Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 18

Ná va̱ása taxiyó kasi nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa nu̱úyó ña̱ kundiku̱nyó ta̱ Jesús

Ná va̱ása taxiyó kasi nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa nu̱úyó ña̱ kundiku̱nyó ta̱ Jesús

“Si̱íní íyo ini na̱ kándíxa yi̱ʼi̱ ta va̱ása xíka-inina xa̱ʼíi̱” (MAT. 11:6).

YAA 54 “Ña̱yóʼo kúú ña̱ nda̱a̱”

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1. ¿Ndáaña ndóʼoyó tá kíxáʼayó nátúʼunyó xíʼin inkana xa̱ʼa̱ ña̱ sákuaʼayó nu̱ú Biblia?

¿Á NDÁKAʼÚN ndáaña ndo̱ʼún tá ni̱xa̱ún sa̱kuaʼún xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱? Va̱ása ní ixayo̱ʼvi̱ña xíʼún sákuaʼún ndiʼi ña̱ sánáʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱, ta nda̱kanixi̱níún ña̱ ndiʼi na̱ yiví kutóo sakuaʼa xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Saáchi xi̱kandíxaún ña̱ chindeétáʼan tu̱ʼun Ndióxi̱ xíʼinna ña̱ va̱ʼa si̱í koona tiempo vitin, ta ndakiʼinna iin ña̱ va̱ʼa chí nu̱únínu (Sal. 119:105). Ta ni̱kusi̱íkaví-iniún tá ki̱xáʼún nátúʼún xa̱ʼa̱ ña̱ sákuaʼún xíʼin na̱ veʼún ta saátu xíʼin na̱ migoún. Soo nda̱kavaní-iniún tá va̱ása níxiin na̱yóʼo kuniso̱ʼona.

2, 3. ¿Ndáaña xi̱ndakanixi̱ní na̱ yiví xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱natúʼunra?

2 Va̱ása ndákanda̱-iniyó tá va̱ása xíín na̱ yiví kuniso̱ʼona ña̱ nátúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xíʼinna. Saáchi tá ni̱xi̱yo ta̱ Jesús nu̱ú ñuʼú yóʼo, ke̱ʼéra ku̱a̱ʼá milagro ña̱ ni̱na̱ʼa̱ ña̱ xi̱chindeétáʼan Jehová xíʼinra. Soo ni saá va̱ása níxiin na̱ yiví kandíxanara. Tá kúú, tá sa̱ndátakura ta̱ Lázaro nda̱a̱ na̱ sáa̱-ini xíni miíra xi̱nina tá ke̱ʼéra milagro yóʼo. Ta na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ judío va̱ása níxiinna kandíxana ña̱ xi̱kuura ta̱ Mesías, ta nda̱a̱ xi̱kuni̱na kaʼnínara ta saátu ta̱ Lázaro (Juan 11:47, 48, 53; 12:9-11).

3 Ta̱ Jesús xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása kandíxana ña̱ kúúra ta̱ Mesías (Juan 5:39-44). Ta ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ xi̱ndiku̱n sa̱tá ta̱ Juan ta̱ xi̱sandákuchi na̱ yiví: “Si̱íní íyo ini na̱ kándíxa yi̱ʼi̱ ta va̱ása xíka-inina * xa̱ʼíi̱” (Mat. 11:2, 3, 6). ¿Nda̱chun va̱ása níxi̱kandíxa ku̱a̱ʼání na̱ yiví ta̱ Jesús?

4. ¿Ndáaña ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú artículo yóʼo?

4 Nu̱ú artículo yóʼo xíʼin ña̱ inka, sákuaʼayó nda̱chun va̱ása níkandíxa ku̱a̱ʼání na̱ yiví ta̱ Jesús tá siglo nu̱ú. Ta sákuaʼayó nda̱chun ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása xíínna kandíxana ña̱ nátúʼunyó xíʼinna tiempo vitin. Saátu kotoyó ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kandíxakayó ta̱ Jesús, ta va̱ása kaka-iniyó xa̱ʼa̱ra.

1) NU̱Ú KE̱E TA̱ JESÚS

Va̱ása níxiinna kandíxana ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ ñuu nu̱ú ke̱era. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúú ña̱ va̱ása xíín na̱ yiví kunina miíyó tiempo vitin. (Koto párrafo 5). *

5. ¿Nda̱chun xi̱ndakanixi̱ní sava na̱ yiví ña̱ va̱ása kúú ta̱ Jesús ta̱ Mesías?

5 Ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása níxi̱kandíxana ta̱ Jesús chi xi̱kunda̱a̱-inina ndáa míí ke̱era. Ni va̱ʼaní xi̱sanáʼa̱ra ta xi̱keʼéra milagro, soo va̱ása níxi̱ndayáʼvira nu̱úna xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuura se̱ʼe iin ta̱ carpintero. Ta saátu xi̱kuura ta̱ ñuu Nazaret, iin ñuu ña̱ va̱ása níxi̱ndayáʼvi nu̱ú sava na̱ yiví. Ta nda̱a̱ ta̱ Natanael ta̱ ni̱xa̱a̱ ku̱u discípulo ta̱ Jesús, ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “¿Á kiviví kana iin na̱ yiví va̱ʼa chí ñuu Nazaret?” (Juan 1:46). ¿Nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo? Saáchi sana xi̱ndakanixi̱níra ña̱ va̱ása níxi̱ndayáʼviví ñuu nu̱ú ni̱xi̱yo ta̱ Jesús. Á sanatu nda̱kanixi̱níra xa̱ʼa̱ profecía ña̱ va̱xi nu̱ú Miqueas 5:2, nu̱ú ni̱ka̱ʼa̱nña ña̱ kaku ta̱ Mesías ñuu Belén ta su̱ví ñuu Nazaret.

6. ¿Ndáaña xi̱niñúʼu keʼé na̱ va̱ása níxi̱kandíxa ña̱ kúú ta̱ Jesús ta̱ Mesías?

6 ¿Ndáaña káʼa̱n Biblia? Ta̱ profeta Isaías ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ na̱ sáa̱-ini xíni ta̱ Jesús va̱ása kaʼvina xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ta̱ Mesías (Is. 53:8; nota). Nu̱ú profecía kúú nu̱ú kivi ndani̱ʼína ndiʼi ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ta̱ Mesías, ta tá níndi̱ʼi̱-inina nandukúna ndáa míí ke̱e ta̱ Jesús, kunda̱a̱va-inina ña̱ ka̱kura Belén ta ki̱xira ti̱xin na̱ veʼe ta̱ rey David (Luc. 2:4-7). Ta̱ Jesús ka̱kuvara ñuu ña̱ káʼa̱n profecía ña̱ Miqueas 5:2 xa̱ʼa̱. Tá saá, ¿nda̱chun va̱ása níxi̱kandíxanara? Saáchi va̱ása níxi̱kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ra, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ni̱xi̱ka-inina ta va̱ása níxiinna kandíxanara.

7. ¿Nda̱chun ku̱a̱ʼánína va̱ása xíínna ndakutáʼanna xíʼin na̱ ñuu Jehová?

7 ¿Á kúu ña̱yóʼo tiempo vitin? Kúuvaña. Ku̱a̱ʼání miíyó na̱ ndásakáʼnu Jehová tiempo vitin su̱ví na̱ ku̱i̱káví kúúyó, ta nu̱ú ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása ndáyáʼviyó, saáchi su̱ví na̱ níkaʼvi va̱ʼa kúúyó (Hech. 4:13). Ta káʼa̱nna ña̱ va̱ása xíniñúʼu sanáʼa̱yó xa̱ʼa̱ Biblia, saáchi va̱ása níxa̱ʼa̱nyó iin escuela nu̱ú sánáʼa̱na xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Inkatuna káʼa̱nna ña̱ kúúyó iin religión ña̱ ke̱e chí Estados Unidos. Soo mií ña̱ nda̱a̱ su̱ví ndiʼiví na̱ testigo Jehová ndóo chí Estados Unidos. Ta inkana sándaʼvinana, chi káʼa̱nna xíʼinna ña̱ miíyó na̱ testigo Jehová va̱ása kándíxayó ta̱ Jesús. Ta xa̱a̱ ku̱a̱ʼání tiempo káʼa̱nna xa̱ʼa̱yó ña̱ káchíñuyó xíʼin na̱ chíñu ña̱ Estados Unidos ta ku̱a̱ʼa̱nyó xítona̱níyó inka ñuu, ta káʼa̱ntuna ña̱ kúúyó na̱ ndi̱va̱ʼaní-ini. Na̱ xíniso̱ʼo ña̱ vatá yóʼo kíxáʼana xíka-inina xa̱ʼa̱ na̱ ñuu Ndióxi̱, ta va̱ása xíínna ndakutáʼanna xíʼin na̱yóʼo.

8. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Hechos 17:11, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼún ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniún ndáana kúú na̱ ñuu Ndióxi̱ tiempo vitin?

8 ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼún ña̱ va̱ása kaka-iniún? Viíní nandukún xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ʼa. Chi saá ke̱ʼé ta̱ Lucas tá kúma̱ní kaʼyíra ña̱ Evangelio. Siʼna na̱ndukúra xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ku̱u tá ya̱chi̱. Saáchi xi̱kuni̱ra ña̱ ndiʼi na̱ yiví na̱ xa̱a̱ kaʼvi ña̱ Evangelio yóʼo, ná kándíxana ndiʼi ña̱ xi̱niso̱ʼona xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús (Luc. 1:1-4). Saátu ke̱ʼé na̱ judío na̱ ñuu Berea, tá xi̱niso̱ʼona xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús, viíní ka̱ʼvina ña̱ va̱xi nu̱ú Escrituras Hebreas ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inina á ña̱ ndixa kúú ña̱ káʼa̱nna xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús (kaʼvi Hechos 17:11). * Ta saátu xíniñúʼu keʼé miíún, xíniñúʼu nandukún xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ʼa. Chitáʼan ña̱ sánáʼa̱ na̱ testigo Jehová xíʼin ña̱ káʼa̱n Biblia. Saátu kivi kaʼviún xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ xa̱a̱ kéʼé na̱ testigo Jehová tiempo vitin. Tá ná nandukú viíún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, saá kúú ña̱ va̱ása kandíxaún ña̱ vatá ña̱ káʼa̱n inkana.

2) TA̱ JESÚS VA̱ÁSA NÍXIINRA KEʼÉRA MILAGRO ÑA̱ VA̱ʼA NA̱ʼA̱ KUITÍRA ÑA̱ KÚÚRA TA̱ MESÍAS

Va̱ása níxiinna kandíxana ta̱ Jesús saáchi va̱ása níxiinra keʼéra milagro ña̱ va̱ʼa na̱ʼa̱ kuitíra ña̱ kúúra ta̱ Mesías. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúú ña̱ va̱ása xíín na̱ yiví kunina miíyó tiempo vitin. (Koto párrafo 9 xíʼin 10). *

9. ¿Ndáaña ku̱u xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása níxiin ta̱ Jesús keʼéra iin milagro?

9 Tá tiempo ña̱ ni̱xi̱yo ta̱ Jesús nu̱ú ñuʼú yóʼo, na̱ yiví xi̱ndakanda̱ní-inina xíʼin ña̱ xi̱sanáʼa̱ra; soo ni saá xi̱kuni̱na ña̱ ná keʼéra inkaka ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa kandíxanara. Ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra ña̱ ná keʼéra iin milagro ña̱ va̱ʼa na̱ʼa̱ra á ndixa ta̱ Mesías kúúra (Mat. 16:1). Sana ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱yóʼo xíʼinra saáchi va̱ása níxi̱kunda̱a̱ káxi inina xíʼin profecía ña̱ va̱xi nu̱ú Daniel 7:13, 14. Soo su̱ví tiempo saáví níxi̱kuni̱ Jehová xi̱nu ña̱ profecía yóʼo. Xíʼin ña̱ xi̱sanáʼa̱ ta̱ Jesús kivi kandíxana ña̱ kúúra ta̱ Mesías. Soo xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása níxiinra keʼéra milagro ña̱ ndu̱kúna nu̱úra, ni̱xi̱ka-inina ta va̱ása níkandíxanara (Mat. 16:4).

10. ¿Ndáa ki̱ʼva sa̱xínu ta̱ Jesús profecía ña̱ ka̱ʼyí ta̱ Isaías?

10 ¿Ndáaña káʼa̱n Biblia? Ta̱ Isaías ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ profecía yóʼo xa̱ʼa̱ ta̱ Mesías: “Va̱ása nda̱ʼyi̱ kóʼóra, ta ni va̱ása kuniso̱ʼona tu̱ʼunra chí calle” (Is. 42:1, 2). Tá ni̱xi̱ka ta̱ Jesús na̱túʼunra xíʼin na̱ yiví nu̱ú ñuʼú yóʼo, va̱ása níkuni̱ra ña̱ ná ka̱ʼa̱n va̱ʼanína xa̱ʼa̱ miíra. Ta̱ Jesús va̱ása ní ixava̱ʼara templo ña̱ náʼnuní, ta saátu va̱ása níxi̱ndixira ti̱ko̱to̱ táʼan ña̱ xi̱ndixi na̱ su̱tu̱ ña̱ va̱ʼaní náʼa̱. Ta va̱ása níka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ yiví ña̱ ná kuniñúʼuna tu̱ʼun ña̱ ndáyáʼviní ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nna xíʼinra. Ta tá nda̱tiinna ku̱a̱chi xíʼinra, ni xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ kuvira, va̱ása níxiinra keʼéra iin milagro ña̱ va̱ʼa sandákanda̱ra-ini ta̱ rey Herodes (Luc. 23:8-11). Tá ni̱xi̱yora nu̱ú ñuʼú yóʼo ke̱ʼéra sava milagro, soo ña̱ xi̱ndayáʼvika nu̱úra kúú ña̱ na̱túʼunra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Saáchi ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ discípulora ña̱ ki̱xira xa̱ʼa̱ chiñu yóʼo (Mar. 1:38).

11. ¿Ndáaña ndóʼo sava na̱ yiví?

11 ¿Á kúu ña̱yóʼo tiempo vitin? Kúuvaña. Saáchi ku̱a̱ʼání na̱ yiví ndákanda̱-inina xíʼin veʼe-ñu̱ʼu ña̱ náʼnuní, ña̱ na̱kuva̱ʼa xíʼin ña̱ʼa ña̱ yaʼviní, saátu ndákanda̱-inina xíʼin na̱ su̱tu̱ na̱ ndáyáʼviní ta ndákanda̱-inina xíʼin vikó ña̱ kéʼé na̱yóʼo. Ta loʼoní na̱ yiví kúnda̱a̱-ini ña̱ kǒo ña̱yóʼo va̱xi nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱. Na̱ xáʼa̱n ti̱xin veʼe-ñu̱ʼu kǒo mií ña̱ sákuaʼavína xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ni xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ra koo chí nu̱únínu. Soo na̱ xáʼa̱n veʼe nu̱ú ndátakayó, sákuaʼana ndáaña kúni̱ Jehová keʼéna ta saátu ndáa ki̱ʼva kúni̱ra ndasakáʼnunara. Veʼe nu̱ú ndátakayó su̱ví xíʼin ña̱ʼa ña̱ yaʼviní níkuva̱ʼaña, soo limpioní iniña ta va̱ʼaní xíniñúʼuyóña. Ta na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ congregación va̱ása ndíxina ti̱ko̱to̱ ña̱ ndáyáʼviní, ta ni va̱ása xíniñúʼuyó tu̱ʼun ña̱ ndáyáʼviní ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nyó xíʼinna. Ta saátu ña̱ kándíxayó xíʼin ña̱ sánáʼa̱yó nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱ va̱xiña. Soo ni saá ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása xíínna kuniso̱ʼona ña̱ sánáʼa̱yó, saáchi túvina ña̱ kǒo mií ña̱ ndeéví kéʼéyó ña̱ va̱ʼa ndasakáʼnuyó Ndióxi̱, ta ña̱ sánáʼa̱yó va̱ása kítáʼanña xíʼin ña̱ kútóo miína keʼéna.

12. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Hebreos 11:1, 6, ¿ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼún ña̱ kandíxakaún Ndióxi̱?

12 ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼún ña̱ va̱ása kaka-iniún? Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼin na̱ hermano na̱ xi̱ndoo ñuu Roma: “Na̱ yiví xáa̱na kándíxana tá xa̱a̱ xíniso̱ʼona tu̱ʼun Ndióxi̱. Ta xíniso̱ʼona tu̱ʼun yóʼo tá nátúʼun iinna xa̱ʼa̱ ta̱ Cristo” (Rom. 10:17). Sava na̱ yiví túvina ña̱ liviní vikó ña̱ kéʼé na̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá, soo va̱ása chindeétáʼanví ña̱yóʼo xíʼinna ña̱ kandíxakana Ndióxi̱, saáchi ña̱ chindeétáʼan xíʼinna kúú ña̱ kaʼvina Biblia. Ña̱kán, ña̱ va̱ʼa ndakú koo ña̱ kándíxaún Ndióxi̱ xíniñúʼu kundiku̱n ndiʼi ña̱ káʼa̱n Biblia. Saáchi tá va̱ása kándíxaún Jehová, va̱ása kindo̱o-inira xíʼin ña̱ kéʼún (kaʼvi Hebreos 11:1, * 6). * Ña̱kán, ña̱ va̱ʼa kandíxa iin na̱ yiví ña̱ nda̱ni̱ʼína ña̱ nda̱a̱, va̱ása xíniñúʼu kuninu̱úvína iin milagro. Saáchi ña̱ va̱ʼa kandíxakana Ndióxi̱ xíniñúʼu viíní kaʼvina Biblia, tasaá va̱ása kaka-inina.

3) TA̱ JESÚS VA̱ÁSA NÍXI̱NDIKU̱NRA COSTUMBRE NA̱ JUDÍO

Va̱ása níxiinna kandíxana ta̱ Jesús saáchi va̱ása níxi̱ndiku̱nra costumbre ña̱ xi̱kuumiína. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúú ña̱ va̱ása xíín na̱ yiví kunina miíyó tiempo vitin. (Koto párrafo 13). *

13. ¿Nda̱chun ni̱sa̱a̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví xíʼin ta̱ Jesús?

13 Tá tiempo ña̱ ni̱xi̱yo ta̱ Jesús nu̱ú ñuʼú yóʼo, na̱ xi̱ndiku̱n ta̱ Juan ta̱ xi̱sandákuchi na̱ yiví nda̱kanda̱-inina, saáchi na̱ discípulo ta̱ Jesús va̱ása níxi̱kuumiína costumbre ña̱ koo ndutana á ña̱ va̱ása kuxuna. Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ása xíniñúʼu keʼéví na̱ discípulora ña̱yóʼo, saáchi ta̱ʼán kuvivíra (Mat. 9:14-17). Soo ni saá na̱ fariseo xíʼin inkaka na̱ yiví ni̱sa̱a̱na xíʼinra saáchi va̱ása níxi̱ndiku̱nra costumbre ña̱ xi̱kuumiína. Ni̱sa̱a̱nína xíʼinra tá xi̱nina sa̱ndáʼara na̱ yiví ki̱vi̱ sábado (Mar. 3:1-6; Juan 9:16). Na̱yóʼo ni̱nuní xi̱kunina saáchi xi̱ndakanixi̱nína ña̱ va̱ʼaní xi̱ndiku̱nna ley ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ sábado, ta xi̱ndakanixi̱nína ña̱ va̱ʼava keʼéna negocio ti̱xin templo. Ni̱sa̱a̱nína tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼinna ña̱ va̱ása va̱ʼa íyo ña̱ kéʼéna (Mat. 21:12, 13, 15). Ta tá na̱túʼun ta̱ Jesús ti̱xin sinagoga ña̱ ni̱xi̱yo chí ñuu Nazaret, ni̱sa̱a̱nína saáchi xi̱niñúʼura historia na̱ ñuu Israel ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ xi̱ndi̱ʼi̱-inina xa̱ʼa̱ miína ta va̱ása níxi̱kandíxana Ndióxi̱ (Luc. 4:16, 25-30). Ku̱a̱ʼánína va̱ása níkandíxana ta̱ Jesús saáchi va̱ása níkeʼéra ña̱ xi̱kuni̱na (Mat. 11:16-19).

14. ¿Nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼin na̱ yiví ña̱ va̱ása va̱ʼa íyo costumbre ña̱ xi̱kuumiína?

14 ¿Ndáaña káʼa̱n Biblia? Jehová xi̱niñúʼura ta̱ Profeta Isaías ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Na̱ ñuu yóʼo káʼa̱n kuitína ña̱ kúyatinna nu̱úi̱, ta xíʼin yuʼú kuitína ndásakáʼnuna yi̱ʼi̱, soo níma̱na xíkaní íyoña nu̱úi̱, ta su̱ví ña̱ sánáʼa̱ yi̱ʼi̱ kúú ña̱ ndíku̱nna chi ña̱ sánáʼa̱ na̱ yivíva kúú ña̱ ndíku̱nna” (Is. 29:13). Va̱ʼaní ke̱ʼé ta̱ Jesús tá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ va̱ása kítáʼan costumbre ña̱ kúúmiína xíʼin ña̱ va̱xi nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱. Savana va̱ása níxi̱kandíxana Jehová ni ta̱ Jesús, chi nu̱úka ña̱ kundiku̱nna ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱, ña̱ xi̱ndayáʼvika nu̱úna kúú costumbre ña̱ xi̱kuumiína á ña̱ xi̱sanáʼa̱ na̱ yiví.

15. ¿Ndáaña kéʼé miíyó na̱ testigo Jehová kúú ña̱ va̱ása kútóo na̱ yiví?

15 ¿Á kúu ña̱yóʼo tiempo vitin? Kúuvaña. Ku̱a̱ʼání na̱ yiví sáa̱na xíʼin miíyó na̱ testigo Jehová saáchi va̱ása táváyó vikó ña̱ va̱ása kítáʼan xíʼin ña̱ va̱xi nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱, tá kúú ña̱ cumpleaño á ña̱ Navidad. Inkana sáa̱na xíʼinyó saáchi va̱ása táváyó vikó xíʼinna ña̱ távána xa̱ʼa̱ país nu̱ú ndóoyó, ta ni va̱ása ndíku̱nyó costumbre ña̱ kéʼéna tá xíʼi̱ iin na̱ yiví, saáchi ña̱yóʼo va̱ása va̱xiña nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱. Sana na̱ yiví yóʼo ndákanixi̱nína ña̱ kíndo̱ova-ini Ndióxi̱ xíʼin ña̱ kéʼéna. Soo tá kútóokana kundiku̱nna costumbre ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo nu̱úka ña̱ kundiku̱nna ña̱ káʼa̱n Biblia, va̱ása kindo̱o-ini Jehová xíʼinna (Mar. 7:7-9).

16. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ta ndáaña va̱ása xíniñúʼu keʼéyó? (Salmo 119:97, 113, 163-165).

16 ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼún ña̱ va̱ása kaka-iniún? Xíniñúʼu kuʼvi̱-iniún kuniún consejo xíʼin ley ña̱ táxi Jehová (kaʼvi Salmo 119:97, * 113, * 163-165). * Tá kúʼvi̱-iniún xíniún Jehová, va̱ása kundiku̱ún costumbre ña̱ va̱ása kútóora. Ta va̱ása taxiún kasi inka ña̱ʼa nu̱ún ña̱ kuʼvi̱-iniún kuniúnra.

4) TA̱ JESÚS VA̱ÁSA NÍKI̱ʼVIRA XÍʼIN ÑA̱ POLÍTICA

Va̱ása níxiinna kandíxana ta̱ Jesús saáchi va̱ása níxiinra ki̱ʼvira xíʼin ña̱ política. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúú ña̱ va̱ása xíín na̱ yiví kunina miíyó tiempo vitin. (Koto párrafo 17). *

17. ¿Ndáaña xi̱kuni̱ na̱ yiví keʼé ta̱ Mesías?

17 Tá tiempo ña̱ ni̱xi̱yo ta̱ Jesús na̱ yiví xi̱kuni̱na ña̱ ná nasa̱ma na̱ chíñu. Ta xi̱kuni̱na ña̱ ná ndatavá ta̱ Mesías miína ndaʼa̱ na̱ ñuu Roma. Soo tá xi̱kuni̱na ndasana ta̱ Jesús rey va̱ása níxiinra (Juan 6:14, 15). Na̱ su̱tu̱ xíʼin inkaka na̱ yiví xi̱yiʼvína ña̱ nasama ta̱ Jesús na̱ chíñu, saáchi xi̱ndakanixi̱nína ña̱ sa̱a̱ na̱ ñuu Roma ta kindaana chiñu ndaʼa̱ na̱ su̱tu̱. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ku̱a̱ʼání na̱ judío va̱ása níkandíxana ta̱ Jesús, saáchi xi̱ndi̱ʼi̱níka-inina xa̱ʼa̱ ña̱ política.

18. ¿Ndáa profecía ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ ta̱ Mesías kúú ña̱ va̱ása níkiʼin na̱ judío kuenta xíʼin?

18 ¿Ndáaña káʼa̱n Biblia? Ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n profecía ña̱ kanitáʼan ta̱ Mesías ta kuchiñura, soo saátu xi̱ka̱ʼa̱nña ña̱ siʼna xi̱niñúʼu kuvira xa̱ʼa̱ ku̱a̱chiyó (Is. 53:9, 12). Tá saá, ¿nda̱chun ku̱a̱ʼání na̱ judío xi̱ndakanixi̱nína ña̱ inkava ña̱ʼa keʼé ta̱ Mesías? Saáchi xi̱ndi̱ʼi̱níka-inina xa̱ʼa̱ profecía ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n ndáa ki̱ʼva kama sandíʼi-xa̱ʼa̱ra tu̱ndóʼo ña̱ xi̱kuumiína, ta va̱ása níkiʼinna kuenta xíʼin inkaka profecía ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ra (Juan 6:26, 27).

19. ¿Nda̱chun va̱ása xíín ku̱a̱ʼání na̱ yiví kuniso̱ʼona miíyó?

19 ¿Á kúu ña̱yóʼo tiempo vitin? Kúuvaña. Ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása xíínna kuniso̱ʼona miíyó saáchi va̱ása kíʼviyó xíʼin ña̱ política. Ta káʼa̱nna ña̱ xíniñúʼu chika̱a̱yó voto xa̱ʼa̱ na̱ chíñu. Soo miíyó kúnda̱a̱va-iniyó ña̱ tá ná ku̱ʼu̱nyó sa̱tá iin na̱ chíñu na̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo, na̱ʼa̱yó ña̱ va̱ása kúni̱yó kaʼndachíñu Jehová nu̱úyó (1 Sam. 8:4-7). Ta ndákanixi̱nína ña̱ xíniñúʼu ixava̱ʼayó hospital, escuela á inkaka ña̱ chindeétáʼan xíʼin na̱ yiví. Ta va̱ása xíínna kuniso̱ʼona miíyó chi ña̱ ndíʼi̱ka iniyó xa̱ʼa̱ kúú ña̱ natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta su̱ví ña̱ ndasaviíyó tu̱ndóʼo ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo.

20. Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús nu̱ú Mateo 7:21-23, ¿ndáaña kúú ña̱ ndáyáʼvi va̱ʼaka?

20 ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼún ña̱ va̱ása kaka-iniún? (Kaʼvi Mateo 7:21-23). * Xíniñúʼu ndakaʼún chi ña̱ ndáyáʼvika keʼéyó kúú chiñu ña̱ xa̱ʼnda ta̱ Jesús nu̱úyó (Mat. 28:19, 20). Ta va̱ása ki̱ʼviún xíʼin ña̱ política á kundi̱ʼi̱ní-iniún xa̱ʼa̱ tu̱ndóʼo ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo. Miíyó na̱ testigo Jehová kúʼvi̱-iniyó xíniyó na̱ yiví ta ndíʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼona, ña̱kán sánáʼa̱yóna xa̱ʼa̱ reino Ndióxi̱ ta chíndeétáʼanyó xíʼinna ña̱ vií kutáʼanna xíʼin Jehová.

21. ¿Ndáaña xíniñúʼu chika̱a̱-iniyó keʼéyó?

21 Nu̱ú artículo yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ku̱mí ña̱ʼa ña̱ ni̱na̱ʼa̱ nu̱úyó nda̱chun va̱ása níxiinna kandíxana ta̱ Jesús tá siglo nu̱ú, ta ni̱xi̱ka-inina xa̱ʼa̱ra, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúú ña̱ va̱ása xíín na̱ yiví kuniso̱ʼona miíyó tiempo vitin. Soo íyo inka xa̱ʼa̱ kúú ña̱ va̱ása xíínna keʼéna ña̱yóʼo. Nu̱ú inka artículo ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inka ku̱mí ña̱yóʼo. Ndiʼiyó ná chika̱a̱-iniyó ña̱ kandíxaníkayó Jehová ta va̱ása kaka-iniyó xa̱ʼa̱ra.

YAA 56 Keʼé ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱

^ párr. 5 Ni va̱ʼaní xi̱sanáʼa̱ ta̱ Jesús tá ni̱xi̱yora nu̱ú ñuʼú yóʼo, soo kǒo níxiin na̱ yiví kandíxanara. ¿Nda̱chun? Nu̱ú artículo yóʼo sákuaʼayó nda̱chun ke̱ʼéna ña̱yóʼo. Saátu sákuaʼayó nda̱chun ku̱a̱ʼání na̱ yiví tiempo vitin va̱ása kútóona ña̱ káʼa̱n á ña̱ kéʼé na̱ discípulo ta̱ Jesús. Saátu kotoyó ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kandíxakayó ta̱ Jesús ta va̱ása kaka-iniyó xa̱ʼa̱ra.

^ párr. 3 ÑA̱ KÚNI̱ KACHIÑA: Nu̱ú artículo yóʼo ta saátu nu̱ú ña̱ inka tá káʼa̱nña xa̱ʼa̱ na̱ xíka-ini, kúni̱ kachiña ña̱ táxina ná kasi iin ña̱ʼa nu̱úna ña̱ xa̱a̱na koona discípulo ta̱ Jesús.

^ párr. 8 Hechos 17:11: “Soo na̱ judío yóʼo va̱ʼaníka xi̱kuni̱na sákuaʼana nu̱ú na̱ ñuu Tesalónica, saáchi va̱ʼaní xi̱niso̱ʼona tu̱ʼun Ndióxi̱ ta ni̱ndi̱ʼi̱ní-inina xa̱ʼa̱ña, ta ndiʼi ki̱vi̱ xi̱kaʼvikavína tu̱ʼun Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inina á ndixa táki̱ʼva káchina xíʼinna saá íyoña”.

^ párr. 12 Hebreos 11:1: “Ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ña̱ ndixava xi̱nu ña̱ ndátuyó, ta chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ása kaka-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxayó, chi ni kǒo xíninu̱úvayóña ña̱ ndixa kúúvaña”.

^ párr. 12 Hebreos 11:6: “Ta saátu tá iinna kǒo kándíxana Ndióxi̱, va̱ása kíndo̱o-inira xíʼinna chi na̱ kúyatin nu̱ú Ndióxi̱ xíniñúʼu kandíxana ña̱ íyora, ta táxira ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱ na̱ chíka̱a̱ní ndee̱ ña̱ nandukúnara”.

^ párr. 16 Salmo 119:97: “Kúʼvi̱ní-inii̱ xínii̱ ley ña̱ táxiún ndaʼíi̱. Iníí ki̱vi̱ ndákanixi̱níi̱ xa̱ʼa̱ña”.

^ párr. 16 Salmo 119:113: “Sáa̱-inii̱ xínii̱ na̱ xíka-ini, soo kúʼvi̱va-inii̱ xínii̱ ley ña̱ táxiún”.

^ párr. 16 Salmo 119:163-165: “Sáa̱-inii̱ xínii̱ ña̱ vatá, ta kúndasíi̱ña. Soo kúʼvi̱va-inii̱ xínii̱ ley ña̱ táxiún. 164 U̱xa̱ yichi̱ ndásakáʼnui̱ yóʼó ti̱xin iin ki̱vi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kúní ndátiún ku̱a̱chi. 165 Na̱ kúʼvi̱-ini xíni ley ña̱ táxiún táxi̱n íyona, ta kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa sási nu̱úna”.

^ párr. 20 Mateo 7:21-23: “Su̱ví ndiʼi na̱ káʼa̱n xíʼi̱n ‘Táta, tátaʼ ki̱ʼvi ti̱xin Reino ña̱ íyo chí ndiví. Na̱ kéʼé ña̱ kúni̱ yivái̱ ta̱ íyo chí ndiví kúú na̱ ki̱ʼvi. 22 Ki̱vi̱ kán, ku̱a̱ʼána ka̱ʼa̱nna xíʼi̱n ‘táta, táta, ¿á su̱ví xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ miíún ni̱xi̱kandi̱ na̱túʼunndi̱ ta xíʼin ki̱vi̱ún ta̱vándi̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa ini na̱ yiví ta xíʼin ki̱vi̱ún ke̱ʼéndi̱ ku̱a̱ʼá milagro?ʼ. 23 Soo yi̱ʼi̱, ka̱ʼi̱n xíʼinna: ‘Va̱ása xíni̱i̱ ndáana kúú ndóʼó. Kuxíkandó nu̱úi̱, ndóʼó na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼaʼ”.

^ párr. 68 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Ta̱ Felipe káʼa̱nra xíʼin ta̱ Natanael xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús.

^ párr. 70 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Ta̱ Jesús nátúʼunra xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱.

^ párr. 72 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Ta̱ Jesús sándaʼara ndaʼa̱ iin ta̱a, ni xíto na̱ sáa̱-ini xíni miíra.

^ párr. 74 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Ta̱ Jesús nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱n iinlá miíra chí yuku̱.