Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 22

YAA 127 ¿Nda̱saa xíniñúʼu kooyó?

¿Ndáaña kivi keʼé na̱ xíka xíʼin táʼan ña̱ va̱ʼa ndaka̱xin viína ña̱ keʼéna?

¿Ndáaña kivi keʼé na̱ xíka xíʼin táʼan ña̱ va̱ʼa ndaka̱xin viína ña̱ keʼéna?

“Ña̱ ná ndasalivi ndóʼó ná koo ña̱ ndíka̱a̱ níma̱ndó, chi ña̱yóʼo kúú ña̱ ndáyáʼviníka nu̱ú Ndióxi̱” (1 PED. 3:4).

TEMA

¿Ndáaña kivi keʼé na̱ xíka xíʼin táʼan ña̱ va̱ʼa ndaka̱xin viína ña̱ keʼéna? Ta, ¿ndáaña kivi keʼé na̱ hermano ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼinna?

1, 2. ¿Ndáaña káʼa̱n savana tá xa̱a̱ xíka xíʼin táʼanna?

 TIEMPO ña̱ xíka xíʼin táʼanna liviníña ta kúsi̱íní-inina. Tá xíkaún xíʼin iinna kúni̱ún ña̱ viíní kutáʼanndó, ta ndiʼivana kúni̱ ña̱yóʼo. Iin ñá hermana ñá ñuu Etiopía ñá naní Tiina a káʼa̱nñá ña̱yóʼo: “Ndákaʼánníi̱ tiempo ña̱ ni̱xi̱ka xíʼin táʼanndi̱ saáchi xi̱natúʼunndi̱ xa̱ʼa̱ ku̱a̱ʼá ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼviní ta sava yichi̱ xi̱xaku̱níndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kaʼa̱nndi̱. Kúsi̱íní-inii̱ ña̱ nda̱ni̱ʼíi̱ iin ta̱a ta̱ kúni̱ní xíni yi̱ʼi̱ ta saátu yi̱ʼi̱ kúni̱níi̱ xínii̱ra”.

2 Saátu iin ta̱ hermano ta̱ naní Alessio ta̱ íyo ñuu Países Bajos káʼa̱nra: “Xi̱kusi̱íní-inii̱ tá xi̱xikai̱ xíʼin ñá síʼi̱, chi saá kúú ña̱ ku̱nda̱a̱-inii̱ ndáa ña̱ʼa kúú ña̱ kútóoñá, soo saátu ni̱ya̱ʼandi̱ nu̱ú sava tu̱ndóʼo ña̱ i̱xayo̱ʼvi̱ xíʼinndi̱”. Nu̱ú artículo yóʼo ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ kivi ixayo̱ʼvi̱ xíʼin na̱ xíka xíʼin táʼan, ta saátu Biblia kivi chindeétáʼanña xíʼinna ña̱ ndaka̱xin viína ña̱ keʼéna. Ta saátu kotoyó ndáaña kivi keʼé na̱ hermano ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼinna.

¿NDÁA XA̱ʼA̱ KÚÚ ÑA̱ XÍKA XÍʼIN TÁʼANNA?

3. ¿Ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ xíka xíʼin táʼanna? (Proverbios 20:25).

3 Tá kíxáʼa iin ta̱ hermano xíkara xíʼin iin ñá hermana kúsi̱íní-inina, soo su̱ví si̱ki kúú ña̱yóʼo chi yóʼo kúú nu̱ú kivi ndaka̱xinna á tindaʼa̱na. Ki̱vi̱ tíndaʼa̱na kéʼéna iin voto nu̱ú Jehová nu̱ú káʼa̱n xíʼin táʼanna ña̱ ixato̱ʼó táʼanna ta kuʼvi̱-inina kunitáʼanna nda̱a̱ ná kuvina. Soo, siʼna xíniñúʼu viíní ndakanixi̱nína tá xa̱a̱ kúni̱na keʼéna voto yóʼo á inkakaña (kaʼvi Proverbios 20:25). b Tá kíxáʼa xíka xíʼin táʼanna ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼinna ña̱ kunda̱a̱-inina ndáa ki̱ʼva íyo na̱ yiví kán. Soo, tá sa̱ndákoo táʼanna su̱ví iin ku̱a̱chiví kúú ña̱yóʼo, saáchi tiempo ña̱ ni̱xi̱ka xíʼin táʼanna chi̱ndeétáʼanña xíʼinna ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inina á tindaʼa̱na xíʼin na̱ yiví kán á kǒo tindaʼa̱na xíʼinna.

4. ¿Nda̱chun ndáyáʼviní kunda̱a̱-iniyó ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ xíka xíʼin táʼanna?

4 ¿Nda̱chun xíniñúʼu kunda̱a̱-iniyó ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ xíka xíʼin táʼanna? Saáchi tá iin na̱ kúa̱an ndixa kúni̱na tinda’a̱na, saá kúú ña̱ kíxáʼana xíka xíʼin táʼanna. Su̱ví iinlá na̱ kúa̱an kuití xíniñúʼu kunda̱a̱-ini ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ xíniñúʼu kakana xíʼin na̱ kúni̱na tindaʼa̱na xíʼin, chi ndiʼiyó xíniñúʼu kunda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Tá kúú, savana ndákanixi̱nína ña̱ na̱ xíka xíʼin táʼan xíniñúʼu tindaʼa̱na. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱nína saá, ña̱yóʼo kǒo chíndeétáʼanña xíʼin na̱ xíka xíʼin táʼan. Iin ñá hermana kúa̱an ñá naní Melissa ñá íyo Estados Unidos káchiñá: “Tá kíxáʼa xíka xíʼin táʼan na̱ kúa̱an, sava na̱ hermano káʼa̱nna xíʼinna ña̱ xíniñúʼu tindaʼa̱na, xa̱ʼa̱ ña̱kán sava na̱ xíka xíʼin táʼan ni kǒo kítáʼan va̱ʼakana soo ni saá xíka xíʼin táʼankavana. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo sava na̱ kúa̱an kǒo xíínna kakana xíʼin ni iinna chi kǒo kúni̱na ka̱ʼa̱nna ña̱yóʼo xíʼinna”.

KUXINI̱ TÁʼAN VA̱ʼANDÓ

5, 6. ¿Ndáaka ña̱ xíniñúʼu keʼéna ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inina ndáa ki̱ʼva íyo na̱ xíka xíʼinna? (1 Pedro 3:4).

5 ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼún ña̱ kunda̱a̱-iniún á tindaʼún xíʼin na̱ xíka xíʼún á kǒo tindaʼún xíʼinna? Vií va̱ʼa kuxini̱ún ndáa ki̱ʼva íyona. Tá kúma̱níka kixáʼún kakaún xíʼinna sana xa̱a̱ xíni̱vaún sava ña̱ʼa ña̱ kútóona. Soo, tá xa̱a̱ ki̱xáʼún xíkaún xíʼinna saá kúú ña̱ kuni va̱ʼún ndáa ki̱ʼva íyona á ndáa ki̱ʼva ndákanixi̱nína (kaʼvi 1 Pedro 3:4). Ta saátu kunda̱a̱-iniún ndáa ki̱ʼva kítáʼanna xíʼin Jehová. Ta kivi ndakanixi̱níún xa̱ʼa̱ pregunta yóʼo: “Tá ná tindaʼíi̱ xíʼin ta̱ hermano kán á tá ná tindaʼíi̱ xíʼin ñá hermana kán, ¿á chindeétáʼanna xíʼin ña̱ ndasakáʼnui̱ Jehová? ¿Á inkáchi ña̱ʼa kútóondi̱?” (Prov. 31:​26, 27, 30; Efes. 5:33; 1 Tim. 5:8). “¿Á kuʼvi̱-inindi̱ kuni táʼanndi̱ ta kundi̱ʼi̱-ini xa̱ʼa̱ táʼanndi̱? Ni tá kǒo kútói̱ sava ña̱ kéʼéna, ¿á kundeé-inii̱ koi̱ xíʼinna?” (Rom. 3:23). c Soo, ndakaʼán chi su̱ví ña̱ ndáyáʼvika kúú ña̱ inkáchi koo ña̱ kútóondó, chi ña̱ ndáyáʼvika kúú ña̱ kunda̱a̱-ini xíʼin táʼanndó ta chindeé xíʼin táʼanndó.

6 ¿Ndáaña xíniñúʼu kunda̱a̱ka inindó tá xa̱a̱ xíka xíʼin táʼanndó? Tá kúma̱níka kixáʼún kuni̱níún kuniún na̱ xíka xíʼún, xíniñúʼu ka̱ʼa̱nndó xa̱ʼa̱ ña̱ ndáyáʼviní yóʼo. Tá kúú, ¿ndáa meta kúúmiíndó? Ta, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼéndó tá ki̱ʼin kue̱ʼe̱ miíndó á tá kúma̱ní xu̱ʼún ndaʼa̱ndó? Saátu kivi ka̱ʼa̱nndó xa̱ʼa̱ tu̱ndóʼo ña̱ ndo̱ʼondó tá ni̱xi̱yo válíndó. Ta kǒo xíniñúʼu ka̱ʼa̱nndó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱yóʼo tá sa̱kán ki̱xáʼa xíka xíʼin táʼanndó (kivitu nandukún ña̱ káʼa̱n Juan 16:12). Soo, tá xa̱a̱ kamaní kúni̱na kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ʼa, kivi ka̱ʼún xíʼinna ña̱ ná kundatuna loʼo tiempo, soo ndakaʼán chi xíniñúʼu kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, chi ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼinna ña̱ ndaka̱xin viína ña̱ keʼéna, ña̱kán ni ná ya̱ʼa tiempo natúʼunvandó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo.

7. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼé na̱ xíka xíʼin táʼan ña̱ va̱ʼa kuxini̱ táʼankana? (Saátu koto recuadro ña̱ naní “ Tá su̱ví inkáchi ñuu ndóo na̱ xíka xíʼin táʼan”; koto na̱ʼná).

7 ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼún ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniún ndáa ki̱ʼva íyo ña̱ xíka xíʼún? Kǒo kukaʼan nu̱ún ka̱ʼún xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ún kunda̱a̱-iniún, káxi va̱ʼa ka̱ʼún xíʼinna, nda̱ka̱tu̱ʼunna ta vií kuniso̱ʼún ña̱ ka̱ʼa̱nna xíʼún (Prov. 20:5; Sant. 1:19). Kivi keʼéndó sava ña̱ʼa ña̱ chindeétáʼan xíʼinndó ña̱ va̱ʼa kixáʼa natúʼun xíʼin táʼanndó. Tá kúú, ña̱ inkáchi kuxundó, natúʼunndó nu̱ú íyo ku̱a̱ʼá na̱ yiví xí’in ña̱ keendó predicación. Ta saátu kivi kutáʼanndó xíʼin na̱ migondó xíʼin na̱ veʼendó ña̱ va̱ʼa keʼéndó sava ña̱ʼa, ña̱ chindeétáʼan xíʼinndó ña̱ kuxini̱ táʼankandó. Ña̱yóʼo kúú ña̱ ke̱ʼé ta̱ Alber ta̱ íyo Países Bajos tá ki̱xáʼara xíkara xíʼin ñá Alicia, ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra: “Xi̱keʼéndi̱ ña̱ʼa ña̱ xi̱chindeétáʼan xíʼinndi̱ ña̱ kuxini̱ táʼankandi̱, tá kúú xi̱ ixava̱ʼandi̱ ña̱ʼa kuxundi̱ á xi̱keʼéndi̱ inkaka chiñu ti̱xin veʼendi̱. Tasaá xi̱kiʼinndi̱ kuenta ndáa ña̱ʼa kúú ña̱ xi̱kutóondi̱ ta ndáa ña̱ʼa kúú ña̱ kǒo níxi̱kutóondi̱ keʼéndi̱”.

Ña̱ kivi keʼé na̱ xíka xíʼin táʼan ña̱ va̱ʼa kuxini̱ táʼankana kúú ña̱ keʼéna sava ña̱ʼa ña̱ chindeétáʼan xíʼinna ña̱ natúʼun xíʼin táʼanna. (Koto párrafo 7 xíʼin 8).


8. Tá inkáchi ná kaʼvindó ña̱ va̱xi nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱, ¿ndáa ki̱ʼva chindeétáʼanña xíʼinndó?

8 Inka ña̱ chindeétáʼan xíʼún ña̱ kunda̱a̱-iniún ndáa ki̱ʼva íyo na̱ xíkaún xíʼin kúú ña̱ inkáchi kaʼvindó tu̱ʼun Ndióxi̱. Tá xa̱a̱ ná ti̱ndaʼa̱ndó kǒo sandákoondó ña̱ sakúaʼandó xa̱ʼa̱ Jehová ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanra xíʼinndó (Ecl. 4:12). Tá xa̱a̱ xíka xíʼin táʼanndó tavándó tiempo ña̱ kaʼvindó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼinndó ña̱ ka̱anndó kaʼvindó, ni ta̱ʼán tindaʼa̱ndó soo kivi keʼévandóña. Tá távándó tiempo ña̱ inkáchi kaʼvindó saá kúú ña̱ kunda̱a̱-inindó á va̱ʼaní kítáʼanndó xíʼin Jehová. Ta̱ Max xíʼin ñá Laysa na̱ ñuu Estados Unidos kúúna ta nátúʼunna xíʼinyó ndáa ña̱ ke̱ʼéna tá ki̱xáʼa xíka xíʼin táʼanna, ta̱yóʼo káchira: “Tá ki̱xáʼandi̱ xíka xíʼin táʼanndi̱, ki̱xáʼandi̱ káʼvindi̱ tutu ña̱ tává na̱ ñuu Ndióxi̱, ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ xíka xíʼin táʼanna, ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ ti̱ndaʼa̱, xíʼin na̱ íyo se̱ʼe. Ta ña̱yóʼo va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanña xíʼinndi̱ ña̱ ka̱ʼa̱nndi̱ xa̱ʼa̱ sava ña̱ʼa ña̱ xi̱kuni̱ndi̱ kunda̱a̱-inindi̱ xa̱ʼa̱”.

INKA ÑA̱ XÍNIÑÚʼU KIʼINNDÓ KUENTA XÍʼIN

9. Tá xa̱a̱ xíka xíʼin táʼanndó, ¿ndáana kivi ka̱ʼa̱nndó xíʼin xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo?

9 ¿Ndáana natúʼunndó xíʼin ña̱ xa̱a̱ xíka xíʼin táʼanndó? Miíndó xíni̱ ndáana natúʼunndó xíʼin. Tá sa̱kán ki̱xáʼa xíka xíʼin táʼanndó, sana loʼo kuití na̱ yiví kuni̱ndó natúʼunndó xíʼin xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo (Prov. 17:27). Saá kǒo nda̱ka̱tu̱ʼunnína ndóʼó ta kǒo sándi̱ʼi̱nína-inindó, soo tá ná kǒo natúʼunndóña xíʼin nda̱a̱ ni iinna sana kixáʼa kuxíká nu̱ú táʼanndó xa̱ʼa̱ ña̱ yíʼvindó kunda̱a̱-ini inkana ña̱ xíka xíʼin táʼanndó. Ta i̱yoní ña̱ kǒo natúʼunndó xíʼin nda̱a̱ ni iinna chi kivi ki̱ʼvindó ku̱a̱chi nu̱ú Ndióxi̱. Ña̱kán natúʼunndó xíʼin na̱ kivi taxi consejo ndaʼa̱ndó á na̱ kivi chindeétáʼan xíʼinndó. Tá kúú na̱ veʼendó, na̱ migondó á na̱ anciano (Prov. 15:22).

10. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼin na̱ xíka xíʼin táʼan ña̱ kǒo ki̱ʼvina ku̱a̱chi? (Proverbios 22:3).

10 ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinndó ña̱ kǒo keʼéndó ña̱ kini tá xa̱a̱ xíka xíʼin táʼanndó? Tá xa̱a̱ yáʼa tiempo saá kúú ña̱ kúni̱níkandó xínitáʼanndó ta kíxáʼa kútóo táʼanníkandó. Soo, kǒo kúni̱víndó keʼéndó ña̱ʼa ña̱ kúndasí Jehová xínira (1 Cor. 6:18). Ña̱kán, kǒo ka̱ʼa̱nndó xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱su̱n xíʼin táʼanndó, ña̱ kaka mitúʼunndó á ña̱ koʼondó ndixi (Efes. 5:3). Chi tá ná keʼéndó ña̱yóʼo saá kúú ña̱ kuni̱níndó ku̱su̱n xíʼin táʼanndó ta ki̱ʼvindó ku̱a̱chi nu̱ú Ndióxi̱. Va̱ʼaka natúʼunndó xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinndó tasaá kǒo ki̱ʼvindó ku̱a̱chi (kaʼvi Proverbios 22:3). d Ná kotoyó ña̱ ke̱ʼé ta̱ Dawit xíʼin ñá Almaz na̱ ñuu Etiopía. Na̱yóʼo káchina: “Ndiʼi tiempo ni̱xi̱yondi̱ xíʼin na̱ migondi̱ á xi̱xa̱ʼa̱nndi̱ nu̱ú íyo ku̱a̱ʼá na̱ yiví ña̱ va̱ʼa natúʼun xíʼin táʼanndi̱. Ta nda̱a̱ ni iin yichi̱ kǒo níxikindo̱o mitúʼunndi̱ ini carro á veʼendi̱. Ña̱yóʼo chi̱ndeétáʼan xíʼinndi̱ ña̱ kǒo ki̱ʼvindi̱ ku̱a̱chi nu̱ú Ndióxi̱”.

11. Tá kúni̱ndó na̱ʼa̱ndó ña̱ kúni̱ndó xínitáʼanndó, ¿ndáaña xíniñúʼu kiʼinndó kuenta xíʼin?

11 Tá kúni̱ndó na̱ʼa̱ndó ña̱ kúni̱ndó xínitáʼanndó, ¿ndáaña xíniñúʼu kiʼinndó kuenta xíʼin? Tá xa̱a̱ ku̱a̱ʼá tiempo xíka xíʼin táʼanndó sana kivi na̱ʼa̱nndó ña̱ kúni̱níndó xínitáʼanndó, soo ixato̱ʼó-táʼanndó (Cant. 1:2; 2:6). Soo, tá xa̱a̱ kúni̱níndó ku̱su̱n xíʼin táʼanndó, sana kixáʼa ndi̱ʼiní-inindó xa̱ʼa̱ miíndó ta va̱ása kiʼinndó kuenta ndáa ki̱ʼva íyo na̱ xíkandó xíʼin. Ta saátu tá kǒo kíʼinndó kuenta xíʼin ki̱ʼva ña̱ kéʼéndó xíʼin táʼanndó nda̱a̱ kivi ki̱ʼvindó ku̱a̱chi (Prov. 6:27). Tá sa̱kán ki̱xáʼa xíka xíʼin táʼanndó xíniñúʼu káxi ka̱ʼa̱nndó ndáaña xíniñúʼu keʼéndó tasaá kǒo ki̱ʼvindó ku̱a̱chi nu̱ú Ndióxi̱ (1 Tes. 4:​3-7) e Ndakanixi̱níndó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “¿Ndáaña ndákanixi̱ní na̱ yiví na̱ íyo ñuu nu̱ú íyoún tá ná kixáʼún na̱ʼún ña̱ kúni̱níún xíniún na̱ xíka xíʼún?, ‘tá ná kixáʼíi̱ keʼíi̱ ña̱yóʼo, á tá ná kixáʼa na̱ xíka xíʼi̱n keʼénaña, ¿á kixáʼa kuni̱níndi̱ ku̱su̱n xíʼin táʼanndi̱?’”.

12. Tá xa̱a̱ íyo ku̱a̱chi nu̱ú na̱ xíka xíʼin táʼan, ¿ndáaña xíniñúʼu kiʼinna kuenta xíʼin?

12 ¿Ndáaña kivi keʼéna tá íyo ku̱a̱chi nu̱úna á tá va̱ása inkáchi íyo ña̱ ndákanixi̱nína? ¿Á ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ su̱ví na̱kán kúú na̱ tindaʼa̱ xíʼinna? Su̱ví ña̱kán kúni̱ kachiña chi ndiʼivana íyo tu̱ndóʼo nu̱ú. Iin na̱ matrimonio kivi va̱ʼaní kutáʼanna tá chíkaa̱na ndee̱ ña̱ ndasaviína ku̱a̱chi ña̱ kúúmiína. Tá xa̱a̱ vitin ña̱ xíka xíʼin táʼanna xíni̱na ndáa ki̱ʼva ndasaviína ku̱a̱chi ña̱ kúúmiína, saátu ndasaviína ku̱a̱chi ña̱ kúúmiína tá xa̱a̱ ná tindaʼa̱na. Ndakanixi̱níndó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. “Tá xa̱a̱ kúu iin ku̱a̱chi, ¿á vií káʼa̱n xíʼin táʼanndi̱? ¿Á to̱ʼó káʼa̱n xíʼin táʼanndi̱? ¿Á ndákunindi̱ ku̱a̱chindi̱ ta chíkaa̱ndi̱ ndee̱ ña̱ kǒo keʼékandi̱ña? ¿Á xáʼnu̱-inindi̱ ta ndúkundi̱ ña̱ káʼnu-ini nu̱ú táʼanndi̱ ta saátu á íxakáʼnu-inindi̱ xa̱ʼa̱ táʼanndi̱?” (Efes. 4:​31, 32). Soo, tá ndiʼi tiempo ndáʼyi̱ nu̱ú táʼanndó, saátu keʼéndó tá ná tindaʼa̱vandó. Tá kíʼún kuenta ña̱ va̱ása va̱ʼa íyo ña̱ kéʼé na̱ xíkaún xíʼin, va̱ʼaka sandákoo táʼanndó ta kǒo tindaʼa̱ndó. f

13. ¿Ndáa ki̱ʼva kunda̱a̱-ini na̱ xíka xíʼin táʼan nda̱saa tiempo kaka xíʼin táʼanna?

13 ¿Nda̱saa tiempo xíniñúʼu kaka xíʼin táʼanna? Tá kamaní ndáka̱xinna keʼéna iin ña̱ʼa, va̱ása va̱ʼa kanaña (Prov. 21:5). Koto nda̱saa tiempo kuniñúʼún ña̱ kuxini̱ va̱ʼún na̱ yiví na̱ xíkaún xíʼin. Soo, kǒo taxiún ya̱ʼa ku̱a̱ʼání tiempo. Biblia káʼa̱nña, ña̱ tá va̱ása xínu kama ña̱ kúni̱yó nda̱a̱ níma̱yó kíʼvi̱ (Prov. 13:12). Saátu, tá ku̱a̱ʼáka tiempo ná kaka xíʼin táʼanna kǒo kuchiñuna ka̱ʼnu̱-inina ta kuni̱na ku̱su̱n xíʼin táʼanna (1 Cor. 7:9). Nu̱úka ña̱ ndakanixi̱níún nda̱saa tiempo kúú ña̱ xíkaún xíʼinna, va̱ʼaka ndakanixi̱ní xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “¿Ndáaña xíniñúʼu kunda̱a̱ka-inii̱ xa̱ʼa̱ na̱ xíkai̱ xíʼi̱n ña̱ va̱ʼa tindaʼíi̱ xíʼinna?”.

¿NDÁA KI̱ʼVA CHINDEÉTÁʼAN NA̱ HERMANO XÍʼIN NA̱ XÍKA XÍʼIN TÁʼAN?

14. ¿Ndáa ki̱ʼva chindeétáʼanyó xíʼin na̱ xíka xíʼin táʼan? (Koto na̱ʼná).

14 Tá xítoyó ña̱ xíka iin ta̱ hermano xíʼin iin ñá hermana, ¿ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanyó xíʼinna? Kivi kanayóna ña̱ kuxuna xíʼinyó, ña̱ kaʼvina xíʼinyó tá káʼviyó xíʼin na̱ veʼeyó á ña̱ ku̱ʼu̱n si̱ína xíʼinyó (Rom. 12:13). Saá kúú ña̱ va̱ʼaníka kuxini̱-táʼanna. Kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ña̱ ku̱ʼu̱nyó xíʼinna nu̱ú kúni̱na ku̱ʼu̱nna, ta saátu kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ña̱ tá kúni̱na natúʼunna xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa kivi ku̱ʼu̱nna veʼeyó tasaá va̱ása koo mitúʼunna (Gál. 6:10). Ñá Alicia, ñá ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú párrafo 7 káchiñá: “Ta̱ Albert xíʼin yi̱ʼi̱ va̱ʼaní xi̱kunindi̱ tá xi̱kaʼa̱n sava na̱ hermano xíʼinndi̱ ña̱ kivi ku̱ʼu̱nndi̱ veʼena ta kán kivi natúʼun xíʼin táʼanndi̱”. Soo, tá iin na̱ xíka xíʼin táʼan kúni̱na ña̱ ku̱ʼu̱nyó xíʼinna ná keʼévayóña, chi iin ki̱ʼva ña̱ chindeétáʼanyó xíʼinna kúú ña̱yóʼo. Soo, ni ku̱a̱ʼa̱nyó xíʼinna kivi kuxíká loʼoyó nu̱úna ña̱ va̱ʼa natúʼunna xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱na, soo ná kǒo sandákoo mitúʼunyóna (Filip. 2:4).

Tá xíni̱yó iin ta̱ hermano á iin ñá hermana na̱ xíka xíʼin táʼan ná ndukúyó ki̱ʼva ña̱ chindeétáʼanyó xíʼinna. (Koto párrafo 14 xíʼin 15).


15. ¿Ndáa inka ña̱ kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanyó xíʼin na̱ xíka xíʼin táʼan? (Proverbios 12:18).

15 Inka ña̱ kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanyó xíʼin na̱ xíka xíʼin táʼan kúú ña̱ kiʼinníyó kuenta xíʼin ña̱ káʼa̱nyó. Sava yichi̱ xíniñúʼu ka̱ʼnu-iniyó ta kǒo ka̱ʼa̱nyó ni iin ña̱ʼa (kaʼvi Proverbios 12:18). g Sana xa̱ʼa̱ ña̱ kúsi̱íní-iniyó kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼin inkana ña̱ ki̱xáʼa iin ta̱ hermano xíʼin iin ñá hermana xíka xíʼin táʼanna, soo sana mií na̱ xíka xíʼin táʼan kúú na̱ kúni̱ ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xíʼin inkana. Ña̱kán, kǒo xíniñúʼu kakayó ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱na, ni ña̱ ka̱ʼa̱nyó ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱na (Prov. 20:19; Rom. 14:10; 1 Tes. 4:11). Saátu, kǒo xíniñúʼu ndaka̱tu̱ʼúnyóna ama kúú ña̱ tindaʼa̱na. Iin ñá hermana ñá naní Elise nátúʼunnñá ndáaña ndo̱ʼoñá xíʼin yiíñá, na̱yóʼo káchina: “Xi̱ndiʼiní-inindi̱ tá xi̱nda̱ka̱tu̱ʼun na̱ hermano ndi̱ʼi̱ ama tindaʼa̱ndi̱, saáchi xi̱kuma̱níva natúʼunndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo”.

16. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tá ku̱ndaa̱-iniyó ña̱ sa̱ndákootáʼan iin ta̱ hermano xíʼin iin ñá hermana?

16 Tá iin ta̱ hermano xíʼin iin ñá hermana kǒo xíka xíʼin táʼankana ná kǒo kakayó ndaka̱tu̱ʼúnyó ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ sa̱ndákoo-táʼanna, ta ná kǒo ka̱ʼa̱nyó ndáana kúú na̱ ndíso ku̱a̱chi (1 Ped. 4:15). Iin ñá hermana ñá naní Lea káchiñá: “Tá sa̱ndákoi̱ ta̱ ni̱xi̱ka xíʼi̱n, ku̱ndaa̱-inii̱ ña̱ xi̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱nndi̱ ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ sa̱ndákoo-táʼanndi̱, ta ña̱yóʼo sa̱ndákavaníña-inii̱”. Nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ sa̱kúaʼayó, tá sa̱ndákoo-táʼan na̱ xíka xíʼin táʼan, su̱ví ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ va̱ása vií íyo ña̱ ke̱ʼéna chi tiempo ña̱ ni̱xi̱ka xíʼin táʼanna chi̱ndeétáʼanña xíʼinna ña̱ ndaka̱xin viína ña̱ keʼéna. Soo, sana xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúni mitúʼunna ta kúsuchí-inina. Ña̱kán, tá xíni̱yó ña̱ iin ta̱ hermano á iin ñá hermana sa̱ndákoo-táʼanna ná chindeétáʼanyó xíʼinna (Prov. 17:17).

17. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼé na̱ xíka xíʼin táʼan?

17 Kúsi̱íníva-ini iin ta̱ hermano xíʼin iin ñá hermana tá xíka xíʼin táʼanna soo saátu kivi kixi tu̱ndóʼo nu̱úna. Ñá Jessica káʼa̱nñá: “Ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ni̱ya̱ʼandi̱ nu̱ú tá ni̱xi̱ka xíʼin táʼanndi̱ soo vitin si̱íní íyondi̱”. Tá iin ta̱ hermano kúún ta xíkaún xíʼin iin ñá hermana, á iin ñá hermana kúún ta xíkaún xíʼin iin ta̱ hermano chikaa̱ ndee̱ ña̱ kuxi̱niva̱ʼún na̱ xíka xíʼún, ta ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼún ña̱ vií koo ña̱ ndaka̱xiún keʼún.

YAA 49 Ná sakúsi̱íyó níma̱ Jehová

a Na̱sama ki̱vi̱ sava na̱ va̱xi yóʼo.

b Proverbios 20:25: “Kíʼvi na̱ yiví ku̱a̱chi tá kamaní káʼa̱nna ‘ña̱ Yi̱i̱’ ta saáví ndákanixi̱nína xa̱ʼa̱ voto ña̱ ke̱ʼéna”.

c Ndani̱ʼíkaún ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo nu̱ú tutu ña̱ naní Lo que los jóvenes preguntan. Respuestas prácticas (volumen 2), ña̱ naní “¿Será esta la persona para mí?”, página 39 xíʼin 40.

d Proverbios 22:3: “Na̱ ndíchi kúnda̱a̱-inina ndáaña kúú ña̱ va̱ása va̱ʼa ta kúxíkana nu̱úña, soo na̱ kíʼvi kéʼévanaña ta xóʼvi̱na”.

e Tá ná kusíkí ndaʼa̱na xíʼin kaʼá táʼanna, nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ ni̱ki̱ʼvi ku̱a̱chi ndeé saá íyona nu̱ú Ndióxi̱, ña̱kán na̱ anciano xíniñúʼu keʼéna iin comité judicial xíʼin na̱yóʼo. Ña̱ tiinna ndoso̱na, á ña̱ ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱su̱n xíʼin táʼanna nu̱ú mensaje á xíʼin llamada, na̱ anciano keʼéna comité judicial xíʼin na̱yóʼo, soo xíniñúʼu nandukú va̱ʼana xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱u.

f Ndani̱ʼíkaún ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo nu̱ú sección ña̱ naní “Preguntas de los lectores” ña̱ ka̱na nu̱ú La Atalaya 15 tí agosto ku̱i̱ya̱ 1999.

g Proverbios 12:18: “Na̱ kǒo ndákanixi̱ní xíʼin ña̱ káʼa̱nna, ña̱yóʼo íyoña nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ña̱ kanina iinna xíʼin espada, soo na̱ ndákanixi̱ní xíʼin ña̱ káʼa̱nna sándi̱kona-ini na̱ xóʼvi̱”.