Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 21

YAA 107 Ndióxi̱ kúʼvi̱-inira xínira miíyó

¿Ndáa ki̱ʼva ndani̱ʼún na̱ tindaʼa̱ xíʼún?

¿Ndáa ki̱ʼva ndani̱ʼún na̱ tindaʼa̱ xíʼún?

“¿Á xa̱a̱ nda̱ni̱ʼún iin ñá va̱ʼaní tindaʼa̱ xíʼún? Ndáyáʼviníka ñáyóʼo nu̱ú yu̱u̱ ña̱ liviní” (PROV. 31:10).

TEMA

Vitin sakúaʼayó ndáa consejo táxi Biblia ndaʼa̱ na̱ kúni̱ tindaʼa̱, ta saátu ndáa ki̱ʼva chindeétáʼanyó xíʼin na̱ hermano na̱ kúni̱ tindaʼa̱.

1, 2. a) Tá kúni̱ún tindaʼún, ¿ndáaña siʼna xíniñúʼu ndakanixi̱níún xa̱ʼa̱? b) ¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱ kaka xíʼin táʼanna? (Koto ña̱ naní “Ña̱ kúni̱ kachiña”).

 ¿Á KÚNI̱ÚN tindaʼún? Kǒo xíniñúʼu tindaʼa̱víyó ña̱ va̱ʼa si̱í kooyó, soo ku̱a̱ʼání na̱ hermano xíʼin ná hermana na̱ xa̱a̱ síín síín ku̱i̱ya̱ kúni̱vana tindaʼa̱na. Soo tá kúni̱ún tindaʼún siʼna xíniñúʼu kiʼún kuenta á kúúmiíún loʼo xu̱ʼún, á vií kítáʼún xíʼin Jehová ta saátu á va̱ʼa kúniún (1 Cor. 7:36). a Tasaá kúú ña̱ si̱íní koún tá ná tindaʼún.

2 Kivi ixayo̱ʼvi̱nívaña xíʼún ña̱ ndani̱ʼún na̱ tindaʼa̱ xíʼún (Prov. 31:10). Tá iin ñá hermana kúún sana xa̱a̱ kútóovaún iin ta̱ hermano, á tá iin ta̱ hermano kúún sana xa̱a̱ kútóovaún iin ñá hermana soo íxayo̱ʼvi̱ña xíʼún ña̱ ka̱ʼún xíʼinna ña̱ kakana xíʼún. b Nu̱ú artículo yóʼo sakúaʼayó ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼin na̱ kúa̱an ña̱ va̱ʼa ndani̱ʼína na̱ kaka xíʼinna, ta saátu kotoyó ndáaña kivi keʼé na̱ hermano ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼin na̱ kúni̱ tindaʼa̱.

¿NDÁA KI̱ʼVA NANDUKÚN IIN NA̱ TINDAʼA̱ XÍʼÚN?

3. ¿Ndáaña siʼna xíniñúʼu ndakanixi̱níún xa̱ʼa̱ tá kúni̱ún nandukún iin na̱ tindaʼa̱ xíʼún?

3 Siʼna ndakanixi̱níún ndáa ki̱ʼva kúni̱ún koo na̱ tindaʼa̱ xíʼún. Saáchi sana íyova iin na̱ va̱ʼaní ti̱ndaʼa̱ xíʼún, soo tá kǒo kíʼún kuenta kivi kixáʼún kakaún xíʼin na̱ kǒo chindeétáʼan xíʼún ña̱ ndasakáʼnún Ndióxi̱. Soo xíniñúʼu ndaka̱xiún iin ta̱ hermano á iin ñá hermana na̱ xa̱a̱ nda̱kuchi ña̱ kakana xíʼún (1 Cor. 7:39). Soo su̱ví ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kuchina kivi tindaʼún xíʼinna. Saáchi xíniñúʼu kiʼún kuenta xíʼin ña̱yóʼo: ¿Ndáaña kúú meta ña̱ kúúmiíi̱? ¿Ndáa ki̱ʼva kúnii̱ ná koo na̱ tindaʼa̱ xíʼi̱n? ¿Á ku̱a̱ʼání ña̱ʼa kúni̱na kuumiína?

4. ¿Ndáaña káʼa̱n sava na̱ kúa̱an xíʼin Jehová?

4 Tá kúni̱ún tindaʼún, sana xa̱a̱ káʼa̱nvaún xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo (Filip. 4:6). Kǒo káʼa̱nví Jehová ña̱ ndukúra iin na̱ tindaʼa̱ xíʼún. Soo ndíʼi̱va-inira xa̱ʼún ta kíʼinra kuenta xíʼin ña̱ xíniñúʼún, ña̱kán chindeétáʼanvara xíʼún ña̱ ndani̱ʼún iin na̱ tindaʼa̱ xíʼún. Ña̱kán ka̱ʼa̱n xíʼinra ndáaña ndóʼún ta saátu ndáaña kúni̱ún (Sal. 62:8). Ka̱ʼa̱n xíʼinra ná chindeétáʼanra xíʼún ña̱ kǒo ndi̱ʼi̱ní-iniún ta saátu ña̱ ná taxira ña̱ ndíchi ndaʼún (Sant. 1:5). Iin ta̱ hermano ta̱ naní John c ta̱ ñuu Estados Unidos káʼa̱nra ña̱yóʼo: “Káʼi̱n xíʼin Jehová ndáa ki̱ʼva kúnii̱ koo ñá tindaʼa̱ xíʼi̱n, ta káʼi̱n xíʼinra ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼi̱n ña̱ kunitáʼi̱n xíʼinñá. Ta saátu káʼi̱n xíʼinra ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼi̱n ña̱ va̱ʼaní koo-inii̱ xíʼin ñá tindaʼa̱ xíʼi̱n”. Iin ñá hermana ñá naní Tanya ñá ñuu Sri Lanka káchiñá: “Káʼi̱n xíʼin Jehová ña̱ chindeétáʼanra xíʼi̱n ña̱ kusi̱í-inii̱ xíʼin ña̱ nda̱kú koo inii̱ xíʼinra nani ndúkúi̱ ta̱ tindaʼa̱ xíʼi̱n”. Soo tá xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa ku̱a̱ʼá tiempo ta ta̱ʼán ndani̱ʼún iin na̱ tindaʼa̱ xíʼún, Jehová káʼa̱nra ña̱ chindeétáʼanra xíʼún ta kǒo ña̱ʼa kuma̱ní nu̱ún (Sal. 55:22).

5. ¿Ndáaña kivi keʼé na̱ kúa̱an ña̱ va̱ʼa ndani̱ʼína na̱ koo migona? (1 Corintios 15:58; koto na̱ʼná).

5 Biblia káʼa̱nña xíʼinyó ña̱ ná kundi̱ʼi̱ní-iniyó xa̱ʼa̱ chiñu Ndióxi̱ (kaʼvi 1 Corintios 15:58). Tá xíniso̱ʼún consejo yóʼo saá kúú ña̱ va̱ʼaní ndakutáʼún xíʼin ku̱a̱ʼá na̱ hermano xíʼin ná hermana, tasaá kúú ña̱ ndani̱ʼún ku̱a̱ʼá na̱ koo migoún. Saá kúú ña̱ kunitáʼún xíʼin ku̱a̱ʼá ta̱ hermano xíʼin ná hermana kúa̱an na̱ ndíʼi̱-ini xa̱ʼa̱ chiñu Ndióxi̱. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ún sakúsi̱íún-ini Jehová saátu kusi̱í-ini miíún.

Tá ná chika̱ún ndee̱ ña̱ kachíñu ku̱a̱ʼún nu̱ú Jehová saá kivi kunitáʼún xíʼin ku̱a̱ʼáka na̱ hermano ta sana sava na̱kán kúni̱na tindaʼa̱na ta kivi tindaʼa̱na xíʼún. (Koto párrafo 5).


6. ¿Ndáaña xíniñúʼu ndakaʼán na̱ kúa̱an na̱ kúni̱ tindaʼa̱?

6 Tá nándukún na̱ tindaʼa̱ xíʼún, kǒo taxiún ña̱ kasi ña̱yóʼo nu̱ún ña̱ keʼún inka ña̱ʼa (Filip. 1:10). Ña̱ sákusi̱í-ini iin na̱ ndásakáʼnu Jehová kúú ña̱ vií kutáʼanna xíʼinra ta su̱ví ña̱ tindaʼa̱na á ña̱ koo kúa̱anna (Mat. 5:3). Tá íyo kúa̱aún saá kúú ña̱ kivi kachíñún ku̱a̱ʼáka tiempo nu̱ú Jehová (1 Cor. 7:​32, 33). Ña̱kán naní íyo kúa̱aún kuniñúʼu tiempoún ña̱ kachíñún nu̱ú Jehová. Ñá Jessica ñá ñuu Estados Unidos sa̱kán loʼo xi̱nuñá 40 ku̱i̱ya̱ tá ti̱ndaʼa̱ñá, ñáyóʼo káchiñá: “Ni xi̱kuni̱vai̱ tindaʼíi̱ soo ña̱ xi̱sakúsi̱íní-inii̱ kúú ña̱ xi̱natúʼi̱n xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱”.

KIʼIN VA̱ʼA KÚENTA NDÁA KI̱ʼVA ÍYO NA̱ KÚNI̱ÚN TINDAʼÚN XÍʼIN

7. ¿Nda̱chun ndáyáʼviní siʼna kotoyó ndáa ki̱ʼva íyo iin na̱ yiví saáví ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ña̱ kúni̱yó xíniyóna? (Proverbios 13:16).

7 Soo tá xa̱a̱ nda̱ni̱ʼún iin na̱ kúni̱ún tindaʼa̱ xíʼún. ¿Á ndi̱ku̱n kama ka̱ʼún xíʼinna ña̱ kútóoníúnna? Biblia káʼa̱nña ña̱ iin na̱ yiví ndíchi siʼna kúnda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa tasaá kéʼénaña (kaʼvi Proverbios 13:16). d Ña̱kán siʼna kotoún ndáa ki̱ʼva íyo na̱ yiví kán tasaá taxiún ya̱ʼa loʼo tiempo saáví ka̱ʼún xíʼinna ña̱ kúni̱únna. Iin ta̱ hermano ta̱ naní Albert ta̱ íyo chí Países Bajos káʼa̱nra ña̱yóʼo: “Sava yichi̱ kútóoníyó iinna, soo saá yáʼa loʼo tiempo ta kǒo kútóokayóna”. Ña̱kán, siʼna ná kotoyó ndáa ki̱ʼva íyona ta taxiyó ya̱ʼa loʼo tiempo tasaáví ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ña̱ kútóoyóna. Ña̱kán, ná kǒo kamaní ka̱ʼa̱nyó xíʼinna chi sana su̱ví na̱kán kúú na̱ koo xíʼinyó.

8. ¿Ndáaña kivi keʼé iin na̱ kúa̱an ña̱ va̱ʼa kotona ña̱ kéʼé na̱ kútóona? (Koto na̱ʼná).

8 Sana kivi ndakanixi̱níún: “¿Ndáaña kivi ke’íi̱ tasaá kǒo kuni na̱ yiví na̱ kútói̱ ña̱ xítoi ña̱ ké’éna?”. Kivi kotoúnna tá xa̱a̱ xáʼún reunión á iin convivio. Kivi kiʼún kuenta ndáa ki̱ʼva íyona, ndáaña kéʼéna á ndíʼi̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱ vií kutáʼanna xíʼin Ndióxi̱, ndáana kúú migona, ndáaña kúú ña̱ kútóokana natúʼunna xa̱ʼa̱ (Luc. 6:45). ¿Á kútóona keʼéna táʼan chiñu ña̱ kútóoún keʼún nu̱ú Ndióxi̱? Kivi nda̱ka̱tu̱ʼún na̱ anciano á inkaka na̱ hermano na̱ xíni̱ ndáa ki̱ʼva íyona (Prov. 20:18). Kivi nda̱ka̱tu̱ʼúnna ndáaña káʼa̱nna xa̱ʼa̱na á ndáa ki̱ʼva íyona (Rut 2:11). Tá xa̱a̱ xítoún ndáa ki̱ʼva íyona, kiʼún kuenta ña̱ kǒo sandíʼún-inina, kǒo kundikún sa̱tána ndiʼi tiempo á ña̱ ndiʼi tiempo kuni̱ún kunda̱a̱-iniún xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ kéʼéna.

Siʼna kotoún ndáa ki̱ʼva íyo na̱ kútóún ta saáví ka̱ʼún xíʼinna ña̱ kúni̱únna. (Koto párrafo 7, 8).


9. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼún tá kúni̱ún ka̱ʼún xíʼin iinna ña̱ kútóúnna?

9 ¿Nda̱saa tiempo kotoún ña̱ kéʼé iin na̱ yiví tasaá ka̱ʼún xíʼinna ña̱ kútóoúnna? Tá kamaní ná ka̱ʼún xíʼinna ña̱ kútóoúnna, kamaní-iniún kachina xa̱ʼún (Prov. 29:20). Soo tá na̱ yiví kán ki̱ʼinna kuenta ña̱ kútóoúnna, ta táxiún ña̱ ya̱ʼa ku̱a̱ʼá tiempo ta kǒo káʼún xíʼinna, sana kivi ndakanixi̱nína ña̱ kǒo xíni̱ún ndáaña kúni̱ún (Ecl. 11:4). Ndakaʼán chi tá ná ka̱ʼún xíʼinna ña̱ kútóoúnna, su̱ví ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ xíʼin na̱yóʼo tindaʼún. Soo xíniñúʼu kunda̱a̱-iniún ña̱ xa̱a̱ íyo tu̱ʼvaún ña̱ tindaʼún chi na̱kán sana kivi xa̱a̱na tindaʼa̱na xíʼún.

10. Tá iinna kútóo yóʼó, soo yóʼó kǒo kútóoúnna, ¿ndáaña kivi keʼún?

10 Tá kíʼún kuenta ña̱ íyo iin na̱ kútóo yóʼó, ¿ndáaña kivi keʼún? Tá kǒo kútóoúnna, káxi va̱ʼa na̱ʼún nu̱úna xíʼin ña̱ kéʼún ña̱ kǒo kúni̱ún kakaún xíʼinna. Kǒo keʼún si̱ki xíʼinna chi kivi ndakanixi̱nína ña̱ kútóoúnna (1 Cor. 10:24; Efes. 4:25).

11. ¿Ndáaña xíniñúʼu kiʼinyó kuenta xíʼin tá íyo costumbre ña̱ káʼa̱n párrafo yóʼo xa̱ʼa̱ ñuu nu̱ú íyoyó?

11 Sava ñuu yivána á na̱ chée kúú na̱ ndáka̱xin ndáana tindaʼa̱ xíʼin se̱ʼena. Ta inka ñuu na̱ yivána á na̱ migona kúú na̱ nándukú na̱ tindaʼa̱ xíʼinna, tasaá ndúkúna ki̱ʼva ña̱ ndakutáʼan u̱vi̱ saá na̱yóʼo ña̱ va̱ʼa kuni táʼanna tasaá kotona á kúni̱na kaka xíʼin táʼanna. Tá ná ka̱ʼa̱nna xíʼinyó ña̱ chindeétáʼanyó xíʼinna ná kiʼinyó kuenta xíʼin ña̱ kútóona ta saátu xíʼin ña̱ xíniñúʼuna. Tá túviyó ña̱ xa̱a̱ nda̱ni̱ʼíyó iin na̱ kivi tindaʼa̱ xíʼin na̱ migoyó á xíʼin na̱ veʼeyó, ná kiʼin va̱ʼayó kuenta ndáaña kútóona, ndáa ki̱ʼva íyona xíʼin ndáa ki̱ʼva kítáʼanna xíʼin Ndióxi̱. Chi ña̱ ndáyáʼvi va̱ʼaka kúú ña̱ kítáʼanna xíʼin Jehová nu̱úka ña̱ kuumiína ku̱a̱ʼá xu̱ʼún á ña̱ kuumiína iin chiñu ña̱ ndáyáʼviní. Soo mií na̱ kúa̱an kúú na̱ ndaka̱xin á tindaʼa̱na á va̱ása tindaʼa̱na (Gál. 6:5).

¿NDÁAÑA KIVI KEʼÚN ÑA̱ VA̱ʼA KIXÁʼÚN KAKAÚN XÍʼIN NA̱ KÚTÓOÚN?

12. Tá kúni̱ún kakaún xíʼin iin ñá hermana, ¿ndáaña kivi ka̱ʼún xíʼinñá?

12 Tá kúni̱ún kakaún xíʼin iin ñá hermana, ¿ndáa ki̱ʼva ka̱ʼún xíʼinñá? e Kivi ka̱ʼún xíʼinñá nu̱ú íyo ku̱a̱ʼá na̱ yiví á xíʼin teléfono. Kaxi va̱ʼa ka̱ʼún xíʼinñá ña̱ kútóoúnñá ta kúni̱ún kakaún xíʼinñá (1 Cor. 14:9). Tá ná ka̱ʼa̱nñá xíʼún ña̱ taxiún tiempo ndaʼa̱ñá ña̱ ndakanixi̱níñá xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼún xíʼinñá, taxi tiempo ndaʼa̱ñá (Prov. 15:28). Soo tá ná ka̱ʼa̱nñá xíʼún ña̱ kǒo kúni̱ñá kakañá xíʼún, kǒo ixandúxa̱ún xíʼinñá.

13. ¿Ndáaña kivi keʼún tá iinna káʼa̱nna xíʼún ña̱ kútóona yóʼó? (Colosenses 4:6).

13 ¿Ndáaña kivi keʼún tá iin ta̱ hermano ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼún ña̱ kútóora yóʼó? Kiʼin kuenta ña̱ xi̱niñúʼu ndakú koo inira ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nra xíʼún, ña̱kán vií ka̱ʼún xíʼinra ta to̱ʼó ka̱ʼún xíʼinra (kaʼvi Colosenses 4:6). Tá xíniñúʼún tiempo ña̱ va̱ʼa ndakanixi̱níún xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼún, ka̱ʼa̱n xíʼinra. Soo kǒo taxiún ya̱ʼa ku̱a̱ʼá tiempo ña̱ ka̱ʼún xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱ ndaka̱xiún (Prov. 13:12). Tá kǒo kúni̱ún kakaún xíʼinra vií ka̱ʼún xíʼinra soo káxi ka̱ʼún xíʼinra. Iin ta̱ hermano ta̱ naní Hans ta̱ íyo chí ñuu Austria káʼa̱nra ndáaña ke̱ʼéra tá ni̱ka̱ʼa̱n iin ñá hermana xíʼinra ña̱ kúni̱ñá kakañá xíʼinra: “To̱ʼóní ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinñá ta kamaní ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinñá ña̱ kǒo kúnii̱ kakai̱ xíʼinñá. Nani saá xi̱kiʼinníi̱ kuenta ndáa ki̱ʼva xi̱kaʼi̱n xíʼinñá”. Soo, tá kúni̱ún kakaún xíʼinñá ka̱ʼa̱n xíʼinñá ndáaña ndóʼún ta ndáa ki̱ʼva kúni̱ndó ña̱ kaka xíʼin táʼanndó. Sana xa̱a̱ síín síín xa̱ʼnundó ña̱kán síín ndákanixi̱ní iin iinndó.

¿NDÁA KI̱ʼVA CHINDEÉTÁʼANYÓ XÍʼIN NA̱ KÚA̱AN?

14. Tá kúni̱yó chindeétáʼanyó xíʼin na̱ kúa̱an, ¿ndáaña kivi keʼéyó?

14 ¿Ndáaña kivi keʼé ndiʼiyó ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanyó xíʼin na̱ kúa̱an na̱ kúni̱ tindaʼa̱? Siʼna xíniñúʼu kiʼinníyó kuenta xíʼin ña̱ káʼa̱nyó xíʼinna (Efes. 4:29). Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ pregunta yóʼo: “¿Á kéʼéníi̱ si̱ki xíʼinna? Tá xítoi̱ ña̱ nátúʼun iin ta̱ kúa̱an xíʼin iin ñá kúa̱an, ¿á ndákanixi̱níi̱ ña̱ kútóo táʼanna?” (1 Tim. 5:13). Ta saátu ná kǒo ka̱ʼa̱nyó á keʼéyó sava ña̱ʼa ña̱ kivi sandákava-ini na̱ hermano xa̱ʼa̱ ña̱ ta̱ʼán tindaʼa̱na. Ta̱ Hans ta̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú párrafo ña̱ ni̱ya̱ʼa ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Sava na̱ hermano káʼa̱nna, ¿nda̱chun ta̱ʼán tindaʼún? Xa̱a̱ chéeníún, kǒoka na̱ kandíxa tindaʼa̱ xíʼún”. Tá ná ka̱ʼa̱nyó ña̱yóʼo xíʼinna kivi sandákavayó-inina ta ixandúxa̱yó xíʼinna ña̱ tindaʼa̱na. Va̱ʼaka ná ndukúyó tu̱ʼun va̱ʼa ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ña̱ chikaa̱ ndee̱ xíʼinna (1 Tes. 5:11).

15. a) Táki̱ʼva káʼa̱n Romanos 15:​2, ¿ndáaña xíniñúʼu kiʼinyó kuenta xíʼin tá kúni̱yó chindeétáʼanyó xíʼin iin na̱ kúni̱ tindaʼa̱? (Koto na̱ʼná). b) ¿Ndáaña sa̱kuaʼún nu̱ú video yóʼo? (Koto nota).

15 ¿Á xa̱a̱ ndákanixi̱níyó ña̱ iin ta̱ hermano xíʼin iin ñá hermana va̱ʼaní náʼa̱na ña̱ kaka xíʼin táʼanna? Biblia káʼa̱nña ña̱ ná kiʼinyó kuenta xíʼin ña̱ ndóʼo inkana (kaʼvi Romanos 15:2). Ku̱a̱ʼání na̱ kúa̱an kǒo kúni̱na ña̱ ka̱ʼa̱nna xíʼinna ndáana kaka xíʼinna ta ná ixato̱ʼóyó ña̱ ndákanixi̱nína (2 Tes. 3:11). Ta savana kúni̱vana ña̱ chindeétáʼanyó xíʼinna, soo ná chindeétáʼanyó xíʼinna tá miína kúú na̱ káʼa̱n xíʼinyó (Prov. 3:27). f Savana kúni̱na ña̱ chindeétáʼanyó xíʼinna, soo kǒo kúni̱na ña̱ kunda̱a̱-ini ndiʼi na̱ yiví xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Iin ñá hermana kúa̱an ñá naní Lydia ñá íyo ñuu Alemania káchiñá: “Kivi keʼún vikó ta kanaún ta̱ hermano kán xíʼin ñá hermana kán ña̱ va̱ʼa natúʼun xíʼin táʼanna tasaá kotona á kútóo táʼanna”.

Tá xa̱a̱ xíyo iin convivio saá kúú ña̱ ndákutáʼan na̱ kúa̱an ta kivi natúʼun xíʼin táʼanna. (Koto párrafo 15).


16. ¿Ndáaña xíniñúʼu ndakaʼán na̱ kúa̱an?

16 Ni kúúyó na̱ kúa̱an á na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ kiviva si̱í kooyó (Sal. 128:1). Ña̱kán tá kúni̱ún tindaʼún soo ta̱ʼán ndani̱ʼún na̱ tindaʼa̱ xíʼún chikaa̱ ndee̱ ña̱ kachíñún nu̱ú Jehová. Iin ñá hermana ñá íyo Macao ñá naní Sin Yi káchiñá: “Tá ná tindaʼún, ndiʼi tiempo koún xíʼin yii̱ún á ñá síʼún nu̱ú ñuyǐví xa̱á, ña̱kán loʼova tiempo kúú ña̱ íyo kúa̱aún, xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kusi̱í-iniún ña̱ íyo kúa̱aún ta vií va̱ʼa kuniñúʼún tiempoún”. Nu̱ú inka artículo ka̱ʼa̱nyó ndáaña kivi keʼé na̱ xíka xíʼin táʼan tasaá ndaka̱xin viína ña̱ keʼéna.

YAA 137 Ná ku̱ʼvayó nda̱kúní-ininá

a Artículo ña̱ va̱xi nu̱ú jw.org va̱ʼaní chindeétáʼanña xíʼún, ña̱yóʼo naníña: “Ser novios. Parte 1: ¿Estoy listo para salir con alguien?”.

b ÑA̱ KÚNI̱ KACHIÑA: Nu̱ú artículo yóʼo xíʼin nu̱ú ña̱ va̱xi ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ kaka xíʼin táʼanna, ña̱yóʼo kúú iin tiempo ña̱ xíniñúʼu iin ta̱a xíʼin iin ñaʼá ña̱ va̱ʼa kuxini̱ táʼanna tasaá kunda̱a̱-inina á va̱ʼa tindaʼa̱na. Tá iin ta̱a kútóora iin ñaʼá saá kúú ña̱ káʼa̱nra xíʼinñá ña̱ kakañá xíʼinra, ta tiempo kán kúú ña̱ xíniñúʼuna ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inina á tindaʼa̱na á sandákoo táʼanna.

c Na̱sama ki̱vi̱ sava na̱ va̱xi yóʼo.

d Proverbios 13:16: “Na̱ ndíchi ndákanixi̱nína ndáaña keʼéna, soo na̱ kíʼví kǒo ña̱ va̱ʼa kéʼéna”.

e Sava ñuu ta̱ hermano kúú ta̱ káʼa̱n xíʼin ñá hermana ña̱ kúni̱ra kakara xíʼinñá. Soo, saátu kivi ka̱ʼa̱n iin ñá hermana xíʼin iin ta̱ hermano ña̱ kúni̱ñá kakañá xíʼinra (Rut 3:​1-13). Kivi ndani̱ʼún ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo nu̱ú artículo ña̱ naní “Los jóvenes preguntan... ¿Cómo le digo lo que siento por él?”, ña̱ va̱xi nu̱ú ¡Despertad! 22 tí octubre ña̱ ku̱i̱ya̱ 2004.

f Koto video ña̱ va̱xi nu̱ú jw.org ña̱ naní Chíka̱a̱na ndee̱ ña̱ kandíxakana Ndióxi̱: Na̱ kúa̱an.