Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 20

Ná ndakundeéyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví

Ná ndakundeéyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví

“Chiʼún si̱ʼva̱ ña̱ kúúmiíún, ta ndakundeún kachíñún” (ECL. 11:6).

YAA 70 Ná nandukúyó na̱ kúni̱ kunda̱a̱-ini xa̱ʼa Ndióxi̱

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

Tá xa̱a̱ ku̱a̱ʼa̱n ta̱ Jesús chí ndiví, na̱ discípulora nda̱kundeéna na̱túʼunna xíʼin na̱ yiví chí ñuu Jerusalén xíʼin inkaka ñuu. (Koto párrafo 1).

1. ¿Ndáa yichi̱ chi̱núu ta̱ Jesús nu̱ú na̱ discípulora, ta ndáaña ke̱ʼé na̱yóʼo? (Koto na̱ʼná ña̱ va̱xi chí sa̱tá tutu yóʼo).

TÁ NI̱XI̱YO ta̱ Jesús nu̱ú ñuʼú yóʼo xi̱kusi̱íní-inira xi̱natúʼunra xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, tasaá kúni̱ra keʼé miíyó tiempo vitin (Juan 4:35, 36). Tá ni̱xi̱yo ta̱ Jesús xíʼin na̱ discípulora, xi̱kusi̱íní-inina tá xi̱natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ (Luc. 10:1, 5-11, 17). Soo tá ti̱in na̱ yiví ta̱yóʼo ta xa̱ʼnínara, va̱ása níkusi̱íka-inina natúʼunna xíʼin na̱ yiví (Juan 16:32). Tá xa̱a̱ nda̱taku ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ discípulora ña̱ ná kundi̱ʼi̱ka-inina natúʼunna xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ta tá xa̱a̱ íyo ta̱ Jesús chí ndiví, na̱ discípulora chi̱ka̱a̱níkana ndee̱ ña̱ na̱túʼunna xíʼin na̱ yiví. Ta nda̱a̱ na̱ yiví na̱ xi̱sa̱a̱-ini xi̱xini miína ka̱china: “Xa̱a̱ iníísaá chí ñuu Jerusalén xíni̱na xa̱ʼa̱ ña̱ sánáʼa̱ndó” (Hech. 5:28).

2. ¿Ndáa ki̱ʼva ta̱xi Jehová bendición ndaʼa̱ na̱ hermano na̱ xi̱ndoo tá siglo nu̱ú?

2 Tá ni̱xi̱ka na̱ cristiano na̱ xi̱ndoo tá siglo nu̱ú na̱túʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ta̱ Jesús kúú ta̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱úna ta xa̱ʼa̱ ña̱ ta̱xi Jehová bendición ndaʼa̱na, ku̱a̱ʼání na̱ yiví ni̱xa̱a̱ sa̱kuaʼa xa̱ʼa̱ra. Tá kúú tá Pentecostés ña̱ ku̱i̱ya̱ 33, nda̱kuchi ki̱ʼva 3,000 na̱ yiví (Hech. 2:41). Ta ku̱a̱ʼáníka na̱ yiví ni̱xa̱a̱na ndu̱una discípulo ta̱ Jesús (Hech. 6:7). Soo ni̱ka̱ʼa̱ntu ta̱ Jesús ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví xa̱a̱na sákuaʼana xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱ tiempo nu̱ú ndíʼi (Juan 14:12; Hech. 1:8).

3, 4. a) ¿Nda̱chun íxayo̱ʼvi̱ña xíʼin sava na̱ hermano ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱? b) ¿Ndáaña ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú artículo yóʼo?

3 Ndiʼiyó chíka̱a̱níyó ndee̱ ña̱ va̱ása ndakava-iniyó ta ndakundeéyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví. Ta sava ñuu va̱ása íxayo̱ʼvi̱ña xíʼin na̱ hermano keʼéna ña̱yóʼo, saáchi íyo ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ kúni̱ sákuaʼa xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ta loʼoní kúú na̱ hermano. Ña̱kán xíniñúʼu kundatuna nda̱a̱ ná koo iin na̱ hermano na̱ kivi ku̱ʼu̱n kaʼvi xíʼinna. Soo inka ñuu íxayo̱ʼvi̱níña xíʼin na̱ hermano ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, saáchi loʼoní na̱ yiví ndáni̱ʼína ta tá ndáni̱ʼína na̱yóʼo va̱ása kútóona sákuaʼana xa̱ʼa̱ Ndióxi̱.

4 Tá íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ñuu nu̱ú ndóoyó, nu̱ú artículo yóʼo sákuaʼayó xa̱ʼa̱ ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó. Ta saátu sákuaʼayó xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼé sava na̱ hermano ña̱ va̱ʼa natúʼunna xíʼin ku̱a̱ʼá na̱ yiví, ta sákuaʼayó ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ása ndakava-iniyó tá va̱ása xíín na̱ yiví kuniso̱ʼona ña̱ nátúʼunyó.

NÁ VA̱ÁSA NDAKAVA-INIYÓ TÁ KǑO NA̱ YIVÍ NDÁNI̱ʼÍYÓ

5. ¿Ndáaña íxayo̱ʼvi̱ xíʼin ku̱a̱ʼání na̱ hermano?

5 Ku̱a̱ʼání na̱ hermano íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ña̱ natúʼunna xíʼin na̱ yiví veʼena. Saáchi sava na̱ yiví yóʼo ndóona sava veʼe ña̱ náʼnuní nu̱ú va̱ása kívi ki̱ʼvina natúʼunna xíʼinna. Ta sana íyo na̱ ndáa yéʼéña ta va̱ása táxina ya̱ʼa na̱ hermano tá kǒo níkanana na̱yóʼo. Sava ñuu va̱ʼava nátúʼun na̱ hermano xíʼin na̱ yiví veʼe tá veʼe, soo loʼo na̱ yiví ndáni̱ʼína. Saátu íyo sava na̱ hermano na̱ nátúʼun xíʼin na̱ yiví ñuu ña̱ xíkaní kíndo̱o, ta loʼoní na̱ yiví íyo yóʼo. Sana naʼáníví saá xáa̱na veʼe na̱yóʼo, soo tá xáa̱na kǒona ndáni̱ʼína. Tá ndóʼoyó táʼan ña̱yóʼo. ¿Ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ása ndakava-iniyó ta ndakundeéyó natúʼunyó xíʼin ku̱a̱ʼáka na̱ yiví?

6. ¿Ndáa ki̱ʼva kítáʼan ña̱ kéʼéyó xíʼin ña̱ kéʼé na̱ tíin ti̱a̱ká?

6 Ta̱ Jesús chi̱táʼanra ña̱ nátúʼunyó xíʼin na̱ yiví xíʼin iin na̱ tíin ti̱a̱ká (Mar. 1:17). Iin na̱ tíin ti̱a̱ká va̱ása ndákava-inina tá ku̱a̱ʼá ki̱vi̱ yáʼa ta kǒorí tíinna. Chi na̱yóʼo násamana hora ña̱ ku̱ʼu̱nna tiinnarí, lugar xíʼin ki̱ʼva ña̱ tiinnarí. Ta saátu kivi keʼé miíyó tá ku̱a̱ʼa̱nyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví. Ná kotoyó sava ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó.

Sava lugar íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ndani̱ʼíyó na̱ yiví ti̱xin veʼena, ña̱kán ná nasamayó hora ña̱ ku̱ʼu̱nyó kotoyóna ta ná nasamayó lugar nu̱ú kivi ndani̱ʼíyóna, ta saátu ná nasamayó ki̱ʼva ña̱ nátúʼunyó xíʼinna. (Koto párrafo 7 nda̱a̱ 10). *

7. ¿Ndáaña kuu tá xa̱a̱ síín síín hora nátúʼunyó xíʼin na̱ yiví?

7 Ná nasamayó hora ña̱ natúʼunyó xíʼin na̱ yiví. Sana ku̱a̱ʼáka na̱ yiví natúʼunyó xíʼin tá ná ku̱ʼu̱nyó nandukúyóna hora ña̱ ndóona veʼena, saáchi na̱ xíniñúʼu kundoo kúúvana veʼena. Ku̱a̱ʼání na̱ hermano nátúʼunna xíʼin na̱ yiví tá xi̱ku̱aá chi saá kúú ña̱ ku̱a̱ʼákana ndáni̱ʼína. Ta hora yóʼo kúú ña̱ va̱ʼaníka xíniso̱ʼo na̱ yiví tá nátúʼunna xíʼinna chi loʼoka chiñu íyo nu̱úna saá. Kivi keʼéyó táki̱ʼva kéʼé iin ta̱ anciano ta̱ naní David. Tá xa̱a̱ ku̱a̱ʼá hora xíkara nátúʼunra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, miíra xíʼin ta̱ kítáʼan xíʼinra tuku ndíkóna káni ndaʼa̱na yéʼé nu̱ú va̱ása níkee na̱ yiví tá yichi̱ . Ta̱yóʼo káchira: “Ndákanda̱ní-inii̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví ndáni̱ʼíndi̱ tá tuku ndíkóndi̱ kánindaʼa̱ndi̱ yéʼéna”. *

Sava lugar íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ndani̱ʼíyó na̱ yiví ti̱xin veʼena, ña̱kán ná nasamayó hora ña̱ ku̱ʼu̱nyó kotoyóna. (Koto párrafo 7 xíʼin 8).

8. ¿Ndáa ki̱ʼva kundiku̱nyó ña̱ káʼa̱n Eclesiastés 11:6?

8 Texto nu̱ú ka̱na artículo yóʼo sándakaʼánña miíyó ña̱ xíniñúʼu ndakundeéyó natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ (kaʼvi Eclesiastés 11:6). * Ta̱ David ta̱ xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú párrafo ña̱ ni̱ya̱ʼa va̱ása níndakava-inira. Ta̱yóʼo chi̱kaa̱níra ndee̱ ña̱ na̱túʼunra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ta nda̱ni̱ʼíra iin ta̱a ta̱ kúni̱ sákuaʼa xa̱ʼa̱ Biblia. Ta̱yóʼo ka̱chira xíʼinra: “Xa̱a̱ u̱na̱ ku̱i̱ya̱ kúú ña̱ íyoi̱ yóʼo ta ña̱ yichi̱ nu̱ú kúú ña̱ va̱xi iin na̱ testigo Jehová kotona yi̱ʼi̱”. Ta̱ David káchira: “Ku̱ndaa̱-inii̱ ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví xíniso̱ʼona ña̱ nátúʼunyó tá ndáni̱ʼíyóna veʼena”.

Sava lugar íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ndani̱ʼíyó na̱ yiví ti̱xin veʼena, ña̱kán ná nasamayó lugar nu̱ú kivi ndani̱ʼíyóna. (Koto párrafo 9).

9. ¿Ndáaña kéʼé sava na̱ hermano ña̱ va̱ʼa natúʼunna xíʼin sava na̱ yiví na̱ va̱ása ndáni̱ʼína veʼena?

9 Ná nasamayó lugar nu̱ú natúʼunyó xíʼin na̱ yiví. Sava na̱ publicador násamana lugar nu̱ú nátúʼunna xíʼin na̱ yiví tá kǒo na̱yóʼo ndáni̱ʼína veʼena. Tá kúú sava na̱ hermano va̱ása kívi natúʼunna xíʼin na̱ yiví na̱ ndóo ti̱xin veʼe ña̱ náʼnuní. Ña̱kán va̱ʼaka nátúʼunna chí calle á xíʼin tú carro válí, tasaá va̱ʼa nátúʼunna xíʼin na̱ yiví na̱ va̱ása kívi natúʼunna xíʼin ti̱xin veʼena. Ku̱a̱ʼání na̱ publicador kíʼinna kuenta ña̱ va̱ʼaníka xíniso̱ʼo na̱ yiví ta va̱ʼaníka kíʼinna tutu chí parque, chí nu̱ú ya̱ʼvi xíʼin inkaka nu̱ú íxi̱kóna. Iin ta̱ superintendente ta̱ naní Floiran ta̱ íyo chí Bolivia káchira: “Ka̱a iin á ka̱a u̱ni̱ xi̱ku̱aá, xáʼa̱nndi̱ chí nu̱ú ya̱ʼvi chi saá kúú ña̱ kǒo ku̱a̱ʼá chiñu nu̱ú na̱ yiví na̱ íxi̱kó kán. Ta va̱ʼaníka xíniso̱ʼo na̱yóʼo tá nátúʼunndi̱ xíʼinna ta nda̱a̱ sava na̱yóʼo kíxáʼana káʼvina tu̱ʼun Ndióxi̱”.

Sava lugar íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ndani̱ʼíyó na̱ yiví ti̱xin veʼena, ña̱kán ná nasamayó ki̱ʼva ña̱ nátúʼunyó xíʼinna. (Koto párrafo 10).

10. ¿Ndáa inkaka ña̱ʼa kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa natúʼunyó xíʼin ndiʼi na̱ yiví?

10 Ná nasamayó ki̱ʼva ña̱ nátúʼunyó xíʼin na̱ yiví. Ná ndakanixi̱níyó ña̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ña̱ʼa kéʼéyó ña̱ va̱ʼa natúʼunyó xíʼin na̱ yiví na̱ íyo territorio ña̱ kúúmiíyó. Ta nda̱a̱ násamayó hora ña̱ ku̱a̱ʼa̱nyó nátúʼunyó xíʼinna, soo kǒona ndáni̱ʼíyó. ¿Ndáa inkaka ña̱ʼa kivi keʼéyó? Iin ñá hermana ñá naní Katarína káchiñá: “Nu̱ú iin carta káʼyíi̱ ndiʼi ña̱ xi̱kuni̱ ka̱ʼi̱n xíʼin na̱ yiví na̱ kǒo níndani̱ʼíi̱ veʼena”. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱yóʼo? Ña̱ xíniñúʼu nasamayó ki̱ʼva ña̱ nátúʼunyó xíʼin na̱ yiví tasaá natúʼunyó xíʼin ndiʼina.

NÁ VA̱ÁSA NDAKAVA-INIYÓ TÁ VA̱ÁSA XÍÍN NA̱ YIVÍ KUNISO̱ʼONA MIÍYÓ

11. ¿Nda̱chun va̱ása xíín sava na̱ yiví kuniso̱ʼona ña̱ nátúʼunyó xíʼinna?

11 Sava na̱ yiví va̱ása xíínna kuniso̱ʼona ña̱ nátúʼunyó. Túvina ña̱ va̱ása xíniñúʼu sákuaʼana xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ni ña̱ va̱xi nu̱ú tu̱ʼunra. Sana va̱ása kándíxana Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ xítona ndiʼi tu̱ndóʼo ña̱ kúu nu̱ú ñúʼu yóʼo, ta va̱ása kúni̱na sákuaʼana xa̱ʼa̱ Biblia, saáchi xítona ña̱ va̱ása ndíku̱n na̱ níʼi yichi̱ ti̱xin veʼe-ñu̱ʼu ndiʼi ña̱ káʼa̱n Biblia. Ta savana ndíʼi̱ní-inina xa̱ʼa̱ chiñuna, xa̱ʼa̱ na̱ veʼena xíʼin xa̱ʼa̱ tu̱ndóʼo ña̱ yáʼana nu̱ú, ta va̱ása kíʼinna kuenta ña̱ kiviva chindeétáʼan Biblia xíʼinna. ¿Ndáaña kivi keʼéyó ña̱ va̱ása ndakava-iniyó tá va̱ása chíndayáʼvi na̱ yiví ña̱ nátúʼunyó xíʼinna?

12. ¿Ndáa ki̱ʼva kundiku̱nyó ña̱ káʼa̱n Filipenses 2:4 tá ku̱a̱ʼa̱nyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví?

12 Ná na̱ʼa̱yó ña̱ ndíʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ na̱ yiví. Ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ va̱ása níxi̱kandíxa kuniso̱ʼo ña̱ xi̱natúʼun na̱ hermano, ni̱xa̱a̱na ka̱ndíxavana tá ni̱ya̱ʼa tiempo, saáchi na̱ hermano na̱ na̱túʼun xíʼinna ni̱na̱ʼa̱na ña̱ ni̱ndi̱ʼi̱-inina xa̱ʼa̱na (kaʼvi Filipenses 2:4). * Tá kúú ta̱ David ta̱ xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ káchira: “Tá káʼa̱n iin na̱ yiví xíʼi̱n ña̱ va̱ása kútóona kuniso̱ʼona ña̱ nátúʼi̱n xíʼinna, ndi̱ku̱n kama ndáchika̱a̱ va̱ʼi̱ Biblia xíʼin tutu ña̱ níʼii̱ ku̱a̱ʼi̱n, ta ndáka̱tu̱ʼíi̱nna nda̱chun kúú ña̱ ndákanixi̱nína saá”. Na̱ yiví kíʼinna kuenta tá ndíʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱na. Sana va̱ása ndakaʼánvína xa̱ʼa̱ ña̱ na̱túʼunyó xíʼinna, soo ndakaʼánvana xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéyó xíʼinna. Ta tá va̱ása xíín na̱ yiví taxina natúʼunyó xíʼinna, kivi na̱ʼa̱yó ña̱ ndíʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱na xíʼin ki̱ʼva ña̱ kéʼéyó xíʼinna.

13. ¿Ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ʼa kutóoka na̱ yiví kuniso̱ʼona ña̱ nátúʼunyó?

13 Kivi na̱ʼa̱yó ña̱ ndíʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ na̱ yiví tá násamayó ki̱ʼva ña̱ nátúʼunyó xíʼinna, chi saá kotona ña̱ kivi chindeétáʼanña xíʼinna ta kutóokana kuniso̱ʼona. Ta iin ña̱ kivi keʼéyó kúú ña̱ kotoyó á íyo se̱ʼe na̱ yiví na̱ nátúʼunyó xíʼin. Ta kivi natúʼunyó xa̱ʼa̱ consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia xíʼinna, ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinna sákuaʼnuna se̱ʼena á ña̱ si̱í koona xíʼin na̱ veʼena. Á tá xítoyó ña̱ kútu̱ní íyo yéʼéna, kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ña̱ si̱lóʼoní kúma̱ní ta sandíʼi-xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ndiʼi ña̱ va̱ása va̱ʼa íyo nu̱ú ñúʼu yóʼo. Tá xíniso̱ʼo iin na̱ yiví tá nátúʼunyó xíʼinna, ná chindeétáʼanyó xíʼinna ña̱ kunda̱a̱-inina ndáa ki̱ʼva chindeétáʼan ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia xíʼinna. Ñá Katarína ñá xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú párrafo 10 káchiñá: “Ndákanixi̱níi̱ ndáa ki̱ʼva xa̱a̱ chíndeétáʼan tu̱ʼun Ndióxi̱ xíʼi̱n”. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéñá ña̱yóʼo va̱ása xíka-iniñá tá nátúʼunñá xíʼin na̱ yiví, ta na̱ yiví kíʼinna kuenta xíʼin ña̱yóʼo.

14. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Proverbios 27:17, ¿ndáaña va̱ʼa ndákiʼinyó tá ku̱a̱ʼa̱n inkana xíʼinyó natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱?

14 Ná taxiyó chindeétáʼan inkana xíʼinyó. Tá siglo nu̱ú, ta̱ Pablo sa̱náʼa̱ra ta̱ Timoteo ndáa ki̱ʼva natúʼunra xíʼin na̱ yiví ta saátu ndáa ki̱ʼva sanáʼa̱rana, nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱keʼé miíra (1 Cor. 4:17). Ta saátu miíyó ku̱a̱ʼání ña̱ kivi sákuaʼayó xíʼin na̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ kúú publicador (kaʼvi Proverbios 27:17). * Ná kotoyó iin ña̱ ke̱ʼé ta̱ hermano ta̱ naní Shawn, ta̱ xi̱kuu precursor ta ni̱xi̱yora iin ñuu loʼo nu̱ú va̱ása níxi̱kutóo na̱ yiví nasamana religión ña̱ xi̱kuumiína. ¿Ndáaña chi̱ndeétáʼan xíʼinra ña̱ va̱ása níndakava-inira? Ta̱yóʼo káchira: “Tá xi̱xaʼi̱n xi̱natúʼi̱n xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, xi̱xa̱ʼa̱n na̱ hermano xíʼi̱n. Ta tá ku̱a̱ʼa̱nndi̱ chí yichi̱ xi̱natúʼunndi̱ ndáa ki̱ʼva viíka sanáʼa̱ndi̱ xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Tá kúú, xi̱ka̱ʼa̱nndi̱ xa̱ʼa̱ iin ña̱ na̱túʼunndi̱ xíʼin iin na̱ yiví. Tándi̱ʼi, saá xi̱ka̱ʼa̱nndi̱ ndáaña ndakuiinndi̱ inka yichi̱ tá ná natúʼunndi̱ xíʼin inkana”.

15. ¿Nda̱chun siʼna xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová tá kúma̱ní ku̱ʼu̱nyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví?

15 Ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó. Tá kúma̱ní ku̱ʼu̱nyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví, ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ kuniʼira yichi̱ nu̱úyó. Saáchi tá ná va̱ása chindeétáʼan espíritu santo xíʼinyó, va̱ása kuchiñuyó keʼéyó nda̱a̱ ni iin chiñu (Sal. 127:1; Luc. 11:13). Tá káʼa̱nyó xíʼin Jehová, káxi ná koo ña̱ ndukúyó nu̱úra. Tá kúú, ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinra ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinyó ndani̱ʼíyó na̱ yiví na̱ kúni̱ sákuaʼa xa̱ʼa̱ra. Tándi̱ʼi, ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ natúʼunyó xíʼin nda̱a̱ ndáaka na̱ yiví.

16. Tá ná kaʼviyó tu̱ʼun Ndióxi̱, ¿ndáa ki̱ʼva chindeétáʼan ña̱yóʼo xíʼinyó tá nátúʼunyó xíʼin na̱ yiví?

16 Ná taváyó tiempo ña̱ kaʼviyó Biblia. Tu̱ʼun Ndióxi̱ káchiña: “Tasaá kunda̱a̱-inindó ndáaña kúú ña̱ kúni̱ Ndióxi̱ keʼéndó ta ndáaña kúú ña̱ va̱ʼa ta ndáaña kúú ña̱ kútóora” (Rom. 12:2). Tá va̱ása xíka-iniyó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ sákuaʼayó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ña̱ kúúña ña̱ nda̱a̱, va̱ʼaníka natúʼunyó xíʼin na̱ yiví saá. Ñá Katarína káchiñá: “Ki̱ʼii̱n kuenta ña̱ íxayo̱ʼvi̱ loʼoña xíʼi̱n ña̱ kandíxai̱ sava ña̱ káʼa̱n Biblia. Xa̱ʼa̱ ña̱kán ki̱xáʼíi̱ káʼvii̱ ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼi̱n ña̱ kandíxai̱ ña̱ íyo iin ta̱ i̱xava̱ʼa miíyó, ta tu̱ʼunra kúú Biblia ta saátu íyo iin na̱ ñuura na̱ níʼi ki̱vi̱ra tiempo vitin”. Ña̱ ka̱ʼviñá Biblia kúú ña̱ chi̱ndeétáʼan xíʼinñá kandíxakañá Ndióxi̱, ta ki̱xáʼañá kúsi̱íka-iniñá nátúʼunñá xa̱ʼa̱ra.

¿NDA̱CHUN VA̱ÁSA NDÁKAVA-INIYÓ TÁ VA̱ÁSA XÍÍN NA̱ YIVÍ KUNISO̱ʼONA MIÍYÓ?

17. ¿Nda̱chun va̱ása níndakava-ini ta̱ Jesús tá ni̱xi̱kara na̱túʼunra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱?

17 Ta̱ Jesús va̱ása níndakava-inira ta nda̱kundeéra na̱túʼunra xíʼin na̱ yiví, ni savana va̱ása níkandíxana kuniso̱ʼonara. ¿Nda̱chun ke̱ʼéra ña̱yóʼo? Saáchi xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ xi̱xiniñúʼu sakuaʼa na̱ yiví xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱, ta xi̱kuni̱ra chindeétáʼanra xíʼin ku̱a̱ʼánína. Ta saátu xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása kuni̱na sákuaʼana xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱, soo tá ná ya̱ʼa tiempo kutóovana sákuaʼana. Chi saá ke̱ʼé na̱ veʼera, ti̱xin u̱ni̱ ku̱i̱ya̱ sava ña̱ ni̱xi̱kara na̱túʼunra xíʼin na̱ yiví, nda̱a̱ ni iin na̱ ñanira va̱ása níxiinna koona discípulora (Juan 7:5). Soo tá xa̱a̱ nda̱takura saá ndu̱una discípulora (Hech. 1:14).

18. ¿Nda̱chun ndákundeéyó nátúʼunyó xíʼin na̱ yiví?

18 Va̱ása xíni̱yó ndáa na̱ yiví kúú na̱ kixáʼa ndasakáʼnu Ndióxi̱. Chi savana íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ña̱ kama xa̱a̱na sákuaʼana xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱. Soo nda̱a̱ na̱ yiví na̱ va̱ása kúni̱ kuniso̱ʼo ña̱ nátúʼunyó, xítona ndáa ki̱ʼva íyo ña̱ kéʼéyó, ta ña̱yóʼo kivi chindeétáʼanña xíʼinna ña̱ xa̱a̱na ndasakáʼnuna Ndióxi̱ (1 Ped. 2:12).

19. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi 1 Corintios 3:6, 7, ¿ndáaña xíniñúʼu ndakuniyó?

19 Miíyó kúú na̱ chíʼi ña̱ nda̱a̱ níma̱ na̱ yiví ta kóso̱yoña, soo xíniñúʼu ndakuniyó ña̱ mií Ndióxi̱ kúú ta̱ sákuaʼnuña (kaʼvi 1 Corintios 3:6, 7). * Iin ta̱ hermano ta̱ íyo chí Etiopía ta̱ naní Getahun káchira: “Iinlá yi̱ʼi̱ xi̱kuu testigo Jehová ti̱xin ñui̱, ta sava yichi̱ví xi̱kixi na̱ hermano xi̱natúʼunna xíʼin na̱ yiví. Soo vitin xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa o̱ko̱ ku̱i̱ya̱ ta xa̱a̱ u̱xu̱ ku̱mí kúú na̱ publicador íyo, ta u̱xu̱ u̱ni̱ kúú na̱ xa̱a̱ nda̱kuchi ta iin na̱yóʼo kúú ñá síʼi̱ xíʼin u̱ni̱ se̱ʼendi̱. Ta saátu ki̱ʼva o̱ko̱ u̱xu̱ u̱vi̱ na̱ yiví ndátaka xíʼinndi̱ ti̱xin reunión”. Ta̱ Getahun kúsi̱íní-inira saáchi va̱ása nísandákoora ña̱ natúʼunra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Kúee ni̱xi̱yo inira ta xi̱ndatura ña̱ chindeétáʼan Jehová xíʼin na̱ yiví ña̱ kuyatinna nu̱ú na̱ ñuura (Juan 6:44).

20. ¿Ndáa ki̱ʼva kítáʼan ña̱ kéʼéyó xíʼin ña̱ kéʼé na̱ nándukú iin na̱ yiví na̱ nda̱ñúʼu?

20 Ndáyáʼviní na̱ yiví nu̱ú Jehová. Ña̱kán ta̱xira iin chiñu ña̱ ndáyáʼviní ndaʼa̱yó ña̱ chindeétáʼanyó xíʼin se̱ʼera, ta natúʼunyó xíʼin na̱ yiví ña̱ va̱ʼa ndakutáʼanna xíʼin na̱ ñuura tá kúma̱níka ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuyǐví yóʼo (Ageo 2:7). Tá nátúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ ku̱a̱ʼa̱n nandukú iin na̱ yiví na̱ nda̱ñúʼu saá íyoyó. Ni loʼova kúú na̱ yiví na̱ ku̱chiñu nda̱ni̱ʼí na̱ nda̱ñúʼu, ndáyáʼviníva chiñu ña̱ ke̱ʼé ndiʼina. Ta ki̱ʼva saátu íyo ña̱ ku̱a̱ʼa̱nyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, va̱ása xíni̱yó nda̱saana kivi ndataváyó ti̱xin ñuyǐví ta̱ Ndi̱va̱ʼa yóʼo. Soo kivi kuniñúʼu Jehová nda̱a̱ ndáakayó ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanyó xíʼinna. Ta̱ Andreas ta̱ íyo chí Bolivia káchira: “Tá xáa̱ iin na̱ yiví sákuaʼana xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱ ta ndákuchina, su̱ví iinlá kuití na̱ hermano níchindeétáʼan xíʼinna, saáchi ndiʼiva na̱ hermano chi̱ndeétáʼan xíʼinna”. Ña̱kán ná chika̱a̱níyó ndee̱ ña̱ natúʼunyó xíʼin na̱ yiví ta va̱ása ndakava-iniyó. Tá ná keʼéyó ña̱yóʼo Jehová taxira ku̱a̱ʼání bendición ndaʼa̱yó ta kusi̱íníka-iniyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví.

YAA 66 Ná natúʼunyó xa̱ʼa tu̱ʼun va̱ʼa

^ párr. 5 Nu̱ú artículo yóʼo sákuaʼayó ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ndakundeéyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, tá kǒona ndóo veʼena á tá va̱ása xíínna kuniso̱ʼona ña̱ nátúʼunyó.

^ párr. 7 Ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ kéʼéyó ña̱ natúʼunyó xíʼin na̱ yiví, ndiʼi miíyó na̱ publicador xíniñúʼu kiʼinyó kuenta ña̱ va̱ása ya̱ʼandosóyó ley ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ yiví, tá kúú ña̱ va̱ása kivi natúʼunyó xíʼin inkana xa̱ʼa̱ ki̱vi̱na, número teléfonona, direcciónna á inkaka ña̱ʼa.

^ párr. 8 Eclesiastés 11:6: “Tá xi̱ta̱a̱n chiʼún si̱ʼva̱ ña̱ kúúmiíún, ta ndakundeún kachíñún nda̱a̱ xi̱ku̱aá; chi va̱ása xíni̱ún ndáaña kúú ña̱ kuaʼnu, á ña̱yóʼo á ña̱ káa, á u̱vi̱ saáña kuaʼnu”.

^ párr. 12 Filipenses 2:4: “Ndakundeéndó kundi̱ʼi̱-inindó xa̱ʼa̱ inkana ta va̱ása kundi̱ʼi̱-inindó xa̱ʼa̱ mií kuitíndó”.

^ párr. 14 Proverbios 27:17: “Nda̱a̱ táki̱ʼva ndásaxi̱ín iin ka̱a inka ka̱a, ki̱ʼva saá va̱ʼaní chíndeétáʼan iin ta̱a xíʼin migora”.

^ párr. 19 1 Corintios 3:6, 7: “Yi̱ʼi̱ kúú ta̱ chi̱ʼi, ta̱ Apolos kúú ta̱ ni̱ko̱so̱ña, soo Ndióxi̱ kúú ta̱ sa̱kuaʼnuña, ña̱kán ni na̱ chíʼiña ni na̱ kóso̱ña va̱ása xíniñúʼu ndukáʼnuna, chi Ndióxi̱ kúú ta̱ sákuaʼnuña”.

^ párr. 64 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin na̱ matrimonio xíkana nátúʼunna chí nu̱ú íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ndani̱ʼína na̱ yiví ti̱xin veʼena. Na̱ yiví na̱ íyo ti̱xin veʼe ña̱ nu̱ú, na̱ káchíñu kúúna. Na̱ íyo ti̱xin veʼe ña̱ u̱vi̱, kúúmiína iin cita ti̱xin hospital. Ta na̱ íyo ti̱xin veʼe ña̱ u̱ni̱, na̱ ku̱a̱ʼa̱n satá kúúna. Na̱ matrimonio yóʼo ndándikóna tá xi̱ku̱aá ña̱ va̱ʼa natúʼunna xíʼin na̱ yiví na̱ íyo ti̱xin veʼe ña̱ nu̱ú. Ta tá nátúʼunna xíʼin tú carro válí yatin sii̱n hospital, saá kúú ña̱ nátúʼunna xíʼin na̱ yiví na̱ íyo ti̱xin veʼe ña̱ u̱vi̱. Ta xíʼin teléfono nátúʼunna xíʼin na̱ yiví na̱ íyo ti̱xin veʼe ña̱ u̱ni̱.