Ir al contenido

Ir al índice

¿Ndáana táxiyó nasama ña̱ ndákanixi̱níyó?

¿Ndáana táxiyó nasama ña̱ ndákanixi̱níyó?

“Ta kǒo keʼéndó táʼan ña̱ kéʼé na̱ ñuyǐví” (ROM. 12:2).

YAA: 88, 45

1, 2. a) ¿Ndáaña nda̱kuiin ta̱ Jesús yuʼú ta̱ Pedro tá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ va̱ʼa ná koo inira xíʼin miíra? (Koto na̱ʼná ña̱ va̱xi chí xa̱ʼa). b) ¿Nda̱chun nda̱kuiin ta̱ Jesús ña̱yóʼo?

NA̱ DISCÍPULO ta̱ Jesús nda̱kanda̱-inina xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna. Xi̱kandíxana ta̱ Jesús kúú ta̱ kaʼndachíñu nu̱ú na̱ ñuu Israel, soo ta̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ ndoʼora ta kuvira. Soo ta̱ apóstol Pedro ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Va̱ʼa koo iniún xíʼin miíún, táta; va̱ása xíniñúʼu ndoʼún ndiʼi ña̱yóʼo”. Ta̱ Jesús nda̱kuiinra ta ka̱chira: “Kuaʼán chí káa ta̱ Ndi̱va̱ʼa. Su̱ví ta̱ va̱ʼa kúún, chi va̱ása ndákanixi̱níún táki̱ʼva ndákanixi̱ní Ndióxi̱, ña̱ ndákanixi̱ní na̱ yiví ndákanixi̱níún xa̱ʼa” (Mat. 16:21-23; Hech. 1:6).

2 Xíʼin ña̱yóʼo, ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Jesús ña̱ síín ndákanixi̱ní Jehová nu̱ú na̱ ñuyǐví ta̱ Ndi̱va̱ʼa yóʼo (1 Juan 5:19). Xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pedro ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ ndákanixi̱níra táki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱ ñuyǐví. Soo ta̱ Jesús ku̱nda̱a̱-inira ña̱ síínva ndákanixi̱ní Jehová. Chi ña̱ kúni̱ra kúú ña̱ ná koo tu̱ʼva ta̱ Jesús ña̱ ndoʼora ta kuvira. Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ni̱na̱ʼa̱ña ña̱ va̱ása ndákanixi̱níra táki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱ ñuyǐví yóʼo, chi ndákanixi̱níra táki̱ʼva ndákanixi̱ní mií yivára.

3. ¿Nda̱chun íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová?

3 Ta miíyó, ¿á ndákanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Ndióxi̱ á táki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱ ñuyǐvíva? Miíyó kéʼéyó ña̱ káʼa̱n Jehová. Soo, ¿ndáa ki̱ʼva íyo ña̱ ndákanixi̱níyó? ¿Á táki̱ʼva íyo ña̱ ndákanixi̱ní Jehová íyoña? Ña̱ va̱ʼa keʼéyó saá xíniñúʼu chika̱a̱yó ndée. Soo ña̱ ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱ ñuyǐví, va̱ása íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó chi ndiʼi na̱ yiví kéʼé ña̱yóʼo (Efes. 2:2). Saátu, ña̱ ndakanixi̱níyó táki̱ʼva kéʼé na̱ ñuyǐví, kuchiñu chindaʼáña miíyó ña̱ ndakanixi̱níyó xa̱ʼa iinlá miíyó. Íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová, soo va̱ása yo̱ʼvi̱ ña̱ ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱ ñuyǐví yóʼo.

4. a) ¿Ndáaña kivi kundoʼoyó tá ná taxiyó ña̱ nasama ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo ña̱ ndákanixi̱níyó? b) ¿Nda̱saa kivi chindeétáʼan ña̱ artículo yóʼo xíʼinyó?

4 Tá ná taxiyó nasama ñuyǐví yóʼo ña̱ ndákanixi̱níyó, xa̱a̱yó kuʼvi̱ka-iniyó kuniyó miíyó, ta nda̱a̱ xa̱a̱yó keʼéyó ña̱ kúni̱ miíyó (Mar. 7:21, 22). Ña̱kán xíniñúʼu ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová su̱ví tá íyo na̱ ñuyǐví yóʼo. Ña̱ artículo yóʼo chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa keʼéyóña. Yóʼo kunda̱a̱-iniyó tá ná xa̱a̱yó ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová, va̱ása kasiña nu̱úyó chi ña̱ chindeéka miívayó kúú ña̱yóʼo. Saátu sakuaʼayó ndáaña keʼéyó ña̱ kǒo taxiyó nasama ñuyǐví yóʼo miíyó. Nu̱ú ña̱ inka artículo, kotoyó nda̱saa kivi ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa ku̱a̱ʼá ña̱ʼa.

ÑA̱ NDAKANIXI̱NÍYÓ TÁKI̱ʼVA NDÁKANIXI̱NÍ JEHOVÁ CHINDEÉÑA MIÍYÓ

5. ¿Nda̱chun kǒo xíín sava na̱ yiví ña̱ ka̱ʼa̱n inkana xíʼinna xa̱ʼa ña̱ ndákanixi̱nína keʼéna?

5 Sava na̱ yiví va̱ása kúni̱na ña̱ ka̱ʼa̱n inkana xíʼinna xa̱ʼa ña̱ ndákanixi̱nína keʼéna. Káchina: “Va̱ása kúni̱i̱ ka̱ʼa̱n inkana xíʼi̱n xa̱ʼa ña̱ kúni̱i̱ keʼíi̱”. Ña̱ kúni̱ kachina kúú, ña̱ xa̱a̱ xíni̱ miívana ndáaña keʼéna, ta kǒo ku̱a̱chi xa̱ʼavíña. Va̱ása kúni̱na ka̱ʼa̱n inkana xíʼinna ndáaña keʼéna chi síín kúni̱na koona nu̱ú inkana. *

6. a) ¿Ndáaña táxi Jehová ndaka̱xinyó keʼéyó? b) ¿Á ndiʼiva ña̱ kúni̱yó kivi keʼéyó?

6 Soo kúnda̱a̱-iniyó, tá ná ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová, va̱ása kúni̱ kachiña ña̱ xíniñúʼu ndakooyó ndiʼi ña̱ kúni̱yó. Táki̱ʼva káchi 2 Corintios 3:17, “ta nu̱ú íyo espíritu Jehová ndiʼiyó kíndo̱o libre”. Miíyó kiviva ndaka̱xinyó ña̱ʼa ña̱ kúni̱yó keʼéyó. Chi saá i̱xava̱ʼa Ndióxi̱ miíyó. Soo ña̱ va̱ása xíniñúʼu keʼéyó kúú, ña̱ ndakanixi̱níyó ña̱ kǒo ña̱ kivi kasi nu̱úyó ña̱ keʼéyó ña̱ kúni̱ miíyó (kaʼvi 1 Pedro 2:16). * Jehová kúni̱ra ña̱ ná kundiku̱nyó consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia tá ná ndaka̱xinyó ndáaña kúú ña̱ va̱ʼa ta ndáaña kúú ña̱ va̱ása va̱ʼa. ¿Á yo̱ʼvi̱ní ña̱yóʼo, á chindeétáʼanvaña xíʼinyó?

7, 8. ¿Nda̱chun su̱ví ña̱ yo̱ʼvi̱ kúú ña̱ káʼa̱n Jehová xíʼinyó ña̱ ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱níra? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa iin ejemplo.

7 Na̱ kotoyó iin ejemplo. Na̱ íyo se̱ʼe táxina consejo ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱ se̱ʼena, ña̱ va̱ʼa to̱ʼó koona, ta va̱ʼa kachíñuna, ta vií ndakanixi̱nína. ¿Á ña̱ yo̱ʼvi̱ kúú ña̱ káʼa̱nna xíʼinna? Va̱ása yo̱ʼvi̱ña. Ña̱ va̱ʼava kúúña chi sánáʼa̱nana ña̱ va̱ʼa kundoona. Chi ki̱vi̱ ná kuaʼnu na̱ válí yóʼo ndakoovana veʼena, ta keʼéna ña̱ kúni̱ miívana. Soo tá ná ndaka̱xinna ña̱ kundiku̱nna consejo ña̱ sa̱náʼa̱-ñaʼá na̱ yivána, si̱íva koona, xa̱ʼa ña̱ vií nda̱ka̱xinna ña̱ keʼéna, ta saátu va̱ása koo ku̱a̱ʼá tu̱ndóʼo nu̱úna, ni ña̱ sandi̱ʼi̱-inina.

8 Jehová kúú iin yiváyó ta̱ va̱ʼa-ini, ta kúni̱ra ña̱ si̱í ná kutakuyó (Is. 48:17, 18). Xa̱ʼa ña̱yóʼo, káʼa̱nra xíʼinyó tu̱ʼun ña̱ táxi yichi̱ nu̱úyó xa̱ʼa ña̱ xíniñúʼu keʼéyó, ta saátu ña̱ va̱ʼa koo iniyó xíʼin na̱ táʼanyó. Ña̱kán káʼa̱nra xíʼinyó ná ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní miíra. ¿Á xíʼin ña̱yóʼo náʼa̱ra ña̱ va̱ása táxira ña̱ ndakanixi̱ní miíyó xa̱ʼa ña̱ keʼéyó? Va̱ása, chi xíʼin ña̱yóʼo chíndeétáʼanra xíʼinyó ña̱ va̱ʼaka ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ keʼéyó (Sal. 92:5; Prov. 2:1-5; Is. 55:9). Chíndeétáʼanvaña xíʼinyó ña̱ vií ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó ta si̱í kooyó, ta saátu kiviva keʼé loʼoyó ña̱ kúni̱ miíyó (Sal. 1:2, 3). Tá ná ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndakiʼinyó.

VA̱ÁSA ÍNKÁCHI NDÁKANIXI̱NÍ JEHOVÁ XÍʼIN NA̱ ÑUYǏVÍ

9, 10. ¿Nda̱chun káʼa̱nyó ña̱ va̱ása inkáchi ndákanixi̱ní Jehová xíʼin na̱ ñuyǐví?

9 Inka xa̱ʼa ña̱ kúni̱ miíyó na̱ cristiano ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová, kúú ña̱ va̱ása inkáchi íyo ña̱ ndákanixi̱níra xíʼin na̱ ñuyǐví. Chi na̱ ñuyǐví yóʼo táxina consejo ndaʼa̱yó, ndáa ki̱ʼva kutakuyó xíʼin na̱ veʼeyó ta saátu ña̱ si̱í koo iniyó nu̱ú káchíñuyó. Soo ña̱ káʼa̱n na̱yóʼo va̱ása kítáʼanña xíʼin ña̱ káʼa̱n Jehová. Tá kúú ña̱ ñuyǐví yóʼo chíka̱a̱ña xi̱ní na̱ yiví ña̱ ná keʼéna ña̱ kini. Sava yichi̱ káʼa̱nna xíʼin na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱, ña̱ va̱ʼava sandákootáʼanna ni va̱ása íyo iin ku̱a̱chi ndeé nu̱úna, tasaá va̱ʼaníka kusi̱í-inina. ¿Á kivi chindeétáʼan ña̱ káʼa̱n na̱yóʼo xíʼinyó tiempo vitin, nu̱úka ña̱ káʼa̱n Biblia xíʼinyó?

10 Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ña̱ ndíchi ña̱ kéʼévara káʼa̱n va̱ʼa xa̱ʼara” (Mat. 11:19). Ni ku̱a̱ʼání ña̱ʼa tává na̱ ñuyǐví yóʼo, va̱ása kívi sandiʼi-xa̱ʼana tu̱ndóʼo, chi íyo ku̱a̱chi, ña̱ kúndasítáʼanna, á ña̱ íxakuíʼnana. Ta saátu sava na̱ yiví kíʼvina ku̱a̱chi ña̱ kéʼéna ña̱ kini. ¿Á kuchiñu na̱ ñuyǐví yóʼo sandiʼi-xa̱ʼana tu̱ndóʼo ña̱ íyo nu̱ú na̱ yiví xíʼin na̱ veʼena, ta saátu kue̱ʼe̱, xíʼin inkaka ku̱a̱chi? Tá káchi sava na̱ yiví ña̱ ku̱a̱ʼa̱n xáʼnukava kúú tu̱ndóʼo. Soo na̱ cristiano na̱ ndákanixi̱ní táki̱ʼva ndákanixi̱ní Ndióxi̱ si̱íva íyona xíʼin na̱ veʼena, ta xa̱ʼa ña̱ kǒo kéʼéna ña̱ kini kǒo ndóʼona kue̱ʼe̱ táʼan ña̱ ndóʼo na̱ kéʼé ña̱ kini, ta va̱ʼa kítáʼanna xíʼin ndiʼi na̱ hermano ña̱ iníísaá ñuyǐví (Is. 2:4; Hech. 10:34, 35; 1 Cor. 6:9-11). Ña̱yóʼo náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ va̱ʼaníka ña̱ ndákanixi̱ní Ndióxi̱ nu̱úka na̱ ñuyǐví.

11. ¿Ndáaña chi̱ndeétáʼan xíʼin ta̱ Moisés ña̱ vií nda̱kanixi̱níra, ta ndáaña va̱ʼa nda̱kiʼinra xa̱ʼa ña̱yóʼo?

11 Na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱ tiempo xi̱naʼá, ku̱nda̱a̱-inina ña̱ síín ndákanixi̱ní Jehová nu̱ú na̱ yiví. Ná kotoyó ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Moisés. Ta̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Ndióxi̱, ña̱ ná taxira kuumiíra ña̱ ndíchi ni xa̱a̱ nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼání ña̱ ndíchi táʼan ña̱ xi̱kuumií na̱ ñuu Egipto (Hech. 7:22; Sal. 90:12). Ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ ná sanáʼa̱rara yichi̱ miíra (Éx. 33:13). Tixaʼvi ña̱ ta̱xira kuniʼi Jehová yichi̱ nu̱úra, ta̱xira iin chiñu káʼnuní ndaʼa̱ra, ña̱ saxínura ña̱ kúni̱ra. Ña̱ Biblia káʼa̱nña xa̱ʼara ña̱ xi̱kuura iin ta̱a ta̱ xi̱kandíxaní Ndióxi̱ (Heb. 11:24-27).

12. ¿Ndáaña xi̱taxi yichi̱ nu̱ú ta̱ apóstol Pablo ña̱ vií nda̱ka̱xinra ña̱ ke̱ʼéra?

12 Ta̱ apóstol Pablo ndíchiní ni̱xi̱yora, ta xi̱ka̱ʼa̱nra u̱vi̱ nu̱ú tu̱ʼun (Hech. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3). Ta ni saá, kǒo níxindiku̱nra ña̱ ndíchi ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo, chi tu̱ʼun Ndióxi̱ kúú ña̱ xi̱ndiku̱nra (kaʼvi Hechos 17:2; * 1 Corintios 2:6, 7, 13). * Tixaʼvi ña̱yóʼo, va̱ʼaní xi̱natúʼunra xa̱ʼa Ndióxi̱, ta saátu xi̱ndatura ña̱ kutakura ndiʼi tiempo (2 Tim. 4:8).

13. ¿Á xíniñúʼu ka̱ʼa̱n inkana xíʼinyó ña̱ ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Ndióxi̱?

13 Va̱ása inkáchi íyo ña̱ ndákanixi̱ní Ndióxi̱ xíʼin na̱ ñuyǐví. Tá ná keʼéyó ña̱ káʼa̱nra xíʼinyó si̱íní kooyó, ta va̱ʼaní kutakuyó. Soo Jehová va̱ása íxandúxara xíʼinyó ña̱ keʼéyó ña̱ kúni̱ra. Ta ni na̱ “esclavo fiel y discreto”, ni na̱ anciano va̱ása káʼa̱nna xíʼinyó ndáaña ndakanixi̱níyó xa̱ʼa (Mat. 24:45; 2 Cor. 1:24). Iin iin miívayó xíniñúʼu ndaka̱xin á ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Ndióxi̱. ¿Ndáa ki̱ʼva keʼéyóña?

NÁ KǑO TAXIYÓ ÑA̱ NASAMA ÑUYǏVÍ YÓʼO ÑA̱ NDÁKANIXI̱NÍYÓ

14, 15. a) Tá kúni̱yó ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼéyó? b) Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Romanos 12:2, ¿nda̱chun va̱ása va̱ʼa ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ʼa ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa iin ejemplo.

14 Romanos 12:2 káʼa̱nña ña̱yóʼo xíʼinyó: “Ta kǒo keʼéndó táʼan ña̱ kéʼé na̱ ñuyǐví, nasamandó ndiʼi ña̱ ndákanixi̱níndó, tasaá kúú ña̱ kunda̱a̱-inindó xíʼin ndiʼi ña̱ va̱ʼa ña̱ kúni̱ Ndióxi̱ keʼéndó”. Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ kiviva xa̱a̱yó ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová, ni inka ña̱ xi̱ndakanixi̱níyó xi̱naʼá tá ta̱ʼán sakuaʼayó xa̱ʼara. Sana tá ka̱kuyó á xa̱ʼa ña̱ ndo̱ʼoyó xi̱naʼá na̱sama ña̱ ndákanixi̱níyó. Soo xíni̱yó ña̱ kiviva nasamaña loʼo tá loʼo. Soo xíniñúʼu kiʼinyó kuenta xíʼin ña̱ʼa ña̱ kíʼvi xi̱níyó. Tá ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ kúni̱ Ndióxi̱, saá kunda̱a̱-iniyó ndiʼi ña̱ káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ va̱ʼava kúúña. Tasaá kuni̱yó ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱níra.

15 Ña̱ va̱ʼa nasamayó ña̱ ndákanixi̱níyó, xíniñúʼu ndakooyó ña̱ ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱ ñuyǐví yóʼo. Ná kǒo kandíxayó ña̱ ndákanixi̱ní na̱ ñuyǐví yóʼo, chi va̱ása kítáʼanña xíʼin ña̱ ndákanixi̱ní Ndióxi̱. Ña̱yóʼo kúú ña̱ nu̱ú xíniñúʼu keʼéyó. Ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱ka-iniyó, ná káʼa̱nyó xa̱ʼa iin ejemplo. Ná kachiyó, iin na̱ yiví kúni̱na nduva̱ʼana xíʼin kue̱ʼe̱ ña̱ kúúmiína, kíxaʼána xíxina nina ña̱ va̱ʼa. ¿Á nduva̱ʼana tá ná kuxuna ña̱ va̱ása va̱ʼa? Va̱ása nduva̱ʼana. Saá íyo ña̱ kéʼéyó, tá ndákanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ káʼa̱n Jehová xíʼinyó, soo tá va̱ása sandákooyó keʼéyó ña̱ʼa ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo, va̱ása chindeétáʼanña xíʼinyó.

16. ¿Ndáaña xíniñúʼu kundaayó miíyó nu̱ú?

16 Íxayo̱ʼvi̱vaña xíʼinyó ña̱ ndakooyó ndiʼi ña̱ʼa ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo (1 Cor. 5:9, 10). Chi tá ku̱a̱ʼa̱nyó nátúʼunyó xíʼin na̱ yiví xíniso̱ʼovayó ña̱ vatá ña̱ kándíxana. Soo ndiʼiva ki̱vi̱ xíniso̱ʼoyó ña̱ ndákanixi̱nína, ña̱kán ña̱ kivi keʼéyó kúú ña̱ va̱ása ndakanikaxi̱níyó xa̱ʼaña ta taváyóña xi̱níyó. Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Jesús, ná kǒo kandíxayó ña̱ʼa ña̱ kúni̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa ndakanixi̱níyó xa̱ʼa. Ña̱kán ná kundaayó miíyó nu̱ú ña̱ʼa ña̱ ndákanixi̱ní na̱ ñuyǐví. Ná kotoyó nda̱saa kivi keʼéyóña (kaʼvi Proverbios 4:23). *

17. ¿Ndáaña xíniñúʼu kéʼéyó ña̱ va̱ása nasama na̱ ñuyǐví ña̱ ndákanixi̱níyó?

17 Xíniñúʼu kiʼinyó kuenta tá ndáka̱xinyó na̱ koo migoyó. Ña̱ Biblia káʼa̱nña xíʼinyó, tá kítáʼanyó xíʼin na̱ va̱ása ndásakáʼnu Jehová, kivi xa̱a̱yó ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱yóʼo (Prov. 13:20; 1 Cor. 15:12, 32, 33). Ta saátu vií ná ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó. Ná kǒo taxiyó ki̱ʼvi ña̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa xi̱níyó, tá kúú ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa ña̱ evolución, na̱ kánitáʼan, á na̱ kéʼé ña̱ kini, chi ña̱yóʼo kivi nasamaña ña̱ xa̱a̱ sa̱kuaʼayó xa̱ʼa Ndióxi̱ (2 Cor. 10:5).

¿Á chíndeétáʼanyó xíʼin se̱ʼeyó ña̱ va̱ása keʼéna ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo? (Koto párrafo 18 xíʼin 19).

18, 19. a) ¿Nda̱chun xíniñúʼu kiʼinyó kuenta xíʼin ña̱ ndákanixi̱ní na̱ ñuyǐví? b) ¿Ndáaña xíniñúʼu nda̱ka̱tu̱ʼun xíʼin miíyó, ta nda̱chun?

18 Ta saátu xíniñúʼu kiʼinyó kuenta ta va̱ása ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱ ñuyǐví, chi kivi sandáʼviña miíyó. Sava noticia va̱ʼaní káʼa̱nña xa̱ʼa na̱ político ta nda̱a̱ kivi kixaʼá ndakanixi̱níyó xa̱ʼana. Iin ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa na̱ yiví, sana káʼa̱nña xa̱ʼa ña̱ va̱ʼaní kundooyó tá ná kaʼvi va̱ʼayó á ña̱ kuumiíyó iin chiñu va̱ʼa, á ña̱ koo ku̱a̱ʼá xu̱ʼúnyó. Nu̱ú sava película, á nu̱ú libro, káʼa̱nña ña̱ ndáyáʼvika miíyó á na̱ veʼeyó nu̱ú inkaka ña̱ʼa. Soo Biblia sánáʼa̱ña miíyó, tá ndíku̱nyó yichi̱ Jehová ta kúʼvi̱-iniyó xíniyóra, saá kúú ña̱ si̱í kooyó ta saátu na̱ veʼeyó (Mat. 22:36-39). Tá kúú sava libro ña̱ káʼvi na̱ válí, tá xa̱ʼa ña̱ va̱ʼava kúúña nu̱úna, soo ña̱yóʼo kíndo̱oña xi̱nína ta nda̱a̱ kivi xa̱a̱na keʼéna ña̱ kini chí nu̱únínu.

19 Ta ña̱yóʼo va̱ása kúni̱ kachiña, ña̱ va̱ása va̱ʼa kotoyó sava ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa. Soo ná nda̱ka̱tu̱ʼun xíʼin miíyó ña̱yóʼo: “¿Á kama kúnda̱a̱-ini ña̱ va̱ása va̱ʼa iin ña̱ʼa tá iin sana va̱xiña nu̱úi̱? ¿Á kíʼi̱n kuenta xíʼin ña̱ xíto na̱ va̱lí se̱ʼi̱ á ña̱ káʼvina? ¿Á kéʼé miíi̱ ña̱yóʼo? ¿Á sánáʼi̱ se̱ʼi̱ ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa ña̱ kǒo kútóora?”. Tá xíni̱ va̱ʼayó ndáaña ndákanixi̱ní Jehová nu̱ú ña̱ ndákanixi̱ní na̱ ñuyǐví, va̱ása taxiyó ña̱ nasamana ña̱ ndákanixi̱níyó.

¿NDÁANA TÁXIYÓ NASAMA ÑA̱ NDÁKANIXI̱NÍYÓ?

20. ¿Ndáana kivi nasama ña̱ ndákanixi̱níyó?

20 Ná ndakaʼányó chi u̱vi̱ kúú na̱ káʼa̱n xíʼinyó xa̱ʼa ña̱ kivi keʼéyó: Jehová, ta saátu ñuyǐví ta̱ Ndi̱va̱ʼa. Ña̱ kándíxayó kúú ña̱ násama ña̱ ndákanixi̱níyó. Tá ná kandíxayó ña̱ʼa ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo, ña̱yóʼo kivi nasamaña ña̱ ndákanixi̱níyó, ta nda̱a̱ xa̱a̱yó keʼéyó táʼan ña̱ kéʼé na̱ yiví. Ña̱kán ná kiʼinníyó kuenta xíʼin ña̱ káʼviyó, á ña̱ xíniso̱ʼoyó, á ña̱ ndákanixi̱níyó.

21. ¿Ndáa inka ña̱ ndáyáʼvi ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa nu̱ú inka artículo?

21 Táki̱ʼva xa̱a̱ sa̱kuaʼayó, ña̱ vií ndakanixi̱níyó va̱ása kúni̱ kachiña ña̱ kundasí kuitíyó ña̱ va̱ása va̱ʼa. Xíniñúʼu xa̱a̱yó ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Ndióxi̱. Nu̱ú inka artículo kotoyó nda̱saa kivi keʼéyóña.

^ párr. 5 Ña̱ nda̱a̱ kúúña, ni na̱ yiví na̱ kǒo táxi ka̱ʼa̱n inkana xíʼinna, nda̱a̱ na̱yóʼo kivi ndakanixi̱ní táki̱ʼva ndákanixi̱ní inkana. Ndiʼivayó táxiyó ña̱ káʼa̱n loʼona xíʼinyó, á tá káʼa̱nna xíʼinyó xa̱ʼa ña̱ tákuyó, á xa̱ʼa ndáa ti̱ko̱to̱ kúú ña̱ kundixiyó. Soo miívayó kúú na̱ ndaka̱xin ndáana kúni̱yó ka̱ʼa̱n xíʼinyó xa̱ʼa ña̱ keʼéyó.

^ párr. 6 1 Pedro 2:16: “Keʼéndó ña̱ kúni̱ndó, ndiʼi ña̱ kúni̱ndó, soo su̱ví xa̱ʼa ña̱yóʼo keʼéndó ña̱ va̱ása va̱ʼa. Keʼéndó táki̱ʼva kúni̱ mií Ndióxi̱”.

^ párr. 12 Hechos 17:2: “Ta̱ Pablo xi̱kuumiíra costumbre, ña̱ ku̱ʼu̱nra nu̱úna u̱ni̱ ki̱vi̱ ña̱ sábado ña̱ va̱ʼa natúʼunra xíʼinna xa̱ʼa tu̱ʼun Ndióxi̱”.

^ párr. 12 1 Corintios 2:6, 7, 13: “Kivi ka̱ʼa̱nyó ña̱ ndíchi xíʼin na̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼa̱n xáʼnu xíʼin tu̱ʼun Ndióxi̱, soo va̱ása káʼa̱nyó xa̱ʼa ña̱ ndíchi ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo, ni ña̱ ndíchi ña̱ kúúmií na̱ chíñu ñuyǐví yóʼo, saáchi na̱ ndiʼi-xa̱ʼa kúúna. Saáchi miíyó káʼa̱nyó xa̱ʼa ña̱ ndíchi ña̱ kúúmií Ndióxi̱, ña̱ íyo se̱ʼé, ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa ña̱ kundoʼoyó tá kúma̱níka kixaʼá ñuyǐví. Ta xa̱ʼa ña̱yóʼo káʼa̱nyó, ta su̱ví ña̱ ndíchi ña̱ kúúmií na̱ yiví kúú ña̱ káʼa̱nyó, chi tu̱ʼun ña̱ sánáʼa̱ espíritu Ndióxi̱ kúú ña̱ káʼa̱nyó, tá chítaʼanyó ña̱ʼa ña̱ espiritual xíʼin tu̱ʼun Ndióxi̱”.

^ párr. 16 Proverbios 4:23: “Nu̱úka ndiʼi ña̱ʼa ña̱ kivi kundaún, kunda̱a̱ níma̱ún, chi ña̱yóʼo kúú ña̱ taxi ña̱ va̱ʼa kutakún”.