Ir al contenido

Ir al índice

¿Á xa̱a̱ ndákanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová?

¿Á xa̱a̱ ndákanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová?

“Nasamandó ndiʼi ña̱ ndákanixi̱níndó” (ROM. 12:2).

YAA: 56, 123

1, 2. Tá ku̱a̱ʼa̱n xáʼnuyó xíʼin tu̱ʼun Ndióxi̱, ¿ndáaña sákuaʼayó keʼéyó? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa iin ejemplo.

TÁ TÁXINA iin regalo ndaʼa̱ iin ta̱ loʼo, na̱ yivára káʼa̱nna xíʼinra: “¿Nda̱saa káʼa̱nna tá táxina ña̱ʼa ndaʼa̱na?”, ta ta̱yóʼo káchira: “Tixaʼviún”, soo káʼa̱nra ña̱yóʼo chi na̱ yivára káʼa̱nna xíʼinra. Tá ku̱a̱ʼa̱n xáʼnura, kúnda̱a̱-inira nda̱chun kúú ña̱ káʼa̱n na̱ yivára xíʼinra ña̱ ndáyáʼviní ña̱ taxiyó tixaʼvi. Va̱ása sándakaʼánnara ña̱ taxira tixaʼvi, chi xa̱a̱ káʼa̱n miívaraña xíʼin ndiʼi níma̱ra. ¿Nda̱chun na̱sama ta̱yóʼo? Saáchi sa̱kuaʼara ndakanixi̱níra táki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱ yivára, ta saátu sa̱kuaʼara ña̱ taxira tixaʼvi.

2 Saátu miíyó tá sa̱kuaʼayó ña̱ nda̱a̱ ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, ku̱nda̱a̱-iniyó ña̱ ndáyáʼviní ña̱ kuniso̱ʼoyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱. Soo tá ku̱a̱ʼa̱n xáʼnuyó xíʼin tu̱ʼun Ndióxi̱, sákuaʼakayó xa̱ʼa ña̱ ndákanixi̱níra: ña̱ kútóora xíʼin ña̱ va̱ása kútóora, ta ndáaña ndákanixi̱níra xa̱ʼa sava ña̱ʼa. Tá sákuaʼayó ña̱ ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱níra, tá táxiyó ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó xíʼin ña̱ ndaka̱xinyó keʼéyó, saá náʼa̱yó ña̱ ndákanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová.

3. ¿Nda̱chun sava íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová?

3 Ni kúsi̱í-iniyó ña̱ sákuaʼayó ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová soo sava íxayo̱ʼvi̱va ña̱yóʼo xíʼinyó chi na̱ yiví ku̱a̱chi kúúyó. Sana sava yichi̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa ña̱ vií ná koo ña̱ kéʼéyó, xa̱ʼa xu̱ʼún, xa̱ʼa ña̱ keeyó sanáʼa̱yó na̱ yiví xa̱ʼa Ndióxi̱ á xa̱ʼa ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱ xa̱ʼa ni̱i̱. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ xa̱a̱kayó ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová? Ta, ¿nda̱saa chíndeétáʼan ña̱yóʼo xíʼinyó tá ndáka̱xinyó ña̱ keʼéyó chí nu̱únínu?

NDA̱SAA KIVI NDAKANIXI̱NÍYÓ TÁKI̱ʼVA NDÁKANIXI̱NÍ JEHOVÁ

4. ¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱ nasamayó ña̱ ndákanixi̱níyó?

4 (Kaʼvi Romanos 12:2). * Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa ña̱ xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa sakuaʼayó ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová. Nu̱ú ña̱ inka artículo xa̱a̱ sa̱kuaʼayó ña̱ kǒo keʼéyó táki̱ʼva kéʼé na̱ ñuyǐví, va̱ása xíniñúʼu kandíxayó ña̱ ndákanixi̱nína ni ña̱ kéʼéna. Soo ni̱ka̱ʼa̱ntu ta̱ Pablo ña̱ xíniñúʼu nasamayó ña̱ ndákanixi̱níyó. Xíniñúʼu kaʼviyó Biblia ña̱ va̱ʼa sakuaʼayó xa̱ʼa ña̱ ndákanixi̱ní Ndióxi̱, saá kivi ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní miíra.

5. ¿Nda̱chun síín íyo ña̱ káʼvi kamayó nu̱ú ña̱ káʼviyó ta ndákanixi̱níyó?

5 Ña̱ káʼviyó su̱ví iin kúúña xíʼin ña̱ káʼvi kamayó. Tá vií káʼviyó, nándukú va̱ʼayó ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa Jehová, ña̱ ndákanixi̱níra ta saátu ña̱ kéʼéra. Kúni̱yó kunda̱a̱-iniyó nda̱chun káʼa̱nra xíʼinyó keʼéyó sava ña̱ʼa, ta nda̱chun káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ va̱ása keʼéyó inkaña. Saátu ndákanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ xíniñúʼu nasamayó ña̱ ndákanixi̱níyó xíʼin ña̱ kéʼéyó. Sava yichi̱ kǒo tiempo nu̱úyó ña̱ ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱yóʼo tá káʼviyó. Soo xíniñúʼu taváyó tiempo ña̱ va̱ʼa keʼéyóña (Sal. 119:97; 1 Tim. 4:15).

6. ¿Ndáaña kúu tá ndákanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ ndákanixi̱ní Jehová?

6 Tá kúúmiíyó costumbre ña̱ káʼviyó Biblia va̱ʼaní chindeéña miíyó. Xáa̱yó kúnda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ʼaní íyo ña̱ ndákanixi̱ní Jehová. Kíxaʼáyó kúnda̱a̱-iniyó nda̱saa ndákanixi̱níra xa̱ʼa sava ña̱ʼa, ta inkáchi kíxaʼá ndákanixi̱ní miíyó xíʼinra. Tá násamayó ña̱ ndákanixi̱níyó nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ ndásaxa̱á ña̱ ndákanixi̱ní saá íyoyó. Loʼo tá loʼo kíxaʼáyó ndákanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová.

ÑA̱ NDÁKANIXI̱NÍYÓ KÚÚ ÑA̱ KÉʼÉYÓ

7, 8. a) ¿Ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa ña̱ ku̱i̱ká? (Koto na̱ʼná ña̱ va̱xi chí xa̱ʼa). b) Tá ndákanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová, ¿ndáaña kundayáʼvika nu̱úyó?

7 Ña̱ ndákanixi̱níyó iin kítaʼanña xíʼin ña̱ ndóʼoyó ta saátu xíʼin ña̱ kéʼéyó (Mar. 7:21-23; Sant. 2:17). Ña̱ va̱ʼaka kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa ña̱yóʼo ná kotoyó sava ejemplo. Siʼna kotoyó ndáaña káʼa̱n Biblia xa̱ʼa ña̱ ku̱i̱ká. Káxiní káʼa̱n Biblia xa̱ʼa ña̱ ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa ña̱yóʼo. Ta̱yóʼo va̱ʼaní nda̱ka̱xinra na̱ koo yivá ta̱ Jesús tá ná kakura nu̱ú ñuʼú yóʼo, na̱yóʼo kǒo ku̱a̱ʼá xu̱ʼúnna níxi̱yo chi na̱ ndáʼviva xi̱kuuna (Lev. 12:8; Luc. 2:24). Biblia káchiña, tá ka̱ku ta̱ Jesús, ñá María chi̱ndúʼúñára nu̱ú xíxaʼán tí kití, chi kǒo níndaniʼína veʼe nu̱ú ku̱su̱nna (Luc. 2:7). Kiviva taxi Jehová iin nu̱ú va̱ʼa kaku se̱ʼera. Soo ña̱ xi̱ndayáʼvika nu̱úra kúú ña̱ kuaʼnu se̱ʼera xíʼin iin familia na̱ va̱ʼaní ndásakáʼnu-ñaʼá.

8 Tá káʼviyó ña̱yóʼo, kúnda̱a̱-iniyó ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa ña̱ ku̱i̱ká. Sava na̱ íyo se̱ʼe chíka̱a̱na ndée ña̱ táxina ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱ se̱ʼena, ni ná sándákoona ña̱ ndasakáʼnuna Ndióxi̱. Soo nu̱ú Jehová ña̱ ndáyáʼvika kúú ña̱ keʼéna ña̱ kúni̱ra. Ta miíyó, ¿á xa̱a̱ ndákanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní miíra? ¿Ndáaña náʼa̱yó xíʼin ña̱ kéʼéyó? (Kaʼvi Hebreos 13:5). *

9, 10. ¿Nda̱saa náʼa̱yó ña̱ ndákanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová xíʼin ña̱ kéʼéyó ña̱ kǒo sandákavayó-ini inkana?

9 Inka ña̱ káʼa̱n ña̱yóʼo xa̱ʼa kúú, ña̱ va̱ása xíniñúʼu sandákavayó-ini inkana xíʼin ña̱ kéʼéyó chi kivi xa̱a̱na keʼéna ña̱ kini nu̱ú Jehová, á sandákoona ña̱ ndasakáʼnunara. ¿Ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa ña̱yóʼo? Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra: “Nda̱a̱ ndáakana ná sandákava-ini na̱ kándíxa yi̱ʼi̱, va̱ʼaka ná kiʼinna iin yu̱u̱ káʼnu ña̱ molino ña̱ sákanda̱ tí burro ta ná katunnaña su̱kúnna ta chika̱a̱na miína ini tá mar” (Mar. 9:42). Xíʼin ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ña̱ i̱yoní tá ná keʼéyó ña̱yóʼo, chi inkáchi ndákanixi̱níra xíʼin Jehová. Xíʼin ña̱yóʼo kúnda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ása kútóo Ndióxi̱ ña̱ keʼéyó iin ña̱ kivi sandákava-ini na̱ ndíku̱n sa̱tá se̱ʼera (Juan 14:9).

10 ¿Á ndákanixi̱ní miíyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová xíʼin ta̱ Jesús? ¿Ndáaña náʼa̱yó xíʼin ña̱ kéʼéyó? Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa ti̱ko̱to̱ ña̱ ndíxiyó, sana kútóoyó kundixiyó nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ miíyó, soo kúnda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ása kútóo inka na̱ hermano nda̱saa ndíxiyó á ña̱ kivi ndakanixi̱nína inka ña̱ʼa xa̱ʼayó. ¿Ndáaña keʼéyó? ¿Á sandákooyó keʼéyó ña̱ kútóoyó xa̱ʼa ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyó na̱ hermanoyó? (1 Tim. 2:9, 10).

11, 12. ¿Nda̱saa chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kǒo keʼéyó ña̱ kini tá ná kunda̱a̱-iniyó ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼaña?

11 Ná kotoyó inka ejemplo: Jehová kúndasíra ña̱ kini xíʼin ña̱ va̱ása va̱ʼa (Is. 61:8). Ni xa̱a̱ xíni̱ra ña̱ kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi, soo káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ ná kundasíyó ña̱ kǒo kútóora (kaʼvi Salmo 97:10). * Tá ná ndakanixi̱níyó, nda̱chun kǒo kútóo Jehová ña̱ kini, chindeéña miíyó ña̱ kǒo kuni̱yó keʼéyóña.

12 Tá ndákanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa ña̱ kini, ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó. Chi kunda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ása va̱ʼa sava ña̱ʼa ni kǒo káʼa̱n káxi Biblia xa̱ʼaña. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa ña̱ kéʼé na̱ ñuyǐví yóʼo, tiempo vitin íyo na̱ yiví na̱ kininí tíxáʼa, ña̱ kéʼé na̱yóʼo tu̱ʼun inglés naníña lap dance. Savana káʼa̱nna ña̱ su̱ví iin kúúña xíʼin ña̱ ku̱su̱nna xíʼin inkana, ta xa̱ʼa ña̱yóʼo va̱ʼavaña nu̱úna. * Soo ¿ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa ña̱yóʼo? Ná ndakaʼányó chi kúndasíra xínira ndiʼi ña̱ kini. Ña̱kán xíniñúʼu kuxíkayó nu̱úña, ta ña̱ va̱ʼa keʼéyó ña̱yóʼo xíniñúʼu ka̱ʼnu̱-iniyó ta kundasíyó kuniyó ndiʼi ña̱ kúndasí Jehová (Rom. 12:9).

SIʼNAKA NÁ NDAKANIXI̱NÍYÓ XA̱ʼA ÑA̱ KEʼÉYÓ

13. ¿Nda̱chun siʼna xíniñúʼu ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa sava ña̱ʼa?

13 Tá káʼviyó Biblia, ta siʼna ndákanixi̱níyó xa̱ʼa nda̱saa chíndeétáʼan ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinyó, va̱ʼaní ndaka̱xinyó ndáaña keʼéyó chí nu̱únínu. Saá tá ná kixi kama iin tu̱ndóʼo nu̱úyó, va̱ʼaníva ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó (Prov. 22:3). Ná kotoyó sava ejemplo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia.

14. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ José tá xi̱kuni̱ ñá síʼí ta̱ Potifar ku̱su̱nñá xíʼinra?

14 Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ ndo̱ʼo ta̱ José. Ñá síʼí ta̱ Potifar xi̱kuni̱ñá ku̱su̱nñá xíʼinra, soo ta̱yóʼo va̱ása níki̱si̱ra xíʼinñá. Saá ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ nda̱kanixi̱níra xa̱ʼa ña̱ káʼa̱n Jehová xa̱ʼa na̱ tíndaʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa sandáʼvi-táʼanna (kaʼvi Génesis 39:8, 9). * Ná ndakaʼányó ndáaña ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ñáyóʼo: “¿Nda̱saa kivi keʼíi̱ ña̱ kini yóʼo ta ya̱ʼandosói̱ ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱?”. Ña̱yóʼo náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ xi̱ndakanixi̱ní ta̱yóʼo táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa miíyó. Ná ndakanixi̱níyó ña̱ iin na̱ káchíñu xíʼinyó káʼa̱nna tu̱ʼun livi xíʼinyó, chíndaʼána mensaje ndaʼa̱yó, á chíndaʼána iin na̱ʼná nu̱ú va̱xi na̱ yiví chálá. * Nda̱kúka koo iniyó tá siʼna ndákanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ʼa ña̱ va̱ása kútóo Jehová, ta xa̱a̱yó ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱níra ta saátu va̱ʼa ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó.

15. ¿Nda̱saa kivi keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé u̱ni̱ na̱ va̱lí na̱ ñuu Israel ña̱ va̱ʼa nda̱kú koo iniyó xíʼin Jehová?

15 Vitin ná kotoyó ndáaña ndo̱ʼo u̱ni̱ na̱ va̱lí na̱ ñuu Israel, na̱yóʼo xi̱nanína Sadrac, Mesac xíʼin Abednego. Tá ni̱xi̱yona ñuu Babilonia, ta̱ rey Nabucodonosor ke̱ʼéra iin imagen ña̱ oro, ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ná ndasakáʼnuna ña̱yóʼo. Soo na̱ va̱lí yóʼo kǒo níxiinna ndasakáʼnunaña. Káxiní ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ta̱ rey ña̱ va̱ása keʼéna ña̱yóʼo, tasaá ni̱na̱ʼa̱na ña̱ nda̱kú íyo inina xíʼin Jehová (Éx. 20:4, 5; Dan. 3:4-6, 12, 16-18). Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱yóʼo, tá ná ka̱ʼa̱n ta̱ patrón nu̱ú káchíñuyó xíʼinyó ña̱ xíniñúʼu taxiyó xu̱ʼún, ña̱ va̱ʼa keʼéna iin vikó táʼan ña̱ kéʼé na̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá. ¿Ndáaña keʼéyó? Nu̱úka ña̱ kundatuyó ña̱ kixi tu̱ndóʼo yóʼo nu̱úyó, va̱ʼaka vitin ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa ña̱yóʼo. Saá va̱ʼaníka ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó táki̱ʼva ke̱ʼé na̱ va̱lí na̱ ñuu Israel.

¿Á xa̱a̱ ka̱ʼvi va̱ʼayó xa̱ʼa ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa ni̱i̱, sa̱ndákutuyó iin tutu ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa ña̱ va̱ása nde̱e ni̱i̱ miíyó, ta xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xíʼin ta̱ doctor xa̱ʼa ña̱yóʼo? (Koto párrafo 16).

16. Tá xa̱a̱ kúnda̱a̱ va̱ʼa iniyó ña̱ ndákanixi̱ní Jehová, ¿nda̱saa chindeétáʼan ña̱yóʼo xíʼinyó tá ndeé ndoʼoyó?

16 Tá siʼna ndákanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ ndáyáʼviní nda̱kú koo iniyó xíʼin Ndióxi̱, ña̱yóʼo va̱ʼaní chindeétáʼan xíʼinyó tá ndíka̱a̱yó iin tu̱ndóʼo xa̱ʼa ña̱ ndeé ndoʼoyó. Ña̱ ndixava kǒo táxiyó ña̱ nde̱e ni̱i̱ miíyó ta saátu kǒo táxiyó nde̱e ni iin ku̱mí táʼvi ña̱ ndáyáʼvika ña̱ kúúmií ña̱yóʼo (Hech. 15:28, 29). Soo íyo inka nu̱ú xíniñúʼuna ni̱i̱ ta iinlá miíyó xíniñúʼu ndaka̱xin ndáaña keʼéyó. Ña̱kán xíniñúʼu kotoyó ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa ña̱ ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼaña. Soo mií tiempo ña̱ xíniñúʼu keʼéyó ña̱yóʼo kúú tá kúma̱níka ku̱ʼu̱nyó hospital, su̱ví tá xa̱a̱ ndíka̱a̱yó kán chi kivi ndaka̱xin kamayó ña̱ keʼéyó. Vitin kúú ña̱ xíniñúʼu kaʼvi va̱ʼayó xa̱ʼa ña̱yóʼo, ta keʼéyó iin tutu nu̱ú ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa ña̱ kúni̱yó keʼéna xíʼinyó, ta saátu xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyó xíʼin na̱ doctor. *

17-19. ¿Nda̱chun ndáyáʼviní sakuaʼayó vitin ndáaña ndákanixi̱ní Jehová?

17 Ta vitin ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ nda̱kuiin ta̱ Jesús yuʼú ta̱ Pedro tá ta̱xira consejo yóʼo ndaʼa̱ra: “Va̱ʼa koo iniún xíʼin miíún, táta”. Va̱ʼaníva nda̱kanixi̱ní ta̱ Jesús xa̱ʼa ña̱ kúni̱ Ndióxi̱ keʼéra, xa̱ʼa ña̱ káʼa̱n profecía xa̱ʼara ña̱ kuvira xa̱ʼayó. Ña̱yóʼo chi̱ndeétáʼan xíʼinra ña̱ nda̱kú ni̱xi̱yo inira xíʼin Jehová ta ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼayó (kaʼvi Mateo 16:21-23). *

18 Tiempo vitin Jehová kúni̱ra ña̱ ná kooyó migora ta va̱ʼaní ná kachíñuyó nu̱úra (Mat. 6:33; 28:19, 20; Sant. 4:8). Soo sana kivi kundoʼoyó táki̱ʼva ndo̱ʼo ta̱ Jesús, ña̱ kivi ka̱ʼa̱n inkana xíʼinyó ña̱ va̱ása xíniñúʼu xo̱ʼvi̱yó. Ná ndakanixi̱níyó ña̱ káʼa̱n ta̱ patrón nu̱ú káchíñuyó xíʼinyó, ña̱ taxira inka chiñu va̱ʼaka ndaʼa̱yó ta ku̱a̱ʼáka xu̱ʼún chaʼvíra miíyó. Soo tá ná ndakiʼinyó chiñu yóʼo va̱ása kivika kachíñuyó nu̱ú Jehová. Á tá kúún iin ta̱ loʼo á ñá loʼo, ta káʼa̱nna xíʼún ña̱ kivika kaʼvi va̱ʼún, soo xíniñúʼu ku̱ʼu̱n inka ñuu ña̱ va̱ʼa kaʼvikaún. Vitin xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ná chindeétáʼanra xíʼinyó, ta saátu nandukúkayó ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa ña̱yóʼo, á ka̱ʼa̱nyó xíʼin na̱ veʼeyó, ta saátu xíʼin na̱ anciano ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼinyó ña̱ ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó. Saátu vitin xíniñúʼu sakuaʼa va̱ʼayó ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼaña, ta saátu ná chika̱a̱yó ndée ña̱ va̱ʼa ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱níra. Saá va̱ʼaníka ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó tá ná kixi iin tu̱ndóʼo nu̱úyó. Kundi̱ʼi̱ka-iniyó xa̱ʼa chiñu Ndióxi̱, ta chika̱a̱yó ndée ña̱ keʼéyóña. Tasaá nina ña̱ va̱ʼava ndaka̱xinyó keʼéyó.

19 Kivi ndakanixi̱níyó xa̱ʼa inka ña̱ʼa ña̱ kivi ya̱ʼayó nu̱ú. Ndixava va̱ása kivi kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa ndiʼi ña̱ kivi kundoʼoyó. Soo tá káʼvi va̱ʼayó ta ndákanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ ndákanixi̱ní Jehová, saá va̱ʼaka ndakaʼányó xa̱ʼa ña̱ ka̱ʼviyó ta va̱ʼaní koo ña̱ ndaka̱xinyó keʼéyó. Ña̱kán vitin xíniñúʼu kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa ña̱ ndákanixi̱ní Jehová, ná ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱níra, ta ná kotoyó nda̱saa chíndeétáʼanña xíʼinyó tá ndaka̱xinyó iin ña̱ keʼéyó.

TÁ NÁ NDAKANIXI̱NÍYÓ TÁKI̱ʼVA NDÁKANIXI̱NÍ JEHOVÁ VA̱ʼANÍ ÑA̱ NI̱ʼÍYÓ CHÍ NU̱ÚNÍNU

20, 21. a) ¿Nda̱chun va̱ása keʼéyó ndiʼi ña̱ kúni̱ miíyó chí nu̱únínu? b) ¿Nda̱saa kivi kusi̱í-iniyó tiempo vitin?

20 Xa̱a̱ kúni̱yó ná kixa̱a̱ ñuyǐví xa̱á. Ku̱a̱ʼáníyó ndátuyó kundooyó ndiʼi tiempo nu̱ú iin ñuʼú livi. Reino Ndióxi̱ sandiʼi-xa̱ʼaña ndiʼi tu̱ndóʼo ña̱ íyo nu̱úyó tiempo vitin. Soo nda̱a̱ tá ná kundooyó ñuyǐví xa̱a̱, kivi ndaka̱xinyó ndáaña kútóoyó keʼéyó.

21 Soo va̱ása keʼéyó ndiʼi ña̱ kúni̱ miíyó. Na̱ yiví na̱ va̱ʼa na̱ kundoo ñuyǐví xa̱á ndaka̱xinna ña̱ keʼéna soo siʼna ndakanixi̱nína xa̱ʼa ña̱ ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa ña̱ va̱ʼa xíʼin xa̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa. Ta ndiʼi ña̱ ndákanixi̱nína keʼéna si̱íní kunina xíʼinña (Sal. 37:11). Soo nda̱a̱ tiempo vitin kivi kusi̱íva-iniyó ta ná xa̱a̱yó ndakanixi̱níyó nda̱a̱ táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová.

^ párr. 4 Romanos 12:2: “Ta kǒo keʼéndó táʼan ña̱ kéʼé na̱ ñuyǐví, nasamandó ndiʼi ña̱ ndákanixi̱níndó, tasaá kúú ña̱ kunda̱a̱-inindó xíʼin ndiʼi ña̱ va̱ʼa ña̱ kúni̱ Ndióxi̱ keʼéndó”.

^ párr. 8 Hebreos 13:5: “Ndóʼó kǒo kundi̱ʼi̱-inindó xa̱ʼa ña̱ kúni̱ndó koo ku̱a̱ʼá xu̱ʼúnndó, kusi̱í-inindó xíʼin ña̱ʼa ña̱ xa̱a̱ kúúmiíndó. Chi Ndióxi̱ káchira: ‘Yi̱ʼi̱ kúú ta̱ chindeétáʼan xíʼún ta va̱ása ndakoo ndaʼi̱ yóʼóʼ”.

^ párr. 11 Salmo 97:10: “Ndóʼó na̱ kúʼvi̱-ini xíni Jehová, kundasíndó ña̱ kini. Ta̱yóʼo ndáara na̱ ndixa xíka nda̱kú xíʼinra; sákákurana ndaʼa̱ na̱ ndi̱va̱ʼa-ini”.

^ párr. 12 Lap dance kúú ña̱ tíxáʼa iin ta̱a á iin ñaʼá, ta sava yichi̱ loʼoní ti̱ko̱to̱ ndíxina, ta tíxáʼa yatinnína nu̱ú inkana, nda̱a̱ xíko̱ona nu̱ú si̱ʼinna, ta kininí tíxáʼana. Sava yichi̱ kivi kuuña iin ku̱a̱chi ña̱ ndeé va̱ʼa, ña̱kán sana xíniñúʼu keʼé na̱ anciano iin comité judicial xíʼinna. Tá iin na̱ cristiano ke̱ʼé ña̱yóʼo, xíniñúʼu ndukúna ña̱ chindeétáʼan na̱ anciano xíʼinna (Sant. 5:14, 15).

^ párr. 14 Génesis 39:8, 9: “Ta̱yóʼo va̱ása níxiinra, ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ñá síʼí ta̱ Potifar: ‘Koto chi, ta̱ yiíún kándíxara ña̱ kundai̱ ndiʼi ña̱ʼa ña̱ kúúmiíra, ta ndiʼi ña̱yóʼo ta̱xiraña ndaʼíi̱ ña̱ va̱ʼa kundai̱ña. Kǒo inkaka ta̱ káʼnu nu̱úi̱ ti̱xin veʼe yóʼo, ta va̱ása chíseʼera ni iin ña̱ʼa nu̱úi̱, iinlá yóʼova va̱ása nítaxira ndaʼíi̱, saáchi ñá síʼíra kúún. Xa̱ʼa ña̱yóʼo, ¿nda̱saa kivi keʼíi̱ ña̱ kini yóʼo ta ya̱ʼandosói̱ ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱?ʼ”.

^ párr. 14 Ña̱ naní sexteo á sexting kúú ña̱ chíndaʼána xíʼin teléfono, mensaje nu̱ú va̱xi tu̱ʼun kini ña̱ kéʼé na̱ yiví, á chíndaʼána na̱ʼná á video nu̱ú kíta na̱ yiví chálá. Sana sava yichi̱ xíniñúʼu keʼéna iin comité judicial xíʼin na̱ kéʼé ña̱yóʼo. Sava nda̱a̱ na̱ va̱lí kéʼé ña̱yóʼo, xa̱ʼa ña̱yóʼo táxina ku̱a̱chi xa̱ʼana nu̱ú na̱ chíñu. Kivi kunda̱a̱ka-iniyó xa̱ʼa ña̱yóʼo nu̱ú artículo ña̱ va̱xi nu̱ú jw.org “¿Tiene algo de malo el sexteo?” (nu̱ú káchi ENSEÑANZAS BÍBLICAS > JÓVENES > LOS JÓVENES PREGUNTAN) ta saátu nu̱ú artículo “Cómo advertirles sobre el sexteo”, ña̱ ¡Despertad! ña̱ noviembre ku̱i̱ya̱ 2013, página 4 xíʼin 5.

^ párr. 16 Nu̱ú publicación ña̱ kúúmiíyó káʼa̱nña xa̱ʼa sava ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa ña̱yóʼo. Kivi kaʼviyó libro ña̱ naní Continúe en el amor de Dios, página 246 nda̱a̱ 249.

^ párr. 17 Mateo 16:21-23: “Tá tiempo saá ki̱xaʼá ta̱ Jesucristo káʼa̱nra xíʼin na̱ discípulora ña̱ xíniñúʼu ku̱ʼu̱nra ñuu Jerusalén ta ndoʼora, ta ku̱a̱ʼání ña̱ʼa keʼé na̱ xi̱ku̱aʼa ñuu kán xíʼinra, na̱ su̱tu̱ xíʼin na̱ escriba, ta kuvira, soo ya̱ʼa u̱ni̱ ki̱vi̱ ta ndatakura. Xa̱ʼa ña̱yóʼo ta̱ Pedro ta̱vára ta̱ Jesús ku̱a̱ʼa̱n xíʼinra ta ki̱xaʼára ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: ‘Va̱ʼa koo iniún xíʼin miíún, táta; va̱ása xíniñúʼu ndoʼún ndiʼi ña̱yóʼoʼ. Soo ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: ‘Kuaʼán chí káa ta̱ Ndi̱va̱ʼa. Su̱ví ta̱ va̱ʼa kúún, chi va̱ása ndákanixi̱níún táki̱ʼva ndákanixi̱ní Ndióxi̱, ña̱ ndákanixi̱ní na̱ yiví ndákanixi̱níún xa̱ʼa’”.