñuu Ndióxi̱. (Koto párrafo 17).

17. ¿Ndáa ta̱ kúú ta̱ Miguel “ta̱ kúú príncipe” ta̱ káʼa̱n Daniel 12:1 xa̱ʼa̱, ta ndáaña kéʼéra?

17 Inka versículo ña̱ va̱xi nu̱ú ña̱ profecía ta̱ Daniel káʼa̱nkaña ndáa ki̱ʼva ndiʼi-xa̱ʼa̱ ta̱ rey ña̱ norte xíʼin na̱ kítáʼan xíʼinra, ta saátu ndáa ki̱ʼva ka̱kuyó (kaʼvi Daniel 12:1). * ¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱ versículo yóʼo? Miguel kúú inka ki̱vi̱ ña̱ ndákiʼin ta̱ kúú Rey nu̱úyó, ta̱ Cristo Jesús. Nda̱a̱ tá ku̱i̱ya̱ 1914 chíndeétáʼanra xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱, tá ki̱xáʼara xáʼndachíñura chí ndi̱ví. Ta chí nu̱únínu sandíʼi-xa̱ʼa̱ra na̱ sáa̱-ini xíniñaʼá ti̱xin guerra ña̱ Armagedón. Tá ná kixáʼa guerra yóʼo saá kúú ña̱ ndiʼi tu̱ndóʼo káʼnu ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Daniel xa̱ʼa̱. Nu̱ú profecía ta̱ Juan ña̱ va̱xi nu̱ú Apocalipsis, káʼa̱nña ña̱ tá ná ndiʼi ña̱ gran tribulación kixáʼa ña̱ Armagedón (Apoc. 6:2; 7:14).

¿Á KA̱ʼYI̱ KI̱VI̱YÓ NU̱Ú LIBRO?

18. ¿Nda̱chun va̱ása xíniñúʼu yi̱ʼvíyó ña̱ kuu chí nu̱únínu?

18 Ta̱ Daniel xíʼin ta̱ Juan ni̱ka̱ʼa̱nna, ña̱ sakǎku Jehová xíʼin ta̱ Jesús na̱ káchíñu nu̱úna ti̱xin ña̱ gran tribulación. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ása xíniñúʼu yi̱ʼvíyó ña̱ koo chí nu̱únínu. Ta̱ Daniel ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ka̱ʼyi̱ ki̱vi̱ na̱ ka̱ku nu̱ú libro (Dan. 12:1). ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa ka̱ʼyi̱ ki̱vi̱yó nu̱ú ña̱ libro yóʼo? Xíniñúʼu na̱ʼa̱yó ña̱ kándíxayó ta̱ Jesús, ta̱ íyo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ndikachi ta̱ kúú kuenta Ndióxi̱ (Juan 1:29). Saátu xíniñúʼu ndataxi xíʼin miíyó ndaʼa̱ Ndióxi̱ ta ndakuchiyó (1 Ped. 3:21). Ta chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ natúʼunyó xíʼin inkaka na̱ yiví xa̱ʼa̱ Jehová, chi saá kúú ña̱ chíndeétáʼanyó xíʼin Reinora.

19. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó vitin, ta nda̱chun?

19 Vitin kúú ña̱ xíniñúʼu chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ ndakúka koo ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ ta saátu na̱ ñuura. Ta saátu xíniñúʼu chindeétáʼanyó xíʼin Reino Ndióxi̱. Tá saá ná keʼéyó, ka̱kuyó tá ná sandíʼi-xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱ ta̱ rey ña̱ norte xíʼin ta̱ rey ña̱ sur.

YAA 149 Ni̱ka̱kuna i̱xaa Jehová

^ párr. 5 ¿Ndáana kúú ta̱ “rey ña̱ norte” tiempo vitin, ta ndáa ki̱ʼva ndiʼi-xa̱ʼa̱ra? Ña̱ kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ndasandakúkaña ña̱ kándíxayó Ndióxi̱, ta chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ xa̱a̱ ku̱nu̱mí kixaa̱.

^ párr. 5 Daniel 11:40-43: “Ta tiempo nu̱ú ndíʼi, ta̱ rey ña̱ sur ndeéní kanitáʼanra xíʼin ta̱yóʼo. Tasaá ta̱ rey ña̱ norte ndeéní ku̱ʼu̱nra nu̱ú ta̱yóʼo xíʼin carro ta saátu xíʼin na̱ ta̱a na̱ yósó kuáyi̱, xíʼin ku̱a̱ʼání tú barco. Ta ki̱ʼvira ku̱a̱ʼání ñuu nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé ti̱kui̱í. 41 Ta saátu ki̱ʼvira nu̱ú ñuʼú ña̱ liviní. Ta ku̱a̱ʼá ñuu ndakava xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéra. Soo na̱yóʼo kúú na̱ va̱ása kuchiñura xíʼin: Edom, Moab xíʼin na̱ ammonitas. 42 Ta ta̱yóʼo ndakundeékara kanitáʼanra xíʼin ku̱a̱ʼání ñuu, ta na̱ ñuu Egipto va̱ása ka̱kuna nu̱úra. 43 Ta ndakiʼinra ndiʼi ña̱ ku̱i̱ká ña̱ ñúʼu se̱ʼé, oro, plata xíʼin ndiʼika ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼvi ña̱ íyo ñuu Egipto. Ta na̱ ñuu Libia xíʼin na̱ Etiopía kundiku̱nna ña̱ kéʼéra”.

^ párr. 11 Daniel 2:43-45: “Nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱niún, ña̱ hierro nda̱sakaña xíʼin nda̱ʼyi̱ ta ki̱ʼva saá ndakutáʼan ku̱a̱ʼání na̱ yiví. Soo va̱ása vií kutáʼanna, nda̱a̱ táki̱ʼva va̱ása kívi kutáʼan ña̱ hierro xíʼin nda̱ʼyi̱. 44 Ta ki̱vi̱ ná kundoo na̱ chíñu kán, Ndióxi̱ ta̱ íyo chí ndiví chindúʼúra iin ta̱ kaʼndachíñu ta va̱ása ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ kaʼndachíñura ta chiñu ña̱ kuumií ta̱yóʼo va̱ása ndakiʼin inkanaña ndaʼa̱ra. Ta ta̱ chíñu yóʼo sandíʼi-xa̱ʼa̱ra ndiʼi na̱ chíñu ñuyǐví yóʼo, ta iinlá miíra koo ndiʼi tiempo, 45 nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱niún kúu tá ni̱ta̱ʼnda̱ iin yu̱u̱ chí yuku̱, ta su̱ví na̱ yiví kúú na̱ níxaʼnda ña̱yóʼo, ta ña̱ yu̱u̱ yóʼo sa̱kúachi válíña hierro, cobre, nda̱ʼyi̱, plata xíʼin oro. Ndióxi̱ ta̱ káʼnu ni̱na̱ʼa̱ra nu̱ú ta̱ rey ndáaña kuu chí nu̱únínu. Ña̱ xa̱ni yóʼo ña̱ ndixa kúúña ta saátu ña̱ kúnda̱a̱-iniyó xíʼinña”.

^ párr. 15 Daniel 11:44, 45: “Soo ndi̱ʼi̱ní-inira tá ná kunda̱a̱-inira xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ʼa̱nna chí este ta saátu chí norte, ta sa̱a̱níra ta ku̱ʼu̱nra sandíʼi-xa̱ʼa̱ra ku̱a̱ʼánína. 45 Ta kanindichira veʼe válí ña̱ manta ma̱ʼñú nu̱ú ndíka̱a̱ tá mar káʼnu xíʼin nu̱ú níndichi yuku̱ ña̱ yi̱i̱, ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú ña̱ liviní. Ta ndiʼi-xa̱ʼa̱ra ta kǒo nda̱a̱ ni iin na̱ chindeétáʼan xíʼinra”.

^ párr. 15 Ndani̱ʼún ña̱ káʼa̱nka xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo nu̱ú ña̱ La Atalaya 15 tí mayo ña̱ ku̱i̱ya̱ 2015, página 29 xíʼin 30.

^ párr. 17 Daniel 12:1: “Ta tiempo saá ndakundichi ta̱ Miguel, ta̱ kúú príncipe ta̱ chíndeétáʼan xíʼin na̱ ñuu miíún. Ta koo iin tiempo ña̱ ndi̱ʼi̱ní-inina, ña̱ ta̱ʼán koo nda̱a̱ tá ki̱xáʼa íyo iin ñuu. Ta tiempo saá ka̱ku na̱ ñuu miíún, ndiʼi na̱ ni̱ka̱ʼyi̱ ki̱vi̱ nu̱ú libro”.