Ir al contenido

Ir al índice

“Satá ña̱ nda̱a̱ ta va̱ása xi̱kóúnña”

“Satá ña̱ nda̱a̱ ta va̱ása xi̱kóúnña”

“Satá ña̱ nda̱a̱ ta va̱ása xi̱kóúnña... saátu ña̱ ndíchi xíʼin consejo ta saátu ña̱ kúnda̱a̱-iniún” (PROV. 23:23).

YAA: 94, 96

1, 2. a) ¿Ndáaña kúú ña̱ ndáyáʼviní íyo nu̱úyó? b) ¿Ndáaña sánáʼa̱ Jehová miíyó, ta nda̱chun ndáyáʼviníña nu̱úyó? (Koto na̱ʼná ña̱ va̱xi chí xa̱ʼa).

¿NDÁAÑA kúú ña̱ ndáyáʼviní íyo nu̱úyó? ¿Á sandákooyó ña̱yóʼo xa̱ʼa inka ña̱ʼa ña̱ va̱ása ndáyáʼvi? Miíyó na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱, xa̱a̱ xíni̱vayó ndáaña ndakuiinyó. Ña̱ ndáyáʼviní nu̱ú miíyó kúú ña̱ kutáʼan va̱ʼayó xíʼin Jehová, ta va̱ása sandákooyó ña̱yóʼo. Saátu chíndayáʼviníyó ña̱ nda̱a̱ ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, chi ña̱yóʼo kúú ña̱ chíndeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa xa̱a̱yó kooyó migo Jehová (Col. 1:9, 10).

2 Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ndiʼi ña̱ sánáʼa̱ Jehová miíyó nu̱ú Biblia. Káʼa̱nra xíʼinyó nda̱saa naníra ta ndáaña kúni̱ kachi ki̱vi̱ra, saátu náʼa̱ra nu̱úyó ndiʼi ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmiíra. Sánáʼa̱ra miíyó ndáa xa̱ʼa kúú ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ se̱ʼera ta̱ Jesús xa̱ʼayó, tasaá náʼa̱ra nu̱úyó ña̱ kúʼvi̱-inira xínira miíyó. Saátu káʼa̱nra xíʼinyó xa̱ʼa Reinora, xíʼin ña̱ taxira ku̱ʼu̱n savana koona chí ndiví, ta inkana koo nu̱ú ñuʼú yóʼo (Juan 10:16). Saátu sánáʼa̱ra miíyó ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tasaá va̱ʼa si̱í kooyó. Ndiʼi ña̱ sánáʼa̱ra miíyó, ndáyáʼviníña nu̱úyó, chi chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kuyatinyó nu̱úra tasaá kúsi̱íka-iniyó.

3. ¿Ndáaña kǒo kúni̱ kachi tu̱ʼun: “Satá ña̱ nda̱a̱”?

3 Tá káʼa̱n Biblia xa̱ʼa ña̱ satáyó ña̱ nda̱a̱, ¿á kúni̱ kachiña ña̱ xíniñúʼu satáyó ña̱yóʼo xíʼin xu̱ʼún? Va̱ása. Xa̱ʼa ña̱ va̱ʼaní ini Jehová ta̱xira se̱ʼera ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼayó, ta va̱ása níchaʼviyó xa̱ʼa ña̱yóʼo. Tá xíto Jehová ña̱ íyo iin na̱ kúni̱ sakuaʼa ña̱ nda̱a̱, chíndeétáʼanra xíʼinna ña̱ va̱ʼa ndani̱ʼínaña, ta va̱ása ndúkura xu̱ʼún nu̱úna. Tá ni̱ka̱ʼa̱n iin ta̱a ta̱ naní Simón xíʼin ta̱ Pedro ña̱ taxira xu̱ʼún ndaʼa̱ra, ña̱ va̱ʼa ná taxi ta̱yóʼo ndée ndaʼa̱ra ña̱ taxira espíritu santo ndaʼa̱ inkana, ta̱ Pedro ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼinra: “Ná kuviún xíʼin xu̱ʼún, chi ndákanixi̱níún ña̱ kivi satáún ña̱ va̱ʼa ña̱ táxi Ndióxi̱ xíʼin xu̱ʼún” (Hech. 8:18-20). Ña̱kán, ¿ndáaña kúni̱ kachi tu̱ʼun: “Satá ña̱ nda̱a̱”?

¿NDÁAÑA KÚNI̱ KACHI ÑA̱ SATÁYÓ ÑA̱ NDA̱A̱?

4. ¿Ndáaña sakuaʼayó xa̱ʼa ña̱ nda̱a̱ nu̱ú artículo yóʼo?

4 (Kaʼvi Proverbios 23:23). * Xíniñúʼu chika̱a̱yó ndée ña̱ va̱ʼa ndakiʼinyó ña̱ nda̱a̱ ña̱ va̱xi nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱. Xa̱ʼa ña̱yóʼo xíniñúʼu sandákooyó keʼéyó ña̱ kútóoyó. Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ ka̱ʼyí ña̱ Proverbios, tá xa̱a̱ nda̱kiʼinyó ña̱ nda̱a̱, xíniñúʼu kundaayóña ta va̱ása xi̱kóyóña á va̱ása sandákooyóña. Vitin sakuaʼayó ndáaña kúni̱ kachi ña̱ satáyó ña̱ nda̱a̱, ta ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tasaá ndakiʼinyóña. Ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa chindayáʼvikayóña, ta va̱ása sandákooyóña. Sakuaʼatuyó ña̱ ndáyáʼviní ndiʼi ña̱ keʼéyó ña̱ va̱ʼa ndakiʼinyóña.

5, 6. a) ¿Ndáaña kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa satáyó ña̱ nda̱a̱ ta su̱ví xíʼin xu̱ʼún satáyó ña̱yóʼo? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa iin ejemplo. b) ¿Ndáaña va̱ʼa ndakiʼinyó tá ná satáyó ña̱ nda̱a̱?

5 Nda̱a̱ tá táxina iin ña̱ʼa ndaʼa̱yó ta va̱ása cháʼviyó xa̱ʼaña, xíniñúʼu taxiyó á keʼéyó iin ña̱ʼa. Tu̱ʼun hebreo ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa ña̱ “satá” ña̱ va̱xi nu̱ú Proverbios 23:23 kúni̱ kachituña “ndakiʼin”. Xíʼin ndiʼi tu̱ʼun yóʼo kúnda̱a̱-iniyó ña̱ xíniñúʼu chika̱a̱yó ndée ña̱ va̱ʼa ndakiʼinyó iin ña̱ʼa, á ndakiʼinyó inka ña̱ ndáyáʼvika. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa iin ejemplo, tá ná ka̱ʼa̱nna xíʼinyó ña̱ sániʼina si̱táva̱ʼa nu̱ú ya̱ʼvi̱. ¿Á kixa̱a̱ mií ña̱yóʼo nu̱ú mesayó? Va̱ása. Ni ña̱ saníʼina miíyó kúú ña̱yóʼo, soo xíniñúʼu kuniñúʼuyó tiempoyó xíʼin ndéeyó ña̱ va̱ʼa ku̱ʼu̱nyó xa̱ʼaña. Saátu tá kúni̱yó satáyó ña̱ nda̱a̱ va̱ása xíniñúʼu taxiyó xu̱ʼún, soo xíniñúʼu keʼéyó iin ña̱ʼa.

6 (Kaʼvi Isaías 55:1-3). * Tu̱ʼun Jehová ña̱ va̱xi nu̱ú libro ña̱ Isaías chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó ndáaña kúni̱ kachi ña̱ satáyó ña̱ nda̱a̱. Nu̱ú ña̱yóʼo, Ndióxi̱ chítáʼanra tu̱ʼunra xíʼin ti̱kui̱í, leche, xíʼin vino. Ña̱ nda̱a̱ ña̱ sánáʼa̱ tu̱ʼunra íyoña táki̱ʼva íyo iin vaso ti̱kui̱í tá va̱ʼaní vi̱xin. Táki̱ʼva chíndeétáʼan leche xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kuaʼnuyó tá íyo válíyó, saátu tu̱ʼun Jehová nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ña̱ xíxiyó saá íyoña, ta chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kuaʼnuyó. ¿Nda̱chun íyo tu̱ʼunra nda̱a̱ táki̱ʼva íyo tá vino? Nu̱ú Biblia tá káʼa̱nña xa̱ʼa vino, káʼa̱nña xa̱ʼa ña̱ sákusi̱íra-iniyó (Sal. 104:15). Ña̱kán tá táxi Ndióxi̱ consejo ndaʼa̱yó ña̱ satáyó vino kúni̱ kachiña ña̱ kúni̱ra va̱ʼaní kundooyó ta kusi̱í-iniyó tá xíniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱nra (Sal. 19:8). Tá chítáʼan Jehová ndiʼi ña̱yóʼo xíʼin tu̱ʼunra, chíndeétáʼanra xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó nda̱chun ndáyáʼviní ña̱ nda̱a̱ ña̱ sákuaʼayó ta saátu ña̱ keʼéyó ña̱yóʼo. Xa̱ʼa ña̱yóʼo ná kotoyó u̱ʼu̱n ña̱ʼa ña̱ xíniñúʼu sandákooyó ña̱ va̱ʼa satáyó ña̱ nda̱a̱.

¿NDÁAÑA XA̱A̱ SA̱NDÁKOOYÓ ÑA̱ VA̱ʼA SA̱TÁYÓ ÑA̱ NDA̱A̱?

7, 8. a) ¿Nda̱chun xíniñúʼuyó tiempoyó ña̱ va̱ʼa satáyó ña̱ nda̱a̱? b) ¿Ndáaña ke̱ʼé iin ñá loʼo, ta ndáaña nda̱kiʼinñá xa̱ʼa ña̱yóʼo?

7 Tiempo. Ña̱yóʼo kúú ña̱ xíniñúʼu kuniñúʼu va̱ʼayó ña̱ va̱ʼa satáyó ña̱ nda̱a̱. Xíniñúʼuyó tiempo ña̱ va̱ʼa kuniso̱ʼoyó ña̱ sánáʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ xa̱ʼa Reino, ña̱ kaʼviyó Biblia, á inka tutu ña̱ tává na̱ ñuu Ndióxi̱, ña̱ kaʼvi va̱ʼayó, ta saátu sakuaʼayó ña̱ ku̱ʼu̱nyó reunión. Ña̱ va̱ʼa keʼéyó ña̱yóʼo xíniñúʼu sandákooyó keʼéyó inka ña̱ʼa ña̱ va̱ása ndáyáʼvi (kaʼvi Efesios 5:15, 16). * ¿Nda̱saa tiempo xíniñúʼuyó ña̱ va̱ʼa sakuaʼayó xa̱ʼa ña̱ sánáʼa̱ Biblia? Miívayó xíni̱ nda̱saa tiempo kúúmiíyó. Soo kivi sakuaʼakayó nda̱a̱ ndáaka ña̱ kúni̱ miíyó xa̱ʼa ña̱ ndíchi ña̱ kúúmií Jehová, xa̱ʼa ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmiíra ta saátu xa̱ʼa ndiʼi ña̱ kéʼéra (Rom. 11:33). Nu̱ú revista ña̱ nu̱ú táʼan ña̱yóʼo, ña̱ ka̱na tu̱ʼun inglés chi̱táʼanña ña̱ nda̱a̱ xíʼin iin “yita loʼo” ta ni̱ka̱ʼa̱nña: “Va̱ása ndakiʼún iinlá yita ña̱ íyo táki̱ʼva íyo ña̱ nda̱a̱. Tá iinlá kúú ña̱ xíniñúʼuyó, va̱ása taxivíra ku̱a̱ʼáníña ndaʼa̱yó nu̱ú tu̱ʼunra. Ña̱kán ndakiʼinkaña, nandukúkaña”. Ná nda̱ka̱tu̱ʼun xíʼin miíyó ña̱yóʼo: “¿Nda̱saa yita ña̱ íyo táki̱ʼva íyo ña̱ nda̱a̱ íyo nu̱úi̱?”. Ni tá xa̱a̱ ná kundooyó ñuyǐví xa̱á, xíniñúʼu sakuaʼakayó ku̱a̱ʼáka ña̱ʼa xa̱ʼa Jehová. Tiempo vitin ndáyáʼviní ña̱ kuniñúʼu va̱ʼayó tiempoyó ña̱ va̱ʼa satáyó ña̱ nda̱a̱. Ná kotoyó ndáaña ndo̱ʼo iin ñá loʼo ña̱ xi̱kuni̱ sakuaʼa ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa Ndióxi̱.

8 Iin ñá loʼo ñá ñuu Japón ñá naní Mariko, * ku̱a̱ʼa̱nñá kooñá chí ñuu Nueva York (Estados Unidos) ña̱ va̱ʼa kaʼvi va̱ʼañá. Tiempo kán xi̱xikañá xíʼin na̱ veʼe-ñu̱ʼu ña̱ ke̱e chí Japón. Tá xíka iin ñá precursora veʼe tá veʼe nda̱ni̱ʼíñá ñáyóʼo. Tá ki̱xaʼá ñá Mariko sákuaʼañá ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa Ndióxi̱ ku̱si̱íní-iniñá, ta nda̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin ñá precursora ná sanáʼa̱ñá miíñá u̱vi̱ yichi̱ nu̱ú semana. Ni xi̱kuumií ñáyóʼo ku̱a̱ʼání chiñu chi xi̱kaʼviñá ta saátu xi̱kachíñuñá, ki̱xaʼáñá xáʼa̱nñá reunión. Saátu ña̱ va̱ʼa taváñá tiempo ña̱ sakuaʼañá ña̱ nda̱a̱, sa̱ndákooñá keʼéñá inkaka chiñu. Xa̱ʼa ña̱ chi̱ka̱a̱ñá ndée ña̱ xi̱niñúʼu va̱ʼañá tiempoñá, va̱ʼaní ki̱xaʼáñá xáʼnuñá xíʼin tu̱ʼun Ndióxi̱. Ni va̱ása níya̱ʼa iin ku̱i̱ya̱ ta nda̱kuchiñá. Ni̱ya̱ʼa i̱ñu̱ yo̱o̱, tá ku̱i̱ya̱ 2006 ndu̱uñá precursora ta nda̱a̱ tiempo vitin kéʼéñá ña̱yóʼo.

9, 10. a) Tá sátáyó ña̱ nda̱a̱ ña̱ táxi Ndióxi̱, ¿ndáaña ndákanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ʼa ña̱ kúúmiíyó? b) ¿Ndáaña sa̱ndákoo iin ñá loʼo, ta ndáaña ndákanixi̱níñá xa̱ʼa ña̱yóʼo?

9 Ña̱ʼa ña̱ kúúmiíyó. Ña̱ va̱ʼa satáyó ña̱ nda̱a̱ sana xíniñúʼu sandákooyó iin chiñu ña̱ kúúmiíyó xíʼin ña̱ kíʼinyó ku̱a̱ʼá xu̱ʼún. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ta̱ Pedro xíʼin ta̱ Andrés, na̱yóʼo xi̱kuuna na̱ xi̱tiin ti̱a̱ká. Tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼinna ña̱ ná kundiku̱nnara, sa̱ndákoona chiñuna ta ku̱a̱ʼa̱nna xíʼinra (Mat. 4:18-20). Ña̱yóʼo va̱ása kúni̱ kachiña ña̱ ndiʼi na̱ sákuaʼa ña̱ nda̱a̱ xíniñúʼu sandákoona chiñu ña̱ kúúmiína, chi xíniñúʼu kachíñuna tasaá taxina ña̱ xíniñúʼu na̱ veʼena (1 Tim. 5:8). Soo sava xíniñúʼu nasamana ña̱ ndákanixi̱nína xa̱ʼa ña̱ʼa ña̱ kúúmiína. Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa ña̱yóʼo tá ka̱chira, ña̱ sandákooyó ña̱ kundiku̱nyó sa̱tá “ña̱ ku̱i̱ká ñuyǐví yóʼo” ta ‘va̱ʼaka chí ndiví ná koo ña̱ ku̱i̱káyóʼ (Mat. 6:19, 20). Ná kotoyó ña̱ ndo̱ʼo iin ñá loʼo.

10 Ñá María ki̱xaʼáñá sísikíñá pelota tá loʼoñá tá kúma̱níka kixaʼáñá ku̱ʼu̱nñá escuela. Tá káʼviñá secundaria, va̱ʼaní xi̱sisíkíñá ta nda̱a̱ ta̱xina iin beca ndaʼa̱ñá ña̱ va̱ʼa ku̱ʼu̱nñá universidad. Xi̱kusi̱íní-ini ñáyóʼo tá xi̱sisikiñá, ta nda̱a̱ xi̱kuni̱ñá sakuaʼa va̱ʼakañá kusikiñá tasaá ku̱a̱ʼáka xu̱ʼún kiʼinñá. Tasaá ki̱xaʼá káʼviñá Biblia. Xi̱kutóoníñá ña̱ nda̱a̱ ña̱ ki̱xaʼá sákuaʼañá xíʼin ndiʼi ña̱ ke̱ʼéñá ña̱ va̱ʼa na̱samañá. Ni̱ka̱ʼa̱nñá: “Tá ki̱xaʼíi̱ kéʼíi̱ ña̱ káʼa̱n Biblia, ki̱xaʼá kúsi̱íka-inii̱”. Ku̱nda̱a̱-iniñá ña̱ yo̱ʼvi̱ní kooña nu̱úñá ña̱ kundiku̱nñá ña̱ ku̱i̱ká ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo, xíʼin ña̱ táxi Ndióxi̱ ndaʼa̱ñá (Mat. 6:24). Ña̱kán sa̱ndákooñá ña̱ sísikíñá pelota xíʼin ña̱ koo ku̱a̱ʼá xu̱ʼúnñá. Vitin kúúñá precursora ta kúsi̱íní-iniñá xa̱ʼa ña̱yóʼo.

11. Tá sátáyó ña̱ nda̱a̱, ¿ndáaña kivi kundoʼoyó xíʼin na̱ migoyó ta saátu xíʼin na̱ veʼeyó?

11 Ña̱ kítáʼanyó xíʼin na̱ migoyó ta saátu xíʼin na̱ veʼeyó. Tá ki̱xaʼáyó kéʼéyó ña̱ sákuaʼayó nu̱ú Biblia, sana na̱ veʼeyó á na̱ migoyó va̱ása kuni̱kana kutáʼanna xíʼinyó. ¿Nda̱chun? Tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xa̱ʼa na̱ discípulo, ndu̱kúra ña̱yóʼo nu̱ú Jehová: “Ndasayi̱i̱na xíʼin ña̱ nda̱a̱; tu̱ʼun yóʼó kúú ña̱ nda̱a̱” (Juan 17:17). “Ndasayi̱i̱na” kúni̱ kachituña “ndataʼvína” á “sakuxíkana”. Tá kándíxayó ña̱ nda̱a̱, ndátaʼvíyó nu̱ú na̱ ñuyǐví chi xa̱a̱ síín íyo ña̱ kéʼéyó nu̱úna. Na̱ yiví va̱ása kúni̱na xínina miíyó chi kéʼéyó ña̱ káʼa̱n Biblia. Va̱ása kúni̱yó kuxíkayó nu̱ú na̱ kítáʼan xíʼinyó, soo sava na̱ migoyó á na̱ veʼeyó va̱ása kítáʼankana xíʼinyó á va̱ása kútóona ña̱ sákuaʼayó ña̱ nda̱a̱. Va̱ása ndákanda̱-iniyó xíʼin ña̱yóʼo chi ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra: “Na̱ sa̱a̱-ini kuni ndóʼó koona ti̱xin veʼendó” (Mat. 10:36). Soo ni̱ka̱ʼa̱ntura ña̱ ku̱a̱ʼáníka ña̱ va̱ʼa ndakiʼinyó tá ná satáyó ña̱ nda̱a̱ (kaʼvi Marcos 10:28-30). *

12. ¿Ndáaña ke̱ʼé iin ta̱ judío ta̱ kúúmií iin chiñu káʼnu ña̱ va̱ʼa sa̱tára ña̱ nda̱a̱?

12 Iin ta̱ judío ta̱ kúúmií iin chiñu káʼnu ta̱ naní Aarón, tá loʼora sa̱kuaʼara ña̱ kǒo kivi kuniñúʼura ki̱vi̱ Ndióxi̱. Soo xi̱kuni̱níra sakuaʼara ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa Ndióxi̱. Iin ki̱vi̱ iin ta̱ Testigo sa̱náʼa̱ra ta̱yóʼo, tá ná chinúura vocal xíʼin ku̱mí letra ña̱ hebreo ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ ki̱vi̱ Ndióxi̱, kiviva ka̱ʼa̱nña “Jehová”. Ku̱si̱íní-ini ta̱yóʼo ta ni̱xa̱ʼa̱nra nu̱ú ndátaka na̱ veʼe-ñu̱ʼura ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ su̱tu̱ xa̱ʼa ña̱ sa̱kuaʼara. Soo na̱yóʼo va̱ása níkusi̱í-inina ña̱ ku̱nda̱a̱-inira xa̱ʼa ki̱vi̱ Ndióxi̱. Ni̱sa̱a̱na ta ta̱xínnara. Saátu na̱ veʼera ku̱xíkana nu̱úra. Soo ta̱yóʼo va̱ása níndakava-inira ta va̱ása nísandákoora ña̱ sákuaʼara xa̱ʼa Jehová. Nda̱kuchira ta ka̱chíñura nu̱ú Jehová ndiʼi tiempo ña̱ xi̱takura. Táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Aarón saátu miíyó násamayó ña̱ kéʼéyó, sava sándákooyó chiñuyó, á va̱ása kítáʼanka na̱ veʼeyó xíʼinyó chi kúni̱yó kundiku̱nyó ña̱ nda̱a̱.

13, 14. Ña̱ va̱ʼa satáyó ña̱ nda̱a̱, ¿nda̱saa xíniñúʼu nasamayó ña̱ ndákanixi̱níyó xíʼin ña̱ kéʼéyó? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa iin ejemplo.

13 Ña̱ ndákanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ kini, xíʼin ña̱ kéʼéyó ña̱ va̱ása va̱ʼa. Tá kúni̱yó ndakiʼinyó ña̱ nda̱a̱ ña̱ táxi Ndióxi̱ ta keʼéyó ña̱ va̱ʼa, xíniñúʼu nasamayó ña̱ ndákanixi̱níyó xíʼin ña̱ kéʼéyó. Ta̱ Pedro ta̱xira consejo yóʼo: “Ña̱ kúúndó se̱ʼe Ndióxi̱ na̱ xíniso̱ʼo, sandákoondó keʼéndó ña̱ʼa ña̱ xi̱keʼéndó tá ya̱chi̱ tá ta̱ʼán kunda̱a̱-inindó xa̱ʼa Ndióxi̱”. Ta ni̱ka̱ʼa̱nkara: “Yi̱i̱ ná koo ndiʼi ña̱ kéʼéndó” (1 Ped. 1:14, 15). Na̱ ñuu Corinto xi̱keʼénína ña̱ kini, ña̱kán tá sa̱kuaʼana ña̱ nda̱a̱ sa̱ndákoona ndiʼi ña̱ kini ña̱ xi̱keʼéna (1 Cor. 6:9-11). Saátu tiempo vitin ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása kéʼékana ña̱ kini ña̱ xi̱keʼéna xi̱naʼá ña̱ va̱ʼa satána ña̱ nda̱a̱. Ta̱ Pedro ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ cristiano na̱ xi̱ndoo tá tiempo ña̱ ni̱xi̱yora: “Saáchi xa̱a̱ ni̱xi̱nu tiempo ña̱ xi̱keʼéndó ña̱ kúni̱ na̱ yiví chi xi̱keʼéndó ña̱ kini kéʼéna, chi xi̱kutóondó keʼéndó ña̱ kini, ña̱ xi̱xiʼindó ku̱a̱ʼá ndixi, xíʼin ña̱ xi̱xaʼanndó vikó nu̱ú kininí kéʼéna, ta xi̱ndasakáʼnundó inka ndióxi̱” (1 Ped. 4:3).

14 Ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ ta̱ Devynn xíʼin ñá Jasmine xi̱xiʼinína ndixi. Ta̱ Devynn va̱ʼaní xi̱keʼéra chiñu ña̱ xi̱kuura contador, soo xa̱ʼa ña̱ xi̱xiʼira ndixi, ndiʼi nu̱ú xi̱kachíñura xi̱tavánara. Ku̱a̱ʼání na̱ yiví xi̱ka̱ʼa̱n xa̱ʼa ñá Jasmine ña̱ kue̱ʼe̱ní ni̱xi̱yo iniñá. Iin ki̱vi̱ tá xíʼiñá ku̱a̱ʼa̱nñá chí carretera, nda̱ni̱ʼíñá iin matrimonio na̱ kúú misionero. Na̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinñá ña̱ sanáʼa̱nañá xa̱ʼa Biblia. Soo tá ni̱xa̱ʼa̱nna xi̱tonañá veʼeñá, ndixiva xíʼiñá xíʼin ta̱ Devynn. Va̱ása níndakanixi̱nína ña̱ ndi̱ʼi̱-ini na̱ hermano yóʼo xa̱ʼana, ta ni va̱ása níndakanixi̱nína ña̱ xa̱a̱na veʼena kotonana. Inka yichi̱ tá ni̱xa̱ʼa̱n na̱ hermano veʼena xa̱a̱ síínva íyo ña̱ ke̱ʼéna. Va̱ʼaní ki̱xaʼána sákuaʼana ña̱ nda̱a̱ ta saátu ki̱xaʼána násamana ña̱ kéʼéna. Ni va̱ása níya̱ʼa u̱ni̱ yo̱o̱ ta va̱ása níxi̱xiʼikana, ta so̱ndíʼi ti̱ndaʼa̱ va̱ʼana. Ñuu nu̱ú ni̱xi̱yona, ndiʼi na̱ yiví ku̱nda̱a̱-inina xa̱ʼa ña̱ ke̱ʼé na̱yóʼo ña̱ va̱ʼa na̱samana, ta xa̱ʼa ña̱yóʼo ku̱a̱ʼána ki̱xaʼána káʼvina Biblia.

15. ¿Ndáaña íxayo̱ʼvi̱ní xíʼinyó ña̱ va̱ʼa satáyó ña̱ nda̱a̱, ta nda̱chun?

15 Costumbre ña̱ va̱ása kútóo Ndióxi̱. Savana va̱ása íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ña̱ sandákoona costumbre ña̱ kéʼé na̱ ñuuna, ki̱vi̱ xáa̱na sákuaʼana ña̱ kǒo kútóo Ndióxi̱ ña̱yóʼo. Soo inkana íxayo̱ʼvi̱níva ña̱yóʼo xíʼinna. Sana xíka-inina á sandákoona costumbre yóʼo, chi na̱ veʼena, na̱ káchíñu xíʼinna á na̱ migona va̱ása kúni̱na ná sandákoona ña̱ costumbre yóʼo. Soo íxayo̱ʼvi̱kaña xíʼinna, tá costumbre yóʼo kúú ña̱ keʼéna vikó ndi̱i (Deut. 14:1). Ña̱ ndakú íyo ini na̱ hermano kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa nasa̱mayó. Ná sakuaʼayó ndáaña ke̱ʼé na̱ ñuu Éfeso tá siglo nu̱ú.

16. ¿Ndáaña ke̱ʼé sava na̱ ñuu Éfeso ña̱ va̱ʼa sa̱tána ña̱ nda̱a̱?

16 Tá tiempo xi̱naʼá, ña̱ ñuu Éfeso ku̱a̱ʼánína xi̱keʼéna magia. ¿Ndáaña ke̱ʼé na̱ ñuu Éfeso na̱ ni̱xa̱a̱ ka̱ndíxa Ndióxi̱? Biblia káchiña: “Ku̱a̱ʼání na̱ xi̱keʼé ña̱ magia nda̱kayana librona ta xa̱ʼminaña nu̱ú ndiʼina. Tasaá nda̱tavána ya̱ʼvi ndiʼiña ta ni̱xa̱a̱ña 50,000 pieza ña̱ plata. Tasaá va̱ʼaní ki̱xaʼá kándíxana tu̱ʼun Jehová ta ki̱xaʼá xáʼnuka ña̱yóʼo” (Hech. 19:19, 20). Na̱ ka̱ndíxa Jehová sa̱ndíʼi-xa̱ʼana ndiʼi librona ña̱ magia ni yáʼviní ña̱yóʼo, soo ña̱ va̱ʼa ña̱ nda̱kiʼinna va̱ása kítáʼanña xíʼin ña̱yóʼo.

17. a) ¿Ndáaña sa̱ndákooyó ña̱ va̱ʼa nda̱kiʼinyó ña̱ nda̱a̱? b) ¿Ndáa pregunta ndakuiinyó nu̱ú inka artículo?

17 ¿Ndáaña sa̱ndákooyó ña̱ va̱ʼa nda̱kiʼinyó ña̱ nda̱a̱? Ndiʼiyó ku̱a̱ʼání tiempo xi̱niñúʼuyó ña̱ va̱ʼa nda̱kiʼinyó ña̱ nda̱a̱. Savana sándákoona ña̱ʼa ña̱ kúúmiína ta savatu na̱ veʼena á na̱ migona sándákoona ña̱ káʼa̱nna xíʼinna, chi sa̱kuaʼana ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa Ndióxi̱. Ku̱a̱ʼána násamana ña̱ ndákanixi̱nína xíʼin ña̱ kéʼéna, ña̱ va̱ʼa sandákoona costumbre ña̱ va̱ása kútóo Ndióxi̱. Nda̱a̱ ndáaka ña̱ sándákooyó xa̱ʼa ña̱ nda̱a̱, xíni̱yó ña̱ ndáyáʼviní ña̱yóʼo nu̱úka inka ña̱ʼa. Ña̱ va̱ʼa ndákiʼinyó kúú ña̱ kutáʼan va̱ʼayó xíʼin Jehová. Tá ndákanixi̱níyó xa̱ʼa ndiʼi ña̱ va̱ʼa ña̱ ndákiʼinyó xa̱ʼa ña̱ sa̱kuaʼayó ña̱ nda̱a̱, va̱ása ndakanixi̱níyó ña̱ sandákooyóña. ¿Á kivi sandákooyóña? ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kǒo keʼéyó ña̱yóʼo? Ndakuiinyó pregunta yóʼo nu̱ú inka artículo.

^ párr. 4 Proverbios 23:23: “Satá ña̱ nda̱a̱ ta va̱ása xi̱kóúnña... saátu ña̱ ndíchi xíʼin consejo ta saátu ña̱ kúnda̱a̱-iniún”.

^ párr. 6 Isaías 55:1-3: “Kuniso̱ʼondó, ndiʼi ndóʼó na̱ kúni̱ koʼo ti̱kui̱í, naʼandó koʼondó ti̱kui̱í. Ta na̱ kǒo xu̱ʼún kúúmií, naʼandó satándó, ta kuxundó. Naʼandó, ta satándó vino xíʼin leche ta kǒo chaʼvindó xa̱ʼaña. ¿Nda̱chun cháʼvikandó xa̱ʼa ña̱ va̱ása kúú si̱táva̱ʼa, ta nda̱chun kúni̱níndó keʼéndó ña̱ʼa ña̱ va̱ása sákusi̱í-inindó? Kuniso̱ʼo va̱ʼandó, tasaá kuxundó ña̱ va̱ʼa ta kusi̱íní-inindó tá ná kuxundó ña̱yóʼo. Kuniso̱ʼondó ta kixindó nu̱úi̱. Kuniso̱ʼondó tasaá va̱ʼaní kutakundó, ta yi̱ʼi̱ keʼíi̱ iin pacto xíʼinndó ña̱ va̱ása ndiʼi-xa̱ʼa, ta taxii̱ ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱ndó táki̱ʼva ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin ta̱ David”.

^ párr. 7 Efesios 5:15, 16: “Kiʼinndó kuenta xíʼin ndiʼi ña̱ kéʼéndó, kǒo keʼéndó ña̱ kéʼé na̱ kíʼvi, ña̱ va̱ʼa keʼéndó, kuniñúʼu viíndó tiempondó, chi su̱ví tiempo va̱ʼaka kúúña vitin”.

^ párr. 8 Na̱sama ki̱vi̱ñá.

^ párr. 11 Marcos 10:28-30: “Ta̱ Pedro ki̱xaʼára káʼa̱nra xíʼinra: ‘Koto. Ndi̱ʼi̱ sa̱ndákoondi̱ ndiʼi ña̱ʼandi̱ ta ki̱xaʼándi̱ ndíku̱nndi̱ yóʼóʼ. Ta̱ Jesús ka̱chira: ‘Ña̱ nda̱a̱ káʼi̱n xíʼinndó: tá sa̱ndákoondó veʼendó, ñanindó, ku̱ʼvandó, siʼíndó, yivándó, se̱ʼendó, á ñuʼúndó xa̱ʼíi̱ xíʼin xa̱ʼa tu̱ʼun va̱ʼa, tiempo vitin yáʼaka 100 yichi̱ ndakiʼinndó: veʼendó, ñanindó, ku̱ʼvandó, siʼíndó, se̱ʼendó xíʼin ñuʼúndó, xa̱ʼa tu̱ndóʼo ta chí nu̱únínu ni̱ʼíndó ñuyǐví xa̱á koondó ndiʼi tiempoʼ”.